Mecklenburgerbrug: Geboren in 1661, pas gedoopt in 1915
lezers
Visser't Hooft levensvatbaar in Leiderdorp
Pruil
VERGUNNING TEN
ONRECHTE VERLEEND
>EN/REGIO
QeJidócQowuvnt
WOENSDAG 23 JANUARI 1965 PAGINA 13
had het jaar tevoren ook al de
Vierde Waardbrug aan de
Zuidsingel gebouwd, zodat
men hem kende. Toch schijnt
hij geen Leidenaar geweest te
zijn, althans zijn naam is ver
der nergens in de meest voor
de hand liggende archieven
aangetroffen. De naam Van
Buytenvest. die in Leiden vrij
veel voorkwam, is niet uniek,
de eerste dragers van die
naam hebben buiten de vest
gewoond en omdat iedere stad
een vest had, kan die naam
overal ontstaan zijn. Heel wat
Leidse Van Buytenvesten ble
ken ook kortere of langere
tijd onder Leiderdorp of Zoe-
terwoude gewoond te hebben
Misschien was deze Dirck Lo-
dewijckszoon een metselaar
die eigenlijk op een van de
dorpen in de buurt woonde,
maar alleen door de geweldi
ge hoeveelheid metselarbeid
in Leiden aangelokt was hier
zijn geluk eens te proberen.
Bij een stadsuitbreiding was
er nu eenmaal altijd een grote
maar tijdelijke vraag naar
bouwvakkers, die dus van
heinde en verre kwamen
De brug had als stenen brug
niet veel meer dan de zes
jaarlijkse schoonmaakbeurten
nodig. Maar zo eens per eeuw
moet ei toch wel eens een
grote beurt volgen. Op 29 mei
1752 besloot het stadsbestuur,
..oculaire inspectie genomen
hebbende (dus met eigen ogen
geïnspecteerd hebbende) van
de slegte en dangereuse (ge
vaarlijke) toestandt van ver-
scheyde steene bruggens. leg
gende over de Korte- en Lan-
gegraft (volgen de namen van
vijf bruggen), alsmede op de
Suvdcingel de bruggens over
de Oranjegraft en Waartgraft,
hebbenna aandagtige deli
beratie (beraadslaging) daar
toe te versoeken en te com-
mitteeren de twee outste Bur-
gemeesteren en drie outste
schepenen...en vermits geble
ken is dat baldadige persoon-
en of jongers zig enige tijd
niet ontsien hebben om de
materiaalen of steenen. waar
mede de bruggens of andre
stadswerken werden gerepa-
reert. in 't water te smijten,
zijn de schout en schepenen
versogt geworden eens na te
zien de keure (verordening)
tot weeringe van het breec-
ken der straaten en "t in 't
water gooyen van steenen".
De twee burgemeesters en
drie schepenen rapporteerden
op 22 juni 1752 over de brug
gen: de Mecklenburgerbrug
diende behoorlijk en volledig
gerepareerd te worden door
het stadspersoneel. omdat een
aanbesteding niet goed moge
lijk was
Daarna duurde het weer ruim
een eeuw, voor op 28 februari
1876 Simon van Leeuwen
voor 1825.- een ingrijpend
karwei aannam. Het gewelf
(de korfboog) was blijkbaar
bouwvallig geworden en ge
heel naar de gewoonte van de
tijd werd de stenen boog ver
vangen door een plattere van
gietijzer. Nadat Van Leeuwen
de boog weggebroken had,
moest hij twee buitenliggers
en vier binnenliggers van ij
zer aanbrengen, met daarop
32 platen grenenhout van 6
centimeter dik, waarop geas
falteerd papier kwam en
daarop weer de straatkeien
De aanneemsom van 1825.-
is iets geflatteerd, doordat
Van Leeuwen ook een brug
getje over de Zijdgracht
(thans Korevaarstraat) van
een nieuw brugdek diende te
voorzien.
I\aam
De brug werd altijd aange
duid met omschrijvingen als
„de brug over de Oranje-
gracht bij de Zuidsingel",
maar een echte naam had hij
niet. Toen in 1915 gemeente
archivaris Overvoorde ge
vraagd werd naar de namen
van alle toen beslaande brug
gen, kon hij van deze brug
geen oude naam vinden. Met
de directeur van Gemeente
werken. ir. Driessen. kreeg hij
daarna opdracht vóór de
naamloze bruggen een naam
te verzinnen. Waar de Oran
jegracht al een Oranjebrug
kende, zal de fantasie niet erg
geprikkeld hebben hoeven te
worden om voor de volgende
brug de naam Nassaubrug te
vinden. De derde brug heette
al van oudsher Waardkerk-
brug en voor de vierde brug
werd weer teruggegrepen
naar het koningshuis: prins
gemaal Hendrik von Mec-
klenburg-Schwerin gaf er zijn
naam aan. Of hij de naar ht m
genoemde brug ooit betreden
heeft, is niet bekend. Mogelijk
hebben er wel al eeuwen eer
der uit Mecklenburg afkom
stige personen van de brug
gebruik gemaakt. Zo is het
wel waarschijnlijk dat iemand
als Pieter Reymersz. van
Mackelenburg, die kort voor
het overlijden van Adriaen
van Rijn. een broer van Rem
brandt. de helft van diens mo
len kocht, ooit over de brug
gelopen heeft Misschien heeft
hij er ook wel eens met de
molenaarsschuit onderdoor
gevaren
De verdere geschiedenis van
de Mecklenburgerbrug ligt
nog maar kort achter ons. De
sloopwoede in de buurt zorg
de ervoor dat alle huizen te
gen de vlakte gingen en de
gracht gedempt werd. Berouw
komt na de zonde en de ge
meente besloot de gracht
weer in ere te herstellen Als
gevolg daarvan werd op 2 de
cember 1977 aanbesteed het
volledig vernieuwen van deze
brug en de Nassaubrug Dat
deze bruggen van beton ge
maakt werden met een bekle
ding van metselwerk, spreekt
vanzelf: zij kunnen ook heel
wat meer en zwaarder ver
keer verdragen. Dit karwei is
in 1978 geklaard: voor de
Mecklenburgerbrug was een
werktijd van 110 werkbare
dagen vastgesteld. Sedertdien
is de brug al weer een onmis
baar stadsgezicht op die plaats
geworden.
Bruggen, we maken er allemaal
gebruik van. Zeker in een water
rijke stad als Leiden zijn het on
misbare schakels in het wegen
net. Veel aandacht is er nooit aan
de Leidse bruggen besteed. De
stilte rond de Leidse bruggen is
met de presentatie van het Brug-
genboek al gedeeltelijk „ver
stoord". Het Gemeentearchief
aan de Boisotkade hoopt van 9
tot en met 29 augustus 1985 in De
Waag de tentoonstelling „De
Leidse bruggen" te houden. Als
inleiding op deze expositie ver
schijnt in deze krant een serie ar
tikelen over Leidse bruggen. Het
zijn geen technische verhandelin
gen, maar historische verhalen
waarin een brug als leidraad
dient. De gegevens zijn verza
meld door een werkgroep van
historisch geïnteresseerden, die
veel van de geschiedenis van de
Leidse bruggen heeft uitgezocht.
Samensteller is de begeleider van
deze werkgroep, de heer P.J.M. de
Baar van het Gemeentearchief.
Kees van Herpen tekent voor de
eindredactie. De reprodukties
zijn van fotograaf Wim van
Noort. Vandaag verschijnt het
achtenzestigste artikel in deze se
rie.
pieerde voor ze uit handen
gegeven werden, maar moge
lijk was dit te duur.
Ontwerptekening of niet, op
het bestek van Van Noort
werd op 19 maart 1661 de
bouw van de brug aanbesteed
in Burgemeesterenkamer op
het Stadhuis ten overstaan
van de schepenen Hendrick
Meyster en Willem van Schil-
peroort. Om een aanbesteding
rechtsgeldig te laten verlopen
moesten er altijd twee schepe
nen aanwezig zijn van de acht
die er ieder jaar van St. Jacob
(25 juli) tot St. Jacob in func
tie waren. Schepenen hadden
heel wat taken te verrichten
buiten het uitspreken van
vonnissen in strafzaken en
burgerlijke zaken en dit leid
de al snel tot een soort specia
lisatie. Twee schepenen,
meestal de oudste en de jong
ste, bemoeiden zich meer spe
ciaal met openbare werken en
zaken op bouwkundig gebied,
zoals het inspecteren van ille
gale of over de rooilijn ste
kende bouwwerken en met
burenruzies over al of niet ge
meenschappelijke muren.
Deze twee schepenen waren
meestal met de titel Schepen-
meesteren getooid.
Deze schepenmeesteren hoor
den op 19 maart 1661 Dirck
Lodewijcksz. van Buytenvest
/'280 vragen voor het metse
len van de brug binnen zes
weken, waarbij hij zo snel als
mogelijk was (wellicht het
weer toeliet) zou beginnen.
Hij beloofde om volgens het
bestek echt vakwerk te leve
ren „na loot, rij ende draet en
tot prijs van meesters hen dies
verstaende", dus alles zodanig
dat het met een lood lood
recht zou blijken te zijn, met
een rij (een lange stevige lat)
gecontroleerd kon worden of
er geen stenen naar voren uit
staken en met een draad om
te zien of er geen krommin
gen in het metselwerk zaten.
Wanneer meesters, vaklieden,
die verstand van dat werk
hadden, het gemaakte zouden
prijzen, kon de opdrachtgever
Gezicht op
de Mecklen
burgerbrug
vanaf de
Oranje
gracht. Foto
Van Buytenvest. die het ste
nen gewelf (het wuift) moest
afreden en penselen, dus met
een kwast ieder putje met tras
of kalk zorgvuldig dichtstrij-
ken, heeft blijkbaar tot volle
tevredenheid gewerkt. Hij
'kening
Van Noort een tekening
j deze brug gemaakt heeft,
u niet meer na te gaan; als
»en geweest is, bestaat die
in ieder geval niet meer.
was immers gewoonte om
ekening aan de aannemer
geven, die hem bij het
k gebruikte. Er is heel
fallig zo'n op het werk ge
vierde brug over de
gerekend
Nieuwe Rijn, is
Mecklenburgerbrug.
daar aan de Zuid
samen met de
en de
een trio te
naam „De
Bruggen" van het
op de hoek
Kijfgracht en Zuid-
verklaart. Dit trio
meer dan driehon-
jaar oud en maar
»»i6 veranderd. Uiter-
«d hebben de eeuwen
tol geëist en geen
de drie bruggen is
dezelfde als die
1660 gebouwd werd.
Mecklenburgerbrug is
iddels al de derde
op deze plaats.
n 1601 gegraven Zuidsin-
verd in 1658 verbreed tot
huidige breedte. In 1659
,te de uitbreiding van de
met het Herengracht-
ingelgebied en de Haver-
-ortbuurt. Uiteraard kon
alles tegelijk aangepakt
en en zo duurde het tot
najaar van 1660 voor de
jegracht gereed was. In
finter kon er niet gemet-
worden omdat de strenge
ers van toen gemakkelijk
de zouden kunnen toe
gen aan pas gemetselde
m. Van die „winterstop"
stadsmeestermetselaar
r Jansz. van Noort onge-
eld gebruik gemaakt heb-
oor het schrijven van de
kken voor de in het vol
le seizoen te bouwen
nbare werken. Ook zal hij
n de nodige tekeningen ge-
akt hebben, al werd niet
i ieder bouwwerk een ont-
■p gemaakt. In het geval
de bruggen over de Oran-
acht had Van Noort de
dat ze niet allemaal naar
bestek gebouwd konden
raen, zodat hij voor vier
fegen in totaal drie bestek-
£moest maken. De Mec-
hburgerbrug vereiste een
irt bestek omdat die niet
ht, maar scheef over de
cht kwam te liggen.
De Mecklenburgerbrug door Wim van Noort gefotografeerd op 22 januari 1985. Erg veel is er niet veranderd.
Men kan zich voorstellen dat
bij een langdurige bouw en
het steeds maar opvouwen
van het papier, zelfs in regen
en wind, dit totaal versleten
was als de bouw gereed was
en dus in de haard verdween.
Om deze reden zijn de wèl in
archieven bewaard gebleven
tekeningen vrijwel uitsluitend
ontwerptekeningen, die voor
een kleiner of groter deel niet
uitgevoerd zijn. Men moet
deze ontwerptekeningen dan
ook met de nodige voorzich
tigheid bekijken. Het is na
tuurlijk wel vreemd dat men
niet eerst de tekeningen ko-
bruikte tekening bewaard ge
bleven. omdat de aannemer
hierop zijn kwitantie voor de
ontvangst van zijn aanneem
som geschreven heeft. Dit
stuk papier is door het veel
vuldig opvouwen zo gesleten,
dat er enkele keren stukken
papier, meest drukwerk, aan
de achterkant tegen geplakt
werden. Maar zelfs deson
danks ziet het er uit als een
vodje papier.
Brieven graag kort en
duidelijk geschreven De
redactie behoudt zich
het recht voor ingezon
den stukken te bekorten
itegentocht (4)
Inzenden anderen heb ik
een heerlijke schaats-
beleefd, dank zij het
ief van Leiden Leeft
ijn Elfstegentocht. Uit
tikel in de krant had ik
n al begrepen, dat de or-
I tie met enige kunst- en
erk tot stand was geko-
maar een kniesoor die
ver zeurt. Ik kijk nu al
ar de volgende editie
Elfstegentocht.
J. van Dijk
LEIDEN
*(S)
de Elfstegentocht zon-
liddag hoorde ik on-
wat gerppr over de
;it van het ijs. Ik vond
st prachtig, dat er nage-
iras de baan te verbete-
u kwam tenminste een
lein beetje tot uiting hoe
een heuse Elfsteden-
can zijn. Een idee voor
;anisatie: organiseer de
de keer een toertocht en
ast een wedstrijd over
inden. Met een afstand
rond 200 kilometer. Ik
van overtuigd, dat zo'n
kan uitgroeien tot een
statie van nationale al-
eker omdat er uit Fries-
de toekomst toch geen
rentie te duchten is.
C. Stikkelorum
LEIDEN
LEIDERDORP De depen
dance van de christelijke scho
lengemeenschap Dr. W.A. Vis
ser 't Hooft bestaat alweer tien
jaar in Leiderdorp. Aanvanke
lijk bedoeld als een noodge
bouw voor de duur van vijf
jaar blijkt de dependance, met
een aantal van 400 leerlingen
dat nog steeds groeit tot een
min of meer permanente ves
tiging te zijn uitgegroeid. Con
rector A. Tieleman verwacht
ook niet dat de dependance
óóit overbodig zal worden,
zelfs niet bij de te verwachten
daling van het aantal leerlin
gen als* de daling van het ge
boortecijfer op de middelbare
scholen begint door te werken.
„We hebben het rijk er op ge
wezen dat het er niet van uit
moeten gaan dat de daling van
het aantal leerlingen die lan
delijk zal optreden ook bij ons
zo sterk zal doorwerken. We
zitten hier gunstig in Leider
dorp, een groeiende gemeente,
en bovendien naast de Meren-
wijk waar ook veel leerlingen
vandaan zullen komen", aldus
de heer Tieleman. die tien jaar
geleden meeverhuisde naar
Leiderdorp. De dependance
van het Visser 't Hooft, aan
vankelijk gehuisvest in de
oude kweekschool aan de Pau-
lus Buysstraat in Leiden ver
huisde in 1975 naar Leider
dorp. Negen klassen werden
ondergebracht in noodlokalen
aan de „verlengde" Vossius-
laan. die later in de nieuw
bouwwijk Buitenhof Godfried
Bomansstraat werd genoemd.
In hetzelfde jaar nog werden
er lokalen bijgebouwd, zodat
er een volwaardige school ont
stond met 17 lokalen, waarvan
vier praktijklokalen voor
handvaardigheid, biologie, te
kenen en natuur- en scheikun
de. Deze „noodschool" zou
aanvankelijk in 1980 weer
moeten verdwijnen, maar ver
wierf zich in plaats daarvan
een vaste plaats in Leiderdorp.
De school is overigens ook op
een langer bestaan berekend,
want hoewel het gebouw gro
tendeels in hout is uitgevoerd
zijn de vloeren van steen en is
veel gedaan aan isolatie. De
ongeveer 400 leerlingen van
de onderbouw, eerste, tweede
en derde klassen zijn momen
teel verdeeld over zestien
klassen. Na de derde klas gaan
de leerlingen over naar het
hoofdgebouw aan de Kager-
straat in Leiden.
Feest
Het tweede lustrum van de de
pendance (het hoofdgebouw
De dependance aan de Godfried Bomansstraat
bestaat 65 jaar) wordt donder
dag en vrijdag gevierd. Don
derdag starten de feestelijkhe
den om 9.45 uur met de bal
lonnenwedstrijd. Daarna wor
den in de lokalen spelletjes ge
daan. waaronder „Reuzens-
crabble" met grote speelstuk
ken die op de grond worden
uitgelegd, en het speciale Vis
ser 't Hooft Carrière-spel. Van
16.30 tot 18.30 uur wordt don
derdag een open huis gehou
den voor alle belangstellen
den. Er zal dan een fototen
toonstelling gehouden worden
waarop de tien jaar in Leider
dorp in beeld worden ge
bracht. en er is een fancy fair
met activiteiten als spijkers
slaan en ballen gooien, waar
verder van alles kan worden
genuttigd, van broodjes en
kaas tot Mexicaanse taco's.
Vrijdag wordt tussen negen
uur en half twee een sportzes-
kamp gehouden in sportzaal
Op Dreef in Leiderdorp, die
.wordt afgesloten met een esta
fette tussen leraren en leerlin
gen. Om vier uur wordt een
besloten bijeenkomst gehou
den voor docenten, oud-docen
ten, medewerkers en oud-me
dewerkers en daarbij zal het
docentencabaret optreden
Economisch wel en wee
Aan de Nieuwe Rijn 44 is
„De Boeken Stunt", winkel in
boeken gevestigd.
Aan de Nieuwe Rijn 108 is
Videotheek „Hollywood" op
geheven.
Aan de Kwartelhoek 6 is
Theo Peters Autorijschool (E.
Megens) opgeheven.
Timothy Offsetdrukkerij ge
vestigd aan de Bruggestraat 8
is verplaatst naar Opaalstraat
38
Aan de Oosterdwarsstraat
10a is de Werkvereniging „So
What", klh. in eigenvervaar-
digde dames- en herenboven-
kleding enz., opgeheven.
Aan de Franchimontlaan 14
is Nancy Hoogwerf-de Heer,
pedicurebedrijf, gevestigd.
Elsje Panet, amb. handel op
dag- en weekmarkten in
kunstnijverheidsprod. en kle
dingstoffen, gevestigd aan de
Molensteeg 25 is verplaatst
naar Joubertstraat 26.
Aan de Hooglandsekerk-
gracht 39 is „De Lille Potterie"
(Anne Pedersen) gevestigd.
Firma C. H. Nolet, herenkle
ding, gevestigd aan de Boter
markt 8-9 is opgeheven
Aan de Hooigracht 44 is Mu
ziek Servaas-Stryk gevestigd:
gekomen van Nieuwe Rijn 19
Aan de Apollolaan 210 is A.
Bijl, chiropodist en sportmas
seur, gevestigd.
Aan de Haarlemmerstraat
299 is „Charty", klh in vrije-
tijdskleding en schoeisel, ge-
vqstigd.'
Aan de Lepelaarsoord 1 is
■G. A. van Dorp, het ophalen
en doen verzorgen van chem.
te reinigen textielgoed. geves
tigd.
Aan de Steenstraat 57 is (in
de eerder leeggekomen coffee
shop restaurant Penelope) Ar
gentijns grillrestaurant „El
Gaeho" gevestigd.
Aan de Havikhorst 76 is
J, W. M de Bruin, het aann
van timmerwerken van niet
bouwk. aard, gevestigd
Van de Marislaan 1 is
V.S.S.G boekuitgeverij ver
plaatst naar Leiderdorp
Aan de Burg de Gijselaar-
straat 23 is „R.P.P (Relation-
Products Promotions) geves
tigd
Aan de Hoogstraat 5 is '84
een bloemenwinkel gevestigd
Aan de Hoge Rijndijk 318 is
„Duikbedrijf Stroo", gevestigd
Aan de Haarlemmerstraat
271 is „Koffiebar Nicolet".
koffiebar/broodjeszaak, geves
tigd
Mczik
De toneelgroep Mezik speelt
morgenavond in het pand
Caeciliastraat 18 het stuk
..Herenovereenkomst" Het
stuk gaat over een man die
een relatie wil hebben met
een homohoer De voorstel
ling begint om half negen, de
toegangsprijs bedraagt vier
gulden.
Volksdansen
Ouderen kunnen vrijdagmid
dag 25 januari weer terecht
in clubhuis Matilo aan de
Zaanstraat 126 voor de volks-
dansinstuif Deze bijeen
komst begint om twee uur.
de deelname kost een rijks
daalder.
Bingt
o
In clubhuis Matilo aan de
Zaanstraat 126 wordt vrijdag
avond een bingo gehouden
De bijeenkomst begint om
acht uur en is toegankelijk
voor personen van 16 jaar en
B en W Leiderdorp op de vingers gelikt
LEIDERDORP Burgemeester en wethouders van Leiderdorp
hebben ten onrechte aan het autoreparatiebedrijf Bavelaar een
vergunning verleend voor de verkoop van auto's. Dat is de me
ning van de gemeentelijke commissie beroep- en bezwaarschrif
ten Enkele bewoners van de Droststraat, gelegen tussen de Van
de Valk Boumanweg en de Splinterlaan. waren tegen het besluit
van B en W in het geweer gekomen Tijdens de zitting van de
commissie beroep- en bezwaarschriften betoogden zij onlangs
dat zij veel overlast ondervinden van de activiteiten van het be
drijf van Bavelaar. De commissie meent, zo blijkt uit het advies
dat over deze zaak is uitgebracht, dat volgens dcbepalingen van
het bestemmingsplan detailhandel op de plaats waar het bedrijf
,van Bavelaar is gevestigd, verboden is. De commissie is het met
de bewoners eens dat het woonkarakter van de buurt, dat bin
nenkort nog wordt versterkt door uitvoering van het woning
bouwplan van aannemer Meerburg, te zeer wordt aangetast. De
bewoners hebben kunnen aantonen dat vaak verkoop van auto's
op de openbare weg plaats vindt. Het college van B en W had
geprobeerd de belangen van de omwonenden te beschermen,
door aan de vergunning de voorwaarde te verbinden dat de
voorraad auto's van Bavelaar in totaal .slechts drie stuks mocht
omvatten De commissie beroep- en bezwaarschriften zegt daar
van. dat moet worden betwijfeld of aan die voorwaarde zal wor
den voldaan, mede gezien in het licht van het feit dat controle
op naleving moeilijk is.
