Feike Asma
van virtuoos
tot muzikaal
dichter
Een frisse presentatie
van een nieuw Kamerorkest
Architectuurmuseum
staat al op papier
„De paardespoi
blijf ik volgen i
T
P
Schönberg-ensemble met onbekende werken van Prokofjef en Markevitch
De Wilde zal Documei
in Kassei niet leiden
dagpuzzel
KUNST
EcidócSoiwant
DONDERDAG 20 DECEMBER 1984 PAGllfj .FlTf
Franse filmcomponist
Magne overleden
PARIJS De Franse componist
van filmmuziek Michel Magne is
gisteren op 54-jarige leeftijd
overleden in het ziekenhuis van
Pontoise bij Parijs.
Magne was kort tevoren gevon
den in zijn hotelkamer in het
stadje en volgens informatie ter
plaatse had hij een teveel aan
barbituraten ingenomen. Naast
hem lag het omstreden boek
"Suicide Mode d'Emploi" (Hand
leiding voor zelfdoding). Michel
Magne schreef o.m. de muziek
voor "La Ronde" van Max Op-
huls, "Le Repos du Guerrier"
van Roger Vadim en "Belle de
Jour" van Luis Bunuel.
Lichtontwerpers willen
standaardisatie belichting
AMSTERDAM De Vereniging Lichtont
werpers Nederland wil standarisatie van be
lichtingsmogelijkheden in verschillende thea
ters in ons land. Die zijn nu zo verschillend dat
een lichtontwerp volgens de vereniging on
voorstelbaar grote aristieke schade lijdt.
De lichtontwerpers stellen dat bij de bouw van
theaters te weinig rekening wordt gehouden
met de belichting en dat technische en ruimte
lijke faciliteiten op geen enkele manier op el
kaar aansluiten. Zij hebben er in een brief aan
minister Brinkman van WVC op aangedrongen
hen vanaf het begin af aan te laten betrekken
bij de bouw en verbouw van schouwburgen en
concertzalen in Nederland en een vertegen
woordiger van de vereniging zitting te laten
krijgen in de Rijksschouwburgcommissie.
Kamer op bres voor podiumkunsten
DEN HAAG Een meerderheid van de Tweede Kamer wil een
betere financiële regeling voor de gemeenten betreffende de podi
umkunsten (toneel en orkesten). Dat bleek gisteravond tijdens een
kort kamerdebat over de podiumkunsten.
Het VVD-kamerlid Dijkstal noemde eerder overleg op dit terrein
„volstrekt inhoudsloos" omdat het podium-beleid op volstrekt losse
schroeven is komen te staan. De CDA-woordvoerder Van der Heij
den concludeerde dat de financiële herverdeling tussen rijk en ge
meenten „tot vreselijke reparaties en de allerergste misgroei" heeft
geleid. De PvdA-afgevaardigde Hummel diende, mede namens zijn
collega's van VVD en CDA, een motie in waarin de regering ge
vraagd wordt extra gelden uit te trekken om de negatieve herver
deeleffecten zoveel mogelijk te niet te doen. Die effecten zouden
beperkt moeten blijven tot maximaal vijf gulden per inwoner per
jaar.
Staatssecretaris Van Amelsvoort (binnenlandse zaken) wees aan
vaarding van de motie om financiële en financieel-technische re
denen op voorhand van de hand. Wel zegde hij toe, nog eens te
zullen bekijken wat het effect van de uitvoering van de motie is en
dan definitief daarover te zullen beslissen. De Kamer zal morgen
over de motie stemmen.
Holland festival '85
laatste festijn
van Frans de Ruiter
AMSTERDAM Frans de Ruiter,
de huidige directeur van het Holland
festival zal zijn part-time werkzaam
heden bij deze stichting met ingang
van 1 augustus 1985 beëindigen.
De Ruiter is benoemd tot directeur
van het Koninklijk Conservatorium
te Den Haag als opvolger van Jan
van Vlijmen, die per 1 augustus 1985
zijn werk neerlegt.
In de opvolging van Frans de Ruiter
bij het Holland festival is eerder al
voorzien door Ad 's Gravesande in
de directie van het festival op te ne
men. 's Gravesande neemt na het
vertrek van De Ruiter de leiding
van het festival over.
Feike Asma was in orgelland een eenling. Meer
dan 55 jaar is hij zoekend en tastend zijn weg ge
gaan, worstelend met de materie, bejubeld en ver
guisd, maar door alles heen altijd zich zelf, altijd
de ruwe bolster en zachte pit.
Zo'n eenling maakt geen school, al hebben tal van organis
ten getracht hem te imiteren, maar een genie laat zich niet
imiteren. Een eenling ook temidden van zijn collega's die
hem niet hebben gespaard omdat hij (naar hun zeggen)
"een rommeltje maakte van de techniek, geen muzikaliteit
bezat en orgels in elkaar trapte". Dat deed hem verdriet,
maar hij ging zijn eigen weg* Eerst als volgeling van zijn
leermeester Jan Zwart en jaar in jaar uit vroegen zijn altijd
talloze bewonderaars naar „Scheepje onder Jezus hoede".
Langzaam wijzigde zijn repertoire en begon hij de strijd te
gen en met Bach's orgelwerken. „Een Bachconcert kost me
m'n leven", zo staat in één van zijn vele brieven die ik in
de loop van de tijd van hem kreeg.
Begin van dit jaar heb ik hem opgebeld en gevraagd: „Fei
ke, mag ik voor de hoestekst van je Mendelssohnplaat cite
ren uit je brieven?" „Natuurlijk kerel", was het antwoord
en deze toezegging wil ik graag doortrekken naar dit In
Memoriam. Immers, Feike Asma valt niet beter te ken
schetsen dan hem weergeven in zijn eigen woorden, woor
den met een betekenis want hij schreef nooit zo maar een
flutbrief. „Ik barst van het werk", schrijft hij keer op keer
en 55 jaar lang stonden zijn agenda's barstensvol concerten.
Hij moest wel, hij was een gedrevene die als weinig andere
organisten zich ook heeft ingezet voor de Nederlandse
componisten. Tweede paasdag dit jaar werd zijn Mendels-
sohncassette in de Haarlemse Bavo ten doop gehouden en
toen bleek hoezeer hij musiceerde vanuit zijn geloofsbelij
denis: „Ik ben een mens die door Gods genade muziek mag
brengen". Feike Asma is aan het orgel vergrijsd, zijn spel
had gewonnen aan innerlijke rust. Hij was gegroeid van
Asma de virtuoze geweldenaar naar Asma, de muzikale
dichter. Daartoe werd een lange weg afgelegd.
Feike Asma had een mateloos respect voor grote figuren.
In de eerste plaats voor Jan Zwart, maar ook voor Charles
Munch, voor Dupré, voor Herman Krebbers. „Bij het be
richt van het overlijden van Munch heb ik (stiekem) ach
ter m'n bureau zitten grienen omdat ik niet kan begrijpen
dat zulke figuren worden weggenomen". Na een concert
van het Columbia Boys Choir uit Canada schreef Feike:
„Als ik die jongens dat prachtige lied „Breath on me,^Bre
ath of God hoor zingen, dan snak ik naar de hemel".
Het overlijden van de secretaris van de orgelcommissie in
Maassluis, de heer Van Westenbrugge, bracht Asma in
1972 tot bewoordingen die ik nu terugdenkend aan een
orgelmusicus in hart en nieren, aan een uniek mens en een
waarachtige vriend van hem wil overnemen: „Zo'n
krachtfiguur haalt God zo maar ineens bij je weg. Een
'man, een vriend die vocht voor het behoud en voortbe
staan van één van de meest machtige orgelmonumenten en
zich voor dit alles totaal, met heel z'n persoon inzette".
ADR. HAGER
KOOLHAAS MAAKTE 'VINGEROEFENING'
ROTTERDAM -- De ar
chitect Rem Koolhaas
heeft al ruim anderhalf
jaar geleden een globaal
ontwerp gemaakt voor de
uitbreiding van de voor
malige bibliotheek in Rot
terdam voor het geval dat
in dat gebouw het natio
naal architectuurmuseum
zou worden gevestigd.
De bedoeling van deze 'vinge
roefening' was dat het Rotter
damse gemeentebestuur en de
Rijksgebouwendienst een
beeld konden krijgen van de
'uitbreidingsmogelijkheden'
van het bibliotheeksgebouw.
Wethouder dr. J. Linthorst
van Kunstzaken van Rotter
dam heeft dat gistermiddag
bekend gemaakt.
nieuwe architectuurmuseum:
de opslag van documentatie
materiaal en dergelijke, een
research-instituut en een ten
toonstellingsruimte.
Waarom minister Brinkman
voor Rotterdam koos, heeft hij
gisteren de Tweede Kamer
meegedeeld. Op basis van een
advies van de Rijksgebouwen
dienst had hij vastgesteld, dat
de huisvestingsmogelijkheden
in Amsterdam en Rotterdam
elkaar weinig ontlopen. Dat
geldt ook voor de financiële
gevolgen. Hij heeft echter ge
meend, dat cultuurpolitieke
argumenten zwaarder moeten
wegen. Van de rijksbegroting
voor cultuur gaat 89,9 miljoen
gulden naar Amsterdam en
slechts 7,1 miljoen gulden naar
Rotterdam. Brinkman stelt,
dat concentratie van culturele
instellingen in Amsterdam tot
verschraling zou leiden van
het culturele klimaat elders.
Het heeft het gemeentebestuur
van Amsterdam bevreemd dat
minister Brinkman als verte
genwoordiger van dit kabinet
voor de duurste oplossing
heeft gekozen. Nog afgezien
van het feit dat daarmee de
Beurs van Berlage, het voor
dit doel mooiste gebouw van
Nederland, liggend in het hart
van Amsterdam temidden van
de grote toeristenstroom,
wordt gepasseerd, aldus het
Amsterdamse gemeentebe
stuur.
Rotterdam is bijzonder blij dat
het nationale architectuurmu
seum binnen haar grenzen
komt. Burgemeester dr. A. Pe
per: „Met zijn beslissing voor
de vestiging van een architerc-
tuurmuseum in Rotterdam
heeft de minister zijn waarde
ring laten blijken voor de gro
te inspanningen van de. ge
meente en de vele particuliere
instellingen op het cultureel-
-politieke vlak".
Hofdichter
Ted Hughes, de Britse schrij
ver van aardse en dikwijls hef
tige gedichten en proza is gis
teren benoemd tot "Poet Lau
reate" ("hofdichter"), als op
volger van wijlen Sir John Bet-
jeman. Het hofdichterschap
dateert uit de 17e eeuw en de
dichter heeft de officiële taak
om belangrijke nationale ge
beurtenissen in verzen te re
gistreren. De bekendmaking
van de benoeming door het
kabinet van premier Margaret
Thatcher, heeft de literaire we
reld in Engeland verrast. Hoe
wel de 54-jarige veelschrijver
Hughes goed bekend en veel
gelezen is in Engeland, had
men algemeen verwacht dat de 62-jarige Philip Larkin, univer-
erefunctie zou gaan naar de sitair bibliothecaris.
Eerste paal
voor nieuwe
schouwburg in
Rotterdam
ROTTERDAM Rotterdam
vindt dat snel duidelijkheid
moet komen over de contrac
ten van onder andere het Na
tionaal Ballet, de Nationale
Opera en het Nederlands
Danstheater met de nieuwe
Rotterdamse schouwburg. Dat
zei wethouder dr. J. Linthorst
gisteren tijdens een toespraak
ter gelegenheid van de eerste
paal die door minister
E.Brinkman van WVC werd
geheid voor de schouwburg.
De wethouder noemde het een
treurige zaak dat nog steeds
over het gebruik van het nieu
we gebouw. Het theater krijgt
namelijk wel de beschikking
over alle mogelijke faciliteiten
voor optredens van dit soort
gezelschappen.
De Rotterdamse schouwburg,
waarover al meer dan twintig
jaar is gepraat, komt op de
plaats van de inmiddels afge
broken schouwburg. Het ont
werp is van architect prof. W.
Quis en de kosten bedragen 33
miljoen gulden. Daarvan
draagt de rijksoverheid 14 mil
joen gulden bij in het kader
van de zogenaamde terugploe-
gregeling, een werkgelegen
heidsproject voor mensen die
met behoud van hun uitkering
en een aanvullende rijksbij
drage kunnen werken. Voor
het resterende bedrag heeft de
gemeente Rotterdam al een
aantal jaren geld op de begro
ting gereserveerd.
Het nieuwe Rotterdamse thea
ter kan worden gebruikt voor
allerlei soorten toneel- en dan-
soptredens, maar is bij een vol
ledige benutting van zaal en
podium ook geschikt voor de
grootste operaproducties. Het
heeft een capaciteit van 800
zitplaatsen. De zaal kan door
het neerlaten van schermen
bovendien in kleinere ruimten
worden verdeeld.
Het Per Musica Kamerorkest speelt
onder leiding van Julian Reynolds:
Mendelssohn, Prokofjev en Stra-
vinski in het Circustheater. Woens
dagavond.
Het Per Musica Chamber Or
chestra deed gisteravond in
een pijnlijk leeg Circustheater
zijn best om de kater weg te
spelen. Dit door de Royal Shell
gesponsorde internationale
jeugd-kamerorkest met 40 le
den uit vijf landen waaronder
natuurlijk beide Shell-landen,
Nederland en Engeland, pre
senteert zich momenteel met
een viertal concerten voor het
eerst in Nederland. Ondanks
het aantrekken van een solist
van naam, de pianist Rian de
Waal, is het Haagse publiek
duidelijk niet warm te maken
voor nog weer eens een ka
merorkest naast de reeds be
staande ensembles. Het ken
merk van dit orkest waarin
vele jonge musici zitten die al
prijzen op internationale con
cours in de wacht hebben ge
sleept, is het elan waarmee
wordt gespeeld. Een elan
waarmee ook technische on
volkomenheden enthousiast
overspeeld worden alsof diri
gent en spelers willen zeggen
„Het zijn de geest en de muzi
kaliteit waar het in de eerste
laats om gaat",
lie overblijvende onvolko
menheden vielen uiteraard op
die plaats te horen waar men
dat ook verwachten kan, na
melijk bij de eerste en tweede
Het Per Musica Chamber Orchestra met op de achtergrond het
beschilderde brandscherm, dat in de toekomst moet dienen als 1
violen. Erg hinderlijk was dit mooi klinkende vleugel tot
echter niet, want de eerste zijn beschikking en dat was
Symfonie in D op. 25 van- Pro- misschien wel de reden dat
kofjev, beter bekend als de zijn lichtvoetige spel wat routi-
Klassieke Symfonie, klonk op- neus klonk. Het orkest speelde
vallend fris en veerkrachtig, zijn partij gaaf en sloot goed op
Rian de Waal had een niet zo het pianospel aan. Aan de mu
ziek voor het Pulcinella ballet
van Stravinski werkten drie
jonge Engelse zangsolisten
mee, die aan deze sprankelen
de muziek extra cachet ver
leenden.
BESIER
Schönbarg-anaemble, woensdag 19
dscsmbsr, Schönbergzaal, Konink
lijk Conservatorium, werkan van
Stravinsky, Prokofjav en Markevitch.
Het concert gisteravond door
het Schönberg-ensemble gaf
weer eens blijk van de zorg
vuldigheid, waarmee de pro
gramma's van dit ensemble
worden samengesteld. Om
meer dan één reden was het
immers een goede gedachte
werken van Stravinsky, Pro
kofjev en Markevitch te com
bineren. Hun leven en werken
laten opvallende overeenkom
sten zien. Ze hebben hun Rus
sische afkomst nooit geheel
verloochend, maar door hun
cosmopolitische instelling vele
uiteenlopende invloeden in
hun componeren verwerkt en
daarbij toch steeds de lijn van
de traditie sterk vastgehouden.
Voorts waren zij alle drie niet
alleen vermaard als componist,
maar ook als dirigent. Zij heb
ben ook alle drie samenge
werkt met de beroemde ballet-
meester Djagilew en sterke in
vloeden van het Franse im
pressionisme ondergaan.
De Franse invloeden waren
duidelijk terug te vinden in de
werken, die op het programma
stonden: het Septet uit 1953
van Stravinsky, het Kwintet
op. 39 van Prokofjev en "La
Taille de l'Homme" voor so
praan en twaalf instrumenten
van Markevitch. Dit laatste
werk vormde het meest be
langwekkende onderdeel van
het programma. Van deze
compositie gaat een grote be
koring uit, met name in de ge
deelten met zangstem. In de
instrumentale gedeelten werd
nogal eens te lang op een gege
ven doorgegaan. Zeer fraai
waren het Andantino, waarin
de lentesfeer in beweging en
klankkleuren treffend weer
spiegeld werd en het heftige
Rondo met de meeslepende pi
anosolo, zeer knap gespeeld
door Marja Bon. Het kwintet
van Prokofjev viel evenzeer
op door een fraaie instrumen
tatie, die de ongebruikelijke
bezetting geheel deed verge
ten. In de uitvoering van dit
werk werd het hoogste niveau
van de avond bereikt, zowel
qua samenspel als wat de indi
viduele prestaties betreft. In
vergelijking hiermede was de
uitvoering van het septet van
Stravinsky nogal mat en
plichtmatig. In de uitvoering
van het werk van Markevitch
viel naast de reeds geprezen
pianosolo van Marja Bon ook
de mooi van klank en dictie
voorgedragen sopraansolo van
Wendela Bronsgeest te bewon
deren.
OTTO BENTINCK
OUD-BESTUURSLID
NDR HOEK:
:oeti
Oud-bestuurslid Hoek van de NDR. Ieugdi;
DEN HAAG Nog geen zeer vaak het koersgebeu 'f f
en liet mij op de hoogte s»10011 1
jaar is de Haagse com
missaris van politie
C.J.H. Hoek bestuurslid
geweest van de Neder
landse Draf- en Ren
sport. Begin januari
kwam hij in een nieuw
te vormen bestuur van
de Stichting NDR. Sinds
afgelopen vrijdag staat
hij weer geheel buiten de
draf- en rensport. Vier
van de vijf bestuurders
van de NDR stapten op,
omdat een samenwer
king met het overkoepe
lend orgaan boven de
Stichting NDR en de
Stichting Totalisator Ne
derland (STN), voor hen
een onmogelijke zaak
was geworden.
en liet mij op de hoogte s1
len van alles wat leefde in «n pk
paardesport. Uiteindelijk i liging
ik - toen ik kwam - een l^an 19
tenstander. De draf- en i >0nma
sport hebben het erg mi
lijk. Zoals bekend zijn er j f
te schulden. Wij hebben 1
NDR pogingen gedaan laarbi;
die schulden terug te bi >p 1
gen. Maar dat moet natu ;jjn da
lijk wel op een mensel
manier gebeuren. Het Sec )g recj
fonds wilde dat wij mens vordt
die werkzaam zijn op !tuur uj
kantoor van de NDR, zoui encje s
ontslaan. Er zijn daar enk ,edrag
personeelsleden via de n ,et
male afvloeiïngsregel njnder
weggegaan".
Commissaris Hoek blijft
draf-en rensport volgen,
moet natuurlijk voor mij
alles nog op een rijtje zetl
Ik ga in 1985 de politie ve
ten door leeftijdsverlof,
krijg ik meer vrije tijd.
C.J.H. Hoek: „Wij waren af- had ik graag voor de pai
gelopen donderdag als be- ""1 T
stuur bij minister Braks van
Landbouw en Visserij. Daar
voor hadden wij al enkele
keren onder de aandacht van
de minister gebracht dat het
voor het bestuur van de NDR
onmogelijk was om onder het
sectorfonds te werken. Als
bestuur van de NDR heb je
de verantwoordelijkheid
over een grote groep deelne
mers in de draf- en rensport.
Maar het sectorfonds maakt
de dienst uit een er was bijna
geen enkele vorm van over
leg. Wij, vier van e vijf be-
sport willen gebruiken,
nu echter niet meer n
Achteraf gezien heb ik
geen spijt gehad dat ik
het avontuur bij de NDR
gonnen ben. In elk geval
ik er drie uitstekende vk ---
den uit het bestuur er weelpl
overgehouden. En dat is hieuw
tuurlijk ook veel waard".fjaasv
rond.
komei
Behoort het tot de mogekig^s
heden, dat commissaris Hc
ituurders dan, dienden bij de
minister ons ontslag in. Met
de minister werd afgespro
ken dat er in het weekeinde
nog overleg zou zijn. Echter,
vrijdagmiddag kregen wij per
koerier de mededeling dat
ons ontslag was aanvaard".
Hoek heeft er geen spijt van
dat hij een klein jaar geleden
op verzoek van het Sector
fonds zitting nam in het toen
nieuw te vormen bestuur van
de NDR. „Ik ben lekker be
zig geweest en had het graag
langer willen doen. Maar op
deze manier ging het niet
meer. Ik heb mijn goed in de
zaak verdiept. Ik bezocht
elders in een bestuurlij
functie binnen de Draf-I
Rensport in actie komt,!
voorbeeld als bestuurslid!
een baanvereniging. „Ilj|
wel wat voor deze spor^
ven doen. Maar ook
hippische wereld is m
functie aangeboden. F
allemaal nog te vroeg
over te praten. Ik hoop inj
geval voor de Draf- en
sport het beste. De pa
sport zal altijd wel blijvenl
staan. Maar waarschiji
zal men het in de toeki
steeds meer moeten
hebben van de liefhebber^
amateurs en gaan de PCiaats
mensen een moeilijke tij*^
gemoet".
ARTHUR VAN RIJS1
lijdelij
'olgen
[eest i
ioetei
AMSTERDAM Edy de Wilde, die het afgelopen weefy
afscheid heeft genomen als directeur van het Stedelijk Mü
in Amsterdam, zal niet betrokken worden bij de organisatiL
de grote kunsttentoonstelling Documenta 8 in 1987 in hetf
duitse Kassei. Dit heeft hij gisteren meegedeeld. De Wild
Documenta op basis-van gemeenschappelijke verantwoord
heid (gelijkberechtigd) met de Zwitser Harald Zeemann,»
heen directeur van de Kunsthalle in Bern, voorbereiden.
November vorig jaar leek het De Wilde toch wel moeilij
twee mensen die lange tijd gewend zijn zelfstandig te werk
basis van gemeenschappelijke verantwoordelijkheid de ten
stelling zouden organiseren. Vervolgens liet De Wilde, Zeq
weten zich te willen terugtrekken. Hij stelde de Zwitser dj
voor dat deze de expositie alleen zou voorbereiden. Waarop
mann liet weten dat hij zich in elk geval zou terugtrekker
mann en De Wilde, die overigens goed bevriend zijn met e
schreven vervolgens in november een gemeenschappelijk!
aan de voorzitter van de Documentaraad en burgemeestt
Kassei, Hans Eichel, met de mededeling dat zij zich zoud
rugtrekken. Zeemann definitief, maar De Wilde hield n<
mogelijkheid open. De oud-directeur van het Stedelij
Eichel te verstaan dat hij wel bereid was de leiding van de
nisatie van Documenta op zich te willen nemen, maar da
een partner die aan De Wilde ondergeschikt zou zijn. Gi
kreeg De Wilde een telefonische mededeling waaruit ble
de Documentaraad niet op het voorstel van De Wilde
gaan.
Men v
FIGUURPUZZEL
Horizontaal:
1 zinnebeeldig kenteken;
4 kleine inham;
6 lijst met de namen van kandida
ten;
7 schoonheidsleer;
11 kloosteroverste;
12 belastingpachter in vroegere jaren.
Verticaal:
1 regeling van reis en logies voor
toeristen;
2 in elkaar;
3 graad van warmte;
4 toiletartikel;
5 huisdier;
8 raadgeving;
9 kleine groep van uitgelezenen;
10 Europeaan.
NOT
naai
