5f
Bangladesh drijft onopgemerkt naar nieuwe catastrofe
Jongedoctor
Joop Den Uyl:
Standpunten
PvdA worden
opgewaardeerd
'SIJTHOFR
IGIN^NNENLAND I BUITENLAND
Ecidóc Qounant
ZATERDAG 12 JANUARI 198S PAGINA 5
IN HAAG Zijn voor-
lige rivaal Dries van
t zal het nooit meer
[nnen zeggen: ,,De doc-
andus uit Buitenvel-
Sinds begin deze
pek is het doctor Joop
twirln Zoals een onge
uit ft nooit alleen komt, zo
in >ct dit ook op te gaan
P Oujor het geluk. Nog geen
,£w re Jaar na ^et diepste
'elal1 (mei 1982; PvdA uit
eeny t kabinet en bij de ver-
jgehofzingen voor de provin-
Va te/4 le staten kleiner dan de
iureil4/D) is de partij van Den
yl groter dan ooit. Als
yaanV zo doorgaat, komt dat
;n "Jeede kabinet-Den Uyl
twirl nog wel. De Universi-
t e/7a|t van Amsterdam had
77erTja|uwelijks een passender
:.e Aliment kunnen uitkiezen
hot verlenen van de
eter ^ctorstitel „honoris cau-
Vaterl', >»als ereblijk".
eliswa
naai p „jonge" doctor zelf is niet
aandp dol op al die loftuitingen.
neer j ziet dat toch een beetje als
iet /s| verzoeken van de goden.
Uen /ijigszins driftig tipt hij de as
vant fn zijn sigaar, wanneer wij
irie japx erop wijzen dat in één en-
indinjète, de meest recente van
ilandet bureau Lagendijk, de
in ca»dA al op 42 procent staat.
van lat geloof ik niet," bromt hij,
blijkli wegwerpend gebaar ma-
en dqnd. „Die opinieonderzoekjes
irzichb heel sterk onderhevig aan
i. Op ictuaties; over drie weken
n het weer heel anders zijn
Guardljvandaag".
ïar anderzijds wil hij ook
I ter niet ontkennen dat de
^■^^cen voor de PvdA goed
an. „Ja, er is nu zo'n ander-
jaar een beweging
inde, die wijst op een sterke
ie van de partij. De Euro
verkiezingen hebben dat
zen. Vierendertig procent
de PvdA bij een opkomst
vijftig procent is vrij
iek".
it brengt Den Uyl tot de
istatering dat kennelijk vele
derlanders grote verwach-
igen hebben van de PvdA
dat „dus" de partij de plicht
teft alles op alles te zetten
|i die verwachtingen nu niet
beschamen. Dat brengt óns
eer tot een vraag, naar de
faliteit van de relatie tussen
en Uyl en een andere illuste-
partijgenoot, Max van den
rg. Het is een publiek ge-
dat deze twee PvdA'ers
oor kort elkaar op z'n
htst gezegd herhaaldelijk
Ita
I V
tegen de haren in streken. Dat
zou vooral te maken hebben
met het feit, dat het de partij
voorzitter was, die in 1982 de
val van het kabinet-Van Agt-
Den Uyl-Terlouw veroorzaak
te, door de PvdA-ministers te
dwingen op te stappen. Is alles
nu plotseling weer koek en en
Staphorst
Den Uyl antwoordt via een
omtrekkende beweging. „We
hebben er vooral het laatste
half jaar heel hard aan ge
werkt het verkeer tussen de
fractie en het partijbestuur zo
goed mogelijk te maken. Het is
nu zo dat het dagelijks bestuur
van de fractie en het „DB"
van de partij elkaar regelmatig
ontmoeten. Dat gebeurt eens
in de zes weken of soms eens
in maand. Verder hebben we
nu ook de zogeheten kopgroep
de
het
verkiezingsprogram,
zelf voorzitter van ben. Die
bestaat uit drie leden van de
fractieleiding en drie leden
van het partijbestuur".
„Ikzelf heb de banden met de
partijvoorzitter wat nauwer
aangehaald. Natuurlijk woon
de ik, omdat ik daar als frac
tievoorzitter lid van ben, alle
vergaderingen van het partij
bestuur bij, maar nu bespreek
ik ook vooraf met Van den
Berg welke stappen onderno
men moeten worden. Dat ge
meenschappelijk overleg da
teert van begin vorig jaar. Op
die
de verschillen van me
ning te overbruggen, die er la
gen op het sociaal-economi
sche vlak. Het is een heel be
wust streven dat er geen ver
scheidenheid van meningen
ontstaat in de top van de par
tij. Waarom? Omdat die scha
delijk zijn voor de partij. Dat
daar enige verbazing over is
en dat sommige partijgenoten
dat wat ongemakkelijk vin
den, nemen we maar op de
koop toe. Alle krachten moe
ten gemobiliseerd worden
voor een terugkeer in de rege
ring".
U heeft vorig jaar gezegd dat
men bij het formeren van een
nieuw kabinet niet om uw
partij heen kan, als die veertig
procent van de stemmen haalt.
Maar ook dan zijn er toch nog
andere mogelijkheden?
„Neen, praktisch gesproken
niet. Waarom? In de eerste
plaats betekent dat vrijwel ze
ker dat CDA en VVD samen
geen meerderheid meer heb
ben. In de tweede plaats zullen
die partijen dus de verliezers
zijn en de PvdA de grote win
naar. In zo'n situatie wordt het
als een ontkrachting van de
stem van de kiezers be
schouwd, als de PvdA buiten
het kabinet wordt gehouden".
Weet u nog dat we u vorige
zomer in een interview wezen
op de neiging van VVD-leider
Nijpels en CDA-voorzitter
Bukman om de Staphorster
Variant toe te passen (waarbij
CDA en VVD aan de macht
blijven door steun van de klei
ne rechtse partijen)
„Jazeker".
U bent daarna in de publiciteit
getreden met harde waarschu
wingen tegen een dergelijke
ontwikkeling.
„Zeker, zeker. Ik heb dat ook
heel bewust gedaan. Ik had al
lang onderkend dat in die wat
cynische, soms rabiate (woe
dende) sfeer binnen de huidige
coalitie de neiging toeneemt
zonodig bij klein rechts te gast
te gaan. Die neiging is er bij
het CDA en als puntje bij paal
tje komt, ook bij de heer Nij
pels, die toch al niet vrij is van
zekere opportunistische trek
ken. Ook van hem krijgt men
geen solide afwijzing te horen
van de Staphorster Variant.
Met andere woorden: men
zoekt naar een soort herverze
kering bij klein rechts".
„De afgelopen tijd heb ik wil
len duidelijk maken dat dat
een groot gevaar inhoudt en
dat naar mijn mening CDA en
VVD dat niet kunnen maken.
Neem nu de zaak van de ho
mofielen. De SGP noemt in
haar verkiezingsprogram por-
nogafie, prostitutie en homofi
lie in één adem, als zijnde ver
gelijkbare gevallen! Dat vind
ik zo stuitend en schandelijk,
dat ik zeg: een partij die zich
daarmee afgeeft, die moet wel
weten wat zij doet. Dat geldt
voor het CDA en dat geldt
voor de VVD. Ze kunnen niet
net doen alsof het program
van de SGP niet bestaat. Dat
program is nog altijd geba
seerd op de gedachte dat de
overheid de plicht heeft de
„valse godsdiensten" uit te
roeien. Daarom moeten CDA
en VVD dat niet doen, dat
aanleunen tegen klein rechts".
CDA openlijk gewaarschuwd
dat het. als het in 1986 steun
wil hebben van zijn kant, ook
rekening moet houden met de
opvattingen van zijn partij.
„Exact ja. En het CDA heeft
dat kennelijk in de oren ge
knoopt. De homoresolutie, die
in Arnhem is aangenomen, zie
ik duidelijk als een openhou
den van de weg naar een sa
menwerking met klein rechts.
Daardoor zijn deze partijtjes bij
machte het CDA te beletten
een einde te maken aan discri
minatie van homofielen. Dat is
exact waar ik voor heb ge
waarschuwd! En dan hebben
we het inderdaad alleen nog
maar over het GPV. het
„groene hout" van de kleine
christelijke partijen! Zoals ie
dereen heb ik een redelijke
portie respect voor de heer
Schutte en zijn partij mag men
niet over één kam scheren met
de SGP, maar als zelfs hij zo
iets zegt, moet men toch wel
heel diep gewaarschuwd zijn!"
Tweedeling
De linkervleugel van de CDA-
fractie heeft in 1981 de gang
naar „Staphorst" kunnen
voorkomen, toen Van Agt die
kant op wilde. Zijn die krach
ten nog sterk genoeg?
„Datbetwijfel ik. Maar daar
staat wel iets tegenover: ik ben
ervan overtuigd dat als CDA
en VVD geen klare wijn
schenken vóór de verkiezin
gen, ze dat stemmen zal gaan
kosten. „Klein rechts" is nu
nog steeds geen erg levend be
grip voor de gemiddelde Ne
derlander, maar het is wel zo
dat nu al, na die enkele uit
spraken van mij, uit kleine ge
meenten waar de SGP sterk
vertegenwoordigd is, betuigin
gen van sympathie en steun
zijn losgekomen. Die mensen
zeggen: „Gelukkig, dat u het
een keer uitspreekt. Want het
is werkelijk verschrikkelijk
wat hier gebeurt; wat zo'n
SGP zegt in de gemeenteraad,
dat gaat je door merg en
been". Als CDA en VVD geen
afstand nemen van „klein
rechts", zal dat een factor van
belang worden bij de komende
verkiezingen".
Wat gebeurt er volgens u als
CDA en VVD ondanks alles
de Staphorster Variant willen
proberen?
„Ik zou eerder zeggen een
mixture van CDU en CSU (de
zeer conservatieve christen
democratische partij in Beie
ren)".
Tweede kabinel-Den Uyl
Zo'n „afglijden" van het CDA
zou u dus betreuren. U zou
graag de weg open houden
naar een coalitie met het
CDA?
„Jazeker. De PvdA staat in be
ginsel open voor samenwer
king met elke democratische
partij. In de praktijk ligt voor
al samenwerking in een rege
ring met ofwel CDA ofwel
VVD het meest voor de hand.
Ik geef toe. dat een coalitie
met de VVD, gezien de hou
ding van de leiding van die
partij, minder waarschijnlijk
is. In het CDA begint men nu
meer in te zien dat we er met
alleen maar bezuinigen niet
komen. De lijn-Ruding ligt on
der vuur. En nu de VS en de
Sovjet-Unie in Genève hebben
besloten tot nieuwe onderhan
delingen, zal de aandrang om
niet tot plaatsing van kruisra
ketten in Nederland over te
gaan sterker worden. Ook dat
standpunt van de PvdA, het
„neen" tegen plaatsing, zal
worden opgewaardeerd. Ik
sluit niet uit dat het mogelijk
zal blijken op basis daarvan tot
het
„Dat zal vrijwel onverbidde
lijk leiden tot een politieke
tweedeling, zelfs in ons stelsel
van evenredige vertegenwoor
diging. Dan kan het ook haast
niet anders dan dat er een bik
kelharde strijd ontbrandt over
een kabinet zonder CDA en
VVD. Dat zal dan het gevolg
zijn. En dat kon weieens tot
een verder verlies voor het
CDA leiden. Als het CDA zich
laat opsluiten door rechts, dan
zullen velen, die zich nu nog
met die partij verwant voelen,
ermee breken. U moet goed
zien. het CDA beperkt nu zijn
verlies door wat terug te win
nen van de VVD. Het Lub
bers-effect. Maar tegelijkertijd
verliest het CDA heel wat aan
de PvdA. Als men dat wil op
voeren, moet men vooral de
kant opgaan van klein rechts.
Dan is het CDA definitief weg
uit het midden en heeft het
zich volop geprofileerd als een
rechtse partij. Dat kan tijdelijk
een continuering van de
macht opleveren, maar op den
duur zal dat de ondergang be
tekenen van het traditionele
CDA".
Maar is het dan slim dat u
Lubbers nu al heeft afgewezen
als premier van een kabinet
PvdA-CDA?
„Dat heeft met „slim" niets te
maken. Ik heb niet anders ge
zegd dan het niet erg waar
schijnlijk is dat de heer Lub
bers de voorzitter zou kunnen
zijn van een dergelijk kabinet
Immers, het ziet er niet naar
uit dat het CDA groter wordt
dan de PvdA. En dan is er het
feit dat Lubbers, ook al is hij
de meest linkse man in dit ka
binet. het huidige beleid altijd
op alle manieren heeft verde
digd en daardoor zeker niet de
eerstgeroepene is een kabinet
met de PvdA te leiden. In die
positie heeft Lubbers zichzelf
gebracht".
Uzelf dan maar? Komt er dan
toch nog een tweede kabinet-
Den Uyl?
„Ik ben beschikbaar als lijst
trekker. Wat er daarna ge
beurt, is volledig in de schoot
der toekomst verborgen".
RIK IN T HOUT
Buitenwijk" van Dacca. Straatarme E
Brkomen gezocht in rioolbuizen.
hebben een on-
DEN HAAG De wes
terse wereld kan zich, met
de afschuwelijke beelden
uit Afrika nog helder voor
ogen, gaan opmaken voor
een nieuwe catastrofe.
Duizenden kilometers ten
noordoosten van het door
droogte en hongersnood
getroffen Afrikaanse con
tinent, worden miljoenen
mensen bedreigd door-
.water. We hebben het
over Bangladesh, het arm
ste en dichtbevolktste
land ter wereld, dat zijn
reputatie als „permamente
ramp" opnieuw onder
streept.
Bangladesh, een gebied ter
grootte van vier keer Neder
land, ligt grotendeels beneden
zeeniveau. Het land is eigen
lijk één grote delta van de ri
vieren de Ganges en de Brah-
mapoetra. De jaarlijkse over
stromingen van deze rivieren
zijn voor het land van levens
belang. De landbouw is er he
lemaal op ingesteld.
Maar vorig jaar zijn die over
stromingen ernstig uit de hand
gelopen. Tot drie maal toe kre
gen de rivieren veel meer wa
ter te verwerken dan zij aan
konden, voor de laatste keer
in september. Zeker een derde
van het land kwam onder wa
ter te staan. De schade was
enorm. Duizenden mensen en
complete veestapels kwamen
om het leven. Meer dan
600.000 huizen werden ver
woest. De toch al overbevolkte
hoofdstad Dacca kreeg nog
SUSKE EN WISKE AMORIS VAN AMORAS
meer vluchtelingen t
De grootste problemen moeten
echter nog komen. Nu het wa
ter langzaam zakt, wordt het
gevaar van epidemieën steeds
groter. Bovendien dreigt een
enorme hongersnood. Wan
neer dit voorjaar de voorraad
schuren leeg raken, zullen de
winteroogsten veel te klein
zijn om de bijna honderd mil
joen Bengalezen te voeden. In
de door overstromingen ge
troffen gebieden zijn de oog
sten van het land gespoeld. En
alsof dat nog niet genoeg is,
hebben Amerikaanse weerdes-
kundigen voorspeld dat Ban
gladesh dit en volgend jaar zal
worden getroffen door een pe
riode van ernstige droogte.
Overeenkomst
Het zal wel toeval zijn, maar
er is een aantal opvallende
overeenkomsten tussen Ban
gladesh en de Sahel, de droog
tegordel in Afrika. In beide
gebieden lijken zich met een
regelmaat van tien jaar cata
strofes-voor te doen. In '73-'74
raakte de Sahel in de greep
van de droogte. Vorig jaar was
het opnieuw raak. In de jaren
1974 en 1975 werd het toen net
onafhankelijke Bangladesh ge
troffen door overstromingen
en hongersnood. Eveneens
tien jaar later staat ook hier
weer net zo'n ramp voor de
deur.
Zowel het Sahelgebied als
Bangladesh werden in de jaren
zeventig een soort luilekker
land voor de ontwikkelings
hulp. Het Westen heeft er mil
jarden guldens hulp naar toe
gestuurd. Hoewel een deel van
dat geld in de woestijn is ver
dwenen, is er voor de Sahel
nog hoop. Maar de toekomst
van Bangladesh is een zwart
gat.
Het zijn niet alleen de over
stromingen, de hongersnood
en de dreigende droogte, die
de vooruitzichten voor Bangla
desh zo somber maken. Het
land, dat het vrijwel geheel
zonder grondstoffen moet zien
te rooien, is totaal afhankelijk
van buitenlandse hulp, zodat
de internationale recessie er
hard heeft toegeslagen. Daar
bij komt dat de vraag naar
's lands belangrijkste expor
tartikel, jute, steeds verder te
rugloopt. Voeg daarbij het an
alfabetisme (ongeveer 80 pro
cent), de enorme bevolkings
toename (jaarlijks ruim twee
miljoen mensen), de buiten
landse schuld (ruim drie mil
jard dollar), een gemiddeld
jaarinkomen per hoofd van de
bevolking van een kleine
tweehonderd gulden, de slech
te infrastructuur, de belabber
de gezondheidszorg en de als
maar voortdurende politieke
onrust, en het zal duidelijk zijn
Vluchtelingen
op weg naar de
stad. De
kinderen
dragen het dak
van de hut op
hun hoofd, de
vader draagt
de rest van de
schamele
bezittingen.
In mei 1981 werd op zijn beurt
Ziaoer Rahman vermoord.
Nog geen jaar later greep de
toenmalige luitenant-generaal
Mohammed Ershad de macht
door middel van een staats
greep. Op dit moment is Ers
had nog steeds aan het be
wind, maar er bestaat veel op
positie tegen zijn regering. Het
zal daarom nauwelijks verba
zing wekken, als ook hij over
enige tijd het veld zal moeten
Bangladesh een „per
manente ramp" wordt ge
noemd.
Kwalijk stempel
Wie teruggaat in de geschiede
nis van dit land, dat van 1947
tot 1971 Oost-Pakistan heette,
stuit keer op keer op oorlogen,
rampen en catastrofes. Het zijn
met name de Engelsen die een
kwalijk stempel hebben ge
drukt op het verleden van de
Bengalezen. Het begon al in de
achttiende eeuw. toen een
hongersnood aar
ting tien miljoen
het wingewest Oost-Bengalen
(de naam tot '47) het leven
kostte.
De deling van Brits-Indië in
1947 leidde tot de vorming van
het machtige hindoe Indie, dat
aan beide zijden werd geflan
keerd door het islamitische
Oost- en West-Pakistan. Dat
die beide Pakistans nimmer
een eenheid zouden vormden,
stond bij voorbaat vast. Het
duurde niet lang voordat de
Oostpakistani tot de conclusie
kwamen, dat hun lot onder de
Westpakistani nauwelijks zou
verbeteren. Na de verkiezin
gen van 1970 barstte de vrij
heidsstrijd los. Na lang aarze
len besloot India in te grijpen.
Twaalf dagen later was de oor
log voorbij en Oost-Pakistan
onafhankelijk.
De vrijheid van Bangladesh,
zoals het nieuwe land werd ge
noemd, was duur betaald. De
oorlog kostte aan meer dan 1.2
miljoen mensen het leven. Ze
ker tien miljoen Bengalezen
vluchtten naar India. Huizen,
veestapels, landbouwbedrij
ven, wegen, bruggen en boten
waren vernietigd. Bangladesh
is de klap van de vrijheidsoor
log in feite nooit meer te bo
ven gekomen.
Wreedheid
Voor de ara
Bangladesh (en tot die groep
behoort de overgrote meerder
heid van de bevolking) is er
sinds 1971 eigenlijk weinig
veranderd. „Vader des vader
lands" Moedjiboer Rahman
voelde zich ver boven de ge
wone man verheven. In plaats
dat hij trachtte de bevolking
met werkelijke veranderingen
aan zich te verplichten, deed
hij wat corruptie, onderdruk
king en wreedheid betreft
niets onder voor de vroegere
Westpakistaanse overheersers.
In augustus 1975 werd hij door
opstandige militairen ver
moord. In november van dat
zelfde jaar werd generaal
Ziaoer Rahman de nieuwe
president en onder hem ging
het iets beter met het land.
Overvol Dacca
Steeds wisselende (militaire)
machthebbers, volstrekte eco
nomische malaise en een reeks
natuurrampen bepalen de
jongste geschiedenis van Ban
gladesh. De verpaupering van
het land is waarschijnlijk het
beste meetbaar in de hoofdstad
Dacca.
In 1975 hield het bewind van
Moejiboer Rahman een
„schoonmaakactie" in de ste
den. Daarbij moesten met
name de sloppenwijken het
ontgelden, omdat zij „de hy
giene bedreigden". Miljoenen
werden letterlijk van
huis en haard verdreven. Zij
moesten zich zien te redden in
kampen op het platteland,
waar juist de hongersnood
heerste.
De mensen die toen in groten
getale werden weggevoerd,
zijn inmiddels in dubbele aan
tallen naar vooral Dacca te
ruggekeerd. Op zoek naar
werk, dat er echter nauwelijks
is. Sommigen hebben hun
meegenomen hutjes opgezet
aan de rand van de stad. An
deren hebben onderdak ge
vonden in enorme rioolbuizen,
overblijfselen van een niet af
gemaakt project.
Na de overstrofningen van vo
rig jaar is de mensenstroom
naar Dacca weer aangezwol
len. En als de angstwekkende
voorspellingen uitkomen, zal
de stad het komende jaar nog
verder worden overspoeld met
vluchtelingen. Want Dacca is
voor de Bengalezen de laatste
hoop. Daarna is er niets meer.
JOS TIMMERS
(Dit is het eerste van twee ver
halen over Bangladesh. Vol
gende keer: Nederland wapent
kleine boer in Bangladesh te
gen het water.)
(ADVERTENTIE)
Met uw krant naar de
wintersport:
8-DAAGSE
STANDPLAATSREIS
PER LUXE TOURINGCAR
WAIDRING 545.- j
Vertrek zaterdag 26 januari a.s.
Voor wie nu eens zelf wil ondervinden wj
stenrijk van zater
alerdag 2 fa
Oostenrijk v
lag 26 |i
gelijkheden biedt skiën, langlaute
knusse Oostenrijk
De gratis ski-bus naar de pistes stopt
9 00 uur voor de deur en komt om 16 00 uur terug De
postbus stopt op 50 m afstand en biedt 6* per dag gele
genheid om na ar Waidnng te rijden Met arrangement ts
op basis van haltpension ter plaatse (- 7» logies ontb<|t
on diner), alsmede een afscheidsdiner bij terugkomst >n
Nederland De heen- en terugreis worden per luie goed
vnrwarmde touringcar op zaterdag m een dag gemaakt.
Onderweg wordt gestopt voor koffie/thee en lunch.
De pr,|S per per
545.
rende 6 km lange Loip
paden en wegen vriigehouden
Met verblijf U
zonnig en rustig en direkt aan de Loipe en de wandelpa
den Alle kamers hebben d
een gezellige kleine Stube
een halve dag excursie per eigen touringcar n
BURG De toeslag voor een 1 -persoonskamer bedraagt
40 (beperkt beschikbaar) Op de meeste kamers ie
uitbreiding tot een 3-persoonsbezetting zonder meer
persoon) S poliU oston
Anno tennis verrek enng 3 1
poekingen teleto-
070-190882 (van
maandag t/m vrijdag van 9 tot 16
uur) ol persoonliik in onze vestiging
Spuistraat 71. Den Haag
van het Spui)
•j
W
p de hoek
POSTBUS 16050
2500 AA DEN HAAG
TEL 070-190882
