Gandhi slaat munt uit
moord op zijn moeder
Italianen: geen vergeving voor oorlogsmisdadiger
Ontvoerde schoenfabrikant
ongedeerd vrijgelaten
te
1(!
Arafat beschuldigt
Syrië van moord
op PLO-functionarr1
BUITENLAND
Ceidóe Gouocwt
MAANDAG 31 DECEMBER 1984 PAGINf—"
(Kraam lift onder het puin bedolven
1 Ut kunnen hem dar txh niet leien
Uilen uit moeten uedoen j
Ui1 leun met leien die muur
fcft TE LhAÏvej,Me"
pSTE
aans
n he
jngt
[milj
fgen
wone
omh
ster
Fahd Kawasmeh
War/
pitster
Psycl
BI beh
VS troepen gaan
oefenen in Honduras
TEGUCIGALPA Amerikaanse troe
pen gaan in januari opnieuw oefenen in
Honduras. Aan de oefeningen zullen on
geveer 2.000 Amerikaanse en 4.000 Hon-
durese militairen deelnemen. Een
woordvoerder van het Hondurese leger
meldde dat al een aantal Amerikaanse
officieren in Honduras is aangekomen
en dat de overige Amerikanen begin ja
nuari zullen arriveren. De oefeningen
zullen tot maart duren. Honduras is een
trouwe bondgenoot van Washington, dat
beweert dat de Sandinistische regering
in het buurland Nicaragua en linkse ver
zetsstrijders in El Salvador Amerikaanse
belangen in Centraal-Amerika bedrei
gen.
Nog geen nieuw
Surinaamse kabinet
PARAMARIBO Bij de afronding
van de formatie van' een nieuwe Suri
naamse regering zijn problemen ont
staan rond de verdeling van ministers
posten en de reorganisatie van ministe
ries. Het is daarom volgens goed inge
lichte kringen in Paramaribo nog
hoogst onzeker of het kabinet, dat op
nieuw onder leiding zal staan van drs.
Wim Udenhout, volgens plan vandaag
kan worden beëdigd.
Het „oude" kabinet-Udenhout heeft
reeds per 31 december ontslag inge
diend, maar in Paramaribo wordt er re
kening mee gehouden dat slechts een
aantal „zekere" ministers zal worden
beëdigd.
Oostenrijks oerbos
voorlopig gered
WENEN Eén van Europa's laatste oer
bossen, aan de Donau ten oosten van We
nen, is voorlopig van de ondergang gered.
Het bos moest wijken voor de bouw van
een waterkrachtcentrale, maar het rooien
van de bomen is zaterdag voor onbepaalde
tijd uitgesteld. Tegenstanders van het pro
ject verhinderden al drie weken het voor
bereidende werk voor de omstreden bouw.
Zij zeggen dat de centrale niet nodig is en
dat met het rooien van het „Auwald" een
van de laatste oerbossen van Europa en een
beroemd flora- en faunagebied verdwijnt.
De socialistische kanselier Sinowatz besloot
tot uitstel van het kappen van het woud,
omdat de kwestie tot een scherp conflict in
de regeringscoalitie dreigde uit te groeien.
Basisprijs
OPEC-olie
voorlopig
ongewijzigd
GENEVE De OPEC-
-ministers van olie heb
ben zaterdagavond in
Genève een voorlopig
prijsakkoord bereikt, dat
zij begin volgende maand
in een nieuwe bijeen
komst opnieuw zullen
bespreken. De basisprijs
blijft 29 dollar per vat,
maar de verschillen in
prijs voor de verschillen
de kwaliteiten olie wor
den iets verkleind.
Meeste schendingen
mensenrechten in Nicaragua
WASHINGTON Het door de VS gesteunde ver
zet in Nicaragua is verworden tot „de grootste
schender van de mensenrechten" in Midden-Ame-
rika. Dit heeft de Raad voor Aangelegenheden be
treffende het Westelijk Halfrond bekendgemaakt.
De in Washington gevestigde Raad is een organisa
tie die onder meer tot doel heeft om de belangstel
ling van de pers voor Latijns-Amerika uit te brei
den. „Sinds 1981 hebben bijna 5.000 Nicaraguanen
de dood gevonden als gevolg van de activiteiten
van het verzet", aldus het rapport.
De groep zei in het jaarlijkse rapport dat ook El
Salvador en Guatemala nog een hoge plaats bezet
ten op het lijstje van schenders van mensenrech
ten. Argentinië daarentegen, aldus het rapport,
heeft zich bij de landen geschaard, waar die rech
ten worden nageleefd.
Neo-nazi's infiltreren
in Groenen
BONN De afdeling West-Berlijn vanl
Westduitse radicale partij der Groenen ha
gisteren meegedeeld dat zij is geïnfiltreerd dj
neo-nazi's, van wie er enkelen belangril
functies bekleden. In een verklaring die na d
vergadering werd uitgegeven, zeiden de Wd
berlijnse Groenen dat bekende gezichten inrc
neo-nazi-beweging onlangs bekleders van anj
ten in hun partij waren geworden.
De leiding van de afdeling heeft maatregel1
genomen om de betreffende personen van
gezag te beroven, hun lidmaatschap opjfi
schorten en voor hun uitstoting te ijveren,
federale bestuur van de Groenenpartij in Bi
juichte het besluit toe en maakte bekend j
onlangs drie partijfunctionarissen in West-B
lijn waren afgetreden vanwege neo-nazi-actii
teit van enkele leden.
Record-aantal Oostduitsers
in 1984 naar Bondsrepubliek^
(Vervolg van de voorpagina)
NEW DELHI De India
se premier Rajiv Gandhi
heeft twee maanden na de
gewelddadige dood van
zijn moeder Indira een
verpletterende verkie
zingsoverwinning behaald
op een versplinterde op
positie. De enorme over
winning betekent dat In
dia de komende jaren vrij
wel een een-partijstaat zal
zijn.
De oorzaken van de overwin
ning die de Congress (I)-partij
van Gandhi ongeveer een
twee derde meerderheid in het
Lagerhuis van het parlement
heeft opgeleverd, liggen voor
de hand. De moord op Indira
Gandhi heeft geleid tot een
golf van sympathie voor haar
zoon en opvolger Rajiv, wiens
dynamiek, jeugd en onerva
renheid (en daarmee onschuld
aan de aan de Indiase politiek
schier inherente corruptie) zijn
populariteit ook snei deden
groeien. Verder deden woede
over de door sikhs uitgevoerde
moord op Indira Gandhi en de
dreiging van de sikhs jegens
de eenheid van het land bij
veel Indiërs de noodzaak door
dringen van een verenigde
stem op Congress en op de dy
nastie van Gandhi.
Rajiv Gandhi voerde een
krachtige, emotionele en popu
listische campagne waarin hij
het beeld versterkte van de
plichtsgetrouwe troonsopvol-
ger die zijn persoonlijk leed
verdrong om de zware taken
van zijn vermoorde moeder
over te kunnen nemen. Indi
rect speelde hij in op de gevoe
lens van woede en wraak die
leven onder de honderden
miljoenen hindoes in de groot
ste democratie ter wereld. Hij
sprak over de moord op zijn
„onsterfelijke" moeder, zei dat
India in gevaar was en dat al
leen de Congress partij „staat
tussen het land en de chaos".
De meeste politieke waarne
mers spraken van een steriele
campagne, waarin de echte be
langrijke onderwerpen wer
den verzwegen. Gandhi ver
kondigde geen opzienbarende
inzichten en beloofde geen in
grijpende veranderingen.
Gandhi's belangrijkste belofte
was dat hij het beleid van zijn
moeder zou voortzetten. De
oppositie veroordeelde de er
fopvolging als zijnde ongepast
in een democratisch land.
Gandhi zelf zei daarentegen
dat een dergelijke dynastie
noodzakelijk is en het land dat
eeuwenlang is geregeerd door
maharajas en prinsen geloofde
hem. Geheel in overeenstem
ming met zijn „Mister Clea-
n"-image beloofde Gandhi de
corruptie te zullen uitroeien
en een eerlijke politiek te zul
len voeren. Velen voelden zich
aangetrokken door zijn idealis-
Jeugd
Gandhi voerde campagne op
het thema dat de eenheid van
India zou worden bedreigd
door krachten van binnen en
buiten het land, waarbij de
verwijzing naar het sikh-ext-
remisme het duidelijkst was.
Hij waarschuwde dat de oppo
sitie, uiteenlopend van marxis
ten tot rechtse hindoes, onpa
triottisch en zelfs subversief
was. De kiezers geloofden
hem. Dat zijn jeugd en onerva
renheid juist voor en niet te
gen hem spraken, kan wellicht
ook nog verklaard worden uit
het feit dat drie kwart van het
Indiase electoraat jonger is dan
veertig jaar, terwijl juist de po
pulistische argumenten goed
aanslaan bij de analfabeten, 65
procent van het electoraat.
Veel kiezers zeiden de voor
malige piloot sympathiek te
vinden, en gedesillusioneerd te
zijn over de verdeeldheid van
de oppositie die steeds dezelfde
gezichten voor het voetlicht
brengt, zonder dat er aan de
ideeën iets verandert. Voor
velen biedt de oppositie geen
geloofwaardig alternatief.
Keizerin
Volgens Ram Jethmalani, de
vice-voorzitter van de rechtse
Hindoe Bharatia Janata Partij
(BJP), is vooral het gebrek aan
een duidelijke leiderfiguur
met een charismatische per
soonlijkheid debet aan de ver
kiezingsnederlaag. „De men
sen wilden weten wie premier
zou worden als wij wonnen en
daar hadden wij geen ant
woord op", zegt hij. Met de
dood van Indira Gandhi ver
dween de krachtigste doelstel
ling van de oppositie: de val
van de keizerin. Ook tot geza
menlijke beleidsvoorstellen
kwamen zij niet. Gandhi sloeg
winst uit die verdeeldheid,
door erop te wijzen dat die
verdeeldheid zou kunnen lei
den tot verdeling van het land.
Hij herinnerde de kiezers aan
de periode van 1977 tot 1979
toen het land werd geregeerd
door de Janata. Het was een
Ceriode van bittere rivaliteit
innen de regering en tanend
vertrouwen van het volk in de
landsregering. De Congres-
s-partij heeft de kiezers tijdens
de campagne voortdurend aan
het debacle van de Janata-re-
gering herinnerd.
Smerig
De oppositie heeft de campag
ne van Gandhi betiteld als
„smerig". De meest omstreden
advertentie van Congress ver
wees indirect naar de sikhs,
met de kreet: "Zij steken een
mes door het land". Indira
Gandhi was tijdens de cam
pagne overal zichtbaar en me
nigeen vond haar als dode
campagneleider effectiever
dan als levende. Overal waar
Rajiv verscheen, stond hij voor
portretten van Indira. De par
tij verspreidde bandopnamen
van haar laatste toespraak,
met de veelzeggende woorden:
„Als ik vandaag sterf zal elke
druppel van mijn bloed het
lana versterken". Er werden
Rijdend op hun olifanten in New Delhi vieren supporters van de
Congress-I Partij uitbundig de verkiezingswinst.
video's vertoond van haar ere- ten, waarop het met kogels
matie en van een interview doorzeefde lichaam van Indira
waarin zij Rajiv prees als een Gandhi te zien was. De bege-
voorzichtig piloot bij wie de leidende tekst luidde: „Wilt u
passagiers zich veilig konden stemmen op hen die de moor-
voelen. In de door de oppositie denaars en hun buitenlandse
bestuurde deelstaat Andhra meesters steunden of op hen
Pradesh hingen aanplakbiljet- die streven naar eenheid?"
BONN In 1984 heeft een record-aantal van bijna 40.000
duitsers naar de Bondsrepubliek kunnen emigreren, zo heeftj
Westduitse bondskanselier, Helmut Kohl, in een gisteren g<
bliceerde Nieuwjaarsboodschap bekendgemaakt.
Dit was het gevolg van de onderhandelingen die Bonn heeft
voerd met de Oostduitse regering, aldus Kohl. In 1983 krq
slechts 7.700 Oostduitsers toestemming legaal naar het Westei
vertrekken. Kohl zei niets over mededelingen van de Westdj
se autoriteiten dat zeker 100.000 Oostduitsers een aanvraag bij
Oostduitse officiële instanties hebben ingediend om het land;
mogen verlaten. Geschat wordt dat enkele honderdduizend
burgers in de DDR zouden willen emigreren maar daartoe g(
officieel verzoek hebben ingediend. Oost-Duitsland telt 16,8
joen inwoners.
id
AMMAN De voorzitter
van de Palestijnse Bevrij
dingsorganisatie PLO,
Yasser Arafat, heeft Syrië
gisteren beschuldigd van
betrokkenheid bij de
moord op Fahd Kawas
meh, een lid van het uit
voerend comité van de
PLO.
Kawasmeh werd zaterdagmid
dag op weg naar zijn woning
in de Jordaanse hoofdstad
door twee mannen doodge
schoten. Zij zouden nog voort
vluchtig zijn. Het Franse pers
bureau AFP kreeg zaterdag
een anoniem telefoontje waar
in de verantwoordelijkheid
voor de aanslag werd opgeëist
door de Palestijnse terroristen-
organisatie Zwarte September.
Kawasmeh zou zich schuldig
hebben gemaakt aan „samen
zwering tegen de revolutie ten
behoeve van Arafat en koning
Hoessein". Kawasmeh werd
beschouwd als een gematigde
figuur en een aanhanger van
Arafat, die bittere tegenstajgrotï
ondervindt van PLO-ledenl
de harde lijn voorstaan j
daarin worden gesteund T
Syrië en Libië.
Deze archieffoto toont de voormalige SS-majoor Walter Reder,
zoals hij er In 1951 uitzag. Reder werd in dat jaar door het Mili
taire Hof van Bologna veroordeeld tot levenslang cel wegens zijn
verantwoordelijkheid voor het afslachten door de Nazi's van
1834 inwoners van Marzabotto.
(Van onze correspondent Cees
Manders)
ROME Oorlogsmisdadi
ger Walter Reder, één van
de zeer weinigen die zich
nog in gevangenschap be
vinden, krijgt geen verge
ving van de overlevenden
en nabestaanden van zijn
slachtoffers. Dit hebben
de nabestaanden gisteren
naar democratisch ge
bruik in meerderheid be
slist. Ze waren voor deze
„stemming" uit heel Italië
naar het dorpje Marzabot
to bij Bologna gekomen.
Marzabotto was in oktober
1944 het toneel van het ver
schrikkelijkste bloedbad dat
de SS in bezet Italië heeft aan
gericht: 1830 vrouwen, kinde
ren en ouden van dagen wer
den destijds pp een afschuwe
lijke manier omgebracht. De
SS-eenheid stond onder lei
ding van de Oostenrijkse ma
joor Reder, toen 28 jaar oud.
Levenslang
Reder kreeg na de oorlog le
venslang. In 1980, toen hij ei
genlijk volgens de rgels van
het Italiaanse recht vrijgelaten
had moeten worden, gaf een
Italiaans tribunaal hem onder
druk van de publieke opinie
nog eens vijf jaar „verzekerde
bewaring". Op grond van dit
vonnis mag Reder op 14 juli
1985 naar Oostenrijk terugke
ren. Maar de Italiaanse rege
ring vindt het nu al welletjes
en wil hem direct laten gaan.
Zes maanden dus voor zijn of
ficiële in vrijheidstelling. Om
de protesten die een dergelijk
besluit bij het grote Italiaanse
publiek zou losmaken te ont
krachten, vroeg de Italiaanse
regering de nabestaanden van
„Marzabotto" om hun mening.
De nabestaanden van het
bloedbad van 1944 waren uit
heel Italië naar Marzabotto op
getrommeld. Hun aantal is in
de loop der jaren geslonken tot
tweehonderd. Met documenten
moesten ze bewijzen directe
verwanten van de vermoor
den te zijn of zelf de moord
partij te hebben overleefd.
Plaats van de samenkomst was
de raadszaal van de gemeente
Marzabotto. Daar is het gister
ochtend emotioneel aan toe ge-
taan. Vele nabestaanden
arstten in snikken uit toen ze
opnieuw aan die verschrikke
lijke dagen van oktober 1944
herinnerd werden. Bij de
stemming bleken slechts vijf
tig kinderen van de tweehon
derd vóór vergeving. Een van
hen was een vrouw die door
Reders toedoen zeven familie
leden had verloren.
Het^is niet de eerste keer dat
Marzabotto en Reder een ver
geving voor zijn zonden wei
gert. In 1967 hadden de nabe
staanden ook over Reder ge
stemd en ook toen moest hij
met een overweldigend „nee"
genoegen nemen. Maar verge
leken met toen is er wel iets
veranderd. Vooral Reder zelf
heeft een andere houding aan
genomen. Tot voor kort beriep
de ex-SS-majoor zich altijd op
het „Befehl ist Befehl", maar
vorige week bleek, dat hij
hierop is teruggekomen.
In een brief aan de burge
meester van Marzabotto
schreef Reder oprecht spijt te
hebben van zijn daden. Het
Nazisme „een ideologie die
in mijn verre jeugd de wereld
vergiftigde" zegt hij nu vol
ledig te hebben afgezworen.
Ook smeekte hij de nabestaan
den hem te vergeven. Reder
schreef brieven van gelijke
strekking aan de paus, aan de
president van de republiek en
alle ministers die een aandeel
kunnen leveren in een even
tueel besluit hem vervroegd
vrij te laten.
De mensen die de laatste jaren
het vurigst voor Reders vrijla
ting hebben gepleit, zijn de
geestelijken die hem frequen
teerden. Van de zijde van de
kerk is er herhaaldelijk op ge
wezen dat katholieken er niet
aan kunnen ontkomen het
leerstuk van de vergeving ook
op het het geval-Reder toe te
passen. De aartsbisschop van
Bologna, waaronder Marzabot
to valt, had de nabestaanden
vorige week nog opgeroepen
Reder te vergeven zoals goede
katholieken betaamt. Maar
ook deze oproep is dus vruch
teloos gebleken.
Duur
Dat Reder van de belangheb
benden geen vergeving krijgt,
wil nog niet zeggen, dat hij die
niet alsnog van de regering-
-Craxi zal ontvangen. De rege
ring heeft „Marzabotto" om
een mening gevraagd, maar
zal zelf beslissen.
De Italiaanse regering kan Re
der namelijk missen als kies
pijn. De ziekelijke ex-SS-ma
joor is de duurste gevangene
van het land. In zijn eentje
houdt hij de afgeschreven mi
litaire gevangenis van Gaeta
open, zoals de aanwezigheid
van Rudolf Hess nog de enige
bestaansreden van de Berlijnse
Spandau-gevangenis vormt.
Per dag is een tiental soldaten
nodig voor de bewaking of lie
ver de verzorging en de ver
pleging van Walter Reder en
dat kost de Italiaanse schatkist
handenvol geld.
De Italianen herdenken nooit
de bloedbaden die door hun ei
gen fascisme is aangericht, zo
veel te meer gebeurt dat met
de bloedbaden van de Duitse
bezettingstroepen. Een pardon
voor Reder, past daar volgens
velen nog niet bij.
Maar van andere kanten is ge
wezen op de „typisch Italiaan
se hypocrisie" in dit geval Re
der. De bekende historicus en
ex-partisanencommandant
Bocca schrijft dat Walter Re
der grote schuld heeft aan
Marzabotto. „Maar hij was niet
de enige. Aan de moordpartij
hebben ook vele Italiaanse
SS'ers meegedaan. En van hen
is na de oorlog niet één ertoe
veroordeeld Reder in de cel
gezelschap te gaan houden,
omdat regering en parlement
destijds besloten amnestie te
verlenen aan alle Italianen die
de kant van de Duitsers had
den gekozen".
Peres verwachtl
terugtrekking
binnen enkelf^
maanden''
WASHINGTON De
raëlische premier Shim.
Peres heeft gisteren voi
de Amerikaanse tv-maa
schappij NBC verklaard i
verwachten, dat Isr£C
zich „binnen enkel^,
maanden" kan terugtrekii
ken uit zuid-Libanon. I
Peres zei in eerste instaiy
tie te hopen op onderhan,
delingen met Libanon e»
Syrië over de terugtre»
kingsoperatie en de tor
komstige beveiliging va^
de Israëlische noordgrei|
tegen guerrillastrijders. I
raël zou een eenzijdige I
rugtrekking overwegeT
als de ondérhandelingeii
niets opleveren.
Volgens Peres kan
zwakke Israëlische econifj
mie de kosten
litaire aanwezigheid
zuid-Libanon met moeig
opbrengen. Hij schatte
kosten van de bezettinl
die in 1982 begon, op tuj
sen een half miljoen q
driekwart miljoen dolll
per dag.
SUSKE EN WiSKE AMORIS VAN AMORAS
~bfiher n hel1 lenever in het metselwerk S
De alm hol heelt aih ook m de andere m
■—r-r-t.<rrn vmpreul De voe
len :i/n un binnen
helemaal uiteeretem
Ik heb al piefd dal ih
tint heb en een jleihl harakter
en het n doormu dat deloren
fered n en nu al ih/ede muuri
nof aanuuien vaar de tuarle.
ttadam de rtortelmaaien
dronken toerde
DEN HAAG Acht da
gen na zijn ontvoering is
de Nederlandse schoenfa
brikant A. van Es (45) za
terdagochtend vrijgelaten
in Bolivia. Hij is onge
deerd en zal waarschijn
lijk vandaag al in Neder
land terugkeren om enige
tijd uit te rusten bij zijn
gezin.
Van Es, directeur van de Ba-
ta-vestiging in Bolivia, werd
niet ver van zijn woning in
Cochabamba vrijgelaten na
dat in elk geval een groot
deel van het geëiste losgeld
van 3.5 miljoen gulden zou
zijn betaald. Bata, noch de
Boliviaanse autoriteiten wil
len meedelen hoeveel losgeld
precies is betaald aan de ver
moedelijk drie nog voort
vluchtige ontvoerders.
Volgens de Boliviaanse poli
tie zijn de daders waarschijn
lijk gewone criminelen.
Van Es werd vorige week
vrijdag met zijn huishoudster
door drie onbekenden ge
kleed in het uniform van de
Bata-werknemers, in zijn ei
gen auto ontvoerd. De 34-ja-
rige huishoudster werd de
dag daarop vermoord in de
auto aangetroffen. De ont
voerders gaven een termijn
van vijf dagen om één mil
joen dollar te betalen en
dreigden een oor en een
been van van Es te zullen
amputeren als het bericht in
de publiciteit zou komen. De
termijn om te betalen liep
woensdag jongstleden af en
sindsdien werd voor zijn le
ven gevreesd. Om inmenging
van de politie te vermijden
had het Bata-concern name
lijk ontkend, dat zij met de
ontvoerders aan het onder
handelen was. Volgens het
persbureau Reuters is voor
de vrijlating van Van Es de
helft van de geëiste losprijs,
ongeveer 1,75 miljoen gulden
betaald.
Schoenfabrikant A. van Es.
