TAFEL „Bevrijdingstheologie brengt God dichter bij het volk" Hervormden onder voorwaarden naar paus £etcUe6ou/ia/nt lüïül kerk en wereld z< Onderbroken vrijage ACHTERGROND £eidóc6ou/umi ZATERDAG 1 DECEMBER 1984 PAGINA 2 LE Begin september gaf de Vaticaanse Congregatie voor de Geloofsleer een document uit waarin op bepaalde aspecten van de bevrijdingstheologie forse kritiek wordt uitgeoefend. In het bijzonder onderzoekt de congregatie momenteel de bevrijdingstheologie zoals die wordt bepleit door de Braziliaanse pater Leonardo Boff. In de bijlage Finale van vandaag geeft aartsbisschop mgr. Simonis zijn visie. In een sloppenwijk van Sao Paulo vroeg verslaggever Jonathan Steele aan drie nonnen hoe zij er tegen aankijken. CHE GUEVARA HANGT IN BRAZILIË NAAST HET KRUISBEELD I Hoezeer een rivier zich ook 1 voort mag kronkelen, I uiteindelijk bereikt zij toch de I zee. Spreekwoord uit India Aan de buitenkant lijkt de blauwe houten schuur op een garage, maar wanneer je op het deurtje aan de zijkant klopt wordt er opengedaan door een non, Ana Maria Al- ves. De „garage" blijkt een piepklein kerkje te zijn; Ana Maria woont met twee andere nonnen in twee kleine ka mertjes naast het gebouw. Binnen in hun keuken hangt aan de ene muur een kruis beeld, aan de andere een foto van Che Guevara. Op de vraag waarom er geen kruis op het dak van de kerk staat, beginnen de nonnen te gie chelen. „Ach, weet je, het kruis is er een tijdje geleden van afgewaaid en we komen er gewoonweg niet aan toe het weer op het dak te zetten. Bovendien weet iedereen hier dat dit een kerk is en wat is een stukje hout wanneer mensen een eigen kruis met zich mee dragen?". De foto van Che is opgehan gen „vanwege de rol die hij in Latijns-Amerika heeft ge speeld", aldus zuster Ana Ma ria. „Hij was een man van het volk die vocht voor het volk. Misschien was zijn werkwijze niet ideaal, maar hij heeft zijn leven voor de strijd gegeven". Ze geeft toe weinig van hem af te weten „behalve het feit dat hij een guerrillastrijder was. Maar, zoals een van onze bisschoppen heeft gezegd; ge weld is de laatste toevlucht voor het volk". Dit standpunt van de drie nonnen maakt deel uit van wat bekend staat als de „be vrijdingstheologie". Sommige verschijningsvormen hiervan leunen volgens het Vaticaan heel dicht aan tegen het mar xisme. Maar het begrip mar xisme lijkt in de favela of sloppenwijk bij Sao Paulo waar de nonnen werken, nog nauwelijks doorgedrongen. De eerste barakken van de fa- vela, waar ongeveer vijfdui zend mensen leven, werden twintig jaar geleden neerge zet, maar er was geen katho lieke kerk voordat de drie nonnen daar in 1981 arriveer den. Voorde meeste inwoners vormt de dichtbijgelegen vuil nishoop de enige bron van in komsten en voedsel, maar in vergelijking met andere wij ken is het leven hier nog niet zo slecht. Er zijn enkele bak stenen huizen, wat waterkra nen en ook is er wat electrici- teit. „Maar we hebben meer scholen nodig er is er hier maar eentje en ook een ge zondheidscentrum en crèches. En voor alles moeten we ei gendomsrecht op het land zien te krijgen", aldus zuster Nelza. Leonardo Boff De drie nonnen weten dat er onenigheid bestaat tussen het Vaticaan en enkele Brazili aanse theologen, onder wie de bevrijdingstheoloog Leonardo Boff. „Voor ons betekent be vrijdingstheologie dat God dichterbij het volk wordt ge bracht" zegt zuster Ana Ma ria. Vier jaar geleden hebben de drie nonnen de paus ont moet tijdens zijn bezoek aan Brazilië. „Het was de eerste keer dat ik een paus zag, maar ik kan me niet meer herinneren wat hij zei. Na tuurlijk respecteren wij hem als hoofd van de kerk, maar we aanbidden hem niet. Hij heeft een taak te vervullen, zoals iedereen". „Ons werk ligt op het terrein van de godsdienst, de opvoe ding en de politiek, omdat al les met politiek te maken heeft", aldus zuster Ana Ma ria. Wijzend op een van de fundamentele kenmerken van de nieuwe rol van de kerk in Latijns-Amerika zegt ze: „De tijd van liefdadigheid en het beschermende neerkij ken op de armen is voorbij. Het volk moet zich gaan orga niseren". Organisatie en een totale ver smelting van politiek en reli gie worden soms gezien als de belangrijkste kenmerken van de bevrijdingstheologie. Deze ideeën komen bijvoorbeeld tot uitdrukking in Brazilië's „ba sisgroepen"; groepjes mensen die geregeld bijeenkomen om met elkaar te praten over plaatselijke problemen, eisen te formuleren en besluiten over politieke acties te ne- In de 150.000 basisgroepen die Brazilië nu telt, zitten naar Latijns-Amerikaanse begrip pen opmerkelijk veel vrou wen. Ook opmerkelijk is de actieve rol die de pastoraal werkers in deze groepen spe len. Vaak nemen ze de taak van de geestelijken over, om dat er in de straatarme ach terbuurten van Brazilië's in dustriesteden en in de dorre uithoeken van het platteland geen priesters te vinden zijn. Deze basisgroepen kenmer ken zich door een sterke reli gieuze inslag en door het stel len van politieke eisen op al lerlei terrein. „Wij geloven dat het niet uit maakt of nu Tancredo of Ma- luf (de twee kandidaten voor de indirecte presidentsverkie zingen van volgend jaar) aan de macht komt. En wat be treft al die linkse partijen die er in de favela komen; dat De bevrijdingstheologie zal voorlopig nog wel omstreden blijven in de Rooms Katholie ke Kerk, maar het succes van de basisgroepen lijkt onomsto- „geweld is de laatste toe- telijk. De groepen hebben zich gemanifesteerd als een nieu we vorm van christelijk han delen in de afwezigheid van, of soms zelfs ondanks, de priesters. JONATHAN STEELE Copyright The Guardian De synode van de Nederlandse Hervormde Kerk is bereid zich volgend jaar mei tijdens het bezoek van paus Johannes Paulus II aan Nederland te laten vertegenwoordigen, maar stelt daar voor wel voorwaarden. Het synodebestuur vindt dat bij de ontmoeting in kleine kring en bij de daarop volgende gebedsdienst in de Utrechtse Pieters kerk de gelijkwaardigheid van alle deelnemers tot uitdrukking moet worden gebracht. Daarbij wordt gedacht aan de rang- wezigen meewerken aan de gebedsdienst. De synode stelt het voorts op hoge prijs wanneer in de ontmoeting „onze gemeen schappelijke solidariteit met het volk Israel, Gods eerste ver- boncfspartner, tot uitdrukking zou worden gebracht". Het syno debestuur vindt het daarom voor de hand liggen dat aan deze solidariteit in de voorbeden tijdens de gebedsdienst vorm wordt gegeven. Het synodebestuur zegt begrip te hebben voor het feit dat voor de ontmoeting met de paus slechts zo weinig tijd beschikbaar is „dat een echte dialoog helaas niet mogelijk is". Daarom stelt het er veel prijs op wanneer het gesprek over de oecumenische vragen waarvoor de Kerken in Nederland gezamenlijk staan, zou kunnen worden voortgezet met de leiders van de Vaticaan se instanties. WA stuu ondi de I gisti volg nee! wor ome riod zal de F ture de J peri iedereen moet nu toch weten, dat de VVD absoluut niets voelt voor een coalitie met de PvdA in 1986, zo heeft Ed Nij- pels gisteren in een interview met onze krant verzekerd. Dat is op z'n minst krasse taal van de 34-jarige partijleider, want lang niet iedereen zal daar volledig van overtuigd zijn. Te recht heeft CD A-fractievoorzitter De Vries juist deze week gewezen op de discussies in het afgelopen weekeinde (onder leiding van het wetenschappelijk instituut van de VVD) over regeringssamenwerking tussen liberalen en socialisten. In badinerende termen sprak De Vries over de „vrijage" tussen Den Uyl en Nijpels, die „als minnaars op kousevoeten om elkaar heendraaien", en hij constateerde dat de liberalen er sinds enige tijd kennelijk „een vrije moraal met betrek king tot partnerruil op na houden". Achter die luchtige woordkeus ging echter ook een grote mate van ernst schuil. De Vries stalde vast, dat Nijpels voortaan het CDA niet meer van overspel kan en mag betichten, omdat de VVD geen kans voorbij laat gaan tot het plegen van overspel met de oppositie bij zaken als het christelijk onderwijs, abortus en euthanasie. VAN de andere kant was zijn zorg over „de bijna ontroeren de flirtpartij" tussen VVD en PvdA ontegenzeggelijk ook een praatje voor de publieke tribune. De Vries weet evenals Nij pels immers drommels goed, dat elk lonken van de VVD naar de PvdA stemmen kost aan de liberalen. Want kiezers die absoluut niets van de PvdA willen weten, stemden tot nu toe eerder VVD dan CDA, omdat de VVD al meer dan dertig jaar niet in een kabinet met de PvdA heeft samengewerkt. Bij het CDA daarentegen, zo kon men menen, blijft dat risico e j er altijd nog inzitten. Nijpels is daarmee oog in oog komen te nen staan met een keiharde realiteit; zijn kiezers beletten hem op>ei eenvoudig regeringssamenwerking aan te gaan met de tant PvdA. m<* TWEE jaar geleden kon de VVD vlak voor de kamerverkie zingen nog een advertentie plaatsen met de tekst: een stem T>, op het CDA is een stem op de PvdA. Een stem op Dries is een stem op Joop heette het toen. Premier Lubbers heeft als \Tt eerste ontdekt hoe je die stelling ook kan omkeren. Enkele weken geleden zei hij al in een interview, dat in 1986 eep - combinatie PvdA/VVD waarschijnlijker is dan een voortzet-1 ting van de huidige coalitie. Dat kwam in feite neer op een VA^ leus voor de volgende verkiezingen: een stem op Ed is een mee stem op Joop, een stem op de VVD is een stem op de PvdA. vall Het moet die uitspraak van premier Lubbers zijn geweest, die Nijpels al in een zeer vroegtijdig stadium met de neus op het feit heeft gedrukt, dat zonder keiharde tegenspraak van die bewering, de kiezers inderdaad bij bosjes bij de VVD zul len weglopen. In het interview met onze krant heeft Nijpels gisteren duidelijk de gelegenheid benut zich van de PvdA als mogelijke coalitiepartner af te keren. Dan nog liever mei steun van „klein rechts" de huidige coalitie voortzetten, al dus de VVD-leider. Hij kon het echter niet nalaten er aan tos te voegen: „misschien in 1990". Maar zelfs tot 1986 zal hel Nijpels en menige andere VVD-er moeite kosten de vrijage met de PvdA toch niet weer op te vatten. M ka m LEI ting belk Brir daai ven gevi scha bied nu mog heel gaal VOOI ken woo pen: ten. gem uitg woc naa: von geg' verl De te s Ovt neg agei een ami fiev gra; grex Tomatensoep varkensfricandeau, spruitjes met champignons en aardappelen gember-k wark vla Voor twee personen zijn de benodigdheden: 2 lepels kleingesneden prei, 5 g boter, halve liter bouillon (kip of tablet), to matenpuree naar smaak, 1 lepel rozijnen, selderij, zout, peper, suiker; 350 g varkensfricandeau (voor 2 dagen), mosterd, 50 g boter, zout, peper, ui; 0,5 kg spruiten, zout, 100 g champignons, 5 g boter, peper; 0,5 tot 1 kg aardappelen 2,5 dl gele vla, 150 g kwark, paar bolletjes gem- Fruit de prei lichtbruin in de boter, voeg bouillon, torna tenpuree en rozijnen toe en laat de soep acht minuten trekken. Maak de soep af met fijngeknipte selderij, zout, peper en suiker. Wrijf de fricandeau in met mosterd en braad het stuk in de boter bruin en nèt gaar in een half uur (reken voor zwaardere stukken drie kwartier). Strooi tijdens het braden zout en peper over het vlees en leg er de laatste tien minuten kleingesneden ui naast. Laat de fricandeau, vóór het aansnijden, vijf mi nuten liggen. Maak de jus af met weinig water. Kook de spruiten gaar in weinig met zout in acht a tien minuten. Bak de in vie ren gesneden champignons in de boter met zout en peper en schep ze door de afgego ten spruiten. Meng gele vla, kwark, stuk jes gember en gembersiroop. Maak het vlamengsel op smaak met basterdsuiker en verdeel het over schaaltjes of coupeglazen. Garneer met chocoladevlokken. Menutip voor maandag: fri candeau met gestoofde prei en aardappelen citroen- rijst met vla. JEANNE LEIDEN: O.L.Vr. Hemelvaart: za. 19.00 euch.vlering, zo. 09.30, 11.00 mmv dames- en herenkoor. H. Leonardus: za. 19.00 avondmis; zo. 09.00 euch.vlering, 10.45 hoog- H. Middelares: za. 19.00; zo. 9.30 ge zongen viering, 11.30. H. Lodewijk: za. 19.00, zo. 8.30, 10.00 hoogmis. 11.30. 18.00, 19.00 Lof. St. Anthonius van Padua: za. 19.00 euch.. zo. 9.30 en 11.00 euch. H. Petrus: za. 19.00; zo. 9.00, 10.30 hoogmis. O.L.Vr. Onbev. Ontv.: za. 19.00; zo. 9.30, 10.45 hoogmis, 12.15. Oud Katholieke Kerk: za. 19.00 hoog mis (alleen tweede za. van de maand); zo. 10.00 (behalve op tweede zo. van de maand). AARLANDERVEEN: za. 19.00; zo. 10.30 hoogmis. AARDAM: zo. 9.00 hoogmis, 12.00. ALPHEN AAN DEN RIJN: H. Plus: za. 19.00; zo. 9.00, 10.30 hoogmis. H. Bonlfatius: za. 19.00; zo. 9.45 hoogmis. 11.30. De Heilige Geest: za. 19.00; zo. 9.00 en 11.30. BOSKOOP: za. 17.30 „De Stek"; 19.00 In kerk; zo. 9.30 en 11.00. HAZERSWOUDE DORP: za. 19.00 met orgel; zo. 9.30 hoogmis; 11.30 wisselend van opzet. HAZERSWOUDE-RIJNDIJK: ZO. 10.00, Dep. Het Anker: za. 19.00; zo. 8.45 en 11.15. HILLEGOM: St. Jozef: za. 19.00 met Ned. liederen; zo. 10.00 gezinsmis (kinderkoor), 11.30 Ned. liederen. H. Martinus: za. 19.00; zo. 9.00 en 11.00. HOOGMADE: za. 19.00; zo. 10.00. KATWIJK A.D. RIJN: za. 19.00 euch .vlering met zang; zo. 9.30 hoogmis, 11.15 met zang. Dep. Rijnsburg: za. 19.00, gebeds- en communieviering; zo. 10.30 met zang. (Bulten) KAAG/ABBENES: za. 19.00; zo. 10.00. LANGERAAR: za. 19.00; ZO. 9.30 en 11 30. LEIDERDORP (Menswording): za. 19.00; zo. 10.00 en 11.30 LEIMUIDEN: za. 19.00; zo. 7.30, 9.30, 11.15. LISSE: Agathakerk: za. 19.00 euch.; zo. 10.00 en 11.30 (klnderneven- dlenst). Dep. Poelpolder: za. 19.00 euch., zo. 9 en 11.30 euch.vlering. Marlakerk: za. 19.00; zo. 8.30, 10.00 hoogmis, 11.45. H.H. Engelbewaarders (Beekbrug): za. 19.00; zo. 9.30 hoogmis (behalve eer ste zo van de maand), 11.00 (hoogmis eerste zo van de maand) en 17.45. NIEUWKOOP: za. 19.00; zo. 9.00 hoogmis, 10.45. NIEUWVEEN: za. 19.00; zo. 9.00, 11.00. NIEUW-VENNEP: za. 19.00 avondmis; zo. 10.00 hoogmis. NOORDEN: za. 19.00; zo. 9.00, 10.30 hoogmis. NOORDWIJK-BINNEN: za. 19.00; ZO. 8.00, 10.00 hoogmis, 11.30. NOORDWIJK AAN ZEE: za. 19.00 euch.; zo. 9.30 hoogmis, 11.00 euch. NOORDWIJKERHOUT: St. Victor: za. 19.00 met koorzang; zo. 9.30 hoog mis. 11.00 mis met samenzang. St. Jozef: za. 19.00; zo. 9.00 en 10.30. OEGSTGEEST: St. Wllllbrord: za. 19.00; zo. 9.00 en 10.30. OUD-ADE: za. 19.00 avondmis: zo. 8.30 hoogmis, 10.30 gezinsmis. OUDE-WETERING: za. 19.00 avond mis; zo. 9,30 en 11.30. ROELOFARENDSVEEN: Marlapre- sentatie: za. 19.00; zo. 9.00 en 11.00. Petrusbanden: za. 19.00 avondmis; zo. 9.30 hoogmis. 11.30. RIJPWETERING: za. 19.00 avondmis; zo. 9.00 hoogmis (herenkoor). 10.30 mis. SASSENHEIM: za. 19.00 euch.; zo. VOORHOUT, za. 19.00; zo. 9.00 hoogmis. 10.30, 11.45. VOORSCHOTEN: St. Laurentlus: za. 19.00; zo. 11.30. Moeder Gods: za. 19.00; zo. 10.00. WARMOND: za. 19.00; ZO. 8.30, 10.00 hoogmis, 11.30. WOUBRUGGE: za. 19.00; zo. 10.00. ZEVENHOVEN: za. 19.00; zo. 9.00 hoogmis. 10.45. ZOETERWOUDE-RIJNDIJK: Meer burgparochie: za. 19.30 met wisselen de koren; zo. 10.00 hoogmis met wis selende koren, 11.30 met orgel en Ned. liederen. ZOETERWOUDE: St. Jan: zo. 9.30 hoogmis. 11.00. Chr. Dienaarkerk: za. 19.00 met zang; zo. 10.00 hoogmis. DE ZILK (Noordwijkerhout): H. Hart- kerk: za. 19.00; zo. 10.00 hoogmis, 11.30. predikbeurten STAD LEIDEN: Herv. Gemeente: Hooglandse kerk: 10.00 u. ds. S. T. de Mey-Meulendljk, 11.45 u. Oec. Studentendlenst. Marekerk: 10.00 u. dr. S. Meljers; 17.00 u. ds. A. J. de Jong. Maranathakerk: 10.00 u. ds. A. Th. Kramer. Regenboog: 9.30 u. pas toor J. A. A. v. Well en prol. M. de Jonge; 11.15 u. past. J. A. A. v. Well. Bethlehemkerk: 10.00 u. ds. J. Nauta. Bevrijdingskerk: 10.00 u. ds. K. J. Jansen (H.A.). Vredeskerk: 10.00 u. ds. H. E. Schouten (H.A.). Eglise Wal- lone: 15.00 u. pasteur D. Ribs. Acad. Ziekenhuis: 10.15 u. ds. M. Terlouw- Sterk. Dlaconessenhuis: 10.30 u. ds. H. B. van 't Hof. Jeugdkapeldlensten: Vredeskerk: 10.00 u. Bevrijdingskerk: 10.30 u. F. Arnoldus. Stevenshof: 10 u. kand. W. H. de Boer. Geref. kerken en andere kerken Stad Lelden: Vredeskerk: 10.00 u. ds. H. E. Schouten (H.A.). Petrakerk: 10.00 u. ds. H. Hortenlus (H.A.). Oude Vest: 10.00 u. ds. R. J. Kooistra (H.A.). Ma ranathakerk: 10.00 u. ds. A. Th. Kra mer. Bevrijdingskerk: 10.00 u. ds. K. J. Jansen (H.A.), 17.00 u. ds. H. Hor- tensius. Bejaardenhuis Groenhoven: 10.00 u. ds. A. Verdoorn (H.A.). Me- renwljk aula Valkenpad: 9.30 en 11.00 u. Eucharistie/Avondmaal. Chr. Ge ref. Kerk: 10.00 en 17.00 u. ds. G. C. den Hertog. Geref. Kerk Vrljg.: 10.00 u. Dienst des Woords; 17.00 u. ds. P. Houtman. Doopsgez./Rem. Kerk: 10.30 u. dhr. P. v.d. Meer. Woerden. Bapt. gem.: 10.00 u. ds. G. Bosveld. Ev. Luth. Kerk: 10.15 u. ds. J. Mos- tert, ELK-dienst. Nieuw Apost. Kerk: Diensten 9.30 en 16.00 u. Ev. Chr. Gemeenschap: 10.00 u. Evang. Dik- kes. Leger des Hells: 10.00 en 19.30 u. samenkomsten. Zevende-Dag-Ad ventisten: zat. 9.45 u. Bijbelstudie, 10.45 u. Eredienst. Evang. Centrum Zijlsingel 2a: 10.00 u. dhr. Zijlstra. Oude Vest 13: 10.00 u. Evang. J. Bergh. AARLANDERVEEN: Herv. Gemeente: 10.00 u. kand. v.d. Schans, Utrecht; 18.30 u. ds. J. Bogers, Alphen. Geref. Kerk: 10.00 u. ds. G. L. R. Breder- veld, Hilversum; 18.30 u. ds. P. M. Brouwer. Chr. Geref. Kerk: 9.30 u. Dienst des Woords. TER AAR: Herv. Gem.: 9.30 kand. Middelkoop, Dordrecht, 18.30 u. ds. S. Meljers. Lelden. Geref. Kerk: 9.30 en 18.30 u. Dienst des Woords. ABBENES: Herv. Gem.: 9.30 u. ds. S. G. J. Goverts. ALPHEN A/D RIJN: Herv. Gem. Op- standlngskerk: 10.00 drs. J. Broeyer- Bogers; 17.00 u. ds. W. Slrag In Sal- vatorkerk. Adventskerk: 10.00 u. ds. J. H. Bogers; 17.00 u. drs. R. H. M. de Jonge. Kruiskerk: 10.00 u. drs. R. H. M. de Jonge. Geref. Kerk: Marana thakerk: 10.00 u. ds. P. M. Brouwer; 18.30 u. ds. J. Stolk. Salvatorlkerk: 10.00 u. ds. J. Stolk; 17.00 u. ds. Sl rag, Jeugddienst. Baptistengemeente: 10.00 u. ev. T. Nlemeijer; 18.30 u. ds. H. G. Koekkoek. Leger des Hells: 10.00 en 18.30 u. samenkomsten. Volle Evangelie Gemeente: 10.00 u. dhr. S. Verdouw. ALPHEN-NOORD: Herv./Geref. dien sten: Goede Herder: 10.00 u. ds. P. Taselaar, 18.30 u. ds. J. Verheul. De Bron: 9.30 u. ds. J. Verheul; 10.15 u. ds. R. Nleuwenhuis; 18.30 u.ds. F. Moll. Ashramcollege: 10.00 u. ds. F. Moll. Drlehoorne: 19.00 u. ds. P. Ta- ALPHÉN-NOORD: Herv. Gem.: Slons- kerk: 9.30 en 18.30 u. ds. J. Ouwen- dijk. Ouwendijk. Oudhoornseweg: 10.00 u. ds. Oort. BODEGRAVEN: Herv. Gemeente: Dorpskerk: 10.00 u. ds. J. Richter (H.D); 18.30 u. ds. R. J. v.d. Hoef. Sal- vatorkerk: 10.00 u. ds. J. Wieman (H.D.), 18.30 u. ds. J. Vreugd, Amersf. Bethlehemkerk: 10.00 u. ds. R. J. v.d. Hoef, 18.30 u. ds. Joh. Richter. Geref. Kerk: 10.00 u. ds. W. A. v.d. Berg; 18.30 u. ds. A. J. G. Dronkert, Gouda. BOSKOOP: Herv. Gemeente: Dorps kerk: 9.30 u. ds. H. A. v.d. Pol. 18.30 u. ds. W. A. Vlasblom. De Stek (Her v./Geref.): 9.30 u. ds. W. A. Vlasblom. Geref. Kerk: 9.30 u. ds. P. C. de Vries, 's-Gravenhage; 17.00 u. ds. G. Rang, Nw. Vennep. Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 17.00 u. ds. P. N. Ribbers. HAZERSWOUDE: Herv. Gem.: 9.30 u. eerw. hr. A. Christ. Eek en Wiel; 18.30 u. ds. Z. de Graaf. Geref. Kerk: 10.00 u. ds. K. Welbedacht; 17.00 u. ds. T. ds. H. L. Boonstra. DE KAAG: Herv. Gem.: 10.00 u. dhr. Koldewijn. KATWIJK a/d RIJN: Herv. Gem.: Dorpskerk: 10.00 u. ds. M. J. Aarents, 18.00 u. ds. J. Gebraad. Ontmoe- tingskerk: 10.00 u. ds. J. Gebraad (H.D.), 18.30 u. ds. M. J. Aarents. KATWIJK AAN ZEE: Herv. Gemeente: Nieuwe Kerk: 10.00 u. ds. J. P. van Roon (H.D.); 18.00 u. ds. H. Visser. Oude Kerk. 10.00 u. ds. S. de Jong (H.D.); 18.00 u. ds. C. B. Schuurman. Ichtuskerk; 10.00 u. ds. H. Visser (H.D.); 16.45 u. prof. dr. A. v.d. Beek. Valkenburg. Pnlëlkerk: 9.30 u. ds. C. B. Schuurman (H.D.); 18.00 u. ds. S. de Jong. Bestevaer Mavo: 10.00 u. ds. J. Vroeglndeweij. Kapel Overduln: 14.15 u. ds. H. van den Beid. Geref. Kerk: Open Hof: 10.00 u. ds. P. v.d. Horst; 17.00 u. ds. P. C. Koster. Trl- umphator: 10.00 u. dhr. D. J. Brou wer; 17.00 u. ds. P. v.d. Horst. Vre deskerk: 10.00 u. ds. P. C. Koster; 18.30 u. ds. P. Sijtsma, R'dam, Jeugdd. Chr. Geref. Kerk: 10.00 en 17.00 u. ds. Slagboom. KOUDEKERK a/d RIJN: Herv. Gem.: 10.00 u. ds. A. L. Lapré (H.A.). 17.00 u. ds. A. L. Laprè, Oec. Adventsdienst In het Anker. Geref. Kerk: 10.00 u. ds. M. G. Veenstra, Leiden; 17.00 u. ds. A. L. Lapré. Oec. dienst In het Anker. LEIDERDORP: Herv./Geref. diensten: Dorpskerk: 10.00 u. en 18.30 u. ds. G. Stegeman. Hoofdstraat: 10 u. ds. J. J. van den Bom. Schepplngskerk: 9.00 en 10.30 u. mw. ds. H. Westera-Fran ke (10.30 bed. H.D.). LEIMUIDEN: Herv. Gem.: 9.30 u. Dienst des Woords. Geref. Kerk: 09.30 uur ds. C. van der Kool, Lel- mulden, 19.00 u. ds. G. de Kruljf, (R'dam. Jeugddienst). LISSE: Herv. Gem.: Dorpskerk: 10.00 u. ds. B. C. de Gelder. Pauluskerk: 10.00 u. en 19.00 u. ds. P. C. 't Hooft. Geref. Kerk: 10.00 en 17.00 u. ds. E. Boswijk. Chr. Geref. Kerk: 10.00 en 16.30 u. ds. J. van Dijken. Geref. Gem.: 10.00 en 16.00 u. ds. O. Hak- (Princ.str.): 8.45 en 1 9.00 u. ds. J. H. Carller. NIEUWKOOP: Herv. Gem.: 9.30 u. ds. J. C. J. Bronsgeest, Lelden; 18.30 u. ds. Stoutjesdljk (Ouderkerk a/d Am- stel, Jeugddienst). Geref. Kerk: 9.30 en 18.30 u. drs. G. P. Nooteboom, Nieuwkoop (H.A.). Chr. Geref. Kerk. 9.30 u. Dienst des Woords; 14.15 u. ds. P. Roos. NIEUWVEEN: Herv. Gem.: 9.30 u. ds. H. O. Molenaar; 18.30 u. ds. J. Stel- N?EUW-VENNEP: Herv. Gem.: 9.30 u. ds. G. Snijders, Haarlem. Geref. Kerk: 9.30 u. ds. G. Rang; 16.30 u. Ontmoe- tlngsdienst. Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 16.30 u. ds. Visser. NOORDWIJK: Herv. Gemeente: Grote Kerk: 10.00 u. ds. W. v.d. Lee (H.D). Kerk aan Zee: 10.00 u. ds. D. Keu- ning, (H.D.). De Rank: 10.00 u. ds. J. Nijenhuls. Grote Kerk: 17.00 u. kand. A. den Besten, Katwijk. Geref. Kerk: Hoofdstraat (Buurtkerk): 10.00 u. ds. N. Korenhoff. Vinkenlaan: 10.00 u. ds. R. S. Elgersma; 19.00 u. ds. N. Ko renhoff (G.D.). Stichtingskerk: 11.00 u. ds. E. E. Slofstra. Sole Mio: 09.00 u. ds. R. S. Elgersma. NOORDWIJKERHOUT: Herv. Gem.: 10.00 u. ds. A. v.d. Mey (H.D.). OEGSTGEEST: Herv./Geref. dien sten: Endegeest: 10.00 u. ds. L. H. C. Friederich. Mauritskerk: 10.00 u. ds. M. v.d. Velden, dienst voor jong en oud. Groene Kerkje: 10.00 u. ds. J. J. Kooman, m.m.v. Jeugdcantorij. Pau luskerk: 10.00 u. ds. R. E. da Costa. Gemeentecentrum: 10.30 u. ds. H. E. Sterrlnga, 19.00 u. dr. R. E. da Costa. Van Wijckersloot: 16.00 u. mv. ds. C. H. Vlsch-Tonsbeek, viering van de maaltijd. Luthersekerk: 10.15 u. ds. J. Mostert. Acad. ziekenhuis: 10.15' u. mv. ds. M. Terlouw-Sterk. Genoot schap der Vrienden (Quakers): 10.30 u. Dienst des Woords. Ned. Geref. Kerk: 8.45 u. ds. G. de Lange; 16.00 u. ds. M. H. T. Biewenga, Zoetermeer. OUDE EN NIEUWE WETERING: Herv. Gem.: 9.30 u. ds. J. de Korte; 17.00 u. ds. J. de Korte, Jeugdd. Geref. Kerk: 9.30. u. ds. H. Jaspers Focks, 17.00 u. ds. J. de Korte. jgdd. Re monstrantse Gem.: 10.00 u. mw. drs. A. E. A. Went-v.d. Vring, Bloemen- daal. RIJNSATERWOUDE: Herv. Gem.: 9.30 u. ds. M. Bergsma, Abbenes; 19.00 u. ds. W. v.d. Kamp. RIJNSBURG Herv. Gemeente: Grote Kerk: 9.30 u. ds. Romein; 17.00 u. ds. Smaling. Bethelkerk: 9.30 u. ds. Sma ling. Geref. Kerk: Petrakerk: 9.30 u. ds. Rlbberink; 17.00 u. ds. Cziria. Im- manuelkerk: 09.00 en 10.30 u. ds. Damsma; 17.00 u. ds. Snel. Marana thakerk: 9.30 u. ds. Snel, 17.00 u. ds. Rlbberink. Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 17.00 u. ds. W. van Sorge. SASSENHEIM: Herv. Gem.: 9.00 en 10.30 u. ds. Germans, 19.00 u. ds. Baas. Geref. Kerk: 10.00 u. ds. Th. Ferwerda; 19.00 ds. Baas. in Herv. Kerk. Chr. Geref. Kerk: 10.00 en 17.00 u. ds. J. M. Aarnoudse. VALKENBURG Z.-H.: Herv. Gem.: 10.00 u. ds. C. Vermeulen. 18.30 u. ds. S. Oegema. Geref. Kerk: 9.30 u. drs. S. Oegema, 18.30 u. ds. C. Ver meulen. VOORHOUT: Herv. Gem.: 10.00 u. ds. C. J. de Jong. VOORSCHOTEN: Herv. Gem. Dorp: 10.00 u. ds. A. K. v.d. Schoot, 19.00 u. ds. J. D. A. de Zwart. Geref. Kerk: 10.00 u. ds. De Zeeuw, 19.00 u. ds. J. D. A. de Zwart. „Ontmoeting" (Her v./Geref.): 10.00 u. ds. J. D. A. de Zwart. WARMOND: Herv. Gem.: 10.00 u. en 17.00 u. ds. J. Muls. WASSENAAR: Herv. Gem.: Dorps kerk: 10.00 u. ds. R. Steenstra; 16.30 u. ds. P. Kolijn; 19.00 u. Open Deur- dienst. Klevietkerk: 10.00 u. ds. W. van Bruggen. Messlaskerk: 10.00 u. ds. W. van Waasbergen.. Dorpscen trum: 9.30 u. ds. G. j. Wolters. Sha lom (Jeugdkerk vanaf 12 J.). Geref. Kerk: Bloemcampkerk: 10.00 u. dr. G. C. v.d. Kamp. Zijllaan 4: 10.00 u. ds. C. v.d. Woude; 19.00 u. Open-deur- dienst In N.H. Dorpskerk. Ned. Prot. Bond: 10.30 u. prof. dr. J. Sperna Weiland, R'dam. WOUBRUGGE: Herv. Gem.: 9.30 u. ds. W. J. J. Koelewljn, 18.30 u. ds. K. Zonnenberg. Geref. Kerk: 9.30 u. ds. M. J. Aalders; 18.30 u. ds. J. Boer. Ter Aar. Ned. Prot. Bond: 19.00 u. In de „Wijk'' ds. B. A. Koek, Leiden. ZEVENHOVEN: Herv. Gem.: 9.30 u. ds. G. van Driel. Geref. Kerk: 9.30 u. ds. van 't Hoff; 19.00 u. dr. G. den Heetten. ZWAMMERDAM: Herv. Gem.: 10.00 u. ds. A. v.d. Beek. Valkenburg: 18.30 u. ds. T. A. Eysenga, Zwammerdam. Geref. Kerk: 10.00 u. Drs. P. B. Bul- kema, 18.30 u. drs. J. Broer. Ter Aar. dienstverlening ARTSEN Leiden: Groep 1: Mas tenbroek, Tan. Van Tol, Zwijnenburg, Meyer, R. van Leeuwen, Verhage, Groeneveld en Kloprogae: za. dr. Schonenberg, tel. 125096, zo. dr. Groeneveld. tel. 218661. Groep 2: Pieterse, Van Gent, Taytelbaum, Van Luyk, Klaassen, Rus, Kruis en Lahr: za. dr. Lahr, tel. 120347, zo. dr. Tay telbaum, tel. 120266. Groep 3: Plei ter, J. van Leeuwen. Smit, W. de Bruijne, J. de Bruijne, Stolk, Engel en Fogelberg: za. dr. Stolk, tel. 125820, zo. dr. Smit, tel. 130177. Groep 4: Van Wingerden, Van Rijn, Benit, Nieuwenhuis, Roos. Boer, Van de Waard en Arnou: za. dr. Roos, tel. 766123, zo. dr. Arnou, tel. 311414. Groep 5: Schaefer, Jasperse. Crul, Kooyman. De Jong, Prince, Reinders, Hammersteln en Hemmerstein: za. dr. Salman, tel. 761386, zo. dr. Prince, tel. 761754. Oegstgeest: vanaf za. 10 uur: dr. Van Walchren, tel. 174830. Patiënten van dr. Steenhoven of dr. Voorzaat: bellen naar 176867. Spreekuur za. en zo. 11.30-12.30. Leiderdorp: za. dr. Kemme, tel. 893139, zo. dr. Landsmeer, tel. 413913. Spreekuur van 12.30 tot 13.00. Voorschoten: za. dr. Van Dam. zo. dr. Koopmans. Warmond - Voorhout: dr. Walenkamp, tel. 01711-10030. Noordwijk: Groeps- praktijk tel. 19300. Noordwijker hout - Lisse: Antwoordapparaat ei gen huisarts Katwijk aan Zee: dr. Timmers, tel. 24004. Katwijk - Rijnsburg - Valkenburg: dr. Berg man. tel. 12921. Sassenhelm: dr. Schmidt, tel. 11253. Alkemade - Rijnsaterwoude - Leimuiden: dr. Glansbeek. tel. 01713-2511. Al phen: groep 1, za. dr. Plag, zo. dr. Smit, groep 2. za. dr. Hetzberger, zo. dr. Eradus. Hazerewoude -Koude kerk: dr. Bosch. tel. 01728-9281. Benthuizen Boskoop: dr. Bom, tel. 01727-2136. Langeraar - Nieuw- veen - Ter Aar - Woubrugge: dr. Van Sprang, tel. 01722-2811. Nieuw koop - Noorden: dr. Brinkman/Sluis, tel. 01725-9301. TANDARTSEN Leiden - Leider dorp Oegstgeest: dr. Pels, tel. 696896. za en zo spreekuur om 13.00 uur. Leldschendam: Voor spoedge vallen tel. 238356. Bollenstreek: Dr. Kiele, tel. 02523-2669. APOTHEKEN Lelden - Leiderdorp - Oegstgeest - Voorschoten: Doeza Apotheek In Leiden en Apotheek Breest in Leiderdorp. Alphen: Apo theek Allart. Alkemade: Apotheek Alkemade, open: zat 12-13, 17.30-18 u, zon feestdagen 12.30-13 en 17.30-18 u. Katwijk: Sloothaak Apotheek. Noordwijkerhout: za ge opend van 9-13. u. en van 17-18 u. en zo van 12-13 u. en 17-18 u. Spoedre- cepten tel. 3511 of dienstbel. WIJKVERPLEGING Lelden: Inter- kruis. tel. 122222. Bollenstreek: Wijk verpleging Gezondheidscentrum, tel. 02522-14147. Hillegom: Opgave via het antwoordapparaat, tel. 02520- 16217. e Leidschendam: Leldschen- damse Kruisvereniging, tel. 070- 455300. DIERENARTSEN Leiden: dr. Hel der. tel. 125057 en dr. Vestjens. tel. 144323. Oegstgeest: dr. Van Duyn, tel. 173266. Voorschoten - Leid schendam: dr. Frencken, tel. 070- 271110. APOTHEKEN De avond- en nacht diensten van de apotheken in de re gio Leiden worden tot vrijdag 7 de cember waargenomen door Doeza Apotheek In Leiden en Apotheek Breest In Leiderdorp. ONGEVALLENDIENST ZIEKENHUI ZEN LEIDEN Ongevallendlenst elke dag Academisch Ziekenhuis be- van vrijdag 13.00 u. tot zaterdag 13.00 u. (Elisabeth-ziekenhuis). BEZOEKUREN ZIEKENHUIZEN Dlaconessenhuis: Bezoekuur dage lijks van 16.00 tot 17.00 uur en van 18.30 tot 19.30 uur. Kinderafdeling dagelijks van 14.00 tot 20.00. Niet meer dan twee bezoekers per patiënt. Sint Elizabeth-ziekenhuis: Volwas senen dagelijks van 14.00-14.45 u. en van 18.30-19.30 u.; klasse-afdelingen ook 11.15-12.00 u. Kraamafdeling: dag. van 11.15-12.00 u. (alleen voor echtgenoten) van 15.00-16.00 u. en van 18.30-19.30 u. Kinderafdeling dag. 15.00-18.30 u. CCU (hartbewa- klng) dag. van 14.00-14.30 u. en van 19.00-19.30 u. Intensieve verpleging: dag. van 14.00-14.30 u. en van 18.30- 19.00 u. Sport-Medisch Adviescen trum: Spreekuur ma. 19.30-20.30 u. in het St. Elisabeth-ziekenhuis. En degeest: Di. en vr. 13.00-14.30 u.; zo. 11.00-12.00 u. en 14.00-15.00 u.; eer ste klasse: de gehele dag. Acade misch Ziekenhuis: Voor alle patiën ten (behalve kinderen) zijn de be zoekuren als volgt: Dagelijks 14.15- 15.00 u. en 18.30-19.30 u. Avondbe zoekuur afdeling verloskunde: 18.00- 19.00 u. De Praematurenafdeling da gelijks van 14.30-14.45 u. en 18.30- 18.45 u. Bezoek aan ernstige patiën ten: wanneer aan ernstige patiënten doorlopend bezoek wordt toegestaan kan de hoofdverpleegkundige hier voor speciale kaarten verstrekken. De bezoektijden van de kinderkliniek zijn dagelijks 15.00-15.45 u. en 18.30- 19.00 u. De bezoektijden van de kin derafdeling (alleen voor ouders van kinderen kan er een afwijkende tijd afgesproken worden met de hoofd verpleegkundige) zijn dagelijks van 14.15-15.00 u. en van 18.30-19.00. Rijnoordziekenhuis: Dagelijks 14.30- 15.15 u. en 18.30-19.30 u. Extra be zoek hartbewaking: 11.00-11.30 u. Extra bezoek vaders kraamafdeling: 19.30-20.30 u. Kinderafdeling 15.00- 15.30 u. alleen voor ouders 18.00- 18.30 u. S.O.S.-DIENST Telefonische hulp dienst. tel. 071-125202. Voor allen die in moeilijkheden verkeren of eenzaam zijn. Vertrouwelijk. Dag en nacht be reikbaar. BUREAU VOOR RECHTSHULP Herengracht 50, tel. 123942; spreeku ren ma. en di. 10.00-12.30 u„ wo. 13.30-16.00 u.; do. 18.30-20.30 u. LEIDSE RECHTSWINKEL Juri disch Adviesbureau, Ketelboeters- ling belastingen: dl. 18.30-20.30, wo. 18.30-20.30. Klachtenbureau: dl. 18.30-20.30. do. 18.30-20.30. DIERENHULPDIENST Hulpverle ning aan verongelukte honden, kat ten, vogels, e.d. In de gemeenten Lel den, Leiderdorp, Oegstgeest, War mond en Zoeterwoude. Tel. 071- 220021. BURGERRAADSLIEDEN Koren brugsteeg 2, tel. 143171 (kantooru ren). Spreekuren ma., di. en wo. 11.00-12.00 u.. do. 18.30-20.00 u. GEZINSVERZORGING Stichting gezinsverzorging Leiden. Aanvragen hulp voor bejaarden en langdurige zieken en gezinsverzorging. Rem- brandtstraat 17. tel. 149441 (ma. t/m vr. 9.00-10.00 u. en 13.00-14.00 u KINDER- EN JONGERENTELEFOON Op woensdag- en zaterdagmiddag van 14-18 u. telefoon 071 - 120611. MAATSCHAPPELIJK WERK Bu reau Maatschappelijk werk. Oude Rijn 44c, spreekuur dagelijks 14.00- 15.00 u.; do. ook 19.00-20.00 u., tel. 142144. Spreekuur gemeentelijke so ciale dienst: di 14.00-15.00 u. Apollo- laan 1a, Zuid-West; do. 14.00-15.00 u. Herensingel 3, Lelden Noord. Ook RAAD VAN ARBEID Hoge Rijndijk 306, Leiden, tel 071-899375. Kantoor geopend ma. t/m vr. 9-12 u. 14-16 u. Telefonische Informatie over kinder bijslag: 8-12 u. SOCIALE RAADSVROUW Spreek uren sociale raadsvrouw. Binnenstad: Gerecht 10. wo. 17.00-18.00 u.; Noord: Van Hogendorpstraat 36, ma 10.30-11.30 u.; Kooi: Driftstraat 49a di. 10.30-11.30 u.; Morskwartier Buurthuis Morskwartier, Topaaslaan 10.00-11.00 u. wo. 10.00-13.00 u Tulnstadwijk: Herengracht 45, vil 10.30-11.30 u. SOCIALE RAADSVROUW VOOR SCHOTEN Spreekuren: ma. 19.00' 20.00 u. wo. en vr. 9.00-10.30 u. Leid seweg 33, Voorschoten. Tel. 3254. SP HULP- EN INFORMATIEDIENS1 Groenesteeg 33, Leiden. Tel. 071 134640 of 071-144600. Hulp en infor matie op medisch, juridisch en milieuj gebied, werk, sociale verzekering e^ huurkwesties. Spreekuur: elke don derdag van 20.00-21.00 u. STICHTING VRIJWILLIGERS CEN TRALE Pallasstraat 1, Alphen aa> welke reden aan ook, tijdelijk hul< nodig hebben. Bovendien wordt Infor matie verstrekt over andere mogelijk heden van hulpverlening en de be reikbaarheid daarvan. VRIJWILLIGERS CENTRALE Lan gegracht 246a, Leiden. Tel. 149064 Dagelijks bereikbaar van 9.00-17.01 u. voor informatie over vrijwilligers werk en cursussen of een persoonlljl gesprek. WERKENDE JONGEREN Klach ten- en informatieuur Elke dinsdag avond van 17.00 tot 20.00 u. KWJ kantoor Koppenhinksteeg 2, Leiden Tel. 071-121139. WERKLOZEN ADVIES CENTRUM - Breestraat 19. tel. 122000. Spreekuu ma. en do. 14-16 u. (Gedurende d< maand augustus gesloten). LEIDS WERKLOZEN KOMITE Pie terskerkchoorsteeg 15, tel 123271 Spreekuur wo. 10.11.30 u. WETENSCHAPSWINKEL Informs tiecentrum voor onderzoek van di Leidse universiteit. Stationsweg 37 tel. 071 - 148333. Geopend: ma. t/n vr. 10.00-16.00 u. FIOM Hulpverlening bij zwanger schap en alleenstaand ouderschap Noordelnde 40 b. tel. 144715. GASTOUDERPROJECT Stichtini Gastouderproject, Merenwijk Con dorhorst 1. tel. 210430 (dag. 13.30 15.30 u.). HULP VOOR MOEDER EN KIND - Bij niet gewenste zwangerschap, tele foon 071-895724 en 01728-8333. HUURAANGELEGENHEDEN Spreekuren huurcommlssie. Voor Lel den: Schuttersveld 9 (tel. 071-13154 van 10.00-12.00 u.). Spreekuur mi t/m vr. 8.30-10.00 u. Voor Alpher Opstandlngskerk. Prinses Marijke straat 69. Spreekuur do. 14-15.30 u MOEDERS VOOR MOEDERS Ma vrouw zuster E. Janssen-Nierneyei Hofdijck 32, Oegstgeest, tel. 071 153652. BORSTVOEDING BEGELEIDING9 GROEP LEIDEN Voor praktisch hulp en informatie, tel. 071 211318/216256/213417. Iedere derd woensdag van de maand wordt ee informatie-avond gehouden. ONDERWIJSWINKEL - Sophiastrai 36. tel 071-214256 of 126325. Oper maandag tot en met vrijdag 12.0C 17.30 u OPVANGCENTRUM VROUWEN - Crisiscentrum voor vrouwen (ml eventuele kinderen) In nood. Huize S' Maarten, St. Jacobsgracht 1, Leider tel.071-142497. Dag en nacht bereik HULP AAN BUfTENLANDERS - Spreekuur voor Marokkanen. Alpha aan den Rijn, Emmalaan 2, tel 0172 - 94841. ma. 9-10 u. dl. 14-15 u. Lel den, bureau voor maatschappen) werk, Oude Rijn 44c tel. 071 - 14214 en 146049. do. en vr. 14-15 u. JONGEREN ADVIES CENTRUM -I Caeclllastraat 67, Lelden. Telefoa 126052. Geopend: ma. t/m vr. 16.00 22.00; za. 14.00-17.00. Geen krant ontvangen? Bel tussei 18.00 en 19.00 uur, zaterdags tussei 14.00 en 15.00 uur. telefoonnr. 071 122248 en uw krant wordt nog dezell de avond nabezorgd.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1984 | | pagina 2