BP
Het ontbreekt
PvdA en WD
gewoon aan
lie wil zich
politiek
}loot te geven"
DA-FRACTIEVOORZITTER
OPWALENKAMP:
pagiwEIDEN/REGIO
£ckUc (Soutunt
DINSDAG 6 NOVEMBER 1984 PAGINA S
i li
het Am-
in Voor^mk
•mengde) J
Andre
'iek. Be
dag van
tot viji
tot viei
e fancy
tot vijl\
sebroeh
\n deren:
servato-
id
i/i
3
n
d in de
Leider-
Kruis-
\ederen
Ln^IDEN - Jo°P Walen"
11. HetimP "Het duidelijkste
odigiitrschil van nu met de
uur. sriode van voor 1980 is
rel, dat de nieuwe frac-
ievoorzitter van de PvdA
neer dan haar voorgan-
gers binnenskamers zaken
JfW gladstrijken en oplos-
r Deiep- Jit Peters (tot 1982
uit de'dA-fractievoorzitter, nu
r AlidaÈthouder van ruimtelij-
■dween,t ordening GV) had
°steerd\ gemeenteraad een
n rechtrandere manier van
Vgbaa/ftreden, hij schuwde het
Inflict met zijn eigen
lethouders niet. Peters
(terpreteerde de open-
eid dermate ruim, dat hij
et conflict aanging en de
~JJJJrethouders op hun vestje
nc tuwde wanneer hij vond
het niet goed zat. Er
'erhaiMf toen heel wat botsin-
idelijmn geweest, met name
issen Jit Peters en zijn
thouder Cees Waal.
frietje van der Molen
jnds 1982 PvdA-fractie-
\fT Jorzitter GV) zul je in
dagelijkse politieke
jng van zaken geen con-
i fcten horen aangaan met
star wethouders. Die
lorden achter gesloten
kuren in het overleg tus-
J 'k in wethouders en fractie-
verhocf°rzitters °Pgelost".
i 3%aJr heeft in feite geen poli-
dt de )ke discussie plaats in de
5 behJmeenteraad. Het ontbreekt
■vikkel rdA en VVD simpelweg
Nieun bereidheid en ambitie
zich politiek bloot te ge-
rèn. In het besef dat de pro-
zfemen binnenskamers al
r0 ilost, luistert men
^eavffii iendelijk en met een glim-
oedbel ;hje naar wat de oppositie-
jrgesta rtner
nog te berde brengt,
nder evenwel de politieke
icussie aan te gaan".
j wijst op het gedrag van
eiinf VVD bij de behandeling
de Woonlastennota: aan-
or| nkelijk felle kritiek
VD-raadslid Jansen: „Het
eenkol meer een propagandafol-
Huis i r van de PvdA, de woon-
De vr« iten moeten juist omhoog")
deling in de raacnvolledig werd
i in oi reslikt en in een enkele re-
jec 1 als afgedaan werd be-
id zijn a r.
leid uiteindelijk niet zo bij
ster veel met het college van
mening verschillen. Politiek
inhoudelijk zijn we het be
paald niet oneens met een
hele hoop zaken, maar het
gaat juist om de manier
waarop de dingen worden
uitgevoerd".
„Het college wenst ons graag
in een vijandsrol te drukken.
Maar ik verrek het om die
rol te vervullen, want poli
tiek gesproken is er geen
sprake van een vijandsrol.
Het zou uitsluitend een thea
trale rol zijn die nodig is om
hun exclusiviteit de recht
vaardigen en ik wil geen ex
cuus vormen voor het feit
dat zij piet z'n tweeën in het
college zitten. Mijn ervaring
is dat het front zo hecht in
elkaar zit, dat er voor ons
nauwelijks eer aan te beha
len is. De VVD hecht zoveel
waarde aan haar plaats in
het college, dat zij zich maar
nauwelijks profileert en zich
het liefst zo klein mogelijk
maakt naast de PvdA. Er is
geen doorkomen aan".
„Ik profileer liever het
standpunt van het CDA in
de zijlijn zodat de mensen
kunnen zien dat er een alter
natief is, dan dat ik me stort
in een gevecht waar toch
geen winnen mogelijk is. De
VVD zal, als het er op aan
komt, toch altijd door de
bocht gaan. Dat is nu al op
zeer belangrijke punten ge
bleken dus dan hoef je je niet
af te vragen hoe dat bij de
politiek minder belangrijke
punten gaat. Kijk maar naar
zaken als het lozingsrecht en
het verkeer. Als het puntje
bij het paaltje kwam, hebben
ze bijna altijd het moede
hoofd
'ultu louwd- Walenkamp: „An-
i;v rhalve zin uitspreken..
min? n de"k ik, wat is hier nu
ing hi n band, dat kan toch
dins Woon n'et de maS tocb
(je v rwachten dat de VVD be-
lursverantwoordelijkheid
il dragen en dus de poli-
?ke verantwoordelijkheid
ekt en daar ook inhoud
Sn geeft. Ze hebben het i
ument van de macht
nden en daar moeten
■h voor verantwoorden,
fet is van belang dat ieder-
d Pn kan horen wat de poli-
urn 'e^e acbtergronden zijn van
n P mensen, die dat politieke
Machtsmiddel exclusief voor
ibiij- r^zelf opeisen".
Vijand
V» Fn er van u^* ^at we a^s
fDA over de uitgangspunten
2-72aoJn doelstellingen van het be-
Superambtenaar
„De rolverdeling in de raad
zou zo moeten zijn, dat de
fractievoorzitters de politieke
lijn bepalen en dat het colle
ge naar hen luistert. Jammer
genoeg werkt het niet zo; de
wethouders bepalen het be
leid. Ze proberen in principe
een conflictloze coalitie te
hebben dat zouden wij
ook doen maar tegelijker
tijd lijkt het wel eens of ze
zich ontslagen achten van de
plicht om in het openbaar
politieke verantwoording af
te leggen. De wethouders
hebben steeds meer de nei
ging zich te ontwikkelen tot
een soort superambtenaar en
daarmee depolitiseren ze het
geheel".
Walenkamp noemt volks-
huisvestings-wethouder Dick
Tesselaar, die al enkele ma
len heeft laten weten voorlo
pig nog niet op te zullen
stappen. Het is genoegzaam
bekend dat Tesselaar de vol
tooiing van de Stevenshof als
wethouder mee wil maken.
„Tesselaar geniet ieders
waardering omdat het een
aardige vent is, maar op het
moment dat hij zegt „ik wil
25 jaar wethouder blijven"
geeft hij in feite aan, dat hij
het zaakje als een technische
klus beschouwt. Maar dan
Kratje bier
„Als ei- een nieuw raadslid in
de raad komt, gaat hij op een
stoel zitten en krijgt hij zijn
stapeltje post voor zich. Dan
is hij raadslid en moet hij zijn
functie en zijn taken gaan
waarmaken. Dat kan hij ech
ter totaal niet, want hij weet
bijvoorbeeld niet eens waar
op het beleid van de gemeen
teraad gebaseerd is. Hij heeft
natuurlijk wel het verkie
zingsprogramma uit zijn
hoofd geleerd... Maar als je
bijvoorbeeld in de raad zou
vragen „wie bezit er een
exemplaar van het Struc
tuurplan voor de Binnen
stad" (waarin jaren geleden
de uitgangspunten van het
beleid op het gebied van de
ruimtelijke ordening werden
vastgelegd GV), als je dan
meer dan vijf vingers om
hoog ziet gaan, krijg je van
mij eeri kratje bier. Men
De lokale democratie
De Leidse gemeenteraad: Een
burgemeester, 39 raadsleden
en zes uit hun midden gekozen
wethouders. Vier wethouders
behoren tot de PvdA-fractie en
twee tot de WD-fractie. Met
de burgemeester vormt dit zes
tal het dagelijks bestuur van
de gemeente; de gemeenteraad
is het algemeen bestuur van
de stad.
Er heeft zich in de afgelopen
vijftien jaar een wezenlijke
verandering voorgedaan in de
Leidse gemeenteraad. In het
begin van de jaren zeventig
werd door toedoen van de
PvdA het afspiegelingscollege
(een college van B en W waar
in vrijwel alle partijen verte
genwoordigd zijn) aan de kant
gezet en werd het 'programcol
lege op smalle basis' geïntro
duceerd: een college waaraan
slechts enkele partijen op
grond van een tevoren over
eengekomen politiek program
deelnemen. Deze constructie
veranderde het karakter van
de gemeentepolitiek ingrij
pend. Waar enkele partijen de
politieke krachten bundelden
in het college, werden de over-
blijvenden in een oppositierol
gedwongen. Zijn de partijen
die niet aan bet college deelne
men nog wel in staat hun be-
stuursverantwoordelijkheid
waar te maken? En, in hoever
re zijn zij hiervoor afhankelijk
van de medewerking van de
collegepartijen? Of zijn het en
kel en alleen deze collegepar
tijen die de dienst in Leiden
uitmaken.
Verslaggever Gert Visser
sprak hierover met de fractie
voorzitters van CDA, WD,
PSP en PvdA. Vandaag het
eerste deel van vier beschou
wingen over de lokale demo
cratie: Een gesprek met Joop
Walenkamp, fractievoorzitter
van de grootste oppositiepartij
in de gemeenteraad, bet CDA.
Het is reeds tien jaar geleden
dat het CDA deel uitmaakte
van een Leids college. Na ja
ren felle oppositie, heeft het
CDA zich nu de rol aangeme
ten van een constructief mee
denkende partij. Hoewel, Wa
lenkamp zegt de harde opposi
tie niet te willen schuwen
wanneer hij over voldoende
middelen zou beschikken.
Volgende week dinsdag komt
de tweede politieke voorman
aan het woord.
moet hij solliciteren naar de
functie van hoofd volkshuis
vesting bij de gemeente Lei
den, dan kan hij als ambte
naar de Stevenshof volbou
wen. De functie van wethou
der is een politieke en dat
brengt met zich mee, dat je
in het openbaar verantwoor
ding af moet leggen. Het
moet niet zo zijn, dat je de
politiek als een doorkruising
van je nuttige arbeid be
schouwt. Zo kan ik me bij
voorbeeld niet meer herinne
ren, dat ik voor het laatst
wethouder Schoute (wel
zijnswethouder voor de VVD
GV) aan het woord heb
gehoord, wanneer ik hem in
het openbaar iets van zijn be
leid heb horen verdedigen.
Dick Tesselaar hoor je ook
zelden meer dan twee zinnen
uitspreken en dan vooral om
zijn mening te geven, te la
ten blijken of hij ergens voor
of tegen is. Maar de politieke
discussie als zodanig wordt
niet gevoerd".
Hellehond
„De wethouders maken ge
bruik van procedures en
technische foefjes om zich af
te schermen tegen kritiek
van de fracties die niet in het
college zitten. Voormalig
burgemeester Vis bewaakte
de procedures als een helle
hond. Zijn opvolger Goekoop
heeft een hele hoop kwalitei
ten die Vis weer niet had,
maar aan deze kwaliteit zou
hij best wel eens wat meer
aandacht mogen besteden.
Goekoop moet de procedures
bewaken en zorgen dat het
houvast dat je nodig hebt als
raadslid, er ook werkelijk is.
Nou, elk houvast ontbreekt,
als raad moet je je gelijk zien
te krijgen door met handen
en voeten te werken. Je kunt
zeker niet automatisch ver
trouwen op afspraken met
het college. Zaken zoals
schriftelijke vragen kunnen
jaren onder water worden
gehouden. Maar je kunt je
niet als raadslid verliezen in
het bewaken van procedures.
We zouden in Leiden al bijna
al onze tijd kwijt zijn om te
zorgen dat alles gebeurt zoals
het hoort te gebeuren".
Joop Walenkamp: „PvdA en VVD zijn op precies hetzelfde aanvechtbare punt gekomen dat zij mijn partijvoorgangers in het verleden verweten hebben: ze
hanteren de macht verkeerd en ze leggen in feite geen rekenschap af van de dingen die ze doen".
heeft het gewoon niet en het
is er ook niet meer. Als je
erom vraagt, krijg je waar
schijnlijk van de bibliotheca
ris te horen dat hij er nog
eentje heeft en dat hij het
met heldenmoed zal verdedi
gen, omdat er verder geen
exemplaren meer van zijn".
„Het college moet er juist
voor zorgen, dat de raad over
alle middelen beschikt om
zijn verantwoordelijkheden
te kunnen waarmaken. Op
het moment dat ik drie da
gen voor een vergadering
van een raadscommissie zo'n
pak zeer ingewikkelde mate
rie op m'n bord krijg en daar
dan een gefundeerd oordeel
over moet geven... dat kan
niet. Alleen een fractie die
over een wethouder be
schikt, is daartoe in staat. Die
wethouder komt immers op
een gegeven moment in de
fractie zeggen: „Over drie
maanden komt dit of dat
plan in de raad, ik ben er nu
al mee bezig met m'n ambte
naren, het gaat die en die
kant op en wat vind jij ervan
Pietje". Die wethouder gaat
dat dan de volgende dag ver
der uitwerken, een week la
ter brengt hij het nog een
keertje in zijn fractie en zo
wordt dat geleidelijk opge
bouwd. Als je dan in drie da
gen de materie door moet
werken, dan is dat niet meer
dan de concrete vormgeving
van wat je allang hebt zien
aankomen. De partijen die
niet in het college zitten zul
len nooit in staat zijn om de
zaken afdoende te kunnen
beoordelen. Het gevolg is dat
de stukken zo in de
prullebak flikkeren of een
ondoordachte mening gaan
leveren. Of ze zoeken er een
bepaald facet uit en verhef
fen dat in de commissie tot
een geweldig politiek punt.
De wethouder hangt achtero
ver en denkt „prima laat ze
daar maar over zeuren, als
de rest er maar doorkomt"
en is natuurlijk dik tevreden.
De controlefunctie die de op
positie wordt toegedacht, kan
zo onvoldoende gestalte krij
gen".
„Wanneer het college denkt
„vanuit de raad wordt te
weinig aangedragen waarop
wij in hoeven, kunnen of
moeten gaan" dan hebben ze
gedeeltelijk gelijk. Maar de
raad krijgt vaak te weinig
inzicht en te weinig informa
tie om zich te kunnen red
den, het college kan vaak
met een eenvoudige oplos
sing de raad de mond snoe
ren. De informatieachter
stand is te groot".
Haren overeind
„We hebben vaak behoefte
aan ondersteuning van amb
tenaren. Dus pak je dan de
telefoon en belt ambtenaren
op. Die zijn onmiddellijk be
nauwd dat ze daardoor in
conflict komen met hun wet
houder. Ik begrijp dat wel
een beetje en pak het dan
ook wel eens formeel aan.
Dan zeg ik, kom eens op be
zoek bij ons in de fractie. Als
antwoord krijg je dan „dat
moet m'n wethouder weten,
die moet het goedkeuren",
nou dan gaan mijn haren al
overeind staan".
„Als je 's avonds, als de frac
ties vergaderen, de deur bij
de PvdA opendoet, zie je
daar een handvol topambte
naren zitten. Maar ik heb al
tweemaal meegemaakt dat
Peters, toen hij nog wethou
der van onderwijs was, tegen
één van zijn ambtenaren zei:
„Nee, ik vind het .niet goed,
dat jij naar de CDA-fractie
gaat. Als ze vragen hebben,
dan stellen ze die maar in de
raadscommissie". Toen heb
ik hem ook echt stijf geschol
den. Terwijl hij als raadslid
over openheid zeer duidelij
ke denkbeelden had, gaat hij
als wethouder opeens dit
soort streken uithalen".
„Wij worden altijd dwars ge
zeten door het college op dat
punt. Een beetje paranoia, 't
lijkt echt alsof wethouders
bang zijn dat ambtenaren ge
heimen zullen verklappen.
De grootste oppositiepartij en
de kluster van klein-links
moet je een klein ambtelijk
bureautje geven. Het college
versterkt wel z'n eigen
kracht door het aantrekken
van bestuursambtenaren en
we vinden dat hetzelfde zou
moeten gebeuren met frac
ties die niet in het college zit
ten. Er moet geld komen
voor één of twee functiona
rissen die fulltime inzetbaar
voor de oppositiepartijen
moeten zijn. Daarmee ver
sterk je de oppositie en dus
het gehalte van de democra-
Tegendraads
„Als je maar genoeg geduld
hebt. weet geen raadslid
meer wat er een jaar of drie
geleden gebeurd is. Als een
motie die in de raad is aan
genomen, door het college
niet wordt uitgevoerd, is er
niemand die dat merkt. De
raad zou daar een soort con
trolesysteem voor moeten
hebben Neem een man als
Waal, die alles baseerde op
het Structuurplan voor de
Binnenstad. Wanneer hij de
raad daaraan herinnerde, zag
je iedereen denken „nou, hij
zal wel gelijk hebben, want
hij wist altijd al zoveel van
vroeger". Maar als je dat
ging controleren, bleek dat
hij een aantal dingen totaal
tegendraads uitlegde Goed,
dat hoort bij de politieke tru-
cen, maar ik vind het een
zeer twijfelachtige truc, om
dat je dat alleen maar kan
doen omdat de niet-college-
partijen de middelen onthou
den worden om die controle
functie uit te oefenen".
„Op den duur ben ik dan
toch wel weer tevreden over
wat er op de lange termijn
via de achterdeur weer te
rugkeert in het beleid. Het
geeft in ieder geval voldoen
de bevrediging om te zeggen
Je doet het niet voor niets".
Óp het moment dat we de in
strumenten in handen heb
ben om oppositie te kunnen
voeren en die rolverdeling
over en weer van elkaar ge
accepteerd woj-dt, dan vind
ik het zinvol om te doen, die
echte oppositierol. Maar dan
moet men ook accepteren dat
de oppositiepartij een extra
taak heeft om het mes tot op
het bot te laten doordringen
en te snijden waar dat nodig
is. Anders leidt het tot diepe
en sociale persoonlijke klo
ven zoals die in het verleden
zijn ontstaan. Daar zijn fan
tastisch goede personen vol
ledig aan kapot gegaan Dat
mag niet gebeuren, dat is de
lokale politiek niet waard
We zijn immers geen beroep
spolitici".
Regenten
„Wij zitten in de oppositie
sinds 1974 en ik denk dat dat
het CDA alleen maar goed
heeft gedaan, omdat we ons
zeer bewust geworden zijn
van wat politiek hoort en
niet hoort en wat democra
tisch gezien verstandig en
onverstandig is. In het verle
den hebben wij ons best wel
aan het achteloos beoefenen
van de macht schuldig ge
maakt, maar we zien nu dat
hetzelfde gebeurt met PvdA
en VVD. Ze hebben te lang
in het zadel gezeten, te han
dig omgesprongen met de
meerderheden die ze hadden
om niet echt in gevaar te ra
ken. En dan doet zich het so
ciologische principe voor wat
heet 'circulatie van de elite'
Zij zijn nu op precies hetzelf
de aanvechtbare punt geko
men, dat zh mijn partijvoor
gangers in het verleden ver
weten hebben: ze hanteren
de macht verkeerd en ze leg
gen in feite geen rekenschap
af van de dingen die ze doen
Ze zijn niet meer vatbaar
voor de open politieke dis
cussies die je in deze tijd best
mag verwachten, t Zijn ech
te regenten geworden
GERT VISSER
