Het leven van „Ihesu Christi"
op onverwoestbaar lompenpapier
ff
Plaat van Band Aid voor Ethiopië breekt record
dagpuzzel
KUNST
£etdóc Qowuwi
WOENSDAG 12
DECEMBER 1984 PAGINA 12U—
Aleixandre
ernstig ziek
MADRID De Spaanse
dichter en Nobelprijswin
naar voor letterkunde Vi
cente Aleixandre lag giste
ren „levensgevaarlijk
ziek" in een Madrileens
ziekenhuis. Hij was er
maandag na een inwendi
ge bloeding opgenomen.
De 86-jarige Aleixandre -
een van de grootste expo
nenten van de surrealisti
sche lyriek - werd gister
ochtend geopereerd om de
bloeding te stoppen, maar
zij is na de operatie weer
begonnen.
Bewijs van crematie
Myceense beschaving
ATHENE Bij het oude Mycene heeft de
Griekse Dienst voor Oudheidkunde een
overhuifd graf uit de twaalfde eeuw voor
Christus blootgelegd dat het bewijs levert
dat doden werden verast. Volgens een
mededeling die het ministerie van cultuur
gisteren in Athene deed was verassing in
die periode van de Griekse geschiedenis
onbekend en heeft de vondst daardoor
nieuw licht geworpen op de cultuur op
het einde van de Myceense periode. Bij
het graf vond men de resten van een
groot gebouw uit dezelfde tijd. Het ge
bouw, dat een grote bergruimte had waar
in vazen en potten stonden voor het op
slaan van granen, werd door vuur ver
woest.
LONDEN De Britse liefdadigheids-single „Do
They Know It's Christmas", gemaakt door Band
Aid, is op de eerste plaats van de Engelse hitpara
de binnengekomen. In de Nederlandse Top 40
kwam de 45-toeren schijf als hoogste binnen op de
dertiende plaats. De volledige opbrengst van de
verkoop van deze single, na aftrek van vijftien
procent BTW, is bestemd voor de hongerlijdende
bevolking van Ethiopië. Roek-zanger Bob Geldoff,
die veel bekende pop-artiesten zoals Boy George
(Culture Club), Sting (Police), Paul Young en
Bono (U2) bij elkaar bracht om „Do They Know
It's Christmas" te kunnen maken, zegt dat deze
bijval zijn stoutste verwachtingen overtreft. De
liefdadigheids-single verkoopt beter en sneller
dan om het even welke andere plaat uit de ge
schiedenis van de Engelse popmuziek. Geldof: „Er
zijn mensen die vijftig singles tegelijk kopen".
In één week tijd werden al anderhalf miljoen
exemplaren van „Do They Know It's Christmas"
verhandeld. Verwacht wordt, dat tegen Kerstmis
drie miljoen exemplaren verkocht zullen zijn.
Omdat in Groot-Brittannië de vraag naar de plaat
het aanbod ver overtreft, worden op het vasteland
in twintig fabrieken extra exemplaren geperst.
Sinds maandag zijn in Amerika niet minder dan
zes miljoen platen van „Do They Know It's
Christmas" te koop. Bob Geldoff verwacht dan
ook, dat de volledige opbrengst van zijn liefdadig
heidsplaat groter zal zijn dan de totale Unicef-be-
groting van 1985 voor Oost-Afrika. „Do They
Know It's Christmas" is tijdens de komende feest
dagen „nummer een" van alle grote rockbands ter
wereld", zegt Geldoff.
Bob schreef het nummer samen met Midge Ure
van Ultravox. „Nadat ik de verschrikkelijke beel
den van de hongersnood in Ethiopië op de televi
sie had gezien, vroeg ik mij af of ik niets kon
doen. Ik dacht: ik ken heel veel muzikanten, mis
schien kunnen we samen iets ondernemen. Als
eerste heb ik Midge Ure gebeld. Hij reageerde
heel enthousiast. Daarna heb ik andere popsterren
benaderd zoals Sting, Simon Le Bon van Duran
Duran en Gary Kemp van Spandau Ballet. Ieder
een was enthousiast. U2 vloog zelfs op de enige
vrije dag tijdens hun wereldtournee naar Londen
om aanwezig te zijn en Spandau Ballet kwam spe
ciaal uit Japan over".
„Hoewel ik de muzikanten bij elkaar had en we
de opnamen op zondagochtend zouden maken in
de studio van Trevor Horn, moest er natuurlijk
wel een tekst zijn die de popsterren zouden kun
nen zingen. Gelukkig had ik er een klaar liggen.
Het nummer heette eerst „It's My World" en leek
geschikt. Ik heb gewoon de woorden wat veran
derd en het nummer de titel „Do They Know It's
Christmas?" meegegeven. Terwijl ik mij verder
heb beziggehouden met de organisatie van het ge
beuren, heeft Midge, die verantwoordelijk is voor
de muziek, ervoor gezorgd dat de song ook uitge
voerd kon worden. Zonder hem was het nooit wat
geworden".
AMSTERDAM Het
Amsterdamse veilinghuis
Van Gendt brengt vrijdag
behalve een groot aantal
antieke boeken, manu
scripten, prenten en enke
le aquarellen ook vier Ne
derlandstalige wiegedruk-
ken uit de vijftiende eeuw
onder de hamer. Voor het
laatst werden zeven jaar
geleden enkele van deze
eerstelingen van de Ne
derlandstalige boekdruk
kunst geveild.
„Een wiegedruk komt maar
eens per zoveel jaar in de
openbare verkoop' vertelt di
recteur J. Landwehr van het
veilighuis Van Gendt in zijn
kantoor aan de Keizersgracht.
Dergelijke boeken zijn uiter
mate zeldzaam. De enkele be-
Horizontaal: 1 uitslag; 6 huisdier; 7
lidwoord; 9 de oudere (afk. Latijn); 10
soort krokodil; 15 helder; 16 violet-
kleur; 17 met name (afk.); 18 ten be
drage van; 19 Portugese munt; 21
rijstbrandewijn; 23 onzedig; 25 bijbel-
deel (afk.); 26 voorzetsel; 27 telwoord;
29 eensgezindheid.
Verticaal: 1 opsporingsapparatuur; 2
klein kind; 3 verachtelijk; 4 sporteve
nement (afk.); 5 kleur; 0 vormend be
standdeel; 9 militair; 11 equator; 12
voorzetsel; 13 hoewel; 14 pauselijke
driekroon; 19 soort wielerstrljd; 20
symbool van selenium; 21 aan bood
(afk.); 22 gil; 24 deel v.e. vaartuig; 27
en dergelijke (afk.); 28 voortzetsel.
OPLOSSING
eu 82 p-e
LZ '.J90J t>Z Uae.»t ZZ "qe iZ :es 02
:epuoj 61 :bjb!j n :ie ei 21 :®!un
11 Ueepios 6 Uuatuaia g Ibjjbj g :*x-l
p !6bb| :>)n 2 !jBpej i qeeofuoA
iqoBjpuee
62 :uaa LZ 'a\ 92 "I N 92 Ueeqjaa
-uo 82 :>teje iz :siej 61 :pe 81 "u ui
Li -Bi» 9i :u|ei gi UojbBmib oi "JS 6
'ap L ;ie>| 9 Ueeiinsej i :|M|uoz|joh
kende exemplaren zijn in het
bezit van musea en archieven.
Die komen dus niet meer op
de markt".
Een wiegedruk is een gedrukt
boek dat dateert van vóór vijf
tienhonderd. Er bestaat welis
waar een noemenswaardig erf
goed aan latijnse boeken uit
deze periode, maar Neder
landstalige literatuur uit de
zuigelingentijd van de boek
drukkunst is erg schaars. Het
„Boeck" was immers een kost
baar bezit voor de geletterde
geestelijkheid, die de voorkeur
gaf aan latijnse teksten. Het
gewone volk, dat zich in het
Nederlands verstond, was gro
tendeels analfabeet en dus
geen interessante doelgroep
voor de boekdrukkers van de
eerste dagen. Vandaar.
Epistelen
Op tafel ligt niettemin openge
slagen „Epistelen ende Evan
geliën": 288 in Delft gedrukte
bladzijden, gebonden in kalfs
leer daterend uit 1481. „Ik
schat dat er intertijd zo'n vier
honderd van gedrukt zijn",
zegt Landwehr, „maar er zijn
nu nog maar drie exemplaren
bekend in openbaar bezit".
Niet alleen de tand des tijds,
maar ongetwijfeld ook de
boekverbrandingen en veel
vuldige vuurhaarden in biblio
theken in het verleden hebben
het beperkte aantal Neder
landse wiegeboeken nog ver
der gedecimeerd.
Over tand des tijds gespro
ken. De totaal vijftien in
Nederland gedrukte wiegeboe
ken (inclusief de latijnstalige)
die ter veiling komen zijn alle
maal in prima conditie. Neem
nu „Ludolphus de Saxonia; dat
boeck vanden leven ons heren
Ihesu Cristi Anderwerven
gheprint Zwolle"; één van de
vier Nederlandstalige wiegen-
boeken (d.d. 1495) en het
pronkstuk van de veiling vrij
dag. Deze oudste bekende Ne
derlandse vertaling van het
Nieuwe Testament, met een
richtprijs van 75.000 tot 90.000
gulden, lijkt gisteren gedrukt.
Op onverslijtbaar lompenpa
pier zijn gitzwarte gothisch let
ters gedrukt, benevens totaal
156 haarscherpe houtgravures
van het leven van Christus.
Model
„Het grappige is, dat Neder
landse boeren, stadsmensen en
dorpslui model hebben gestaan
voor deze gravures", meent
Landwehr. „Je krijgt een vrij
eerlijk beeld van die tijd. Een
boek is gesloten, een illustrator
hoeft daar niets te verbloe
men. Schilderijen en prenten
zijn meestal toch mooier dan
de werkelijkheid".
Het lompenpapier is volgens
Landwehr voor de eeuwigheid
gemaakt, net als het evangelie
trouwens. De veilingdirecteur:
„Je hoeft er niets aan te con
serveren: lompenpapier gaat
niet zo snel stuk. Boeken van
na 1920 daarentegen, moeten
nu al in speciale gaskamers
omdat ze van ellende uit el
kaar vallen".
De vijftien wiegeboeken, alle
maal uit particuliere verzame
ling, maken maar een klein
deel uit van de veiling vrijdag.
Totaal wordt onder 600 num
mers geveild, waaronder bij
voorbeeld zes bladen schoon
schrift van de Zwolse school
meester Grevink uit 1687, cir
ca duizend correspondentie-
stukken van verschillende on
dernemingen in Nederlands
Indië, merendeels gericht aan
de Factorij der Nederlandse
Handelsmaatschappij (1880 tot
1892) en een groot formaat Ne
derlands vogelboek, begin ne
gentiende eeuw, met 250 mini-
tieus ingekleurde illustraties.
Verder statenbijbels, antieke
schoolboekjes, kookboeken en
een uit 1480 daterende „cro-
nyck van oude tijden", ge
drukt in Utrecht.
Receptenboek
Wie tenslotte mocht denken
dat oude stoffige boeken be
halve als beleggingsobject ons
weinig te bieden hebben, ver-
Houtgravure van de wonderbare broodvermenigvuldi
ging uit „Ludolphus de Saxonia; dat boeck vanden leven
ons heren Ihesu Cristi", een wiegedruk uit 1495.
gist zich. Landwehr: „Als je
boeken uit die tijd naslaat, dan
kom je er snel achter dat wij
toch echt het wiel niet hebben
uitgevonden, al wordt dat
vaak gedacht. In een recepten
boek uit 1700 worden al ze
ventig medicijnen tegen kan
ker genoemd, honderd jaar la
ter stonden er al in sommige
ziekenhuizen bordjes met
„verboden te roken". Als je
antieke boeken raadpleegt,
kom je wat dat betreft soms de
meest verbijsterende dingen
tegen".
PAUL KOOPMAN
Voor een uitgebreide
agenda, ook voor de ko
mende dagen, raadplege
men „UIT", de gratis we
kelijkse bijlage van deze
krant.
bioscopen
ALPHEN AAN DEN RIJN EU
ROCINEMA I (Van Boetzelaer-
straat 6, tel. 01720-20800): One*
upon a lime in America (12);
19.00. Erotisch spiegelbeeld
(18); wo. 14.00. EUROCINEMA
II: Apocalyps now (16); 20.00.
(beh. di.). EUROCINEMA III:
Up the creek (16); 18.45. 21.15.
wo. ook 13.45. EUROCINEMA
IV: Bolero (16); 18.30. 21.00.
(beh. di.). wo. ook 13.30.
LEIDEN LUXOR (Stationsweg
19. tel. 071-121239): Drie knuis
ten op de snelweg (al); 14.30,
19.00. 21.15. LIDO I (Steen
straat 39, tel. 124130): Amadeus
(al); 20.00. LIDO II: The wo
man in red (al); 14.30, 19.00,
21.15. LIDO III: Top secret
(al); 14.30. 19.00. 21.15. LIDO
IV: Codename Wild Geese (16y,
14.30, 19.00. 21.15. STUDIO
(071-133210): Paris, Texas (16);
20.15. TRIANON (Breestraat
31, tel. 123875): De gelaarsde
poesjes (16); 14.30, 19.00,
21.15. REX (Haarlemmerstraat
52. tel. 071-125414): Voor vrij
ende vogels (16); 14.30, 19.00.
21.15.
KINDERVOORSTELLING
LIDO IV: Alice in Wonderland
(al); wo. 14.30.
KATWIJK CITY THEATER I
(Badstraat 30. tel. 01718-74075):
Krull (12); ma. di. 19 00, 21.15.
wo. 14.45 CITY THEATER II:
Amityville (16); tijden zie City I.
CITY THEATER III: Class of
1984 (16); tijden zie City I.
CITY THEATER fV: American
sex (16); ma. 19.00.
KINDERVOORSTELLING
CITY THEATER IV: Sneeuw
witje en de zeven dwergen (al);
wo. 14.45.
VOORSCHOTEN GREENWAY:
Beat Street (al); wo. 15.45. Yentl
(al); 20.00. 101 Dalmatiërs (al);
wo. 14.00.
GRATIS ELKE WOENSDAG DE
BIJLAGE BIJ UW KRANT MET
INFORMATIE OVER FILMS.MUZIEK
THEATER, RECREATIE. EXPOSITIES
EN EEN COMPLETE AGENDA
Geen krant ontvangen? Belers
tussen 18.00 en 19.00 uur, za-efei
terdags tussen 14.00 en 15.00iet
uur, telefoonnr. 071-122248 enen
uw krant wordt nog dezelfdea<L
avond nabezorgd. pva
