Ontslag Barzel
vrijwel zeker
jéJïeuw leven voor Westeuropese defensieunie
I
ITENLAND
£etctac6orncwtt
Gèèn overleg zolang
Euroraketten er nog staan
apop
is
ItEES VOOR TERUGTREKKING AMERIKAANSE TROEPEN
BONDSDAGVOORZITTER VERSCHIJNT
OPNIEUW VOOR COMMISSIE
DONDERDAG25OKTOBER 1984PAGINA IS
^ngersnood in Ethiopië
t elke dag 250 doden
t)IS ABEBA Ethiopië gaat eert
irt miljoen mensen uit de door droog-
getroffen gebieden evacueren. Ze
gen slachtoffer te worden van de
gersnood als er geen onmiddellijke
j wordt geboden. Het land heeft gis-
p om grootscheepse internationale
Jselhulp gevraagd. De acties moeten
I week op gang komen.
Rode Kruis en de regering hebben
luchtbrug opgezet om de slachtoffers
e bedreigde gebieden van voedsel te
•zien. Door de jarenlange droogte is
iongersnood ontstaan, die al enkele
en lang dagelijks ongeveer 250 men-
gvens eist. Volgens de nationale
(organisatie worden meer dan 7 mil-
mensen met de dood bedreigd.
Deense koningin
ontwerpt bijzondere
postzegel
KOPENHAGEN Koningin
Margrethe II van Denemarken
zal een van de 24 bijzondere post
zegels ontwerpen, die worden
uitgegeven ter herdenking van
de 40e verjaardag van de bevrij
ding van Denemarken van de
Duitse bezetting op 4 mei 1945.
De Deense vorstin is een meer
dan verdienstelijk kunstenares,
die talrijke kerstkaarten, postze
gels en ontwerpen voor de
Groenlandse posterijen heeft ge
maakt. Verder is zij een boekillu-
stratrice en vertaalster van bui
tenlandse literatuur.
■AARNEMER BIJ VERKIEZINGEN:
^Nicaragua
?chte keuze
Franse premier eist
vrijlating journalist
PARIJS De Franse premier Fa-
bius heeft de Sovjet-Unie en Af
ghanistan ernstig gewaarschuwd
inzake de veroordeling van de
Franse journalist, Jacques Abou-
char, die in Kaboel 18 jaar gevan
genisstraf moet uitzitten. Fabius
eiste gisteren een zo spoedig moge
lijke vrijlating van de journalist.
Abouchar werd afgelopen week
einde tot 18 jaar werd veroordeeld,
nadat hij half september bij de Pa-
kistaans-Afghaanse grens troepen
was gearresteerd. Politieke waar
nemers menen dat de zware ver
oordeling dient als afschrikking
voor westerse journalisten om niet
meer naar Afghanistan te gaan.
Weinberger: ruimteveer
mogelijk bruikbaar in
„star wars-systeem"
LOS ANGELES De Amerikaan
se minister van defensie, Caspar
Weinberger, heeft geopperd dat
ruimteveren mogelijk gebruikt
kunnen gaan worden bij experi
menten voor een verdedigingssys
teem in de ruimte, dat in het alge
meen wordt aangeduid als het „star
wars-systeem".
In een dergelijk systeem zouden
wapens in de ruimte vernietigd
kunnen worden met niet-nucleaire
middelen. De ideeën voor Daarbij
bestaat volgens Weinberger de mo
gelijkheid dat sommige experimen
ten vanaf een ruimteveer beproefd
zullen worden.
PRAVDA:
MOSKOU De Pravda heeft in haar editie van vanmorgen
speculaties over een mogelijke hervatting van de ontwapenin
gonderhandelingen zonder dat de nieuwe Amerikaanse raket
ten uit West-Europa worden teruggetrokken naar het rijk der
fabelen verwezen. Terugtrekking van de raketten blijft een
voorwaarde voor het hervatten van besprekingen over kern
wapens, aldus het orgaan van de communistische partij van de
Sovjetunie. Waarnemers wijzen erop dat de Sovjetunie duide
lijk wil maken dat er, ondanks de milde toon van president
Konstantin Tsjernenko in een vraaggesprek met de Washing
ton Post, niets is veranderd in Moskou's houding ten aanzien
van het rakettenvraagstuk.
Papandreou wil EG-
sancties
tegen Polen opheffen
ATHENE De Griekse premier Pa
pandreou zal tijdens de komende top
conferentie van de Europese Gemeen
schap in Dublin de eis van Polen op
tafel leggen dat de EG alle sancties te
gen dit land opheft.
Dit heeft de Griekse premier gisteren
na terugkeer uit Polen tegenover de
pers verklaard. De EG besloot na de
afkondiging van de staat van beleg in
Polen, drie jaar geleden, een aantal
sancties tegen Warschau af te kondi
gen. Volgens Papandreou is de Poolse
regering op weg naar „normalisering
en liberalisering". Hij noemde gene
raal Jaruzelski een „patriot".
EN HAAG Nadat de
indinisten in de zomer
l u 1979 na een jaren-
nge burgeroorlog een
nd hadden gemaakt
het schrikbewind
Bi dictator Anastasio
^Hmoza, beloofden zij Ni-
^^^■agua onder meer „de
vrije verkiezingen
n deze eeuw". Nu, bij-
I vijf en een half jaar
Ier, staan ze op het
pt die belofte gestand
I doen. Zondag 4 no-
rnber worden in Nica-
Eua verkiezingen ge-
fuden voor een presi-
'nt, een vice-president
i een parlement,
ïerlijke en vrije verkie-
ïgen", verklaren de
ndinistische macht-
tipUbb ers.
H SVhijnverkiezingen", is het
Tdeel van de rechtse en
Itrum-linkse partijen, die
Irom besloten hebben de
ilYVJpbusstrijd te boycotten.
weet het niet. Ik zal het
11 ,ter Plekke k"nnen zeg-
JV\ luidt het commentaar
,1 dr. Th. Kerstiëns, een
QO de twee officiële Neder-
#idse waarnemers bij de
Otj* iezingen in Nicaragua.
ïgsorganisatie Cebemo,
I P. NelisSen, medewerker
C KC Clat-Nederland, waren
Ier dit jaar ook al waar-
pil- j_er van de Nederlandse
ïring bij de verkiezingen
SI Salvador. Hun eindver-
werd in de Tweede Ka-
1» met veel instemming
Niet zo verwon-
lijk dus, dat zij werden
verzocht ook het verloop van
de verkiezingen in Nicaragua
voor ons land in de gaten te
houden.
„Het is niet zo dat de rege
ring naar elk land waarne
mers kan sturen. Je moet af
wachten of landen vragen
om buitenlandse waarne
mers. Op zo'n manier willen
ze de geloofwaardigheid van
hun verkiezingen vergroten.
Aantonen dat ze open en de
mocratisch zijn", verduide
lijkt Kerstiëns. „Of dat inder
daad zo is, weten we pas als
we er geweest zijn. Minister
Van den Broek heeft niet
voor niets gezegd, dat het
sturen van waarnemers geen
legitimering van de verkie
zingen inhoudt".
Belang verkiezingen
Waarnemen op uitnodiging;
dat roept de vraag op of
waarnemers kunnen gaan en
staan waar ze willen? Of ze
niet alleen mooi plaatjes krij
gen voorgeschoteld? In het
geval van Nicaragua komt
daar bij, dat de belangrijkste
oppositiepartijenbesloten
hebben de verkiezingen te
boycotten. 'Kortom, de vraag
of het sturen van waarne
mers naar een land als Nica
ragua wel zjn heeft?
Kerstiëns voelt er de dag
voor zijn vertrek naar Mid-
den-Amerika niets voor om
in te gaan op de politieke
verhoudingen in Nicaragua.
„Wij rapporteren aan het Ne
derlandse parlement. Ons
oordeel komt in het eindver
slag", zegt hij gedecideerd.
Wel wil hij, in algemene zin,
iets kwijt over het belang
van verkiezingen voor Nica-
„Je kunt niet ontkennen dat
de revolutie van 1979 een
zeer originele omwenteling is
geweest. Alle sectoren van de
Dr. Kerstiëns houdt voor de Nederlandse regering het verloop van de verkiezingen in Nicaragua
nauwlettend in het oog.
maatschappij namen deel aan
het verzet tegen Somoza. Dat
is nergens anders gebeurd.
De val van Somoza gaf een
enorm élan aan het land.
Men had samen gevochten,
samen veel leed doorstaan.
Maar na enige tijd is dat élan
weggeëbd. Door steeds ster
kere tegenstellingen is de
eenheid verbroken. In zo'n
situatie is het goed als er ver
kiezingen worden gehouden.
Dan kan het volk kiezen. Dat
is een van de dingen die ons
in El Salvador is opgevallen:
de enorme wil van de men
sen om te gaan stemmen". Zo
vertelt Kerstiëns over de
groep Salvadoranen die op
weg waren naar het stembu
reau toen. er plotseling werd
geschoten. „Iedereen liet zich
plat op straat vallen en bleef
liggen totdat het vuren was
opgehouden. Daarna stond
men weer op en liep verder
naar het stembureau, alsof er
niets .was gebeurd".
Voorbereiding
Zowel het bijwonen van de
verkiezingen in El Salvador
als die in Nicaragua vereist,
aldus Kerstiëns, een gedegen
voorbereiding. „Door ons
werk kennen Nelissen en ik
de problemen van de regio.
Maar in dit geval moet je zo'n
land nader bestuderen. Hoe
steekt de verkiezingswet in
elkaar? Zijn er partijen bij
voorbaat van deelneming uit
gesloten? Je moet je op de
hoogte stellen van de partijen
en hun programma's. Is er
verschil? Hebben de mensen
een echte keuze? Hebben de
partijen hun ideeën duidelijk
kenbaar kunnen maken? Dat
doe je natuurlijk niet in een
dag of wat. Vandaar dat we
talrijke lokale contactep
raadplegen. Die weten pre
cies wat er de afgelopen
maanden allemaal is voorge
vallen".
Op de verkiezingsdag probe
ren waarnemers zoveel mo
gelijk stembureaus' te bezoe
ken, om te zien of het stem
men volgens de regels ver
loopt. Uit zijn ervaringen in
El Salvador weet Kerstiëns
dat de officiële status van
waarnemer daarbij nogal
eens tot last kan zijn. „Overal
waar we gingen, kregen we
een auto met gewapende mi
litairen achter ons aan. Op
een gegeven moment ben ik
daarom zonder mijn waarne
mers-badge het hotel uitgelo
pen, om onze contactpefso-
nen te bezoeken. Daar kwam
de veiligheidsdienst natuur
lijk achter. Ik heb toen een
papier moeten ondertekenen,
dat ik op eigen risico handel
de."
Wat voor risico's hij liep,
bleek toen Kerstiëns een
dorpje in guerrilla-gebied
had bezocht. De volgende
dag hoorde hij dat er op het
weggetje waarover hij het
plaatsje had bereikt, talrijke
mijnen hadden gelegen. Tij
dens een ander tochtje-op-ei
gen-houtje viel hij in handen
van het verzet. Met zijn hor
loge kocht hij zich vrij. Een
paar honderd meter buiten
het dorpje stond er opeens
een parachutist op de weg. In
het oerwoud lagen Salvado
raanse troepen klaar om het
dorpje aan te vallen.
Meer waarnemers
Ondanks zijn kennis van Ni
caragua hij was er voor
het laatst in december '83
weet Kerstiëns niet, wat hem
daar allemaal te wachten
staat. Hij vindt het jammer,
dat een aantal landen dat wel
waarnemers naar El Salva
dor heeft gestuurd, er in Ni
caragua niet bij is.
Overigens zullen Kerstiëns
en Nelissen niet de enige Ne
derlandse waarnemers in Ni-k
caragua zijn. Namens acht
kerkelijke organisaties zullen
prof. dr. B. de Gaay Fortman,
fractieleider van de PPR in
de Eerste Kamer, mevr. I.
van den Heuvel, lid van het
Europees Parlement, en
oud-NKV-voorzitter W. Spit
de verkiezingen in Nicaragua
bijwonen. De kerkelijke or
ganisaties verklaren dat zij
niet op voorhand een span
ning willen creëren tussen de
werkzaamheden van „hun"
delegatie en die van de rege
ringsafgevaardigden. Uit de
rapportage achteraf zullen
verschillen van opvatting
duidelijk kunnen worden, zo
menen zij.
JOS TIMMERS
(Van onze correspondent
Gerard Kessels)
BONN De voorzitter
van de Westduitse bonds
dag, Rainer Barzel, heeft
in alle toonaarden ont
kend ooit geld van het
Flick-concern ontvangen
te hebben. Maar de parle
mentaire enquêtecommis
sie is niet geheel tevreden
met zijn verklaring. De
commissie meent dat Bar
zel nog meer vragen moet
beantwoorden en daarom
zal hij zich vandaag nog
een keer moeten verant
woorden.
Voor de parlementaire onder
zoekscommissie zei de chris
tendemocraat gisteren, dat er
geen Flick-gelden in het spel
zijn geweest bij zijn overdracht
van het CDU-voorzitterschap
aan Helmut Kohl in 1973. Hij
noemde beschuldigingen in die
richting „infaam". Hoewel
Barzel zich aan zijn functie
vastklampt en niemand hem
kan dwingen op te stappen,
wordt vandaag toch zijn ont
slag verwacht. De bondsdag
voorzitter heeft de steun van
het grootste deel van zijn par
tij, de CDU, verloren.
Barzel ontkende alle aantijgin
gen resoluut. Het bedrag van
1,65 miljoen, dat hij tussen
1973 en 1982 van het Frank
furter advocatenkantoor Paul
had gekregen, had niets van
doen met de 1,7 miljoen die
het Flick-concern in diezelfde
periode aan Paul betaald had.
Dat bleef Barzel volhouden,
ook toen hem werd voorge
houden dat in de boekhouding
Een door parlementarërs en fotografen bestookte Rainer Barzel
veegt zich het zweet van het voorhoofd tijdens zijn ondervraging.
van Flick bij de betalingen aan
Paul telkens vermeld werd
„wegens dr. Barzel". Ook de
notitie van Flick-manager
Von Brauchitsch dat de advie
zen van Barzel „uitgesproken
mager" waren, maakte geen
indruk op de bondsdagvoorzit
ter.
Vandaag vergaderen de frac
ties van de CDU/CSU en de
SPD over de zaak-Barzel.
Aangenomen wordt dat daar
bij over het lot van de bonds
dagvoorzitter beslist wordt.
Dat hij aanblijft is praktisch
uitgesloten. Nu duidelijk is dat
de fractie-voorzitter van de
CDU, Alfred Dregger, er niets
voor voelt Barzel op te volgen,
lijkt minister Heinrich Winde
len van Duits-Duitse Betrek
kingen de belangrijkste kandi
daat voor het hoge ambt van
Bondsdag-voorzitter. Ook de
naam van het CDU-parle-
mentslid Paul Mikat wordt ge
noemd.
Flick betaalde politieke partijen 25 miljoen mark
BONN Het Westduitse
Flick-concern heeft tussen
1969 en 1980 aan verschillende
grote politieke partijen van
het land een totaalbedrag van
25 miljoen mark betaald. De
twee christen-democratische
partijen, de CDU en CSU, kre
gen van dat bedrag ongeveer
15 miljoen mark. Dit meldde
gisteren de Süddeutsche Zei-
tung.
De krant baseerde zich hierbij
op een onderzoek van de aan
tekeningen van Rudolf Diehl,
die in de genoemde periode fi-
nancieel-directeur van het
Flick-concern was. Volgens de
Süddeutsche Zeitung heeft de
liberale FDP 6,5 miljoen mark
ontvangen, terwijl de sociaal
democratische SPD ongeveer
4,3 miljoen kreeg.
an onze correspondent
Aad Jongbloed)
J5SEL Waarschijn-
vt <is het senator Sam
1 uit Georgië, een van
^idinggevende defen-
scialisten in het
ikaanse Congres, die
|>r gezorgd heeft dat
sluimerend vuurtje
de West Europese
weer opgepookt
Zijn naam zal op
jeens lip zijn als
?n en zaterdag in
alle ministers van
ïlandse Zaken en
>ie van de WEU bij-
:omen in een poging
nu eens echt gestalte te
geven aan een organisatie
die weliswaar al sinds
1954 bestaat, maar tot nu
toe van weinig betekenis
is geweest.
Sam Nunn kan niet nalaten
erop te wijzen dat West-Euro
pa meer aan de eigen defensie
moet doen en hij wil, onder
gestaag aanzwellend Ameri
kaans applaus, de Westeuro
peanen daartoe pressen door
90.000 van de ruim 300.000
Amerikaanse militairen uit
Europa terug te trekken. En
dat dreigement drijft de West-
-Europeanen ertoe te bestude
ren of een wederopstanding
van de Westeuropese Unie hét
antwoord is of verdachtma
kingen vanuit de Verenigde
Staten en het groeiend onge
noegen over 'wapendictaten'
van de overzijde zonder dat
daar voldoende compensatie
voor het Europese bedrijfsle
ven tegenover st-aat.
De Westeuropese Unie, waar
van naast de Benelux, Groot-
-Brittannië, de Bondsrepu
bliek, Italië en Frankrijk lid
zijn, ontstond in 1954 na het
mislukken van de Europese
Defensie Gemeenschap. Nau
welijks tot leven gebracht sliep
de Unie in. Het geraas van
Navo en EEG vermochten
haar niet te wekken. Tot
Frankrijk, enigszins in verle
genheid gebracht door De
Gaulle's militaire breuk met
de Navo in 1963, besefte ver
draaid weinig in de melk te
brokkelen hebben als het ging
om zijn rol in de Europese ver
dediging. En dat niettegen
staande het feit dat Frankrijk
(met Groot- Brittannië) tot de
twee kernmachten van West-
-Europa behoort. Een ontmoe
ting van president Mitterrand
met de Westduitse bondskan
selier Kohl leidde uiteindelijk
tot de aanstaande bijeenkomst
in Rome.
Hoewel de ministers van Bui
tenlandse Zaken en hun colle
ga's van Defensie de vergade
ring in Rome zonder agenda
starten, wordt zij beslist geen
praatje rond de haard. Met
buitengewone ernst zullen zes
VW/I/I
ve uir^e^pe,^-
w)vrr \}t
onderwerpen zeker besproken
worden:
een Europese veiligheidssa-
menwerking zonder de VS;
een grotere bijdrage aan het
westers veiligheidsbeleid ter
versterking van het Atlantisch
bondgenootschap;
het groeiend Amerikaans
ongenoegen over de Europese
inspanningen;
de militaire technologie, die
belangrijke consequenties kan
hebben voor de veiligheid van
Europa;
de stem van Europa in inter
nationale ontwikkelingen;
een evenwichtige verhou
ding tussen Europa en Ameri
ka bij de wederzijdse aanschaf
van eikaars produkten, de zo
genaamde 'two-way-street-'.
Stromingen in landen, aange
sloten bij de WEU, en het re
geringsstandpunt bijvoorbeeld
van Griekenland, geen WEU-
maar wel NAVO-lid, hopen
het door een Europese veilig-
heidssamenwerking zonder de
VS te kunnen stellen, waar
door de NAVO afgeschaft kan
worden. „Een gevaarlijke illu
sie", noemt de Nederlandse
minister Van den Broek dat.
„Een onafhankelijke Europese
defensie zou ook een aanzien
lijke kernmacht moeten om
vatten. Bovendien", zegt hij,
„is het onwenselijk op politie
ke, militaire en economische
gronden". Het Nederlandse
standpunt pleit voor meer sa
menwerking en overleg tussen
de Europese bondgenoten om
door middel van een grotere
Europese bijdrage te komen
tot een versterking van het
Atlantisch bondgenootschap.
Nederland vindt dat ondanks
de evenwichtige verhouding
op economisch gebiedtussen
West-Europa en de VS iets ge
daan moet worden aan de
groei in de irritatie over de
Europese bijdrage aan de ge
meenschappelijke defensie.
„Senator Nunn heeft onge
lijk", stelt minister Van de
Broek, „in feite is die bijdrage
allerminst gering. De West-
-Europese landen hebben drie
miljoen militairen in dienst, de
Amerikanen maar twee mil
joen. Van de parate troepen in
Europa leveren de Europese
bondgenoten samen. Frankrijk
niet meegerekend, 90 procent
can de landstrijdkrachten, 80
procent van de tanks en 80
procent van de gevechtsvlieg
tuigen".
Senator Nunn vindt dat er
veel meer moet gebeuren.
Nunn vindt onder meer dat de
Europeanen munitiedepots
moeten aanleggen die een
voorraad voor minstens dertig
oorlogsdagen kunnen bevatten
(nu voor tien dagen) en hij wil
beschutte bunkers voor de
1500 gevechtsvliegtuigen die
de Amerikanen de eerste tien
dagen van de oorlog naar Eu
ropa kunnen overbrengen. Dat
is het minste dat de Europea
nen kunnen doen, vindt hij, en
dat doen ze al niet. Dan heeft
het ook weinig zin 90 miljard
dollar per jaar uit te geven om
zes divisies in Europa op peil
te houden, vindt Nunn.
Volgens Van de Broek vindt
deze kritiek haar spiegelbeeld
in de eveneens zijns inziens
onjuiste opvatting dat het
slechts de Amerikanen zijn,
die het gemeenschappelijk vei
ligheidsbeleid bepalen. Hij
vindt daarom dat een betere
Europese coördinatie kan lei
den tot een meer samenhan
gende Europese inbreng in het
gemeenschappelijk veilig
heidsbeleid.
Een zeer belangrijk punt ter
bespreking is dat van de
Emerging Technology (ET),
een breed scala van wapens,
gebaseerd op sensors, micro-e-
lectronica en computers. De
Amerikanen geloven dat dit
soort wapens, waarin het War
schaupact een grote achter
stand heeft, de Russen tot een
bewapeningsrace zal dwingen
die ze zich niet kunnen per
mitteren. Wil Europa een stem
in het kapittel hebben, dan zal
het niet aan ET kunnen voor
bij gaan, ook Europa kan zon
der een soort ruilhandel met
de VS zich dat niet permitte
ren. Overleg met de VS over
ET is dan ook redelijk urgent
Door de bemoeienissen van de
VS met de politieke ontwikke
lingen elders in de wereld, zal
volgens de Nederlandse rege
ring West-Europa wel eens
voor een vervelende keus ge
plaatst kunnen worden. Of het
gaat akkoord met een Ameri
kaanse brandhaardeneenheid.
Rapid Deployment Force, die
zijn reserves wegplukt uit Eu
ropa, dat op zijn beurt die ga
ten moet dichten. Of West-Eu
ropa zal zelf een grotere rol op
veiligheidsgebied buiten Euro
pa moeten spelen. Een ge
meenschappelijk NAVO-beleid
daarover is er nog niet.
Luchtverkeer Nederland-
Frankrijk gestremd
SCHIPHOL De KLM en
NLM hebben vandaag bijna al
hun lijndiensten van en naar
Franse bestemmingen moeten
annuleren als gevolg van de
staking van Franse verkeers
leiders die op het einde van de
middag werd beëindigd. Al
leen één KLM-retourvlucht
Amsterdam-Parijs en één
NLM-retourvlucht Zestienho
ven-Parijs zullen vanavond
worden uitgevoerd. Volgens
een KLM-woordvoerster zou
den de Franse verkeersleiders
hun acties donderdag om 17.30
uur beëindigen.
Alle Franse ambtenaren heb
ben vandaag gestaakt uit pro
test tegen de daling van hun
koopkracht met vier procent
