„Ja, acteren is soms moeilijk. 9^ IN EN OM DE KAS Biologische bestrijding wint steeds meer terrein op chemische binnen de perken BARRET OLIVER IS VOORAL VERMOEID Mandarijen wat later Tomatenseizoen loopt op laatste benen Nachtschades FILM CoidócSoivtttfit VRIJDAG 7 DECEMBER 1984 PAGINA 1' AMSTERDAM Het jon getje dat zit weggezakt in een veel te grote fauteuil in de lobby van het Am sterdamse Marriott-hotel is het duidelijk teveel ge weest. Gapend, in zijn ogen wrijvend en een tien keer te lange sjaal over zijn hoofd draperend, murmelt hij vrijwel on verstaanbare antwoorden op de hem afgevuurde vragen. Of hij acteren moeilijk vindt. „Ja, soms wel". Gaap. Wan neer bijvoorbeeld? „Als je over moet schakelen van vrolijk zijn naar verdrietig zijn, of an dersom..." Zucht. Welke film ster is zijn favoriet? Geeuw, steun. „Niemand". Op wie zou hij willen lijken? Gegrinnik. „Op mezelf". Barret Oliver (11), een van de hoofdrolspelertjes uit het film sprookje „The Neverending Story", heeft het moeilijk. Met de gevolgen van een vliegreis Los Angeles-Amsterdam nog in de knieën wordt hij geacht de verzamelde filmpers te woord te staan, als promotio nele ondersteuning voor de film. 's Morgens lukt dat nog wel, maar 's middags worden zijn oogleden zwaarder en is zijn spraak aarzelender. Zijn moeder, die hem met z'n vader en z'n broertje vergezelt, virtdt het daarom beter als hij even een kwartiertje gaat lig gen, zodat hij de dames en he ren journalisten daarna weer fris en monter te woord kan staön. De dreumes die meer dao twee uur later voor ons staat zal zich echter de rest van de middag niet meer ge heel uit de armen van Orp heus kunnen losmaken. Op de vlucht Barret, die op steenworp af stand van Hollywood woont, speelt de rol van Bastian, een jongetje dat op de vlucht voor een stel etterige leeftijdgenoot jes een winkel binnenstormt en in contact komt met het boek „The Neverending Sto ry", het oneindige verhaal. In het boek ontvouwt zich een sprookjesachtige wereld, waar van hij, hoe meer hij door het verhaal gegrepen wordt, zelf deel uitmaakt en later zelfs de loop zal bepalen. Een prachtig gegeven, met een schat van een jongetje in de hoofdrol: Barret Oliver. Drie turven hoog en liever op de schoot van zijn moeder dan voor de lens van de fotograaf. Barret is ondanks zijn zeer jeugdige leeftijd geen onbe kende .in de filmwereld. Hij was op televisie onder meer te zien in de „Hulk" en „Knight Rider", speelde onder regie van Samuel Fuller in „White Dog" en in nog twee andere films en maakte reclame voor hamburgers, autobanden, huurauto's en credit-cards. Onlangs sloot hij de opnamen af voor „Frankyweeny", waarin hij in de voetsporen treedt van Frankenstein, door zijn overleden hond weer tot leven te brengen. De beste Een indrukwekkende hoeveel heid acteerwerk voor een 11- jarig knulletje, al is hij er zelf nauwelijks van onder de in druk. „Het waren allemaal kleine rollen, „The Neveren ding Story" is de eerste grote, en ook de beste. Nu krijg ik al door grotere rollen aangebo den. Mijn broer was al acteur. Toen ik zes was vroeg ik aan m'n moeder of ik het ook mocht. Zij vond het goed en toen ben ik gaan acteren. Waarom ik steeds weer ge vraagd word weet ik niet. Mis schien vinden ze het gewoon leuk, zoals ik speel. Ze zeggen alleen 'je bent heel goed', maar niet waaróm", aldus Barret, tot op zijn rug onderuitzakkend in de pluche fauteuil. Vindt hij zichzelf lijken op Bastian, de hoofdrolspeler uit de film? „Ik lijk heel erg op hem, want ik vind het ook leuk te fantase ren, weg te dromen. Maar hij leest denk ik veel meer dan ik. Ik lees niet veel, maar wat ik lees vind ik altijd leuk. Het is leuk om met de personen in een boek mee te leven. Elk boek neemt je zo op een ande- e. Dat is ook „The Neverending Story" gaat". Geluksdraak Barret weet niet wat hij de leukste opname voor de film vond, of hij - gezien zijn optre den in enkele science-fiction- van dat genre houdt en Li zijn favoriete film is. Pas met behulp van zijn vader komt er toch nog wat uit: „Het vliegen op de rug van Falkor, de geluksdraak, dat was wel leuk. Ja, ik denk wel het leuk ste van de film". Science-fic tion vindt hij bij nader inzien toch ook wel aardig, maar daar rekent hij „The Neveren ding Story" dan ook onder. En van de films van Indiana Jo nes kan hij zich herinneren dat hij die nou héél erg leuk vond. Wat de inmiddels dood- moeie Barret nog wel even en thousiast maakt is de vraag of hij veel reacties krijgt van leeftijdgenootjes. „Ik krijg dui zenden brieven, vooral uit Duitsland", zegt hij met grote ogen. „Ik heb toen de film in Duitsland in première ging gegeven. Toen wisten we nog niet dat het zo'n succes zou worden, maar toen ik een paar weken thuis was stroomde alles binnen. Vooral van Duitse kinderen. Amerikaanse kinderen zijn niet zo, die willen je liever zien. Ik stuur die brieven alle maal terug met mijn handte kening", zegt hij trots. Barret stond gepland voor een aantal televisie-optredens, maar de arbeidsinspectie stak er gezien zijn jeugdige leeftijd een stokje voor. Tientallen journalisten mogen hem ver moeien met hun vragen, hij mag duizenden kilometers vliegen voor de promotie van de film, maar de TV, dat gaat volgens de inspectie te ver, daarmee worden Nederlandse arbeidswetten overtreden. Barret begrijpt er niets van, maar echt rouwig kan hij er niet om zijn. „Ik begrijp het niet, want ik ben in Amerika ook vaak op TV geweest. Echt teleurgesteld ben ik niet, want ik wist niet wat ik moest doen. Ik had geen verwachtingen". Barrets vader wil nog even weten of er dan in Nederland nooit films met kinderen wor den gemaakt, als die wetten zo streng worden toegepast. Het kost enige moeite uit te leggen dat het maken van de film geen problemen oplevert, maar alle bijverschijnselen die daaruit voortvloeien wel. De man haalt niet begrijpend zijn schouders op. Als het soms wat eenzijdige gesprek ten einde is loopt Bar ret naar zijn vader, kruipt op schoot en legt het moede hoofd tegen diens schouder. Het kind Barret Oliver wil naar bed. „Pap, mag ik nu slapen?", zegt hij, tollend van de slaap. KOOS VAN. WEES GANZ ..IJssalon. De Duitse geeft in Film- en TV makeiz een goed interview over zijn# /,ai werk. Over de speciale karak%5 uu ters die hij als acteur steedi meer naar zich toe trok. En over „De ijssalon". de komen-.-*— de Nederlandse film van DP* mitri Frenkel Frank waarii\ hij speelt: Verder is het, denk VOq ik. een vergissing geweest mee 'jaats te spelen in De ijssalon, nu i" het zo bekijk. Het verhaal niet slecht, maar die rol... di is iets, dat heb ik geloof i achter de rug. Dat kan ik hele^'vr0l maal niet meer. dat is zo n ge- ontp wone gemiddelde mens". Enf put „Nu bij het nasynchroniserer^y/enc bekruipt me weer dezelfde^ /c twijfel die ik had toen Dimitr^onfp me het script voorlas, de nafvj-Lr m teit van het geheel, het lijk£er Zi me problematisch. Maar dal emi trio, de verhouding tussen Re-fzen née Soutendijk, Gerard Th ooi vjr en en mij, functionneert, dat, fjjve geloof ik beslist". ema L BERT JANSMA, gezj, ,45 ui MARIA De „tientjesfilm" van Peter Jan Rens - u weet wel: voor een tientje aandeelhouder en eigenaar van een toegangsbe wijs - komt volgende zomer uit. Peter Jan Rens bracht in middels z'n eigen scenario in boekvorm op de markt. De ti tel - net als de film trouwens - „Maria": Over een vrouw die hij tijdesn zijn werk als verple ger en fysiotherapeut in een verpleeginrichting leerde kennen, en over haar verloren liefde. Met filmfoto's. Uitge vers zijn Batteljee Terpstra, Leiden. STALLONE Silvester Stallone heeft het voor het zeggen in de films waarvoor hij gevraagd wordt. Hollywood ligt aan de voeten van de „wonderboy" die geen tien jaar geleden nog in een door kakkerlakken gevisiteerd een-kamerappartement in New York voor zeventig dol lar per maand resideerde en daar met z'n vrouw in het bad moest gaan zitten om de tv te kunnen zien. Inmiddels woont hij in een Hollywoods super- huis vol met peperdure kunst werken. Dank zij hem werden er voor Rhinestone- nu in de bioscoop - twee regisseurs versleten. Don Zimmerman verdween na vier weken fil men - een paar van zijn scènes zijn maar gebruikt - en Bob Clark nam over. De kosten van de film schoten drama tisch omhoog. De kosten om Stallone - Sly voor z'n vrien den - te huren ook: Cannon betaalt hem twaalf miljoen dollar voor het maken van een worstelfilm. Het geld schijnt al via de verkopen-bij-voorbaat van de film in Europa gega randeerd te zijn. Stallone werkt aan het script. Voor „Rocky IV" zal hij straks tus sen de tein en de vijftien mil joen dollar opstrijken. Eenzelf de bedrag wordt genoemd voor een vervolg op „First Blood". Kakkerlakken LAND EN TUINBOUW. Driekwart van bloemenaankopen voor eigen huis Driekwart van alle bloemen- en plantenaankopen in Neder land zijn voor eigen huis, terwijl ongeveer tweederde daarvan door de huisvrouw wordt gedaan. Van het kwart van alle aankopen om weg te geven wordt 90 procent door de huis vrouw gedaan. Dit zijn enkele conclusies uit het onderzoek naar het aankoopgedrag van consumenten ten aanzien van bloemen planten, waarop drs A. van Tilburg vandaag vrijdag 7 december aan de Landbouwhogeschool in Wageningen pro moveert. Uit de cijfers van het onderzoek, dat zich toespitste op het jaar 1980, kwam verder naar voren dat 30 procent van de aankopen in de bloemenwinkel werd verricht, 25 procent op de markt en 20 procent in de bloemenstal. De aankopen wa ren vooral geconcentreerd op het eind van de week: 27 pro cent op vrijdag en 45 procent op zaterdag. Gebleken is verder dat zes soorten snijbloemen circa 80 pro cent van de binnenlandse bloemenaankopen voor hun reke ning nemen: chrysant (25 procent), freesia (13 procent), tulp (12 procent), roos (11 procent), anjer (9 procent) en narcis (9 procent). De aankopen van de potplanten waren over meer soorten verdeeld. De belangrijkste waren cyclamen (13 pro cent), azalea (12 procent) en chrysant (9 procent). Dit jaar zijn de mandarijnen iets later op de markt ver schenen dan we gewend zijn. Dat komt, omdat de produk- tielanden, voornamelijk Spanje en Marokko, te weinig koude nachten hebben gehad, waarin de vruchten op kleur moeten komen. Ook moet er voldoende neerslag vallen om de vrucht in omvang te laten doenemen. Dit jaar worden er minder mandarijnen verwacht dan vorig jaar, maar altijd nog vier procent meer dan het jaar er voor. Het belangrijkste mandarijnenland is Spanje. Vorig iaar had dit land een record-oogst, waaroor het dus veel kon exporteren. De export van de Marokkaanse Clementi nes neemt af. Dit seizoen wordt er weliswaar aldus het Produktschap voor Groenten en Fruit meer verwacht dan in het vorige, maar vergeleken met drie jaren ervoor wordt de omvang van de export kleiner. De biologische bestrijding in het Westland heeft de afgelo pen vijftien jaar van haar be staan een enorme groei door gemaakt. In bijna een derde van de kassen waar kom kommer, tomaat, paprika of augurk wordt gekweekt, past men tegenwoordig biologi sche bestrijding toe. De sluip wesp staat er de witte vlieg naar het leven, de roofmijt de kasspintmijt. „Het Proefstation voor tuin bouw onder glas te Naald wijk is een pionier op dit ge bied", zegt ir. P. M. J. Rama kers van het Instituut voor Planteziektekundig Onder zoek in Naaldwijk. „Al vroeg in de jaren zestig zijn ze er begonnen met proeven op dit gebied. Nog steeds wordt naar nieuwe middelen ge zocht. Biologische en geïnte greerde bestrijding stadn wel iswaar in de onderzoekswe- reld sterk in de belangstel ling, de toepassing ervan staat nog in de kinderschoe- insektenplagen ge het (sub)tropische klimaat in de kassen. Een kas vormt een beschermd milieu met ideale kondities voor de plant, maar daarnaast ook voor bepaalde insekten die van deze planten leven, zoals de kasspintmijt en de witte vlieg. De diertjes vinden er een weelde aan voedsel, een gunstig klimaat en geen vij anden die hen belagen. Ze kunnen zich naar hartelust voortplanten. Op een gege ven moment komen ze in zo grote aantallen voor dat ze de gewassen vernietigen. De tuinder heeft het dan over een plaag. Aanvankelijk werd met breedwerkende middelen als DDT en fosforesters gespoten en dit voldeed goed. Na ver loop van tijd werd de schade lijkheid van deze middelen bekend. Bovendien kwam steeds vaker resistentie van de plaag tegen chemische be strijdingsmiddelen voor. Voortdurend moesten nieuwe middelen op de markt wor den gebracht. Bij sommige plagen, zoals de kasspintmijt die voorkomt op tomaat, pa prika en komkommer werd het elke keer moeilijker een nieuw middel te vinden. De angst ontstond dat er tenslot te geen effektief chemisch middel meer zou zijn. Een al ternatief vormde de roofmijt. Deze min of meer toevallig gevonden vijand van de spint ontwikkelt zich in de kas sneller dan de spint en was daarmee een uitstekend bio logisch bestrijdingsmiddel. Een probleem was dat andere plagen nog chemisch bestre den werden. Met de kwaden zouden de goeden mee uitge roeid worden. Vandaar dat de vraag ontstond naar nog meer biologische methoden. Na enkele jaren volgde de sluipwesp, die al uit de we tenschappelijke literatuur be kend was, in zijn strijd tegen de witte vlieg. Beiden wor den nu op grote schaal ge kweekt door de firma Kop- pert, die ze in een handige verpakking, goede instrukties op de markt brengt. Deze firma vormt een, momenteel zelfs internationaal, begrip voor wie zich bezighoudt met bio logische bestrijding in kassen. Niet tegen elke plaag, bij voorbeeld niet tegen de blad luis, mineervlieg en trips is al een passende vijand gevon den. Daarom wordt ook ge zocht naar selektieve bestrij dingsmiddelen, dat wil zeg gen naar chemische midde len die slechts gericht zijn te gen één of een paar soorten insekten. Wanneer biologi sche bestrijding wordt ge combineerd met selektieve chemische middelen, spreken we van geïntegreerde bestrij ding. Bovendien wordt van alle chemische middelen die thans op de markt komen door de Planteziektekundige Dienst in Wageningen onder zocht wat hun effekt is op natuurlijke vijanden, zoals de roofmijt en de sluipwesp. Bij de toepassing kan hier dan rekening mee worden gehou den. Behalve de noodzaak door resistentie van de plaagver- wekkers zijn er nog andere redenen om tot biologische bestrijding over te gaan. Be spuiten is onplezierig werk. Het moet herhaaldelijk ge beuren en in een gesloten ruimte met een beschermend pak aan. Bij grote hitte kan dit ondragelijk zijn. Boven dien moet na bespuiten een periode worden gewacht met oogsten, wat bezwaarlijk is bij een gewas waarvan konti- nu geoogst kan worden. Om dat spuiten een nat gewas geeft, brengt dit het risico van schimmelinfekties met zich mee. Andere chemische technieken waarbij het gewas droog blijft, zijn minder ef fektief. Bovendien kan de plant die in de wintermaan den kwetsbaarder is, bescha digd worden door het bespui- Bij biologische bestrijding wordt eenmalig een aantal natuurlijke vijanden uitgezet. Wanneer alles naar wens verloopt, is dat voldoende voor de rest van het jaar. Het is als het ware automatise ring van de bestrijding. Wel is nakontrole nodig om te kij ken of het inderdaad is aan geslagen en of het niet ergens uit de hand loopt. Dit kan te gelijkertijd gebeuren met het bekijken en het verzorgen van het gewas, zodat dit geen extra tijd hoeft te kosten. „Op dit moment is het arse naal aan alternatieve metho den nog maar klein", zegt ir. Ramakers. „In de toekomst zal gezocht moeten worden naar verfijndere methoden van bestrijding, zoals selectie ve chemische middelen, ge netische technieken, ziekte verwekkers van plaaginsek- ten. Daarnaast zal het onder zoek naar roofvijanden en parasieten van andere plaag- insekten door moeten gaan. De resultaten die nu al in het Westland zijn geboekt met biologische bestrijding zijn stimulans." Het tomatenseizoen begint op zijn laatste benen te lopen. Vorige week werden er aan de Nederlandse veilingen nog geen 200 ton ronde toma ten aangevoerd, die aanvan kelijk voor wat lagere prijzen werden verkocht. Allengs kwamen de prijzen echter op een wat hoger niveau te lig gen. Het aanbod van paprika liep ook sterk terug. De vraag naar rode paprika handhaaf de zich redelijk, hetgeen tot een flinke prijsstijging aan leiding gaf. Vooral de grote sorteringen, waarvan het aanbod nogal sterk afnam, profiteerden hiervan. Voor deze grote maten bestaat al tijd nog een levendige be langstelling uit Amerika. Wat de groene paprika be treft maakt Spanje momen teel de dienst uit. De kwaliteit van dit produkt heeft een zo'n hoog gehalte, dat. ondanks het kleinere Nederlandse aanbod, de marktmogelijkheden van Is raël tot nu toe beperkt zijn gebleven. De Duitse invoer uit dit land bedroeg in no vember slechts 106 ton tegen 507 ton in 1983. De aanvoer van glassla nam toe met 2,4 miljoen krop. Dit veroorzaakte, samen met een sterke concurrentie op de Duitse markt vooral van Bel gische en Italiaanse zijde een druk op de prijzen, die in de tweede helft van de week weer wat afnam. Het aanbod van komkom mers was iets groter dan vo rig jaar, de afzet verliep vlot. Anders was dat met de radijs. Halverwege de week werd de laagste prijs van 76 cent bereikt. Later trok dit weer aan tot 83 cent. Een sterke Duitse vraag zorgde toch al tijd nog voor een gunstige marktsituatie. De prijzen van andijvie hadden een op - en neergaand verloop. Er was wat meer witlof en dankzij een sterkere vraag konden de prijzen aantrekken. Bij klasse III was de prijsstijging het sterkst. De vraag naar rode paprika handhaafde zich redelijk, hetgeen tot prijsstijgingen leidde. Groene tomaatjes komen mogelijk binnenkort als soort „zure bommen" op de markt. De immer bezige Landbouw-] hogeschool in Wageningen heeft uit zaad van een Middellandse-] oor. nieuwe, groene, variant ontwikkeld. Die 2 t als augurken en zilveruitjes in het i geschikt zijn oi worden gelegd. Voor de Nederlandse tuinders een aardige ontwikkeling. In ons land is het maar zelden lang genoeg warm om volrijpe rode to maten te oogsten. In kassen lukt dat wel maar de produktiekos- ten liggen daardoor veel hoger. Groene, onrijpe tomaten kunnen* ook in Nederland op de koude grond worden geteeld. Die to-|£ maatjes hebben van zichzelf weinig smaak maar kunnen met! behulp van zuur, ui, mosterdzaad, laurierblad en nog wat krui-| den smakelijk gemaakt worden. De tomaat hoort tot de familie van de Nachtschadegewassen.] Een familie die ons in de loop van de geschiedenis steeds r ontwikkelingen heeft laten zien. Een plantenfamilie ook waarbijïène het nut en het gevaar bij consumptie vaak vlak bij elkaar liggen. 'r Aardappel IËDÏ Een ander bekende Nachtschade is bijvoorbeeld de aardappel j ^5 die na de ontdekking van Amerika door de Spanjaarden in Eu- 'ken ropa werd ingevoerd. Binnen enkele eeuwen werd de knolj2o volksvoedsel nummer één in West-Europa. In sommige landen j'45 was de bevolking volkomen afhankelijk van de aardappel. Toen e_ dan ook misoogst na misoogst elkaar opvolgden ontstonden ge- ^ro weldige hongersnoden. SCf1{ In Ierland brak in 1845 voor het eerst aardappelziekte uit. Er»"88 kon dat jaar niet geoogst worden. Een jaar later gebeurde het- :i.3o zelfde. De hongersnood was onbeschrijfelijk. De mensen die niet genoeg te eten kregen waren vatbaar voor allerlei ziekten. Bin nen twee jaar stierven meer dan een miljoen Ieren als gevolg van de misoogsten. De aardappel die een ware zegen was geweest voor arme men sen werd een gesel. Pas veel later werd de oorzaak van de aard appelziekte opgespoord en kon die bestreden worden. Nederlan ders, met name in het Noorden van ons land, hebben daar in niet geringe mate aan bijgedragen. Nog een verrassende telg van de Nachtschadefamilie Spaanse peper de paprika. Afkomstig uit West-Indie maar aij^g der: zijn Zwi de ciliÉ _rWest-Indië maar al.£fn snel ingeburgerd in de landen rond de Middellandse Zee. Op het ogenblik worden ook in Nederland veel paprika's geteeld. Oor- spronkelijk in groen en rood (de rode wordt alleen later en dus rijper geoogst) maar in Wageningen zijn in de laatste jaren ook^QQ donkerpaarse, bijna zwarte variëteiten gekweekt. En helder gele '|^q| omdat de Duitse markt daar om vroeg. Voor diezelfde afnemers-j 28 groep is overigens ook een mooie gele tomaat gekweekt. sfl0 Dat nut en genot aan de ene kant en gevaar aan de andere bij 0e£ Nachtschaden vlak bij elkaar liggen, wordt het meest duidelijk bij het familielid tabak. Toen de Spanjaarden kennis maakten 'het met de inboorlingen van Amerika (die abusievelijk de naam In- ^ej dianen kregen omdat Columbus dacht Oost-Indië gevonden te 0pC hebben) was het roken daar al een wijdverbreide gewoonte. Ta- kr* bak werd al snel ingevoerd in Europa en van daaruit over de j^: hele wereld verspreid. ve(J e.2oc Tabak Tabak wordt op het ogenblik in bijna alle hete en gematigdeg 5 streken in de wereld verbouwd. Miljarden mensen genieten van sigaar, pijp of sigaret en kunnen daar niet zonder. Miljarden gul-! c dens zijn al uitgegeven aan onderzoek en bestrijding van kankeri f: en andere ziekten die door de tabak worden veroorzaakt. In eenfi -c oud biologieboek uit 1913 wordt tegen tabak gewaarschuwd: „In c tabak zit een vergift; nikotine, waarvan één droppel genoeg is c hond te doden". Wij weten nu dat niet alleen de nikoti- c ne in de tabak schadelijk Andere Nachtschades met gevaarlijke eigenschappen zijn onder^ meer de Zwarte Nachtschade en het Bitterzoet. In de Wolfskers! zit het sterke vergif atropine. Een opmerkelijke plantenfamilie,f die Nachtschades.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1984 | | pagina 16