Ruimtereparateurs doen ervaring op
m
Chinese boeren gelukkig met hervormingen
HET OOGSTJAAR VAN DE „RUIMTEWANDELAARS"
DRUK PROGRAMMA VOOR
RUIMTEVEREN IN 1985
BUITENLAND
£eidóe@ou4CMit
ZATERDAG 29 DECEMBER 1984 PAGINA
PEKING Xiao Zhang is 21
jaar en stamt uit een van de
eeuwenoude geslachten van
boerenfamilies ergens in een
van de kleine dorpjes in het
noorden van China. Metzijn
keurig gesteven en helderwit
te overhemd en met zijn dia-
lectvrije taalgebruik heeft hij
echter meer weg van een stu
dent aan de universiteit van
Peking.
Xiao Zhang is een typisch
voorbeeld van de andere boer
die het nieuwe economische
beleid van China in het leven
heeft geroepen. Hij staat als
het ware met één been nog op
de akker en met het andere in
de plattelandsindustrie.
Als volleerd zakenman trekt
Xiao Zhang het district door
op zoek naar klanten voor de
gemeenschappelijke werk
plaats in zijn dorp, waar men
zich gespecialiseerd heeft in
het bedrukken van plastic. Het
idee daarvoor onstond toen
Zhang voor het eerst van zijn
leven een plastic boodschap
pentas onder ogen kreeg en
vervolgens binnen enkele
uren een contract sloot voor de
levering van vijftienduizend
plastic zakken aan een kle
dingfabriek in Peking.
Xiao Zhang is vast besloten af
te rekenen met de superieure
houding van „het is maar een
boer", die stadsmensen vaak
tegenover hun broeders op het
platteland aannemen. Hij is
heel duidelijk over zijn toe
komstplannen: hij wil geld op
zijn bankrekening, een groot
huis waaraan hij al begon
nen is een kleuren-tv, ijs
kast, wasmachine en „kasten
tegen de muur, zoals de men
sen in het Westen hebben".
Zijn basissalaris in de werk
plaats bedraagt zeventig gul
den per maand, maar met al
lerlei bonussen meegerekendt
weet hij dit op ongeveer hon
derdvijftig gulden te brengen.
Vijf jaar geleden verdiende de
familie nog maar zeshonderd
gulden per jaar en dat was
toen al heel mooi.
Zhang staat voor dag en dauw
op en werkt dan van zes tot
acht op het land. Daarna gaat
hij naar de werkplaats, waar
hij tot vijf uur blijft, 's A vonds
werkt hij nog een paar uur op
het land, tot het donker wordt.
In zijn vrije tijd heeft hij, met
het oog op zijn huwelijk vol
gend jaar, zelf een stenen huis
gebouwd. Aan de andere kant
van het traditionele binnen
plaatsje is hij begonnen aan
een huis voor zijn moeder, die
op dit moment met zijn zuster
een straat verder woont in een
lemen optrekje.
De politieke twisten van de
Culturele Revolutie zijn gro
tendeels aan Zhangs dorp
voorbijgegaan. Maar, zo zegt
hij, er werd weinig werk ver
richt. Wanneer de laagliggen-
de grond onder water kwam te
staan, iets dat tot 1970 vaak
voorkwam, voorzag de staat
het dorp van genoeg graan en
olie. Zhang had net zijn school
afgemaakt toen de val van de
Bende van Vier in 1977 een
nieuw tijdperk inluidde.
„Toen voorzitter Mao openlijk
bekritiseerd werd, kwam dat
hard aan bij de boeren. Ze
kochten afbeeldingen van
hem. die ze onder hun bedden
verstopten. De ouderen verge
lijken alleen het leven van
vóór en na de Culturele Revo
lutie: voor hen was Mao een
reddende engel", aldus Zhang.
„Er is geen collectieve arbeid
meer, iedereen werkt hier nu
voor zichzelf. Het is wel lastig
om dingen zoals irrigatie en
bevoorrading zelf te moeten
regelen. De communes hadden
het voordeel van een collectief
beheer. Het nadeel was dat ie
dereen hetzelfde verdiende,
ongeacht de inspanning die je
leverde. Het was eigenlijk net
als een kantoorbaantje. Om je
werkpunten te verdienen
moest je gewoon elke dag op
het veld zijn, ook al zat je daar
alleen maar te kletsen".
„Nu kun je je tijd zelf indeir
zelf beslissen wanneer c
werkten uitrust. Wanneer f1 AoJ
klaar zijn op het land. kunn
we tijd besteden aan andi
dingen aan onze gei tl
kippen en vissen, aan fruitm
men, groenten en ambachten
werk. Alleen de mensen
niet van werken houden,
ven de voorkeur aan het cj
lectieve systeem
Zhang hoopt volgend jaar f\"|
de nu nog kleine groep fanJM-
lies te gaan behoren, die ei
inkomen verdienen dat bov\
de tienduizend yen per yang
(ruim dertienduizend guide.„1
llrt*. Wn n/iinrn„iv 1
'"L.
"in
1
ligt: die tot de „nouveaux
ches" van het Chinese p/a fP?m
land behoren. ruikt
ALISTAIR PERCIVj
Copyright The Guan
•rp
eus i
Bt St
ft W!
2gen
•r, k
CAPE CANAVERAL
Het afgelopen jaar heeft
eindelijk aangetoond, dat
een na zijn lancering on
klaar geraakt ruimtevoer
tuig niet altijd meer be
hoeft te worden afge
schreven. Zowel Russische
als Amerikaanse ruimte
vaarders zagen kans een
aantal toestellen, die nog
niet eens zo lang geleden
normaliter geen schijn
van kans zouden hebben
gehad ooit nog „nuttig
werk" te doen, te repare
ren. In een ander geval
werden twee defecte sa
tellieten uit de ruimte ge
plukt en voor een grote
beurt (en herlancering)
naar de aarde terugge
bracht.
Het begon allemaal met de al
in 1980 gelanceerde grote zo-
nobservatiekunstmaan „Solar
Max", die in april van het af
gelopen jaar een fikse opknap
beurt kreeg door een ruimle-
pendelbemanning en daarna
met uitzondering helaas
van het (belangrijke) Utrecht
se instrumentarium weer
perfect bleek te werken. Daar
na deden Russische kosmonau
ten iets soortgelijks met hun
ruimtelaboratorium Saljoet-7,
dat sinds de herfst van 1983
met een lek brandstofsysteem
worstelde en daardoor nauwe
lijks meer „veilig" kon worden
genoemd. En tenslotte het
ligt nog betrekkelijk vers in de
herinnering haalde een
Amerikaans ruimtependel-
team twee eerder dit jaar in
volkomen nutteloze omloopba-
nen gestrande communicatie
satellieten naar de aarde terug,
waar ze als tweedehands aan
biedingen voor een hernieuw
de lancering in gereedheid
zullen worden gebracht. Tus
sen de bedrijven door experi
menteerden, twee Amerikaan
se astronauten ook nog met
technieken voor het bijtanken
van satellieten in de ruimte.
Het bleef nog bij een gesimu
leerd gebeuren, maar over
De Amerikaanse astronaut Dale Gardner toont tijdens een ruimtewandeling een bordje met de woorden „For sale" („Te koop"),nadat hij en zijn collega Joe Allen
twee gestrande satellieten uit de ruimte hadden geplukt.
in-de-ruimte helemaal niet no
dig zouden zijn. maar zo ver
zal het vermoedelijk nooit ko
men. Ruimtevaart en ruimte-
techniek zijn en blijven, hoe
spectaculair ook van tijd tot
tijd, mensenwerk en dus kan
men fouten verwachten, zelfs
met systemen die al jarenlang
vrijwel probleemloos hebben
gefunctioneerd. Dat was bij
voorbeeld het geval met de
communicatiesatellieten Pala-
pa B-2 en Westar 6, die in fe
bruari van dit jaar weliswaar
keurig door de dienstdoende
„shuttle"-bemanning over
boord werden gezet, maar
door een falen van de eigen
(toch al jaren dienstdoende)
voortstuwingsmotoren niet te
rechtkwamen waar de eige
naars ze gedacht hadden.
Russen
bevestigen
bestaan eigen
ruimteveer
MOSKOU De Sovjet-
Unie heeft bevestigd dat
het over een ruimteschip
beschikt dat in principe
hetzelfde is als de Ameri
kaanse ruimteveren en dat
dus na terugkeer opnieuw
gebruikt kan worden. Het
hoofd van het instituut
voor ruimteonderzoek in
Moskou, Raoel Sagdejev,
zei dit gisteren op een
persconferentie over de
vorderingen van het Rus
sische project voor bestu
dering van de komeet van
Halley, waarvoor deze
maand twee ruimtesondes
zijn gelanceerd. Het ruim
teveer, dat de Russen Kos
mos 1614 hebben gedoopt,
werd op 19 december ge
lanceerd. Het maakte een
dag later een „natte lan
ding" op de Zwarte Zee,
waar het door marine
vaartuigen werd opgepikt.
De ontwikkeling op het
gebied van ruimteveren is
in de Sovjet-Unie echter
nog lang niet zover gevor
derd als in de Verenigde
Staten, dat al een fors aan
tal geslaagde lanceringen
achter de rug heeft. Men
vermoedt dat de Russen
eerder militaire dan eco
nomische mogelijkheden
in de toepassing van ruim
teveren zien.
zo'n anderhalf jaar kan ook
een dergelijke opdracht al
werkelijkheid worden.
Volwassenheid
Stuk voor stuk waren het ope
raties, die een jaar of wat gele
den alleen nog maar in fanta
sie bestonden en waarvan men
eenvoudig niet had durven
dromen dat ze al zo snel wer
kelijkheid zouden worden. Het
gebeurde niettemin tóch en
met die verrassend geslaagde
reddings- en bergingsmissies
toonden zowel de Amerikanen
als de Russen aan, dat de
ruimtevaart ook in dit opzicht
steeds meer de kinderschoe
nen begint te ontgroeien en op
weg is naar een zekere mate
van volwassenheid.
Nog mooier zou het natuurlijk
zijn als dergelijke reparaties-
CAPE CANAVERAL Het vluchtprogram- De Challenger start op 9 juli voor een vlucht
ma voor de Amerikaanse ruimteveren bevat van 7 dagen, waarbij astronomische, natuur-
voor volgend jaar dertien lanceringen. Vanaf kundige en biologische experimenten worden
23 januari zal het ruimteveer Discovery een uitgevoerd,
vlucht voor het ministerie van defensie ma
ken waarvan de duur geheim wordt gehou- Het resterende gedeelte van het vluchtplan
den. Ook de aard van de lading die naar de voor 1985 heeft volgens het Amerikaanse bu
reau voor lucht- en ruimtevaart, NASA, nog
een voorlopig karakter. Het ziet er als volgt
ruimte wordt gebracht is niet bekendgemaakt.
Volgens de Amerikaanse pers gaat het om een
nieuwe militaire spionagesatelliet die een
plaats boven de Sovjet-Unie krijgt.
Op 20 februari vervoert de Challenger twee
Amerikaanse verbindingssatellieten, mits het cering van drie verbindingssatellieten.
- 24 juli: Discovery, vluchtduur zes dagen, lan-
ruimteveer dan gerepareerd is. De Challenge!
kampt namelijk met een technisch probleem.
Ongeveer 4.000 hitteschildjes moesten vervan-
- 6 september. De eerste vlucht van het nieu
we exemplaar van de vloot Amerikaanse
ruimteveren, de Atlantis. De nieuweling zal
gen worden en het is niet zeker dat dit karwei een geheime militaire opdracht uitvoeren
op tijd klaar komt. - 14 oktober: Columbia, vluchtuur zeven da-
Op 19 maart is het weer werken geblazen gen. De lading wordt gevormd door het Euro
voor de Discovery, die een kunstmaan van de pese ruimtelaboratorium met de Nederlandse
Amerikaanse marine in een baan om de aarde astronaut Wubbo Ockels en diens Westduitse
zal brengen. Het ruimteveer haalt tijdens deze collega's Reinhard Furrer en Ernst Messersc-
vlucht ook een in april dit jaar gelanceerde
reusachtige sonde op. waarin zich apparatuur
bevindt waarmee wetenschappelijke experi- heime militaire opdracht van het nieuwe lan-
menten zijn uitgevoerd. ceerplatform op de luchtmachtbasis Vanden-
Op 30 april gaat de Challenger weer op reis. berg. in Californie.
Het veer brengt dan het ruimtelaboratorium - 6 november. Challenger. Duur zeven dagen.
Op 30 mei is het weer de beurt aan de Disco
very, die drie kunstmanen overboord zal zet- tis. Duur 5 dagen. Lading: twee satellieten,
ten. Dat zijn de Amerikaanse Telstar-3d, de - 20 december: Columbia. Vluchtduur zeven
Mexicaanse Morelos-a en de Arabset van de dagen, lading twee commerciële communica-
landen van de Arabische Liga.
tiesatellieten
Ruimtewandelaars
Bij al die activiteiten speelden
zogenaamde „ruimtewandelin
gen", in het Amerikaanse
ruimtevaartjargon aangeduid
als EVA (Extravehicular Acti
vity, letterlijk vertaald: werk
zaamheden buiten het ruimte
schip), een zeer opvallende en
het grote publiek aanspreken
de rol, zowel bij de Russen als
bij de Amerikanen. Absolute
recordhouders werden daarbij
de Sovjet-kosmonauten Leonid
Kizim en Vladimir Solovjov,
die tijdens hun 237 etmalen
durende marathon-verblijf in
de ruimte maar liefst zes keer
hun Saljoet/Sojoez/Progress-
combinatie verlieten voor het
verrichten van reparatiewerk.
Hun „ruimtewandelingen" na
men bij elkaar 22 uur en 50
minuten in beslag. Daarbij
kwam dan ook nog eens het
„uitstapje" van de kosmonau
ten Vladimir Dzjanibekov en
Svetlana Savitskaja (3 uur en
35 minuten).
De Amerikanen spreidden
hun EVA's over een veel gro
ter aantal astronauten: Bruce
De zonneobservatiekunstmaan „Solar Max" krijgt bezoek van één van zijn reparateurs.
McCandless II, Robert Ste- toestel verwijderde,
wart, George Nelson, James Voor McCandless was dat een
Van Hoften, David Leestma, wel heel bijzonder gebeuren,
Kathryn Sullivan, Joe Allen omdat hij meer dan vijftien
en Dale Gardner. Bovendien, jaar betrokken was geweest bij
en dat was een regelrechte pri
meur sinds de Rus Aleksei Le-
onov in maart 1965 als eerste
„kosmolaz" (ruimteklauteraar)
tien minuten buiten de Vo-
schod-2 zweefde, lieten de
Amerikanen voor het eerst
zien dat het heel goed moge
lijk is volledig los van het
moederschip te werken. Als de
betrokken ruimtevaarders
maar zijn uitgerust met appa
ratuur die hen in staat stelt al
lerlei manoeuvres uit te voe
ren en onder alle omstandig
heden naar de veilige beschut
ting van het voertuig terug te
keren.
Vrij zweven
de ontwikkeling van de MMU.
Tijdens diezelfde missie in fe
bruari maakte ook zijn collega
Robert Stewart een dergelijk
uitstapje met de MMU, die je
zou kunnen vergelijken met
een van armleuningen voor
ziene rugzak. Op de armleu
ningen zit de bedieningsappa-
ratuur, op de rugzak zelf de 24
raketmotortjes, waarmee de
astronaut zich naar elke ge
wenste plek kan sturen.
McCandless en Stewart be
perkten zich in hun buiten
boord-activiteiten overigens
uitsluitend tot het uitproberen
van de MMU en het voorbe
reiden van procedures voor de
reparatie van de defecte satel
liet „Solar Max", die voor twee
maanden later op het pro
gramma stond.
Reparatie
De eerste grote reparatie-in-
Dat systeem, door NASA aan
geduid als MMU (Manned Ma-
noeuvering Unit), werd al in
1973 in de ruimte beproefd,
onder meer door Jack Lous-
ma. Dat gebeurde echter niet de-ruimte vond plaats op 11
in de vrije ruimte, maar uit- april van dit jaar. Nadat een
sluitend aan boord van het
Amerikaanse ruimtelaborato
rium Skylab. Pas op 7 februari
van dit jaar werd het „vrij
zweven in de ruimte" werke
lijkheid. toen Challenger-as
tronaut Bruce McCandless II
zich voor het eerst zonder ver
poging van „MMU-piloot'
George („Pinky") Nelson om
„Solar Max" in bedwang te
krijgen door een technische
misrekening was mislukt,
slaagde zijn collega Terry Hart
er tenslotte in de satelliet met
de robotarm van de „Challen-
ïlijk
enne
g<
voor een grote opknapbei^ cc
naar aarde werden terugtms^
bracht mis
pr n<
bindings- c.q. veiligheidslijn ger" te vangen en in het
buiten de ruimtependel begaf vrachtcompartiment te plaat-
en er zich 95 meter van het sen. Op 11 april brachten Nel
son en James Van Hoften de
geplande reparatie tot een
goed eind. Er was vijf uur
voor uitgetrokken, maar ze
fiksten het karwei in 3 uur en
25 minuten!
De geslaagde ingreep in het
binnenste van „Solar Max"
wekte alom bewondering. Per
slot van rekening moesten er
behoorlijk gecompliceerde ta
ken worden verricht en droe
gen beide „monteurs" de ge
bruikelijke zware, om niet te
zeggen: lompe handschoenen.
„Het was alsof een chirurg een
operatie moest uitvoeren met
bokshandschoenen aan en
daar nog voortreffelijk in
slaagde ook merkte een
van trots stralende vluchtlei-
der in Houston op. En de we
tenschappers, die weer met
„Solar Max" aan de slag gin
gen, zeiden de indruk te heb
ben als werkten ze met een
„gloednieuwe satelliet".
In oktober lieten David Leest
ma en Kathryn Sullivan nog
eens zien dat er in de vrije
ruimte door de mens bijzonder
nuttig werk kan worden ver
richt, ook zónder MMU. Zij
brachten in een satellietmodel,
opgesteld in het vrachtruim.
ventielen aan, waardoor na
derhand hydrazine werd „bij
getankt". In 1986 kan op deze
wijze de defecte observatie-
kunstmaan Landsat-5 mogelijk
tot nieuw leven worden ge
wekt. In november deden Joe
Allen en Dale Gardner van
zich spreken door de gestrande
satellieten Palapa B-2 en
Westar 6 te enteren, waarna ze
in 1
ieet
Saljoet
De Russen bleven allermijhap
achter bij al dat Amerikaa^d 1
spektakel. Na de berging
Palapa B-2 en Westar 6 m
te een Amerikaanse vluchtig nJ
der op dat de mens nu tenmf
ste had aangetoond dat hij or.
„in de ruimte goed uit de vijj HG
ten kan". Die ontboezemen,
mochten de Sovjet-rui
vaartbonzen alleen maar
men. Leonid Kizim en VI;
mir Solovjov deden ongek
lijk knap werk tijdens hun
„ruimtewandelingen", die
tendeels in het teken stom
van het repareren c.q. vervj
gen van een belangrij
brandstofleiding aan t
van ruimtelaboratorium
joet-7.
Op 9 september 1983 al
dat lek ontstaan, vermoede!
als gevolg van materiaalmt
heid. Maar in Moskou werd
alle berichten in het Wesj
daarover tegengesprokj
„Onzin", werd er gezegd,
is niets aan de hand". Intu:
zat men wel degelijk met
gebakken peren en dus w
er een heel programma in
kaar gezet met het doel S«
joet-7, die echt nog een tijiP..
mee moet, in volle glorie Z1J^
herstellen. Het uitvallen v,e
die ene brandstofleiding tfuc»e
weliswaar niet catastrofoort£
omdat er gebruik kon wor*É&gg
gemaakt van een reservesj||||
teem, maar als ook dat
steem de geest zou geven,
een eventuele bemanning
een regelrechte noodsitua
verzeild raken.
i j lij-
Stap voor stap
De kosmonauten, die
april hun intrek in Saljoe
namen, lieten er dan ook ge
gras over groeien en gingen
na een paar weken aan de sl
met hun grote reparatiep
ject. Kizim en Solovjov ma;
ten hun eerste ruimtewanr
ling op 23 april, waarbij hl
middelen en reparatiemati
aal naar buiten werden
bracht. Drie dagen later
april) begon de eigenlijke
paratie tijdens een uitsl
van maar liefst vijf uur,
werd gevolgd door soortgel
sloop- en montagewerk op
april en 4 mei. Pas op
tus legden Kizim en Soloy
de laatste hand aan hun rui
telijk werkstuk, nadat
„gasten" Dzjanibekov ei
vitskaja een paar weken
der (17 juli) „aanschouwd
onderricht" hadden gegevj
En pas tóen gaven de Ru:
officieel toe dat er een bral
stoflek was geweest, dat
„gevaarlijke situatie" had
geleverd
Bij hun vijfde uitstapje braj
ten Kizim en Solovjov tu:
de bedrijven door, met het
op een betere energievoorz
ning aan boord, extra panel
met zonnecellen aan op
grote zonnevleugels van h
Saljoet. Iets dergelijks was o
in 1983 al gedaan door een jÉ
rige bemanning. Van die er' ■Ei
ring bleek men te hebben
leerd, want Kizim en Solov m
hadden er maar drie uur ;n"
vijf minuten voor nodig en
was aanzienlijk minder
dan hun voorgangers. DMi
Het jaar 1984 heeft voor
ver dat nog niet het gel**
was duidelijk gemaakt i Dl
er voor de mens veel nut WdTt
(en zelfs noodzakelijk) werk EZ:
doen valt in de ruimte,
ging het nog om reparaties
de berging van een paar sch
breukelingen, maar over n
al te lange tijd zullen
rondzwevende ruimtevaard l^v
een belangrijke rol spelen jflA
de constructie van grote rui
testations in een baan om
aarde, bij het onderhoud xC?
satellieten en bij het rediP"h-
van medemensen.
Het is dan ook allerminst
wonderlijk dat er sinds k|JUlltC
weer wordt gesproken l
een mogelijke AmerikaalI'Wri!
/Russische missie voor het t
oefenen van reddingsprocef
res. Het beheersen van
techniek zou zoals alleen]
blijkt uit het Saljoet-brandsti
leidingsprobleem wel e<
sneller van pas kunnen kod
dat menigeen denkt.
SJOERD V.D. WE
