TAFEL Kerkelijke inkomsten blijven stabiel HTTïïTl I m kerk wereld De Gaay Fortman: Kerk moet zelf zorgen voor financieringen Ethiopische joden zijn trots op hun geschiedenis KONINKLIJK HUIS ACHTERGROND CcicbeSoivumt DINSDAG 8 JANUARI 1985 PAGINi "Ned< berd ilmmal Moskou kritiseert financiën Vaticaan Het vooraanstaande Sovjet-tijdschrift „EKO", uitgegeven door' het Instituut voor wereldeconomie en internationale betrek kingen. heeft felle kritiek geleverd op het financiële beleid van het Vaticaan. De Rooms-Katholieke Kerk zou zich steeds meer aan het Amerikaanse kapitalisme binden. Door deze fi nanciële afhankelijkheid zou het imperialisme des te gemakke lijker politiek gebruik van de godsdienst kunnen maken, aldus het tijdschrift Geen religieuze organisatie ter wereld besteedt zoveel aandacht aan financiële en economische zaken als het Vaticaan, schrijft EKO. Raad van Kerken schrijft Van den Broek De Raad van Kerken in Nederland heeft minister Van den Broek van Buitenlandse zaken gevraagd initiatieven van voor al Scandinavische zijde te ondersteunen om vrije doorgang te bewerkstelligen voor voedseltransporten in Ethiopië. Het gaat daarbij om gebieden als Eritrea en Tigray die in handen zijn van bevrijdingsbewegingen. Gezien „het indrukwekkende ant woord" van het Nederlandse volk op het bekend worden van de hongersnood in Etiopië, dient volgens de Raad de Neder landse regering in actie te komen en al haar invloed gebruiken om te voorkomen dat voedsel wordt misbruikt als politiek wa pen tegen hongerende Sint Jan in maart in gebruik De geheel gerestaureerde kathedraal van Sint Jan in 's-Herto- genbosch wordt met een kerkelijke viering op 23 maart in ge bruik genomen. Koningin Beatrix verricht 14 juni de officiële heropening van dit nationale monument. De cultureel-histori- sche betekenis van de kerk krijgt aandacht in concerten, ten toonstellingen en audiovisuele prestentaties. Het pas gerestau reerde grote orgel staat in het middelpunt van een reeks orgel concerten. Dit orgel werd op 15 en 16 december ingespeeld. Na de eerste twintig minuten van de preek worden nog maar weinig zondaars gered. De bijdragen van de ge lovigen aan de Kerken stijgen niet meer. De in komsten aan dit zogehe ten „levend geld1' van de Rooms-Katholieke Kerk en de Gereformeerde Kerken tonen voor het eerst sinds jaren een da ling, terwijl de Neder landse Hervormde Kerk nog een lichte groei kent. Wel blijft daar de stijging der inkomsten in 1983 in verge lijking met het voorafgaande jaar achter bij de toename van de kosten van het le vensonderhoud. Als oorzaken van de dalende inkomsten werd behalve de economi sche recessie het teruglopend kerkbezoek genoemd. De op brengst van de collecten in de kerkdiensten dalen, ter wijl de vaste vrijwillige bij dragen nagenoeg gelijk blij- Dit bleek gisteren in Utrecht op een persconferentie van de interkerkelijke commissie geldwerving, die onder het motto ,,'n Levensbelang" voor de dertiende maal de actie Kerkbalans organiseert. Daarin werken zeven kerk genootschappen (Rooms-Ka- tholiek. Hervormd, Gerefor meerd. Luthers, Doopsge zind, Remonstrant en Oud- -Katholiek) samen ten gunste van de 4.200 plaatselijke ge meenten en parochies, die 8.000 priesters, predikanten en pastorale werkers in dienst hebben. Deze kerken tellen samen ruim 9 miljoen leden (twee derde van de Nederlandse sa menleving), van wie 1.75 miljoen wekelijks ter kerke gaan. De gelovigen geven jaarlijks ongeveer 650 miljoen gulden voor de kerk. Meer dan 150 miljoen gulden wordt in kerkelijk verband jaarlijks besteed aan de Der de Wereld, waarvan 130 mil joen van de Nederlandse Mis sieraad. In de Nederlandse Hervorm de Kerk stegen de inkomsten uit levend geld van 1982 naar 1983 met ruim twee miljoen gulden (1.09 procent) tot 225.599.454 gulden. De toena me van de kosten van le vensonderhoud bedroeg 2.8 procent. Op basis van de ver onderstelling dat ongeveer eenderde van alle Hervorm den financieel aan de kerk bijdraagt, is de opbrengst per actieve Hervormde gestegen van 223,02 gulden tot 225,60 gulden. In de Gereformeerde Kerken in Nederland daalde het to taal levend geld in 1983 met anderhalf miljoen (0.09 pro cent) tot 179.508.290 gulden, gemiddeld per gelovige 212,58 gulden (min 23 cent). In de Rooms-Katholieke Kerk daalden de kerkbijdra gen in 1983 waarschijnlijk met enkele tonnen (een te verwaarlozen percentage) tot 105.989.000 gulden. De defini tieve cjfers zijn nog niet be schikbaar. Mr. J. Klok, voorzitter van de Interdiocesane Kommissie Geldwerving van de R.-K. Kerkprovincie, zei dat hij geen enkele invloed van de financiering van het pausbe zoek verwacht op de bijdra gen van de individuele Rooms-Katholieken aan de plaatselijke parochies. De kosten van het pausbezoek, die op ruim 5 miljoen ge raamd, moeten door de Ka tholieke gemeenschap in haar geheel worden bijeenge bracht. Dat is ongeveer 2.5 procent van het totaal aan le vend geld in de R.K. Kerk provincie (in 1983 ongeveer 208.410.000 gulden). Het is volgens mr. Klok nog steeds niet de bedoeling dat voor het pausbezoek speciale col lecten in de parochies wor den gehouden. Hij achtte het niet uitgesloten dat door het komende bezoek van paus Johannes Paulus II aan ons land de Rooms-Ka tholieken meer geïnspireerd zullen raken en hogere bij dragen aan de kerk zullen geven. Ze kunnen erdoor wakker geschud worden en meer oog voor plaatselijke activiteiten krijgen, aldus mr. Klok, die ook penningmees ter van de Stichting Pausbe zoek Nederland is. Paus Shenoeda III vierde Kerst met „zijn" Kopten De Koptische Christenen in Egypte hebben gisternacht weer een Kerstdienst gevierd met in hun midden paus Shenoeda III, het hoofd van hun kerk. Hij was vrijdag naar Cairo te ruggekeerd nadat hij veertig maanden in ballingschap had doorgebracht. De dienst in de St. Marcuskathedraal te Cairo werd bijgewoond door ruim 11.000 van de zes miljoen Kopten, door hoge regeringsvertegenwoordigers en door enkele voor aanstaande Islamieten. In zijn preek riep paus Shenoeda de gelovigen op te bidden voor de vrede in de wereld en voor beëindiging van de oorlog lussen Irak en Iran. De aanwezigheid van Islamieten in de dienst noemde hij teken van de eenheid van Egypte. De Egyptische president Mubarak, die vorige week dinsdag paus Shenoeda in diens functie van hoofd van de Koptische Kerk had hersteld, heeft in een Kerstboodschap aan de Kop ten „het kolonialisme in al zijn vormen" als het motief achter de strijd tussen Islamieten en Christenen aangeduid. Bij de viering van Kerstmis volgen de Kopten, juist zoals de gehele Orthodoxie, de Juliaanse kalender. Het zou een aantasting van het wezen van de kerk bete kenen indien de kerk uit hoofde van de nuttige func ties die zij in de samenleving vervult, meer rechtstreekse bijdragen van de staat ver wacht. Voor haar eigenlijke activiteiten moet de kerk zelf zorgen. Dit zei oud-minister prof. mr. W.F. de Gaay Fort man gisteren in Utrecht tij dens de persconferentie van de interkerkelijke actie Kerkbalans. Anderzijds zou hij het „onbe hoorlijk bestuur" vinden als de overheid drastisch zou be zuinigen op de financiering van de geestelijke verzorging in de gevangenissen en de krijgsmacht. De overheid heeft de kerken tientallen ja ren aan die vorm van finan ciering gewend. Bovendien brengt de samenleving in ge vangenissen en de krijgs macht mensen gedwongen bijeen. Hiermee reageerde de oud- -minister op voorlopige voor stellen van een interdeparte mentale werkgroep, die sinds enige tijd de financiering van die bijzondere geestelijke verzorging bestu deert. Volgens die voorstel len zouden de kerken voor een aanzienlijk deel de kos ten daarvan zelf voor hun re kening moeten nemen. De interkerkelijke inzake overheidsvragen (CIO) meent dat deze voor stellen een bedreiging van de vrijheid van godsdienst vor men. Een mening, de niet door De Gaay Fortman on derschreven wordt. „De vrij heid van godsdienst is in Ne derland op geen enkele wijze in gevaar." Jesse Jackson in Canterbury Ds. Jesse Jackson, strijder voor mensenrechten en rivaal van ex-presidentskandidaat Mondale, is momenteel in En geland. Samen met de aartsbischop Robert Runcie bad hij in de kathedraal van Canterbury bij de plaats waar in 1170 Thomas Becket op last van de koning werd vermoord. Glemp: Angst niet gebruiken als politiek wapen Tijdens een misviering op Driekoningen in de St. Jo- hannes-kathedraal van War schau heeft de primaat var de RQoms-Katholieke Kerk van Polen, kardinaal Jozef Glemp, een beroep gedaan op de regering-Jaruzelski angst niet als politiek wapen te ge bruiken. Kardinaal Glemp vond het proces tegen de moordenaars van priester Jerzy Popieluszko een goede gelegenheid na te denken over de diepe kloven in de samenleving. In dit verband vroeg de kar dinaal zich af of het echt on vermijdelijk is macht op zc tragische wijze uit te oefenen als in de tragedie rond de priester openbaar is gewor den. „Moet staatsmacht steeds worden uitgeoefend door verbreiding angst zo vroeg Glemp zich af, daaraan toevoegend dat hierdoor de staat zich vai samenleving vervreemdt. De ontvoering gevolgd door het martelaarschap van pieluszko moet volgens de kardinaal leiden tot een snel ler zoeken naar een oplossing van de binnenlandse proble men. Wel zal met het rij pingsproces voor oplossingen die in overeenstemming zijn met de geest der natie lange tijd zijn gemoeid, denkt de kardinaal. Naar hij aankon digde zal de Kerk van Polen waken voor behoud var nationale waarden van land „en dat wat zijn verle den en cultuur uitmaakt". Jai ni£ ga< iifgei gesp Macaronischotel met gehakt en groenten luchtige citroen vla Voor twee personen hebt u nodig: 250 g macaroni, zout, 1 lepel olie, 1 grote ui, 15 g margarine, 1 prei, 150 g knolselderij, 150 g win terwortel, 150 g gehakt, klein blikje tomatenpuree, peper, aroma, worcester- saus, 1 ei, 1 dl melk, 1 volle lepel geraspte kaas, pa neermeel, 20 g margarine; 2 dl water, 20 g griesmeel, 60 g suiker, 1 flinke ci troen, citroenrasp uit een potje of citroenessence. Kook de macaroni gaar vol gens de gebruiksaanwijzing op het pak. Als die ont breekt. breng dan een ruime pan half vol water met zout naar smaak en de olie aan de kook. Strooi er al roerende de macaroni in en kook die in ongeveer tien minuten gaar. Giet de pan vervolgens leeg in een vergiet dat in de gootsteen staat en schud het water uit de macaroni. Begin direct na het opzetten i het i de i de klein gesneden ui lichtbruin te fruiten in de margarine. Doe er de klein gesneden prei. knolselderij en wortel bij met twee lepels water. Sluit de pan en laat de groenten acht minuten smo ren. Roer gehakt en toma tenpuree door het groenten- mengsel en breng het op smaak met zout. peper, aro ma en worcestersaus. Leg de helft van de ni in een ingevette over- schaal met .daarop het ge haktmengsel en bovenop de rest van de macaroni. Klop het ei los met melk en kaas en schenk het mengsel over de macaroni. Zeef een dun laagje paneermeel over de schotel en verdeel daarop de margarine. Zet de schotel twintig a dertig minuten in een oven die op 5 of 200 staat (voor een korstje). Breng water aan de kook, strooi er een mengsel in van griesmeel en suiker en kook dat in vijf minuten gaar. Voeg citroensap en -rasp of - essence toe en klop de vla koud en luchtig. JEANNE TEL AVIV De Ethiopi sche Joden zijn welkom in Israël. Meer dan welkom zelfs. Ze vormen het le vende bewijs van de vita liteit van de staat, van de vervulling van het Zionis tisch ideaal, van de een heid van het joodse volk. Geen enkele Iraëlier zal zeggen dat hij de falasja's, de „vreemdelingen" zoals ze in Ethiopië heten, lie ver niet had zien komen. Maar dat alles neemt niet weg dat er twijfels zijn. Twijfels of een land in grote economische moeilijkheden vele duizenden analfabetische nieuwkomers kan opvangen. Twijfels aan het vermogen van de zwarte joden zich staande te houden in een samenleving die niet minder dan anderen heeft te kampen met raciale vooroor delen. Nu zijn er nog de euforie over de terugkeer, de grote aan dacht in de media en de war me gevoelens van de Israëli sche bevolking. Straks is er misschien alleen de sleur van het opvangcentrum, een goed kope huurflat in een stad in de Negev-woestijn en werkloos heid. Het zal niet de eerste keer zijn dat emigranten wer den afgeleverd aan het begin van deze uitzichtloze keten. Aan ervaringen met groepen oriëntaalse joden in de jaren vijftig hebben de emigratie-au toriteiten een trauma overge houden. En de start van de Ethiopische emigratie, een jaar of tien geleden, was nauwe lijks minder traumatisch. Tot in de jaren zeventig ging die discussie over de vraag of de Ethiopische joden wel joden waren. Het rabbinaat, dat daarover een uitspraak moest doen, had zijn twijfels. De joodse gemeenschap in Ethio pië had meer dan tweeduizend jaar zo volkomen geïsoleerd geleefd van de rest van het Jo dendom, dat niet kan worden vastgesteld of al die tijd de joodse religieuze wetten wel waren nageleefd. Of er, met andere woorden, niet te veel afstammelingen waren van niet-joodse moeders. Verontwaardigd De Ethiopiërs, aie zeggen dat zij afstammen van één van de tien verloren stammen Israëls, worden kwaad bij de suggestie dat zij minder joods zouden zijn dan de joden van het mo derne Israël. Baroech Tigne. die tien jaar geleden uit Ethio pië naar Israël kwam, reageer de verontwaardigd toen hem onlangs werd gevraagd hoe joods zijn volk is. De Ethio piërs, zo zei hij. zijn de oor Een Israëli sche onder wijzer helpt een Ethiopi sche jongen, die onlangs in Israël is aan gekomen, bij het maken van een hou ten Davidster. spronkelijke joden. Michael Corinaldi, hoofd van de Inter nationale Commissie voor Ethiopische Joden, liet tegen over de Jerusalem Post wecen, dat „de Ethiopische joden zich als complete joden beschou wen en dat zij geen procedure tolereren die dat in twijfel trekt". De Israëlische antropologe Jael Kahane schreef in het be gin van de jaren zeventig een boek over haar verblijf van een jaar onder de falasja's in Ethiopië. Volgens haar huwen de Ethiopische joden uitslui tend onder elkaar. „De emi granten hier tonen wat dat be treft geen twijfel. Zij zeggen dat zij het spoor van hun voor ouders tweeduizend jaar terug kunnen volgen. In 1972 gaat de Iraëlische op perrabbijn Ovadia Josef over stag. Hij bepaalt dat de Ethio pische Joden afstammelingen zijn van de verloren stam Dan. Aangemoedigd door die beslis- sing verklaart de Israëlische regering drie jaar later de Wet op de Terugkeer, die de joodse emigratie regelt, ook van toe passing is op de falasja's. Vervolgens spitst de discussie zich toe op twee vragen: Moe ten de Ethiopische Joden bij hun aankomst in Israël een bekeringsritueel ondergaan? Is het wel wenselijk emigratie uit Ethiopië aan te moedigen? De eerste vraag houdt verband met een bepaling, die rabbijn Ovadia Josef aan zijn besluit van 1972 had toegevoegd. De Ethiopische mannen zouden bij aankomst in Israël een paar druppels bloed moeten afstaan, als nis. En alle i nen zouden zich derwerpen aan een ritueel bad. Het rabbinaat wilde „aan ■de veilige kant blijven", want twijfels waren er nog altijd. Het ritueel bestaat officieel nog steeds, zeer tot ergenis van tegenstanders die er op wijzen dat het vernederend is voor een gemeenschap die meer dan tweeduizend jaar een strikt Joodse identiteit heeft weten te handhaven. De stroom emigranten van de af gelopen maanden heeft een nieuwe discussie daarover los gemaakt. Het parlementslid Sjoelamit Aloni van de Bewe ging Voor Burgerrechten heeft eind vorige week premier Pe res gevraagd een eind te ma ken aan wat zij ziet als een vernederende vertoning. Niet overtuigd De vraag of net gewenst is Ethiopische joden naar Israël te halen, lijkt afdoende beant woord door de gebeurtenissen in dat land gedurende het af gelopen jaar. Maar in de perio de daarvoor waren de emigra tie-autoriteiten er lang niet van overtuigd dat het goed was de falasja's uit de hun ver trouwde dorpen te halen en naar de moderne wereld te brengen. Een van de functionarissen die daarover zijn twijfels uitte was Jehuda Dominitz van het Joods Agentschap. Dominitz, één van de sleutelfi guren in de reddingsoperatie Mozes, meende tien jaar gele den dat de falasja's zich in Is raël zouden voelen „als vissen op het droge'En hij was niet de enige, die deze mening ver kondigde. Pas nadat in 1977 Menaehim Begin het roer had overgeno men begon de Israëlische rege ring serieuze aandacht te be steden aan "de emigratie uit Ethiopië. In 1974, twee jaar na het cruciale besluit van het rabbinaat, waren er nog maar tweehonderd falasja's in Israël. Halverwege 1984. dus een paar maanden voor de grote red dingsoperatie, waren er al ze venduizend. Ook in de Israëlische media verschenen berichten die twij fels zaaiden over de wenselijk heid van de komst van de Ethiopiërs. Er zou zich vervol gens een felle concurrentie strijd voordoen tussen het Joods Agentschap en het mi nisterie van Emigratie. De Ethiopische joden zouden soms drie jaar in opvangcentra wor den vast gehouden, voordat zij naar eigen woningen konden verhuizen. Ook zouden zij pa ternalistisch worden bejegend. Er waren tevens sensationele berichten over zelfmoorden in opvangcentra. Antropologe Kahane noemt die verhalen sterk overdreven. Volgens haar heeft tot nu toe één Ethiopiër zelfmoord ge pleegd en dan nog vlak nadat de berichten over de zelfmoor den in de pers waren versche nen. Ze maakt zich vooral kwaad over een televisiepro gramma begin vorig jaar, waarin als probleem aan de orde werd gesteld, dat de Ethi opiërs zwart zijn. In de falas- ja's-gemeenschap is dat hard aangekomen. „Als iemand ze vertelt dat ze zwart zijn, voe len ze zich gekwetst, omdat ze genoeg van de Amerikaanse cultuur weten om de bijbete kenis daarvan te begrijpen". Snel aanpassen Wat gaat er in de komende ja ren met de falasja's gebeuren? De aanpassingsproblemen zijn l^gio. Dat de Ethiopische emi granten zich verbazend snel hebben weten aan te passen is dan ook niet minder dan een wonder. Eén van hen is Ra- chamim Elazar, die al elf jaar in Israël woont. Maar in die tijd is hij duizend jaar in ont wikkeling vooruit gelopen op zijn vader. Elazar: „Voor de nieuwkomers is letterlijk alles nieuw", vertelt hij. „Ik moet mijn vader alles leren. Bij voorbeeld dat hij niet mag oversteken als het licht op rood staat. Maar ook in huis. Ik heb hem gezegd dat hij ge rust zelf de keuken in kan gaan om thee te zetten. In Ethiopië kan hij dat niet doen. Daar komen mannen niet in de keuken". Elazar geeft hiermee het pro bleem weer dat de nieuw aan gekomen Ethiopii geen idee hebben raëlische maatschappij. In hun dromen over het Beloofde Land zagen zije een samenle ving waarin iedereen dezelfde tradities in ere hield, die zij al tweeduizend jaar hebben ge handhaafd. Maar in Israël is slechts een minderheid gods dienstig, en dan nog met een volstrekt andere achtergrond dan die van de falasja's. Tot nu toe zijn de Ethiopische kinderen met een zekere van zelfsprekendheid naar reli gieuze scholen gestuurd. Maar de kwaliteit van die instellin gen voor wat betreft vakken die niets met godsdienst te ma ken hebben, is dubieus. Som- 'mige jongere falasja's, die al langere tijd in Israël zijn, me nen dat dit de ontwikkeling en de aanpassing van de Ethiopi sche gemeenschap op den duur zal schaden en zij vinden dat er moet worden gewezen op alternatieven. De leiding van de niet-reli- gieuze Kibboetsbeweging heeft aangeboden de Ethiopische emigranten op te nemen in kibboetsen. Maar die gemeen schappen zijn klein en beslo ten en de reacties van kib boetsleden laten twijfels zien aan de levensvatbaarheid van Iedereen is het er over eens dat de vorming van „zwarte getto's" of iets wat daarop lijkt, moet worden voorkomen. Maar hoe is nog niet duidelijk. „In ieder geval", zegt Racha- mim Elazar. „moeten de Ethi opische joden hun achtergrond niet vergeten. Ik wil niet dat mijn kleinkinderen melater vragen: Waar komen wij van daan? En: Hadden onze groot ouders niets aan te bieden toen ze naar Israël kwamen?". De nieuwkomers schamen zich nu misschien. Ze voelen zich pri mitief. Maar ik wil dat mijn kleinzoon trots zal zijn op zijn geschiedenis". AD BLOEMENDAAL Peres: Alle Ethiopische joden gaan naar Israël TEL AVIV Israel zal er uit eindelijk in slagen alle Ethio pische joden naar de joodse staat te brengen. Dit'heeft gis teren premier Peres laten we ten. Hij reageerde hiermee op het besluit van afgelopen zon dag om „Operatie Mozes" stop te zetten, hoewel nog zo'n 10.000 Ethiopische naar Israël zouden moeten worden ge bracht. Volgens Peres is de luchtbrug, waarmee Ethiopi sche joden naar Israël werden gevlogen, door „een aantal problemen" getroffen. „Wij zullen overwinnen. Het volk van Israël zal niet rusten voor dat al onze Ethiopische broe ders thuis zijn", aldus Peres. Af en toe zon DE BILT (KNMI) Het ko mend etmaal wordt het weer in ons land bepaald door een kleine storing boven de Noordzee. Deze storing trekt morgen en donderdag van het zeegebied bij Noorwegen via ons land richting Zuid-Duits- land. Het gevolg hiervan is dat er tijdelijk over onze omge ving veel bewolking wordt aangevoerd waaruit af en toe sneeuw valt. Het blijft matig tot streng vriezen. De wind is morgen matig tot vrij krachtig en waait overwegend uit zui delijke richtingen. Skiën ook dicht bij huis Alpenlanden goede tot zeer wintersportmogelijkheden. Hi der een overzicht van de gemiddel Wallis iendei r Oberlar Frankrijk Savoie/Haute S Alpes du Sud Vandaag was oogten in bovenstaande li 'vlijn ANWbYkNmI teL 01 GRATIS ELKE WOENSDAG DE BIJLAGE BIJ UW KRANT MET INFORMATIE OVER FILMS.MUZ1EK THEATER. RECREATIE. EXPOSITIES EN EEN COMPLETE AGENDA 9 januari Koningin Beatrix en prins Claus ontvangen 's mor gens in het Paleis op de Dam het corps diplomati que tijdens een nieuw jaarsreceptie. 's Middags ontvangen zij, tezamen met prinses Margriet en mr. Van Vollenhoven, ver tegenwoordigers van ver schillende groepen uit de Nederlandse samenleving. Dit jaar zijn met name uit genodigd vertegenwoordi gers uit landbouw, bouw nijverheid, industrie en handel, van sportbonden, culturele en dienstverle nende organisaties, ge zondheidszorg, kerkelijke instellingen en minder heidsgroepen. De prijswinnaars van de kerstpuzzel zijn: 100,- W.J. Verhaar-Wessels, SHoutmanstraat 6, 2161 TP Lisse 75,- G. Neelen, Middenweg 46, 2371 GS Roelofarends- veen 50,- A.W. van Leeuwen, Rosenburghstraat 2, 2252 BA Voorschoten 25,- L.J. Kramers. Postbus 244, 2300 AE Leiden De prijzen worden binnen drie weken per cheque toege stuurd.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1985 | | pagina 2