aVV
uueekpuzzel door dr. Pluizer
BRIDGEN
postzegels
WETENSCHAPPEN
oplossing vorige puzzel
ft
ft
ft
ft
ft
ft
ft
ft
ft
ft
ft
ft
ft
ft
ft
ft
E
NR. 49
CRYPTOGRAM
a
CeidaeSoutmit
ZATERDAG 15 DECEMBER 1984 PAGIN
lo
3l
s
V
Ib
o
e
'1
R,
A
'k
P
o
u
T
e
A
A
Hi
O
o
T
P
E
'fe
0
A
VJ
e
E
R
Z
zf
Hï
p
s
s
1
E
P
lh
a
L
1
R.
P
8
E
E
V
A
L
1c
b
K
P
A
KJ
t
5
P
1
T
5
N
P
K
E
'A
4k
A
O
1
L
E
8.
6
E
a
R.
E
K
1
'rh
E
E
tl
E
N
V
N
t
K
t
i
SL
O
R.
A
E
E
ET
R
KJ
'k
IC
P
A
V
O
E
R
O
O
a>
V
O
62i
E
R.
4-
R
E
K
O
Q
1
4-
Nj
o
E
T
4-
R.
A
P
A
8/
1
E
K
A
R.
5V
E
E
KJ
O
P
U
z
R..
De prijswinnaars van puzzel 48 zijn:
A.H.M. Stigter, Noordeinde 3, 2445 XA Aarlanderveen.
W. v. Vliet, Ida Heijermanspad 1, 2331 EV Leiden.
De prijzen worden binnen drie weken per cheque toegestuurd.
HORIZONTAAL:
1. Onoverwinnelijke sparring-partner bij
boksen (7).
4. Die vangt veel wind in het woud (7).
7. Met of zonder oor, het blijft een lusteloos
persoon! (5).
8. Het zit erin dat het een verwarde zaak is!
(5).
10. Maak 't een vogel vet? (4).
11. Lafhartige schriftelijke mededeling aan
een geliefde? (10).
13. Verlangen naar vroeger? (8).
14. Dit kledingstuk vindt u in Ierland (6).
16. Onnatuurlijk in trek? (6).
18. Het wordt eng als die voorschriften wor
den geschonden! (8).
22. Zou hij een ander niet de das omdoen?
(10).
23. Dierenverblijf dat men wegnam? (4).
25. Dit muziekinstrument is door menige ar
tiest niet te bespelen (5).
26. Moeilijk te verteren als het zo op de maag
ligt! (5).
27. Wat er op de ladder staat is rijk aan le
ring! (7).
28. Vogel die een heks helemaal onbekend
is? (7).
VERTICAAL:
1. Zo'n schokkende beweging moet men
kunnen verdragen! (7).
2. Tijd is kostbaar! (4).
3. Misschien wordt het niet donker! (8).
4. Toegegeven, het is helemaal niet vreemd!
(6).
5. Laatste weegschaal? (10).
6. Opschepper als „hulpje" in de huishou
ding? (7).
7. Zwerver uit Rolde (5).
9. Door lachen ontstane huidzwelling? (5).
12. Hond die zijn tanden in een stier zet? (10).
15. Die van mij ken ik door en door! (8).
16. Kunt u de zanikpot niet vragen met het
gezeur op te houden? (7).
17. Als we meer tijd hebben, blijven we wat
langer in dat deel van Engeland (5).
19. Het mislukt als het daarin valt! (5).
20. Voortdurend door elkaar kletsen (7).
21. Komt men hieronder als het erg bedrijvig
wordt? (6).
24. Laat het gesprokene u duidelijk zijn! (4).
Oplossingen onder vermelding van Puzzel 49 moeten uiterlijk woensdagmiddag in bezit
zijn van de:
Leidse Courant, Postbus 11, 2300 AA Leiden.
Naam, adres en postcode s.v.p. in blokletters vermelden.
De landelijke damcompetitie
heeft inmiddels al weer zes
ronden achter de rug. Vanzelf
sprekend nadert nu in elke
klasse de beslissende fase
waarin wordt beslist over
kampioenschap en degradatie.
Verrassingen zullen ook dit
iaar niet uitblijven. Zoals in de
hoofdklasse waarin de debu
tanten, de Stem van Dordt en
Drents Tiental zich kranig we
ren tussen de „gevestigde"
clubs. Opvallend is bovendien
dat de oud-kampioenen IJmui-
den en Fivelgo Why Not zo
veel moeite hebben om het
hoofd boven water te houden.
Beide teams verkeren in de
gradatiegevaar.
De Stem van Dordt is de meest
bijzondere van de twee debu
tanten. Volgens de andere
clubs vorig jaar in IA is dit
tiental per ongeluk kampioen
geworden. Met andere woor
den: uitsluiten omdat de titel
kandidaten op het beslissende
moment faalden. Dank zij de
komst van Jannes van der
Wal was Dordrecht niet bij
voorbaat al te zwak voor de
hoofdklasse. Toch kan hand
having niet uitsluitend van
één man komen, ook de ande
ren moeten punten scoren.
Dat gebeurde in de onderlinge
wedstrijd tussen de debutanten
heel goed. Zo hield J.v.d.Wete-
ringh knap stand tegen groot
meester Hans Jansen. In de
stand van het eerste diagram
heeft wit zojuist 31-27 ge
speeld, waarna Jansen een ruil
neemt om een voordelige
stand te bereiken.
Competitie
J.v.d.WETERINGH
26. 18-22 27. 27x18 13x33 28.
38x20 15x24 29. 39-33 8-13 30.
32-28 13-18 31. 37-32 9-13 32. 36-
31 26x37 33. 42x31 18-22 34. 44-
40 13-18 35. 40-34 18-23. Indien
wit de gevolgen van de ruil
36-31x31 goed heeft berekend,
dan betekent dat een knap
stukje werk. Hij bezwijkt na
melijk niet onder de druk van
de zwarte speler.
36. 34-30 21-26 37. 4M0 26x37
38. 32x41 23x32 39. 40-34. Om
dat 34-29 dreigt moet Jansen
47-42 24-29 42. 34x23 19x28 43.
30-24 17-22 44. 24-20 32-38 45.
20x9 38x36 46. 9-4 22-27 47.
4x31 36x27. Jansen heeft aan
deze afwikkeling een schiif
overgehouden, maar Van de
Weteringh heeft compensatie
aan zijn korte vleugel.
48. 25-20 27-31 49. 20-14 31-37
50. 14-10 37-41 51. 10-4 41-46 52.
35-30 46-32 53. 30-24 32-41 54.
24-19 16-21 55. 19-14 41-36 56. 4-
metten met jeugdspeler Bert
Raven. Een verrassende slag
wisseling leverde de oud-we
reldkampioen al snel een
schijfje winst op. Raven liet
zich dat niet bewijzen en
staakte de strijd. Van der Wal
heeft wit.
1. 33-29 19-23 2. 35-30 20-25 3.
40-35 14-20 4. 44-40 10-14 5. 50-
44 17-22. Ligt niet voor de
hand omdat wit door een 2-
om-2 zijn tegenstander een
randschijf op 25 bezorgt, ook al
zo'n randschijf tegenwoordiger
„sterker" dan vroeger.
6. 32-28 22x24 7. 30x28 16-21 8.
37-32 21-26 9. 39-33 26x37 10.
42x31 5-10 11. 41-37 14-19 12.
44-39 10-14 13. 46-41 20-24 14.
47-42 14-20 15. 31-27 18-23 16.
37-31 11-17 17. 42-37 24-29 18.
33x24 20x29 19. 49-44 9-14 20.
48-42 4-9 21. 35-30 6-11 22. 31-26
14-20?
Vermoedelijk heeft Raven wel
gezien dat hij niets heeft te
vrezen van 30-24 19x30 28x19
13x24 34x23, maar niet dat
Van der Wal simpel een schijf
wint door 23. 28-22, na welke
zet Raven zich gewonnen
geeft. Er zou zijn gevolgd:
17x28 27-22 28x17 32-28 23x32
34x14 25x34 14x25 en het slaan
van 32 en 34 heeft Van der
Wal een schijf meer.
De stand van het tweede dia
gram is uit de partij Clerc
(Huissen)-R.Schippers (Info
Engineering). Na een rustige
opening gaat de spanning nu
toenemen 37. 39-34 13-19 38. 28-
22 18-23 39. 33-29 24x33 40.
38x18 12x23 41. 35-30 2-8 42.
27-21 3-9 43. 42-38 9-14 44. 38-33
14-20 45. 33-29 8-12 46. 29x18
12x23 47. 21-17 20-24 48. 26-21
24x35 49. 22-18 23x12 50. 17x8
7-12 51. 8x17 19-23 52. 17-12 23-
28 53. 12-8 28-32 54. 21-17 32-37
55. 8-3 37-41 56. 17-12 41-46 57.
12-8 6-11 58. 3-9 11-16 59. 8-3.
Wit heeft twee dammen, maar
zwart de lange lijn. Nu komt
de parate eindspelkennis om
de hoek kijken. Uiteraard laat
Clerc deze kans niet liggen.
59. 46-5 60. 9-18 5-46 61. 3-17
46-5 62. 18-12 5-19 63. 12-1 19-5
64. 1-18 5-46 65. 17-26 46-5 66.
18-12 5-46 67. 12-29 46-5 68. 29-1
5-46 69. 26-8 46-5 70. 8-17 5-46
71. 1-29 46-5 72. 17-12 5-19 73.
12-26 46-5 74. 29-18 5-46 75. 26-
12 46-5.
Nu de tweede tijdcontrole ach
ter de rug is, kan de partij
worden afgerond. 76. 18-27 5-
19 77. 27-49 19-30? Trapt er in,
niet zo verwonderlijk na 5 uur
en 20 minuten. 78. 50-45 Schip
pers geeft het op, hij wacht
30x48 12-34 48x30 45-40 35x44
49x8 maar niet af.
De Olympiade te Thessaloniki
werd, volgens verwachting,
een overwinning voor het
Russische team. Ook zonder de
topspelers Karpow en Kaspa
rov blijken de andere sterke
schaaklanden geen partij voor
de Russen. Beïjavsky verving
de wereldkampioen uitstekend
aan het eerste bord; met de
schitterende score 8 uit 10 was
hij verreweg de beste speler
aan het eerste bord. Helaas
moest hij bij het uitreiken van
de bordprijzen twee onbeken
de mensen voor laten gaan.
Dit kwam, omdat de FIDE
weigert zich aan te passen aan
de moderne tijd. De twee he
ren die goud en zilver voor het
eerste bord opeisten, zijn rede
lijke schakers uit zeer slechte
schaaklanden. Deze teams ko
men dus slecht uit tegen zwak
ke landen, waardoor het mak
kelijker scoren is. Het moet
voor de organisatie toch geen
probleem zijn om de ELO-
prestaties van de spelers te be
palen en aan de hand hiervan
de bordprijzen te verdelen.
Zeer goed was de tweede
plaats van Engeland, dat dit
prachtige resultaat voor een
5root deel te danken had aan
ohn Nunn. Zijn score van 10
uit 11 (aan het tweede bord te
gen sterke tegenstand) was zo
mogelijk nóg indrukwekken
der dan die van Beïjavsky. De
teams van Nederland en Joe
goslavië zullen met weinig ple
zier aan deze Olympiade te
rugdenken. De gedeelte acht
ste plek, achter een zwak
schaakland als Frankrijk (im
migrant Spassky is daar de
enige crack), is voor deze ster
ke schaaklanden ver beneden
de verwachtingen.
Grote favoriet voor de tweede
plaats (mogelijk zelfs kansheb
ber voor het goud) was Honga
rije, dat louter topgrootmees-
ters ter beschikking had. In de
derde ronde werd echter met
4-0 van Rusland verloren;
het is voorstelbaar dat een
dergelijk team zo'n klap moei
lijk te boven komt. Een teleur
stellende vierde plaats was het
resultaat. Uit deze historische
(Honeariie zal niet vaak meer
door
L. Hofland
met 4-0 verliezen) wedstrijden
de volgende partij:
G.Sax-A.Joesoepov.
Russisch.
I.e4 e5 2.Pf3 Pf6 3.Pxe5 d6
4.Pf3 Pxe4 5.d l d5 6.Ld3 Le7
7.0-0 Pc6 8.Tel Lg4 9.c4 Pf6
10.cxd5.
Een zeer actuele variant, die
zowel in de 28ste als in de 30e
partij tussen Karpov en Kas
parov voorkwam. In de 30e
partij speelde Kasparov hier
10.Pc3 en na 10...dxc4 ll.Lxc4
0-0 12.Le3 Lxf3 13.Dxf3 Pxd4
14.Lxd4 Dxd4 15.Txe7 Dxc4
16.Dxb7 leek wit uitstekend te
staan, maar na 16. c6! 17.Db3
Dxb3 18.axb3 Tb8 19.Ta3 Te8
20.Txe8+ Txe8 had wit niets
meer; de partij werd dan ook
remise gegeven.
10..Lxf3 ll.Dxf3 Dxd5
12.Dg3.
In de 28ste partij Kasparov-
na
Olympiade
I. '1
i E A A k
A 4
u H
M 13
E
In de 28ste partij Kaspan
Karpov speelde wit 12.Dh3,
12...Pxd4 13.Pc3 Dd7 14.Dxd7+
Kxd7 15.Le3 Pe6 16 Tad 1 Ld6
was de zwarte stelling goed
verdedigbaar. Ook na 12.Dxd5
Pxd5 13.Le4 0-0-0 14.Pc3 Lb4
heeft zwart geen problemen
(Ljubojevic-Tal, Bugojno 1984).
12...Dxd4 13.Pc3 0-0!
In de eerste partij met 12.Dg3
(Hübner-Smyslov kandidaten-
match 1983) kreeg wit na
13...Td8? 14.Lb5! Td7 15.Dxg7
Tg8 16.Dh6 Pg4 17.Df4 groot
voordeel.
14.Pb5 Dg4!
Tot nu toe werd slechts reke
ning gehouden met 14...Dd7
15.Tdl! (dreigt Lxh7+) Ld6
16.Dh4 met gevaarlijke aan-
valskansen voor de pion.
15.Dxg4?!
15.Dxc7!? leidt tot gevaarlijke
complicaties, maar was ver
moedelijk wits beste kans. Na
de tekstzet komt wit in het na
deel.
15...Pxg4 16.Lf5 Pf6 17.Pxc7
Tad8 18.Le3.
Het grote probleem voor wit is
zijn paard op c7; niet mogelijk
was 18.Pb5 vanwege l8...Td5!
18...a6 19.Tacl Lb4 20.Tfl Pd4
21.Tc4.
Door de slechte samenwerking
van zijn stukken moet wit het
loperpaar prijsgeven, boven
dien kan verslechtering van
zijn pionnenstelling moeilijk
voorkomen worden.
21...Pxf5 22.Txb4 Td7 23.Tcl
Tc8 24.Tbc4.
Natuurlijk niet 24.Txb7? Pd5!
25.Tdl Pfel, enz.
24...Tcd8 25.h3 Pxe3 26.fxe3
Kf8 27.e4 Ke7 28.Tb4.
Zie diagram.
Taaier was de vlucht naar het
viertoreneindspel door 28.Pd5,
waarna zwart nog een lastige
technische taak heeft. Nu wik
kelt Joesoepov af naar een
eindspel waarin het paard op
c7 helemaal niet meer mee
doet.
28...Tdl+l 29.Txdl Txdl+
30.Kf2 Kd6 31.e5+.
31.Txb7? Kc6 32.Ta7 Kb6, enz.
31...Kxe5 32.Pa8.
Symboliseert de machteloos
heid van dit paard. Overigens
was 32.Txb7 niet mogelijk
vanwege 32...Td7!
32...b5 33.a4 Pd5 34.Tb3 bxa4
35.Tb7 Tbl 36.Kf3 a3.
Wit geeft het op.
correspondentie: Leo Hofland,
C.Fockstraat 113, 2613 DE
Delft.
Vorige week hebben we ge
zien hoe Oosteuropese teams
de hoofdrol speelden in de
voorlaatste fase van het Ca-
ransa-MAI-viertalIentoernooi.
Met nog één ronde van acht
spellen te spelen was de stand
1. Polen 223, 2. HOK (A'dam)
221, 3 Hongarije 215 en 4 Zwe
den 210. Vanwege het Zwitser
se systeem konden de num
mers 1 en 2 niet meer tegen el
kaar uitkomen, zodat er van
een regelrechte finale geen
sprake meer kon zijn.
Polen moest die laatste ronde
tegen een niet supersterke Ita
liaans/Nederlandse combinatie
en HOK 1 (Kees Tammens-
Eric Kirchhoff/André Mul
der-Pieterbas Wintermans)
moest een tafel tegen een an
der Pools team. De Poolse lijst
aanvoerders wonnen met 18-
12 (nieuwe telling), zodat Tam-
mens c.s. minstens met 20-10
moesten winnen om langszij te
komen.
Direct in het begin keken de
Amsterdammers al tegen een
forse achterstand aan, doordat
Tammens-Kirchhof nogal en
thousiast boden op:
door
Jan Kelder
Uitkomstdoublet
Op een van de volgende spel
len was meer winst mogelijk
geweest dan de 3 imps die nu
gescoord werden (NZ de Polen
Matula-Pomianowski, OW
Tammens-Kirchhoff):
N/Allen 6
O A85
O H 10 7 2
AB843
B94 ♦VS 2
N0 OH 10973
984 W7U OB
19 7 2 HV65
A 108 7 3
O VB64
O A653
west oost
V 5 A B 10 7 2
O AH B107 2 O 98
OH VB 10 o A 7 6
3 *116 5
Ondanks een klavervolgbod
bij zuid stoomden Kees en
Eric door naar 6 SA, te spelen
door oost. Dit contract ging 2
down, aangezien vrouw-derde
van harten bij noord zat. Tech
nisch niet zo'n fraai eindcon-
tract, maar tactisch, d.w.z. ge
zien de stand, begrijpelijk. De
Polen aan een andere tafel
bleven uiterst bescheiden in 5
De bieding ging:
zuid west noord oost
1 KI i Ha
1 Sch pas 1 SA pas
3 SA dbl. a-P-
Een straf(uitkomst)doublet dat
ook zeker ten dele door de
stand zal zijn ingegeven. Wests
bedoeling in deze situatie is
een schoppenstart, maar he
laas kwam dat niet over: Tam-
mens kwam met harten 10 uit,
waarna het contract slechts
één down ging 200). Met
schoppen uit en klaver na -
Kirchhoff ziet op tafel de re
nonce! - zou het doublet 500
hebben opgeleverd.
De enige kans
Aan de andere tafel belandden
André Mulder en Pieterbas
Wintermans eveneens in 3 SA,
ongedoubleerd. Ook hier een
Brede Poolse top
hartenstart (de 10) en Winter
mans nam de enige maakkans
mee:
1. harten 10 voor de boer.
2. ruitenaas (oosts boer valt).
3. ruiten naar de heer!
Op dit moment slaakte de Vu-
graph-zaal wel een zucht van
teleurstelling, maar dit speel
plan is in deze situatie het eni
ge juiste. Op grond van de „re
stricted choice" is de kans le
vensgroot dat ruitenvrouw bij
west zit. Maar, zo moet Win
termans geredeneerd hebben,
als west V984 heeft, zijn er
nooit meer dan acht slagen,
dus moet je - zeker bij viertal
len - de enige kans meenemen,
nl. dat oost vrouw-boer sec
van ruiten heeft gehad, want
dan - en alléén dén - zijn er
vier ruitenslagen en komt 3
SA binnen. Technisch perfect.
Een speler van het kaliber van
Wintermans ziet zoiets nou
eenmaal eerder dan een hele
Vugraph-zaal!
Door deze 3 imps winst kwam
het HOK-team weinig dichter
bij. Het volgende spel bracht
ze bijna op gelijke hoogte:
Een down. Voor de Vugr:
was de Poolse actie wat s!
per, waardoor Mulder-Win
mans hun slag konden slaa
I KI pas
3 SA
O/-
AB52
9V4
O A B
♦HVB8S
H V 6 3
V 10983
0 42
*964
87
SAH65
O H 1098 7 6
1094
V B72
O V 5 3
A 10 7 3
Dat scheelt nogal wat.
Oost begon met harteni
hartenheer en harten
waarna de negen slagen I
nen zijn. Merkwaardig was
Witnermans nu schoppen »r tri
naspeelde. Dat leidde in
praktijk wel tot 9 slagen, n ie hl-
een kleine ruiten naar de
is een veel zekerder parcJ
want als er ergens een I
kaart harten zit, dan is da'
tuurlijk bij west en die HfCr
zo nooit tijdig aan slag.
Het voorlaatste spel had
terug aan kop kunnen bffipli]
gen. In 6 ruiten mocht g(
ruitenslag verloren wor<
met H1032 tegenover A
André Mulder besloot te sl
ondanks enkele argument
die daar tegen pleitten:»
van de tegenstanders hah\
kennen gegeven over
harten te beschikken,
lang nagedacht alvorens
ruiten te passen (uitnej
met 6 harten overwoog hij
en dat gevoegd bi
feit dat 3-1 „normaler" it
[e m
-Fr
gelijk) i
feit dat
2-2.
In de open kamer lieten de
Poolse NZ zich door Kirc-
hhoff-Tamens volledig weg-
bieden:
B)i
Wijn
J, d.
lijd
HOK verloor met 17-13.1
tweede plaats die zij daarm leve
verdienden is vanzelfsprekï met
een zeer goede prestatie tuss de
al dit internationale geweld kdag
Het Caransa-MAI-viertallt nk o
toernooi bewees eens te mi t noc
het sterkste viertallentoerm af ha
in wijde omtrek te zijn. Sam nals
met het Hoechst-toernooi n zus
het Havenstadtoernooi ge aten
Nederland in dit opzicht
Europa de toon aan.
Belgische kinderzegels en
portret componist Meulemans
Op 19 mei 1884 werd in het
Belgische Aarschot de compo
nist Arthur Meulemans gebo
ren. Van zijn vader, die mees-
ter-kleermaker was, maar ook
een verdienstelijk musicus,
kreeg hij zijn eerste muziekles
sen. Na zijn opleiding als le
raar vestigde Meulemans zich
in 1911 te Tongeren, waarna
hij een orgel- en zangschool te
Hasselt van de grond wist te
brengen. Hierdoor kreeg het
koorleven in Limburg een ge
weldige stimulans. Bij proef-
uitzendingen van de eerste
Vlaamse Omroep wordt Meu
lemans in 1929 als dirigent van
de Grote Concerten aange
steld. In 1942 trok hij zich uit
de omroep terug om zich ver
der geheel aan het compone
ren te wijden. Arthur Meule
mans overleed te Brussel op 29
juni 1966 en heeft een om
vangrijk oeuvre in alle genres
nagelaten.
Om de 100e geboortedag van
de componist extra onder de
aandacht te brengen, heeft de
Belgische PTT een zegel van
12 fr. in omloop gebracht met
het portret van ae componist
naar een ontwerp van Paul
Deweerdt.
Met kinderen als thema ver
scheen eerder in België een se
rie van drie zegels met toeslag,
ontworpen door Maggy Wil-
lemsen. Achtereenvolgens: 10
fr. 2 fr. kind in de familie
kring, 12 fr. 3 fr. studerend
kind en 15 fr. 3 fr. spelend
kind. De serie blijft via de
postkantoren tot 31 december
in de verkoop.
Ondanks dat het al enige we
ken geleden werd uitgebracht,
is het miniatuurvelletje van
Zweden interessant genoeg om
hier te behandelen. Daar het
hier gaat om een stukje lucht
vaartgeschiedenis is deze emis
sie bijzonder aantrekkelijk
voor de betreffende verzame
laars. Het velletje omvat vier
zegels van 1,90 kr. en een ze-
y*
ARTHUR MfTJIEMANS ISM -ITW,
BELGIE-BELGIOUE
Ie mi
te t<
Inen
Sovjets: bemande Mars-vlucht kan,
maar is te duur
De Sovjet-Unie zou binnen
tien jaar een bemand ruimte
schip naar de planeet Mars
kunnen sturen, maar zij vindt
dit vooralsnog de enorme kos
ten niet waard.
Een vooraanstaande functio
naris van het Sovjet-ruimte
programma. de oud-kosmo
naut Konstantin Feoktistov,
verklaarde onlangs dat de
Sovjet-technologie in staat is
een ruimteschip voor zo'n on
derneming te bouwen. Als
men een vlucht naar Mars no
dig zou vinden, zou de voorbe
reiding minder dan tien jaar
vergen, zei hij.
Naar de mening van Feoktis
tov zal de Sovjet-Unie pas aan
zo'n geldverslindend program
ma beginnen als men er zeker
van is dat het een wetenschap
pelijke doorbraak zou opleve
ren. Hij noemde als voorbeeld
van zo'n doorbraak het vinden
van leven op deze planeet
door onbemande verkenners.
Na het recente ruimterecord
van 238 dagen door drie kos
monauten hadden sommige
ruimtevaartexperts in het wes
ten de veronderstelling geuit
dat de Sovjet-Unie al bezig is
een bemande Mars-vlucht
Voor te bereiden.
Oude brief
Sovjet-archeologen hebben
een brief ontdekt die 25 eeu
wen geleden uit Griekenland
gestuurd is naar een stad die
lag in de buurt van wat nu de
Krim is aan de Zwarte Zee.
De vondst is gedaan bij opgra
vingen op de plek waar in de
oudheid de plaats Kerkinitida
lag.
De brief, die acht regels lang is
en geschreven op scherven
van een wijnvaas, heeft als ge
adresseerde een zekere Apato-
ri Nevmeniou. Hij is geschre
ven in het Ionische dialect wat
volgens de archeologen bewijst
dat Kerkinitida een Ionische
kolonie was. Bij opgravingen
in een klein deel van deze
stad, met een oppervlakte van
vijf hectare, heeft men tot dus
ver beelden van antieke go
den, muntstukken en bronzen
pijlpunten gevonden.
Maya-ruïnes ontdekt
met satelliet
Op grond van gegevens van
satellieten zijn de ruïnes ont
dekt van twee oude Maya-ste
den verborgen in het oerwoud
in het zuiden van Mexico.
Een van de steden zou het le
gendarische Oxpemul zijn, een
belangrijke Maya-stad die in
de jaren 30 werd ontdekt maar
waarvan men later het spoor
bijster raakte. De ruïnes liggen
bij het dorp Dos Aguadas in
Yucatan. De andere ruïnes,
gelegen bij het dorp Conhuas,
zijn bij archeologen niet be
kend. De twee steden zouden
uit de klassieke Maya-periode
dateren: tussen de 7e en 10e
eeuw.
Eskimolijken
Amerikaanse archeologen
hebben in ijslagen in Alaska
de lijken gevonden van twee
Eskimo's die 400 jaar geleden
leefden. Twee stoffelijke over
schotten, waarvan een van een
vrouw van 42 jaar, waren nog
praktisch ongeschonden.
In een rapport van de univer
siteit van Wisconsin zeggen de
archeologen dat zij een onder
ijs bedolven hut hadden ont
dekt waarin de lijken van
twee vrouwen en nog eens
drie skeletten lagen. Onder
zoeken toonden aan dat de
twee vrouwen aan een been-
derafwijking leden die nog
steeds bij Eskimo's wordt ge
vonden. De ziekte, die zich
kenmerkt door een zwak en
poreus beendergestel, vindt
haar oorzaak vermoedelijk in
een eenzijdig dieet.
De onderzokers constateerden
verder dat de vrouwen een
longaandoening hadden die
waarschijnlijk is veroorzaakt
door de rook van olielampen
in de hutten van de eskimo's
gel van 2,70 kr. Deze laatste is
twee keer zo groot als de ande
re zegels.
Met deze zegels wordt een
overzicht gegeven van de ge
schiedenis van de luchtvaart
in Zweden. De uitvinder Carl
Richard Nyberg (1855-1939)
was de eerste echte vliegtuig
bouwer in Zweden. Met zijn
experimenten slaagde hij er in
fundamentele karakteristie
ken vast te stellen van diverse
vleugelvormen en propellers.
Rond 1900 zette hij een vlieg
tuig in elkaar met een 10 pk.
stoommachine als krachtbron.
Het bouwsel kreeg de naam
„Vlieg", maar kon zich door
zijn zwakke motor niet in de
lucht verheffen. Het bleef bij
een sprongetje van zo'n halve
meter. Op de grote zegel in het
midden van het velletje ziet
men Nyberg met zijn bouwsel.
„De Vliegende Baron" Carl
Gustaf Cederstróm (1867-
1918), was de eerste Zweed die
een vliegbrevet kreeg. Hij was
ingenieur en directeur van een
automobielfabriek. Met door
hem georganiseerde vlieg-
shows bracht hij de luchtvaart
tot grote populariteit. Op de
zegel links onder in het velle
tje staat hij naast een Blériot-
eendekker.
Enoch Thulin (1881-1919), bij
genaamd „De vliegende dok
ter", was tegelijkertijd pik
industrieel en doctor in de
losofie. Daarnaast beheeré
hij de constructie en de pn
duktie van vliegtuigen. Gedj
rende de Eerste Wereldooi
werden in de fabrieken
Thulin honderd toestellen
zevenhonderd motoren
vaardigd. Op de zegel links
ven in het blokje ziet men
Thulin D-tweezitter uit 191
Albin Ahrenberg (1889-11
kan men de vader van
Zweedse burgerluchtvs
noemen. Hij heeft zich b
verd om zijn landgeno
„luchtvaartminded" te mali
Regelmatig was hij in
nieuws vanwege zijn dram
sche luchtvaartexpedities,
de zegel rechts onder ziet n
Ahrenberg in zijn Junker-i
chine genaamd „Tomten" I
Gnoom).
De vijfde zegel (rechtsbov
toont een SAAB 90 Scania
1946, de opvolger van de D
glas DC-3 in de Zweedse b
gerluchtvaart. Dit toei
kreeg jn Zweden de bijna
„De meester van de punctu
teit". Het kon 32 tot 36 pas
giers vervoeren en haa i
snelheid van 450 km per u
Er werden in totaal 18 t
deze toestellen gebouwd,
uiteindelijk alle aan Br«
verkocht werden.
In de zomer van 1985 wordfl
Frans Guyana een grote raf
gelanceerd die een Zweef
satelliet in de ruimte
brengen, genaamd „Vikid
Hoofddoel van deze lanceij
is de bestudering van
noorderlicht (Aurora BoreaJ
Aan deze lancering zijn 1
(rol)zegels gewijd: een
1..90 kr. en een van 3,20jj
Beide motieven hebben
zelfsprekend betrekking otf
ruimtevaart. Op de eerste*
f;el ziet men de Zweedse
iet in de ruimte, de an
toont een parabool-ante
zoals die staat opgesteld t
range.
