Geld van Flick in partijkas gestort Land- en tuinbouw zullen nog meer worden uitgedund Accountants kijken zwijgend toe bij witte- boordenzwende KOHL VOOR ONDERZOEKSCOMMISSIE: (Van onze correspondent Gerard Kessels) BONN De Duitse bondskanselier Helmut Kohl heeft voor de specia le parlementaire commis sie die het Flick-schan- daal onderzoekt ten stel ligste ontkend dat hij geld van het Flick-concern in eigen zak heeft gestoken. Kohl erkende dat hij van Flick-manager Von Brau- chitsch tussen 1977 en 1980 drie keer een enve lop had gekregen met in totaal 155.000 mark, maar hij zei dat geld meteen in de partijkas gestort te hebben. Hij noemde het "een fout van de politieke partijen" dat giften in contanten indertijd niet gepubliceerd hoefden te worden. Kohl die goed voorbereid voor de commissie verscheen, pro beerde met zeer uitvoerige antwoorden alle aanvallen het hoofd te bieden. De commissie voelde de bondskanselier op drie punten aan de tand. Ge poogd werd te achterhalen of de christen-democraat Kohl, die in de jaren zeventig oppo sitieleider was, geld van Flick heeft gekregen en of dat in derdaad in de partijkas terecht is gekomen. Verder probeerde de commissie na te gaan of Kohl op de hoogte was van de afspraak die de inmiddels af getreden bondsdagvoorzitter Rainer Barzel in 1973 met het Flick-concern had gemaakt. Als compensatie voor het op geven van zijn topfuncties in de CDU, waarmee hij de weg voor Kohl vrijmaakte, kreeg Barzel van Flick in totaal 1,7 miljoen mark. Tenslotte wilde de commissie weten of Kohl zijn invloed had aangewend om Flick de gigantische vrij stelling van belasting van 850 miljoen toe te kennen. For meel behoort alleen de belas tingvrijstelling die Flick in de schoot geworpen kreeg tot het werkterrein van de commissie. Bij ongemakkelijke vragen over andere aspecten van het Flick-schandaal vergat Kohl niet de commissie daar fijntjes aan te herinneren. Maar dat de commissie zijn werkopdracht feitelijk heeft kunnen uitbreiden tot een on derzoek van het gehele schan daal. heeft Kohl te wijten aan partijgenoot Barzel. De in het nauw gebrachte bondsdag- voorzitter stond er op de aan tijgingen aan zijn adres te be antwoorden voor de commis sie. Kohl ontkende gisteren overigens opnieuw dat hij eni ge weet had van Barzels over eenkomst met Flick. WM4 ST&JEJMACttlJ In dezelfde week dat de leden van de Katholieke Nederlandse Boeren en Tuinders Bond (KNBTB) een winter van discussie over deze materie begin nen en de Tweede Kamer zich buigt over de begro ting van het ministerie van Landbouw, schetst Jo ris Schouten, voorzitter van het Landbouwschap, het ziektebeeld van de land- en tuinbouw in bre der verband. Een gesprek met de voorman van een geplaagde sector. BINNENLAND/BUITENLAND CeidóQ.'Sowuvnt AMSTERDAM „Het gaat uitstekend" luidt de titel van het boek dat de voormalige staatssecretaris en huidige PvdA-specia- list Financiën J. Kom brink vandaag te Amster dam als eerste in handen gedrukt heeft gekregen. Een kras staaltje van zwarte humor. Want wat is de ondertitel? „Zwendel en wanbeleid in het Ne derlandse bedrijfsleven". En wie is de schrijver? Pieter Lakeman. Wanneer deze man achter de Stichting Onderzoek Bedrijfsinformatie (SOBI) con stateert dat het uitstekend gaat, bedoelt hij hoogstens aan de kaak te stellen hoe zeer corrumterende krachten bij het reilen van het zakenleven de wind in de zeilen hebben. „De horzel" wordt Lakeman wel genoemd. „De schrik van directies en de toeverlaat van ondernemingsraden". Het pu bliek kende hem al van de vele korte gedingen en andere juridische procedures die zijn stichting heeft aangespannen ter ontmaskering van zwendel en mis-management. In het nu verschenen boek wordt dat al lemaal nog eens op een rijtje gezet. Als binnenkomer gebruikt La keman het wereldrecord met verlies varen van een half miljard gulden, dat de Hol- land-Amerikalijn in 1974 ves tigde door de aankoop van twee uit de motteballen geto verde Amerikaanse cruise schepen. Maar al snel wordt het echt ernst. De liquidatie in 1975 van de staalpoot onder het Nederhorst-concern wordt beschreven: „die het ministe rie van Lubbers enkele hon derden miljoenen heeft gekost, maar de familie van Lubbers tien a twintig miljoen gulden heeft opgebracht". De gang van zaken rond de bouwpoot van Nederhorst, die de schatkist ongeveer 700 mil joen gulden heeft gekost, wordt uit de doeken gedaan. „Maar dat was slechts een vin geroefening voor de miljar- densteun die inmiddels bij RSV op gang was gekomen", schrijft Lakeman cynisch. Waarna hij analyseert hoe „een monsterlijk verlopen spe culatie in tankers en supertan kers" tussen 1973 en 1975 uit eindelijk kon uitmonden in een verlies van drie miljard gulden voor de overheid. Mechanismen Slavenburgs Bank. Tilburgse Hypotheekbank. Ogem. Naar alle kanten schieten Lake- mans banbliksems vuur. Maar welke mechanismen makeri het allemaal mogelijk? Helaas ontbreekt in het boek een hoofdstuk dat deze vraag sy stematisch beantwoordt. Men moet het doen met een zinsne de hier, een alinea daar. Zet men die echter achter el kaar, dan ontstaat het volgen de beeld. In de eerste plaats, denkt Lakeman, is het voor ondernemers moeilijk van de ingeslagen weg terug te keren, zelfs wanneer de omstandighe den dat noodzakelijk maken. Men koppelt het eigen prestige aan het doorgaan van een pro ject. Men houdt vast aan het eigen idee, hoezeer de resulta ten ook tegenvallen. Boven dien, aldus Lakeman, is het onder heren niet gebruikelijk elkaar serieus te controleren. Dat wordt al snel als blijk van wantrouwen opgevat, waar door de sfeer wellicht zou kunnen verslechteren. Men kan zich deze houding ook permitteren doordat er in feite geen sancties aanwezig zijn. Er is nog vrijwel nooit iemand fi nancieel aangepakt wegens dit soort nalatigheden. Een derde factor die mee speelt, is volgens Lakeman het „flodderige" werk dat onder zoekscommissies afleveren. „Deze commissies verdwijnen Van o Pieter Lakeman. jigel; 'orde in de mist en niemand hoo rugsl ooit meer iets over enige raijng portage. Dat ziet men vaa wanneer leden van ondeeursc zoekscommissies niet de p'6 ros hebben om sabotage van hiurg. onderzoek tegen te gaan, biegele voorbeeld door via een ko gbrei geding informatie boven taf te krijgen. Door dit gedrag v; heer-achtige onderzoekscor missies wordt tegenwerkii <"f 1 automatisch beloond, wa 0UWC men krijgt uiteindelijk zijn zi cheid Er komt geen onderzoeksve choUA slag. Mis-management trac „:vei zich dikwijls te handhavf door het uitschakelen van co >tèten tróleschakels". n Ne Harde beschermlaag Maar vooral in de richting v; de accountants priemt de b schuldigende vinger van I keman. Letterlijk: „Er k e nauwelijks een witte-boordeP^ "va zwendel bedreven worden r.ncess er staat wel een accountaj™ VO( zwijgend toe te kijken. Ze hel ben zichzelf via hun beroej£_° vif sorganisatie, het Nederland; Instituut van Registeraccouij,* tants, verplicht om zaken d1 zij in hun functie tegenkomt geheim te houden, ook als 9 langhebbenden om opheldj ring vragen. Hiermee functiT neren accountants in feite 1 harde beschermlaag voor j bedrijfsleiding tegen kritij van binnen en van buiten".}- Geen wonder dat Lakem zich verheugt over een recei uitspraak van de Hoge Ra die een streep haalt door 1 verschoningsrecht van accoi tants. „Ze mogen nu niet li ger als palingen kronkelen I de belangen van hun cliënf te beschermen, maar zich iets meer moeten g dragen zoals het publiek v wacht dat zij doen: Prim^ONE controleren en niet als hu an verlener van hun goed-be ?r lende cliënten optreden". Ten slotte valt nog deze haal van Lakeman op: genwoordig worden grote co erd z (geril 'e ™olj lis 1 inisti h 1, di uobee cerns die in moeilijkheden geraakt, niet als karkas of veiling gegooid, maar lev< gevild dat wil zeggen: banken snijden de gezonde len uit het concern en d< die aan zichzelf cadeau; restant, de huid met het ha aej wordt aan de andere creditr ren en de aandeelhou< overgelaten. Het slachtl werd als sterfhuis aangedi Vroeger heette het benade n m van crediteuren een pooi j streek, maar wanneer je blik notarissen en advokal fn hebt opengetrokken, kun ev^ gewoon zeggen dat je een g r jjê vanceerde financieeljuri sche contructie hebt uit ngtar dacht" leid Lakeman belooft echter plerren tig dat hij iedereen als r8^r horzel op de hielen zal blijv era zitten. „De standaard-stra >or c gieën van financiële gro eeër machten vertragen of >or t drekken hebben op S( (brui of op mij geen enkel eff Vanwege onze professioi instelling worden we niet JJ§ snel ongeduldig". PIET SNOER oomoi Pieter Lakeman: „Het <fe uitstekend". Uitgeverij "JJ'O Haan, Weesp. Prijs ƒ19,51 WELL WOfA m E c ie op Fa B Franse policier-prijs voor Van de Wetering AMSTERDAM De Neder landse thrillerauteur Janwil lem van de Wetering heeft deze week in Frankrijk de „Grand Prix de Litérature Po- licière 1984" toegekend gekre gen van de Franse culturele staatsinstelling „Maison de la Culture André Malraux". Hij kreeg die prijs voor zijn boek „La massacre de Maine", dat in het Nederlands als „Het werkbezoek" verscheen. Het is een verdere erkenning van de in Maine, USA, wonen de Nederlandse schrijver, die zijn boeken in Frankrijk bij een voornamelijk „literaire" 'MER IE VR. ttr m AM n i uitgeverij ziet verschijn :*s /f/, Ook in Duitsland wordt de Wetering steeds i De Duitse televisie ber* een reportage over hem v en zijn boek over zijn Zenfc varingen „Der leere Spie] 'y Wi („De lege spiegel") kwam c tidr h als pocket uit. Maandag krijgt hij van oud-commü van de Amsterdamse J Toorenaar, in het drijv< Chinese restaurant Sea Pa het eerste exemplaar van nieuwste boek uitgereikt. de tiende Grijpstra Gier-roman, met de titel ratelrat", 3 Meerderheid voor beperking van mestproduktie DEN HAAG Hel Land- bouwschap kan in meerder heid instemmen met het be sluit van minister Braks geen nieuwe bedrijven meer toe te staan in de varkens- en pluim- veevouderij. De bewindsman wil hiermee het mestoverschot tegengaan. In de vergadering van het Landbouwschap bleken de voedingsbonden FNV en CNV. de KNBTB en de CBTB zich in het besluit van de mi nister te kunnen vinden. De CBTB heeft wel problemen met de maatregelen als het gaat om gebieden waar nog geen mestoverschotten zijn. Het KNLC heeft geen enkel begrip voor de maatregelen. Tijdens de behandeling van de landbouwbegroting 1985 in de Kamer zei CDA-woordvoerder Van der Linden geheel achter minister Braks te staan. Ook zijn PvdA-collega Tazelaar toonde zich zeer positief over de maatregel van Braks. Koningin bij 100- jarig KNLC Koningin Bea trix was giste ren in het Haagse Con gresgebouw aanwezig bij de viering van het honderdja rig bestaan van het Ko ninklijk Neder lands Land bouw Comité. Uit handen van KNLC- voorzitter Lu- teijn ontving de koningin het gedenk boek „Agra risch positief", dat de ontwik keling in de land- en tuin bouw in de af gelopen 25 jaar beschrijft. Naast de ko ningin minister Braks. „Geef boeren meer tijd voor betaling superheffing" DEN HAAG Het bestuur van het Landbouwschap wil dat boeren langer de tijd krij gen om de superheffing op melk te betalen. De tot nu toe voorziene betaaldatum van 1 november moet zeker met en kele weken verschoven wor den, gezien de administratieve problemen rond de betaling. Als de problemen met de hef fing niet vóór 1 december zijn opgelost, moeten boeren tot in 1985 uitstel van betaling krij gen vanwege de talrijke beta lingen die zij in de maand de cember al hebben. In de Tweede Kamer heeft CDA-woordoverder Van der Linden gisteren bij de begro tingsbehandeling voor land bouw gevraagd om een deel 'van de 60 miljoen aan inko menstoeslagen te gebruiken om melkveehouders uit te ko pen en hun produktiecontin- genten beschikbaar te stellen voor kleine melkveehouders met een bedrijfsopvolger. DEN HAAG „We ko men er niet onderuit", zegt Joris Schouten. De voorzitter van het Land bouwschap vreest dat er voorlopig nog wel koppen blijven rollen in de land en tuinbouw, „en dat is te betreuren. Het probleem is duidelijk. De produktie gaat steeds voort, terwijl de stagnerende afzet een blokkade vormt. Het zou goed zijn als de hele land en tuinbouw zich eens op die situatie zou bezinnen, eens na zou denken over waar het naar toe moet". Opvallend genoeg beschikt Schouten nog over een flinke dosis optimisme. „Niks belab berde toestand, we staan er helemaal niet hopeloos voor. Er blijven mogelijkheden voor goede agrarische ondernemin gen. Boeren en tuinders zullen er altijd zijn, want mensen moeten toch eten". Zo denkt ook een toenemend aantal boerenzonen en -doch ters erover. Meer en meer jon geren gaan in het bedrijf van de vader werken, zo zegt het Landbouw Economisch Insti tuut op grond van CBS-cijfers. „Dat is geen goed nieuws", zegt Schouten, die tevens voorzitter is van de KNBTB en daarnaast lid van de Eerste Kamer voor het CDA. „Deze sector heeft een grote produk tie. De verdiensten kunnen echter niet alsmaar groter worden. Meer boerenzoons in het bedrijf betekent het verde len van de koek over meer mensen". De bevolking in West-Europa neemt niet meer toe. In West- Duitsland, de grootste afnemer van Nederlandse landbouw- produkten. neemt de bevol king zelfs wat af. In eigen land neemt de welvaart niet meer toe. Al met al zorgelijke ont wikkelingen voor Nederland als voedselproducent, temeer JORIS SCHOUTEN, VOORZITTER LANDBOUWSCHAP: ren "voor geïnteresseerde en gevaarlijke CDU- parlementa riërs". Voor de bondskanselier is het een groot geluk dat deze avond nooit heeft plaats ge vonden. Hoewel Kohl niet alle vragen kon beantwoorden, lijkt zijn positie voorlopig niet in ge vaar. Dat kan echter snel ver anderen als er weer nieuwe feiten aan het licht zouden ko men en dat is niet uitgesloten. Bij de justitie in Bonn, die druk bezig is met de strafrech telijke kanten van het Flick- -schandaal, ligt immers nog een berg dossiers van Flick die de commissie nog niet ter inza ge heeft gehad. De verbeten heid waarmee Flicks' advoca ten proberen te verhinderen dat de justitie de dossiers aan de onderzoekscommissie geeft, doet vermoeden dat er explo sief materiaal tussen zit. Vol gens het gezaghebbende week blad Der Spiegel, dat voortdu rend met nieuwe onthullingen in het Flick-schandaal komt, zou Flick allerlei gevens ver zameld hebben uit de persoon lijke en intieme levenssfeer van de politici die zo royaal met giften bedacht werden. Het is dan ook niet uitgesloten dat Kohl nog eens opnieuw voor de commissie moet ver schijnen. DONDERDAG 8 NOVEMBER 1984 PAGINA lj PIETER LAKEMAN IN BOEK ,HET GAA T UITSTEKEND omdat de boeren en tuinders in ons land toch al erg kwets baar zijn, gezien de zeer be scheiden thuismarkt. De klad zit dus duidelijk in de afzet- kant van het produktieproces Zorgen Schouten erkent dat het zelf opzetten of overnemen van een boerenbedrijf met deze kennis in het achterhoofd er niet makkelijker op zal wor den. „Vroeger hadden de boe ren pijn in de rug van de zwa re lichamelijke arbeid die ze moesten verrichten. Tegen woordig krijgen ze gewoon pijn in hun hoofd van de zor gen. Zo staan we d'r momen teel voor. Het zal in de toe komst alleen nog maar scher per worden. Er zal hard ge werkt moeten worden om het aantal boeren niet te ver te la ten teruglopen, en dat is een bijna onmogelijke opgave". Het is zuur om te constateren, maar de problemen in de sec tor hebben in zekere zin een louterende, schiftende invloed. Wie zijn zaakjes niet goed in orde heeft, valt af; de sterke, beter geleide bedrijven overle ven de slachting, zegt Schou ten. „In feite is het een proces dat al sinds de oorlog loopt, maar nu extra sterk voelbaar is. Waar het in uitmondt? De gelederen zullen in ieder geval flink worden uitgedund. Het is een ongekend saneringsproces, dat niet makkelijk is te keren. Het is een gegeven, waarbin nen we een beleid moeten op bouwen waarmee de scherpe kanten zoveel mogelijk weg vallen, worden weggeslepen". Revolutie Of dat beleid nu wel of niet slaagt, de techniek gaat door en is niet te stoppen. Daarover sprak Schouten niet lang gele den op een bijeenkomst van landbouwers in Raalte (O.). „We staan aan het begin van een revolutie van de agrari sche produktie, na die van de Moeilijkheden Tijdens de ondervraging die vroeg in de middag begon en tot in de avond duurde kwam Kohl toch enkele malen in de problemen. Zo had hij "geen verklaring" voor een pikante notitie van Von Brauchitsch. Daarin legde de Flick-mana- ger na een gesprek met Kohl vast dat de christen-democraat er voor zou zorgen dat de CDU geen problemen zou maken over de belastingvrijstelling. Kohl zou, zo noteerde Von Brauchitsch, een "voorlich tingsavond" in Bonn organise- mand dat vijf jaar geleden zou hebben voorspeld, hadden de tuinders hem voor gek ver klaard. Toch blijkt het te kun nen, want de ontwikkelingen gaan in een golfbeweging. Vo rig jaar zijn er melkprijzen be taald waar men van stond te kijken. Zo blijft in de toekomst alles mogelijk". Geen doorbraken Het vinden van grote, nieuwe afzetmogelijkheden zou veel oplossen, denkt Schouten. „Die mogelijkheden zie ik echter vooralsnog niet direct. Zo pra ten we wel over de verwer king van agrarische produkten in andere sectoren. Het ge bruik van deze produkten voor andere dan voedingsdoe leinden is zeer beperkt in z'n mogelijkheden. Er zijn op het ogenblik helemaal geen door braken op dit gebied te zien". Met andere woorden, in de al ternatieve afzet zit bitter wei nig ruimte. Ook ziet Schouten weinig in de gedachte om premies te ge ven aan boeren die bereid zijn over te schakelen naar bij voorbeeld bosbouw, vlasbouw of oliehoudende zaden. „Wie overschakelt op houtproduk- tie, moet bedenken dat de ren tabiliteit in Nederland erg laag zal zijn en dat er veel over heidsgeld bij moet. Waar sub sidies moeten worden gegeven aan het ene, zal het andere steun moeten ontberen. Wat vlas betreft denk ik niet dat we kunnen concurreren met grote vlastelers als België en Frankrijk. Oliehoudende za den? We hebben nog niet de beschikking over zaden die aan ons klimaat gewend zijn, en een grote mate van oogstze- kerheid hebben. Daar zal nog heel wat onderzoek voor nodig zijn, dat jaren zal vergen. Zo lang zal het minstens nog du ren voordat de problemen in deze sector het begin van een oplossing zullen kennen", zegt Schouten. ARJEN VAN DER SAR z'n beloop wordt gelaten, komt er een ongelofelijke druk te staan op de prijzen. Dan zullen -alleen de hele goede boeren met gezonde bedrijven zich staande kunnen houden, veel kleine en grote bedrijven kun nen dan de race niet meer vol houden. Bedrijven die nog niet zo lang geleden veel geïnves teerd hebben, zullen dat het hardst merken. Zij zitten met hoge lasten en kunnen hun produktie niet zo ontwikkelen als ze dachten. Het gevolg: een gigantische ontvolking van het platteland. Ik zou als voorzit ter van het Landbouwschap voor een dergelijke ontwikke ling nooit de verantwoorde lijkheid willen dragen. Er val len dan te veel bedrijven om in een te snelle ontwikkeling". Joris Schouten, voorzitter van het Landbouwschap: „Het is een ongekend saneringsproces, dat niet makkelijk is te keren". kunstmest en de mechanisa tie", zei Schouten. „DNA-technieken, bio-techno- logie, ontwikkelingen in de melkveehouderij en de akker bouw zullen ervoor zorgen dat er over een jaar of twintig veel meer geproduceerd zal worden dan nu". De voorspelling klonk bijna juichend. „Zo was die niet bedoeld. Het is na tuurlijk op zich wel prettig om als producent te kunnen zeg gen dat je een veel grotere produktie dan voorheen hebt. De rentabiliteit kan daardoor groter worden en dat gebeurt naar verwachting ook met het inkomen. Maar na de revolutie zal de spoeling alleen maar dunner worden. De inkomens op de boerenbedrijven zijn nu al niet om over naar huis te schrijven, en zal dat voorlopig ook niet beter worden". Volgens Schouten zal de pro duktie in de toekomst nog veel moeilijker te beheersen zijn. „Ik zeg niet dat de revolutie in vijf jaar z'n beslag zal hebben gekregen. Het moet allemaal nog op grote schaal gebeuren. Het kan een kwestie van vele jaren worden, hoe lang weten ook de onderzoekers niet. Maar je bent er zo". Gegeven verder de stagneren de afzet, ziet het er naar uit dat de Nederlandse boer er al leen maar op achteruit gaat. „Daar lijkt het wel op, en zon der ingrijpen zal het markte venwicht alleen maar meer worden verstoord. Als dit op Gunstige positie Het pessimisme van Schouten gaat tot hier en niet verder, want: „In bepaalde opzichten zitten we wel in een gunstige positie. Nog steeds. De goede produktie-omstandigheden voor bijvoorbeeld de melkvee houderij, tuinbouw en var kensvlees zijn niet aangetast. Daar hebben we met behulp van de overheid ook veel goed werk aan Verricht-". Schouten noemt de ruilverkaveling, de uitstekende waterbeheersing, onderwijs, onderzoek, voor lichting. „Wat heeft men intussen in andere landen op de wereld gedaan? De eigen markten be schermd. Zo ontstond protec tionisme, zoals wij die in Ne derland nooit hebben gekend. Onze boeren en tuinders zijn daarom gehard, altijd ten volle blootgesteld aan concurrentie. Daar vertrouw ik nog steeds op. Bovendien kan een ongun stige situatie snel omslaan in een gunstige, en dat is voor mij reden de moed erin te houden. Op het ogenblik zijn er veel bloemen, en de prijzen zijn in dat deel van dé land en tuinbouw niet direct ramp zalig laag te noemen. Als ie-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1984 | | pagina 10