Is
Weekje
Hollandse
winter
nrina
£eidóe(3omant
Ai
«tfMRje Sallandse Heuvelrug: het Nederlandse Sauerland
alstanl
fnals in de duinen van Wase-
.LDOG F en Noordwijk wordt er ook el-
md met b in ons land volop gelanglauft.
IH83- 1 name op de Sallandse Heuvel-
iNN Pit De langlaufers hebben massaal
r It genomen van dit Hollandse
kj. Tei.jjjg Sauerland, dat met de Leme-
t>erg zijn hoogtste punt heeft lig-
I op öl meter. Bij duizenden
ERBL tsen de langlaufers door het ter-
a van Ommen tot Holten, dat
5000 hectare groot is.
open r name °P de Lemelerberg was
,934. de atgelopen dagen een gek-
de berg worden compleet platge
stampt door langlaufers, sleetjeglij
ders en wandelaars. Met het après-
ski wil het alleen nog niet zo vlot
ten, tot teleurstelling van de hote
liers. Tegen het eind van de mid
dag komt doorgaans de glühwein
nog wel in geringe hoeveelheden
ter stamtafel, maar om een uur of
zijn de nabijliggende etablisse-
ïten bijna uitgestorven.
Twintig procent van de langlaufers
in dit gebied komt uit het Westen
van het land, de rest uit het Oos
ten. De Holterberg heeft vooral een
magische klank bij de winterspor
ters in een straal van een kilometer
of zeventig rond Holten. Dé attrac
tie daar is morgen het galopskiën.
Vanaf twee uur lopen de paarden
in galop over de berg, een skiër
voorttrekkend. Voorlopig is dat de
enige activiteit, die een beginnend
langlaufer beter uit z'n hoofd kan
laten.
De gemeente Nijverdal liet onlangs
nog een lijvige nota verschijnen,
waarin de wintersportmogelijkhe
den van de Sallandse Heuvelrug tot
in. den treure worden beschreven.
Vijf ton gaat een project kosten,
waarin zijn opgenomen een borstel-
baan voor de alpineskiërs en kunst
matige loipes. Want ook in andere
jaargetijden, waarin het normaal
gesproken niet sneeuwt, moet geoe
fend kunnen worden, zo redeneert
men in Nijverdal. De eerste volle
dige weekendarrangementen staan
al in de folders.
Vanuit het bezoekerscentrum Noet-
selerberg van Staatsbosbeheer, dat
vlak bij Nijverdal ligt, kan een aan
tal langlaufloipes worden afgegle
den. In het centrum worden karre-
vrachten aan informatiemateriaal
verstrekt. De indruk bestaat dat de
mensen de laatste tijd wat meer
gaan zwerven door het natuurge
bied. De knickebocker. de rugzak
en een serie stafkaarten
steeds vaker de bagage
wandelende legioen. Dén
mooiste tochten voert
schaapskooi Twilhaar. waa
Jan Schuurs zijn kudde m<
ziet groeien. De 300 ooien
in deze tijd hun jongen. De kudde
zal volgende maand verdubbeld
herder
de dag
werpen
Weinig ongelukken bij ijspret
De ziekenhuizen hebben het in deze tijd van ijspret nauwelijks druk
ker dan normaal, al is er wel een lichte stijging van het aantal pols
en enkelfracturen. Zowel bij het Academisch Ziekenhuis Leiden als
de ziekenhuizen Leyenburg en Westeinde in Den Haag heeft men de
afgelopen week enkele tientallen breuken meer moeten behandelen
dan anders in deze tijd van het iaar. Het is niet exact te zeggen welke
van die verwondingen het gevolg znn van ijspret en welke van onge
lukken op straat. In Leyenburg denkt men wel dat relatief de meeste
ongelukken gebeuren met sleetje-rijden. Maar ook daar zegt men dat
de huidige situatie nog lang niet te vergelijken is met die van vorige
winter, toen er tijdens een periode van ijzel per dag zeker 35 mensen
met een gebroken pols werden geholpen. In totaal werden dat jaar
4800 mensen in ziekenhuizen behandeld als gevolg van valpartijen
door ijzel of sneeuw. Van hen ging 94 procent onderuit op de stoep.
.een onafzienbare sneeuwvlak-
rijdt een pikzwarte lijkwagen
jaar een aan het oog onttrokken
lorp in het hart van de Randstad,
je hand van Salvador Dali in een
landschap dat voorbehouden
ieek aan de oude Hollandse
lSsanjneesters. Alles kan blijkbaar in
Dljeze winter, een winter zoals we
Jie onderhand alleen nog maar
in cfeenden van de schilderijen van
an cujjendrick Avercamp, Aert van
vordaier Neer en zelfs nog Pieter
Sr ueghel. Maar wat zeuren we ei-
■nlijk; plaatselijke ijsvereni-
,-ngen organiseren zich een on-
;eluk om de Molentochten te la-
.ren doorgaan, de ijsbanen zijn
;lke avond overbevolkt en de
emeischooljeugd benut de hele dag
jloor het kleinste stukje sloot en
elk besneeuwd heuveltje voor
typisch vaderlandse bezig
heid, ijspret. Hij bestaat dus nog,
jvan ie Hollandse winter.
ZATERDAG 12 JANUARI 1985
dus nu zal het gebeuren ook. De
hele dag hebben ze het ijs schoon
lopen vegen en de hobbeltjes glad
geslepen. De driekleur wappert
trots, want die schijnt er nu een
maal bij te horen als er op natuurijs
wordt geschaatst. „Ja, ja, wij Rip
pers zijn doorzetters", zegt de man
in het bestelbusje, dat vervaarlijk
schuin naast het ijsbaantje staat. Hij
trekt lootjes, waarna iemand met
een megafoon zegt wie er tegen wie
moet rijden. Na een race, als er
sprake is van een close-finish, rent
er steeds een man met een oranje
vlag het ijs op om aan te geven
welke baan heeft gewonnen. Een
koddig gezicht, maar voor de jeugd
is het bittere ernst.
Bij de start staan zo'n beetje alle
moeders die Rijpwetering rijk is,
met hun kroost uren kou te lijden.
Twee jongetjes met op hun rug de
aanduiding dat ze van schaatsclub
Alkemade zijn, proberen de blits te
maken door op een minuscuul
stukje ijs alle kunstjes uit te halen
die ze op de club hebben geleerd.
„Ik heb jullie bij de vijfde- en zes-
deklassers laten indelen", zegt een
van de moeders, dat vind ik wel zo
eerlijk". De teleurstelling druipt de
jochies van het gezicht.
Heel ver van huis
Dit zou je de nieuwhollandse win
ter kunnen noemen: langlaufen in
de duinen. Maar ook dat mag er
zijn, want sneeuw krijgt iets extra's
als het tegen heuvels ligt. Duizen
den Nederlanders hebben hun win
tersportvakantie ervoor vervroegd
of verlengd. Ze hebben meestal een
paar dagen extra vrij genomen om
te genieten van vooral de rust,
want dat is de grootste charme van
langlaufen. Sportwinkels die dicht
bij het gebied liggen, doen goede
zaken door uitrustingen per dag te
verhuren. Het is de moeite waard.
In het uitgestrekte gebied van
Wassenaar tot Noordwijkerhout
kom je af en toe wat mensen tegen,
overwegend jonge stellen met één
of twee kinderen en een hond,
maar in deze witte tijden heb je
daar toch in elk geval een paar uur
het idee heel ver van huis te zijn.
Tot er met een vreselijke gil ie
mand met een slee een heuveltje af
komt zetten, want als er iets niet
geluidloos schijnt te kunnen is het
wel sleeën. Vader is doorgaans de
pineut, moeder loopt liever. Zelfs
de kleinste kinderen roepen stee
vast „nog keer, nog keer", als ze
beneden zijn na de voor hun be
grippen ijzingwekkende afdaling.
Oeroude gezelligheid
Nu we het er toch over hebben, die
sleeën zijn niet helemaal meer wat
ze geweest zijn. Niets ten nadele
van die mooie, van onder met ijzer
beslagen sleden, maar wat moeten
we met die plastic, meestal rode,
bakjes? Als Anton Pieck daar een
kerstskaart van moet maken, staan
we voor gek in het buitenland.
Nee, dan de avonden in de dorpen
als de ijsbanen weer open gaan. Dat
is misschien wel de enige echt oe
roude Hollandse gezelligheid. Een
'ijsbaan verdient alleen de naam ijs
baan als hij in het midden een rij
palen heeft staan waaraan op korte
afstand van elkaar peertjes bunge
len. Die moeten van dat zachte, ge
lige licht geven. Halogeenlampen,
zoals je die tegenwoordig op alle
zichzelf respecterende voetbalvel
den en tennisbanen ziet, zijn uit
den boze. Holland schaatst bij
schaars licht.
Zo ook in Boskoop, waar ze deze
avond extra trots zijn omdat er in
de belendende plaatsen Waddinx-
veen en Hazerswoude nog niet kan
worden geschaatst. Honderden
mensen passeren het instant-loketje
tegen betaling van 2,50 of f 1.-
(tot 15 jaar). In de houten Keet,
waar de moderne koek-en-zoopje is
ondergebracht, louter blije gezich
ten. „Kijk", zegt een van de leden
van de ijsclub Otweg, „wij zorgen
ervoor dat er elke dag een laagje
leidingwater op de baan komt te
staan. Dat bevriest beter en geeft
veel mooier ijs dan slootwater, dat
ze op veel van die andere banen
gebruiken. Als slootwater ontdooit
krijg je zo'n lelijke gele kleur en
wordt het veel fondant-achtiger
dan ijs van leidingwater. Daaraan
kun je het verschil in kwaliteit
goed zien".
Urenlang krassen de schaatsen on
afgebroken, zoals het op zoveel
plaatsen in heel Nederland gaat
Want al liggen de meeste ijsbanen
op de onherbergzaamste plekken,
de echte schaatsliefhebber heeft
lak aan de ontberingen. Velen la
ten de auto thuis en lopen of fiet
sen kilometers om de sensatie van
schaatsen op natuurijs te kunnen
meemaken ..Gek hè. maar dit is
het", zegt iemand die nog geen dag
heeft overgeslagen. „De natuurto
nen zijn doorgaans zo'n honderd
vijftig meter korter dan de kunst
ijsbanen, die vierhonderd meter
lang zijn. Het ijs is ook een stuk
slechter, maar toch heb je veel
meer het idee dat je schaatst. Ei
genlijk zouden ze in deze tijd de
kunstijsbanen dicht moeten doen".
De parkeerplaatsen zijn daar an
ders wel fijner, want de auto blijft
slippen als wij van het met sneeuw
overladen zandweggetje willen
wegrijden.
De volgende morgen lijkt alle ij
spret onmogelijk, omdat de
sneeuwstorm met de minuut dich
ter wordt. Het duurt een tijd eer er,
langs de Vliet bij Voorschoten, ie
mand op het ijs te zien is. Hij blijkt
de voorloper van een hele rits kin
deren, die op «en school zitten die
praktisch óp deze rivier slaat Bij
elke pauze vliegen ze met z'n allen
naar buiten, sommigen met schaat
sen om de nek, anderen om alleen
maar op het ijs te staan en sneeuw
ballen Ie gooien Een ouder echt
paar dat langs schuifelt op weg
naar de supermarkt, bekijkt de uit
gelaten groep met gemengde ge
voelens Ze houden elkaar moei
zaam op de been. De winter is er
voor het jongvolk. De ouderen heb
ben genoeg aan een schilderij.
DICK HOFLAND
Foto's: MILAN KONVAUNKA
een eindje buiten de stad, weg
i de snelweg, toont de winter
ware gestalte. Geen sneeuw-
oskou>vers- 8een pekelwagens, maar
varte aervalste gladheid tussen twee
ste en door. Links en rechts be-
euwde weilanden, tot ver voor
de horizon, met als enig teken
leven een groepje schapen. In
en kennverte van deze platgewalste al*
i rijzen drie molens op: de wach-
i b s van het echte Nederland,
pachter zowaar de eerste men-
I Een paar honderd meter van
weg af staat een bouwkeet,
jrin af en toe iemand verdwijnt
er dan weer uitkomt met een
uwschuiver. Gehesen in wind-
overals of andersoortig kou
[rende textiel ontdoen ze een
|k ijs van een sneeuwlaag van ze-
g I tien centimeter.
sen de snerpende wind door
-hdkracht zes had de radio-
iwsdienst die morgen gezegd
elt een van hen, dat de voorbe-
ling geen molentocht geldt,
park ir een school wedstrijd. Het ijs is
j U oofcentimeter dik, dus het mag,
e it tien centimeter is de mini
s'11 tl vereiste dikte voor dit soort
galOWhementen. Hij hoopt alleen wel
jerd ©'er ook werkelijk kinderen zul-
aaloWlkomen, want met uitzondering
rrein een en^e^e boerderij is er in de
êl-TT-rj omgeving geen school te be
is tljO nen. Stompwijk, het dichtstbij-
£n dye dorp, ligt al gauw op tien ki-
eter. „Reken maar dat ze ko-
k", zegt de op deze barre tocht
[ereisde fotograaf van Tsjechi-
,r afkomst, „want Nederlanders
/fiden helemaal mesjogge als er ijs
r. Het beeld van een meisje dat
>maal alleen tussen het riet haar
sen zit onder te bindèn, ver-
hoezeer hij ons doorgrondt.
spoetin
een groot bord over de weg-
T(l 1 n verwelkomt Hoogmade de be-
^^^Uters. Het blijft voorlopig bij
aywëfden, want de eerste de beste
erloon tchtoon, die juist uit een café
4788-2' „volledige vergunning" stapt,
de stadse mens wel even een
ts bakken. Als het raampje van
>SEN auto naar beneden wordt ge-
iid, schreeuwt hij meteen: „Ik
it het niet en ik vertel het ook
machinef". Omdat zijn verschijning in
opzichten de wedergeboorte
Raspoetin doet vermoeden,
!dt de kennismaking niet voort-
i maar meteen door naar Huize
der Ploeg, het etablissement
rnaam heeft gemaakt als stem-
jlaats voor de deelnemers aan
Molentocht. Dit keer hadden ze
Boven: Bij de
start van de
school-
wedstrijden
staan zo'n
beetje alle
moeders die
Rijpwetering
rijk is. met hun
kroost uren
kou te lijden.
Linksrln de
verte van deze
platgewalste
alpen rijzen
drie molens
op: de
wachters van
het echte
Nederland.
Eindeloos
En verder gaat de tocht in het
voetspoor van de winterschilders.
De weg naar Oud Ade lijkt einde
loos, maar wordt ineens een heel
stuk korter als er een eenzame fiet
ser tegen het grauwe zwerk wordt
ontwaard. Alsof hij aan de zwaarste
bergetappe uit de Tour bezig is, zo
moeizaam krijgt hij de pedalen
rónd. Aan de rand van de sloot
maakt het riet diepe buigingen.
Na het zoveelste bruggetje is het
eindelijk zover. Met op de achter
grond een molen schaatsen kinde
ren op een schoon stukje ijs, langs
een bootje dat volledig zit vastge
vroren. De een op Friese doorlo
pers, die voor kindervoeten gezon
der zijn dan Noren, de* ander in een
heus schaatspak en een derde ach
ter een stoel. De spiegelreflexcame
ra met motordrive legt in een frac
tie van een seconde vast waarvoor
de oude meesters dagen en soms
wel weken nodig hadden.
Een man in een felkleurig ski-jack
en dito moonboots verstoort het
schilderij. „Kijk uit, het ijs is hier
heel gevaarlijk!", roept hij. Dus
hier gaan die wedstrijden ook al
niet door? Nee, nee, misschien vol
gende week als het een tijdje door
vriest en het niet meer zo erg
sneeuwt. „Hartstikke jammer,
maar ja, een kop snert en een bor
rel maken een hoop goed", zegt hij
met een knipoog.
Driekleur
Rijpwetering, lief Rijpwetering,
trekt zich nergens iets van aan. De
schooljeugd heeft dagen uitgekeken
naar de wedstrijd op de Akkersloot,
er ook allemaal moeten zitten,
maar het enorme pak sneeuw dat
de nacht ervoor naar beneden is
gekomen, heeft weer voor even
een eind gemaakt aan de illusies.
De vrouw achter de tap in dit ruim
opgezette restaurant met van die
vloerkleden op de tafels, maakt een
onverstoorbare indruk. Ook al zit
ten er maar twee zakenlieden aan
het noenmaal, waar anders de con
sumpties in grote hoeveelheden
naar binnen waren geslagen door
schaatsend Nederland. Ze heeft ge
duld, de Elfstedentocht van het
Westen komt wat haar betreft dit
jaar heus nog wel. „Maar nu is het
ondoenlijk al die sneeuw van het
hele traject te krijgen", zegt ze. We
besluiten haar opgewektheid te be
lonen met twee declarabele lun
ches.
fietser tegen het
Onder: De spiegelreflexcamera met motordrive legt in een fractie van een seconde vast
waarvoor de oude meesters dagen en soms wel weken nodig hadden.
