Filippijnse legertop zat
achter moord op Aquino
i
S bekritiseren razzia in
twarte woonstad Sebokeng
iritse kaarsenfabrieken draaien op volle toeren
Mensenrechten in 1983
met voeten getreden
ronzalez
ril dat
pan je in
ÏAVO
'lijft
GENERAALS OP NON-ACTIEF NA RAPPORT:
Reagan
huichelachtig
genoemd
„Kohl ontving
700.000 gulden
van Flick-concern
Eerste Oostduitsers
verlaten Westduitse
ambassade in Praag
BUITENLAND
QeidóaQowumt
WOENSDAG 24 OKTOBER 1984 PAGINA 11
reen passagiers
dak vanlndia's
erste metro
DELHI India heeft het gis-
<n aan dronkaards, rokers en de-
onstranten èn aan mensen die op
;en van vervoermiddelen plegen
te rijden, verboden gebruik te
jken van 's lands eerste onder-
ondse. Deze maand wordt in Cal-
tta het eerste baanvak van de me-
in gebruik gesteld. Wie het ver-
negeert, kan rekenen op een
jte of gevangenisstraf. In dagblad-
Ivertenties is het publiek meege-
eld dat men aan boord van de me-
t's alleen aktetassen, paraplu's en
mestassen mag meenemen en „al-
in spuwen in de kwispedoors".
RAPPORT AMNESTY INTERNATIONAL
DEN HAAG De mensenrechten zijn vorig jaar opnieuw in vele lan
den met voeten getreden. Naast politieke activisten worden ook men
sen vervolgd, die op vreedzame wijze de rechten van de mens verdedi
gen. In vele gevallen worden zij gemarteld of zelfs vermoord. Het is
niet duidelijk of het aantal schendingen van de mensenrechten in 1983
is toe- of afgenomen. Dit zijn de belangrijkste conclusies die getrokken
kunnen wordne uit het Jaarboek van Politieke Gevangenen, dat Am
nesty International vandaag in Londen heeft gepubliceerd. In het rap
port worden niet alleen de dictatoriale regimes in Oostbloklanden of in
de Derde Wereld, maar ook Westerse landen genoemd. Scherpe kritiek
wordt geleverd op de doodstraf in de VS, die in 1983 vaker is uitge
voerd. Volgens Amnesty zaten in vorig jaar 1.289 veroordeelden in de
zogenaamde Amerikaanse „dodencellen".
Bevroren embryo's mogen
opnieuw ingeplant worden
MELBOURNE In het parlement van de
Australische staat Victoria is gisteren een
wet aangenomen, die het mogelijk maakt
dat twee bevroren embryo's van een over
leden Amerikaanse vrouw worden inge
plant in een andere vrouw.
Het bestaan van de twee embryo's, nadat
hun ouders Elsa en Mario Rios uit Los An
geles vorig jaar bij een vliegtuigongeluk in
Chili omkwamen, heeft ethische en juridi
sche opschudding doen ontstaan in Austra
lië waar de eerste experimenten zijn ge
daan met het bevriezingsproces. De embry
o's. die zijn opgeborgen in een kliniek in
Melbourne, zouden nu met toestemming
van de 'minister van gezondheid kunnen
worden ontdooid.
CIA trachtte Nederlandse
journalisten om te kopen
WASHINGTON De Amerikaanse inlichtingendienst CIA
heeft in 1978 geprobeerd de Europese pers. waaronder de
Nederlandse, te beïnvloeden ten gunste van de omstreden
neutronenbom.
Er was zelfs geld vrijgemaakt voor financiële schenkingen
aan Europese journalisten. Dat staat in een studie van de
Amerikaanse Harvard-universiteit, waarover The Washing
ton Post berichtte. Of er echter werkelijk geld in het spel is
geweest, is volgens de krant niet duidelijk. In de studie staat
dat de CIA-operatie deel uitmaakte van een programma ter
bestrijding van de propaganda waarmee de Sovjet-Unie in
dertijd de Westeuropese beweging tegen de neutronenbom,
in het bijzonder in Nederland, had geïnfiltreerd. Volgens
Harvard had de actie tot gevolg dat nadien gunstiger, al
thans in Britse en Westduitse kranten, over de neutronen
bom werd geschreven.
Hoge Salvadoraanse
militair gedood
SAN SALVADOR Het Salvadoraan
se leger heeft gisteren de dood bekend
gemaakt van kolonel Domingo Monter-
rosa, commandant van de derde infan
teriebrigade. de belangrijkste in het
land die opereert in de oostelijke pro
vincies. Hij werd eind vorige week ge
dood, nadat guerrillastrijders een Ame
rikaanse helikopter hadden neerge
haald.
De Salvadoraanse en Amerikaanse au
toriteiten hebben het neerschieten van
de helikopter een „ongeluk" genoemd,
waarbij 14 inzittenden zijn gedood.
Monterrosa werd beschouwd als een
van de meest vooraanstaande militaire
leiders in het Salvadoraanse leger.
\DRID Premier Fe-
ie Gonzalez vindt dat
lanje lid van de NAVO
pet blijven, maar hij is
Jen een volledige inte-
in de militaire
Juctuur van het westelij-
bondgenootschap. On-
r de centrum-rechtse
tering van premier Cal-
fSotelo werd Spanje lid
h de NAVO.
Spaanse socialisten waren
krtegen en beloofden een
[erendum over de kwestie,
een toespraak voor het par-
pent over het buitenlandse
leid en de defensiepolitiek
p zijn socialistische regering
feft de eerste-minister giste-
I gezegd dat hij positief ad-
fcert bij een referendum dat
regering vóór februari 1986
I laten houden over het lid-
latschap van de NAVO. De
?mier noemde het ook wen-
ijk dat Spanje lid wordt van
Westeuropese Unie (WEU),
enige Westeuropese organi-
die zich met defensiek-
ities kan bezighouden.
WASHINGTON MANILA
De Filippijnse chefstaf,
generaal Fabian Ver, is
door president Marcos op
non-actief gesteld. Gene
raal Ver is in een vandaag
gepubliceerd rapport ge
noemd als medeplichtige
aan de moord op opposi
tieleider Benigno Aquino,
vorig jaar augustus. Een
tweede generaal die werd
beschuldigd, is eveneens
met verlof gestuurd. Het
vandaag openbaar ge
maakte rapport is van de
hand van vier leden van
de commissie die de
moord op Aquino heeft
onderzocht. Gisteren pu
bliceerde de voorzitster
van de commissie haar ei
gen rapport, waarin gene
raal Verv van alle blaam
werd gezuiverd.
Het besluit van president Mar
cos generaal Ver op non-actief
te stellen, komt voor veel Fi-
lippino's als een grote verras
sing. Generaal Ver is de naaste
medewerker van president
Marcos. Zijn tegenstanders zijn
zelfs van mening dat de gene
raal de machtigste man van
het land is. Daarom wordt
sterk betwijfeld of het inder
daad tot een vervolging van de
generaal zal komen.
Belangrijk is volgens waarne
mers in Manila de houding
van de Verenigde Staten, die
het bewind-Marcos met miljar
den dollars in het zadel hou
den. Het Amerikaanse minis
terie van buitenlandse zaken
heeft gisteren in diplomatieke
bewoordingen geëist, dat de
Filippijnsè president Marcos
stappen zal ondernemen tegen
al diegenen, die verantwoor
delijk zijn voor de moord op
Aquino, „wie dat ook mogen
zijn".
Dat de VS zich zorgen maken
over de ontwikkelingen op de
Filippijnen bleek ook al vorig
najaar, toen een bezoek van
president Reagan op het laat
ste moment werd afgezegd.
Marcos hoeft evenwel niet
bang te zijn dat de VS hem la
ten vallen. Op de Filippijnen
bevinden zich twee strategisch
zeer belangrijke Amerikaanse
bases. Tijdens het laatste tv-
debat met Walter Mondale
noemde president Reagan de
Generaal Fabian Ver, volgens
het tweede onderzoeksrapport
het brein achter de moord op
Benigno Aquino.
Filippijnen een „goede bond
genoot, die we moeten leiden
naar een waarlijke democra
tie".
Terugkeer
De toen 50-jarige Aquino werd
op 21 augustus 1983 op het
vliegveld van Manila ver
moord, op het moment dat hij
na drie jaar ballingschap ln de
Verenigde Staten naar zijn va
derland terugkeerde. Hij was
van plan de politieke strijd
aan te binden met president
Marcos, die al bijna twintig
jaar op dictatoriale wijze het
land bestuurt. Volgens de mili
tairen, die Aquino bij het ver
laten. van het vliegtuig bege
leidden, zou hij zijn vermoord
door een beruchte misdadiger,
die op zijn beurt direct door
soldaten was doodgeschoten.
Maar vanaf het eerste moment
bestond de verdenking, dat
Aquino het slachtoffer was ge
worden van een militair
moordcomplot.
Bijna een jaar geleden begon
de commissie-Agrava haar on
derzoek. Meer dan 180 getui
gen werden gehoord, onder
wie chefstaf generaal Ver en
Marcos' vrouw Imelda. Begin
deze maand werden de verho
ren afgesloten. Tijdens het op
stellen van de conclusie ont
stond verschil van mening
over de rol die generaal Ver
zou hebben gespeeld.
Gisteren publiceerde de voor
zitster van de commissie, me
vrouw Corazon Agrava, haar
eigen rapport. Zij stelt brigade
generaal Luther Custodio, die
was belast met de veiligheid
van het vliegveld, verant
woordelijk voor de moord. Ver
werd van alle blaam gezui
verd. Direct na de aanbieding
van dit rapport heeft president
Marcos de betrokken militai
ren onder huisarrest laten
plaatsen en een gerechtelijke
vervolging aangekondigd.
In het vandaag gepubliceerde
tweede rapport wordt behalve
generaal Ver nog een groot
aantal andere belangrijke mili
tairen- beschuldigd van moord
met voorbedachte rade. In bei
de rapporten wordt de naam
van president Marcos niet ge
noemd. Oppositieleiders heb
ben er gisteren echter op ge
wezen dat een samenzwering
op hoog militair niveau op zijn
minst bij Marcos bekend moet
zijn geweest.
De moord op Aquino heeft op
de Filippijnen enorme maat
schappelijke, politieke en eco
nomische beroering veroor
zaakt. Bij de begrafenis van de
oppositieleider gingen twee
miljoen mensen de straat op.
Sindsdien zijn de demonstra
ties zowel in aantal als in hef
tigheid toegenomen, waarbij
tientallen mensen om het le
ven zijn gekomen.
mm
V
ntatif
e zal
(HANNESBURG/WAS- ten opgepakt. Het was de
GTON De Ameri- eerste keer sinds 1960, dat
nse regering heeft de het Zuidafrikaanse zo'n
tia, die gisteren door grote actie heeft onderno-
jidafrikaanse militairen men tegen de zwarte be
ide zwarte woonstad Se- volking in dat land.
eng werd uitgevoerd, De razzia beperkte zich giste-
ierp veroordeeld. Een ren niet tot Sebokeng. Ook in
'rdvoerder van het de zwarte woonsteden Sharpe-
ite Department zei, dat Y}\le fn Bo'patong zijn soortge-
ondprdrukkpndp hJke leger" en POlitie-acties ge-
onaeraruKKenae houden De razzia s hadden tot
tregelen in Sebokeng doel
om het verzet van de
twijfel doen toenemen zwarten tegen het apartheids-
'de Zuidafrikaanse rege- systeem ongedaan te maken,
g werkelijk hervormin- Bij onlusten tussen zwarten en
in het apartheidssys- Zuidafrikaanse politie zijn
jrp;de afgelopen twee maanden
m wil doorvoeren^ Ti^,- zeker tachtig doden gevallen,
is de razzia in Sebo- De Veiligheidsraad heeft het
ïg zijn volgens het Sta- Zuidafrikaanse optreden van
Department 347 zwar- leger en politie eveneens
scherp veroordeeld en eiste
dat het apartheidsysteem „on
middellijk wordt afgeschaft".
Veertien leden van de Veilig
heidsraad, waaronder Neder
land, hadden zich voor deze
resolutie uitgesproken. De
Verenigde Staten onthielden
zich echter van toestemming.
Bisschop Tutu, die vorige de
Nobelprijs voor de vrede kreeg
toegewezen, deed een krachtig
beroep op blanke Zuidafrika
nen om zich aan te sluiten bij
hun zwarte landgenoten, opdat
gezamenlijk een nieuwe sa
menleving opgebouwd kan
worden. Zwarte groeperingen
in Zuid-Afrika, die met ge
weld het apartheidssysteem
willen afbreken, zeiden in de
razzia's een „oorlogsverkla
ring" te zien.
straat in de zwarte woonstad Sebokeng,
300,-1
5 KM/;
(Van onze correpondent
Roger Simons)
.ONDEN De eerste
vertentie, afgestemd 'op
tiogelijke „blackouts"
KM/Stroomonderbrekingen),
c jtond al op 21 september
n de krant. Een fabri-
KM-jant van olielampen en -
F52.iacheltjes maakte recla-
voor zÜn produkten.
rp. ip De hele winter onafhan-
I tuhteijjk iicht en warmte",
ERINpeldde hij, met daaron-
ler het advies: „te koop
n alle goede ijzerwinkels
of stuur een brief naar
ons adres in Wolver
hampton".
Een maand later is het
nog steeds niet nodig zij
kacheltjes of lampen te
kopen. De temperaturen
zijn hoog gebleven en de
elektriciteitsvoorziening
verloopt probleemloos.
Maar de dagen korten, de
winter nadert en het ge
vaar van echte blackouts
komt wezenlijk dichter
bij. Als van morgen af
ook het onderhouds- en
veiligheidspersoneel van
de Britse Staatsmijnen
voltallig in staking gaat,
zouden sommige grote
elektrische centrales vrij
gauw zonder brandstof
kunnen komen te zitten.
Vele Britten nemen die
mogelijkheid nu echt se
rieus. Zij hamsteren kaar
sen, batterijen, olie en
kampeergas. Er zijn ijzer-,
winkels die momenteel
drie maal meer kaarsen
en gaslampen verkopen
dan normaal. De verkoop
van warm ondergoed is
met 30 procent gestegen.
Zowel dames als heren
schaffen zich dikke lange
onderbroeken aan. In de
Engelse omgangstaal he
ten dergelijke kleding
stukken „Long Johns" of
„Lange Jannen"; ze zijn
vaak een bron van veel
jolijt.
Er heerst geen paniek,
maar men bereidt zich
toch op het ergste voor.
De kaarsenfabrikanten
profiteren daar nog het
meeste van. Price Ltd., de
grootste kaarsenfabriek
van het land, is gevestigd
in de Londense gemeente
Wandsworth. Zij draait
op volle toeren. Haar per
soneel denkt niet meer
aan werktijdverkorting;
de ploegen werken nu
tien uur per dag. Vooral
de vraag naar gewone
witte kaarsen voor huis
houdelijk gebruik is
groot.
Maar de meeste Britse
handelaars blijven voor
zichtig met inkopen. Ze
zijn bang dat ze hun
„Long Johns", kaarsen,
gas- en olielampen niet
meer kwijt raken als er
alsnog een oplossing voor
de staking komt of wan
neer de regering er in
slaagt de beschikbare
voorraad steenkolen van
de mijnen naar de centra
les te brengen en alle
noodmaatregelen onnodig
blijken te zijn.
sITU
OFF
EMEI
ALES
52.
President
Reagan struikel
de gisteren en
viel op zijn knie
ën, toen hij aan
boord van het
presidentiële
vliegtuig wilde
gaan. Hij zei later
zich niet te heb
ben verwond.
ANN ARBOR De Democratische presidentskandidaat
Walter Mondale heeft gisteren een brief gepubliceerd die 24
jaar geleden is geschreven door Ronald Reagan en waarin
hij John F. Kennedy's ideeën over regeren vergeleek met
die van Karl Marx en Adolf Hitler. Mondale verspreidde
kopieën van de brief die uit de Amerikaanse federale ar
chieven is gehaald om zijn bewering te staven dat Reagan
huichelachtig is wanneer hij Kennedy nu citeert als één van
zijn politieke helden. De brief, ondertekend met "Ronnie
Reagan", was gericht aan de toenmalige vice-president Ri
chard Nixon tijdens de verkiezingscampagne in 1960 waarbij
Kennedy Nixon versloeg. Reagan steunde als Democraat
toen Nixon.
Een Britse spraakdeskundige zegt bij een onderzoek van een
aantal toespraken van Reagan tot de conclusie te zijn geko
men dat deze zich „in een beginstadium van seniliteit be
vindt". Brian Butterworth zegt dat Reagan meer moeite
heeft met het formuleren van zijn zinnen en dat hij een sca
la van spraakfouten maakt. Op grond daarvan meent hij dat
Reagan lijdt aan een beginstadium van seniliteit.
WESTDUITS WEEKBLAD STERN:
BONN Het Westduitse
weekblad Stern beschul
digt bondskanselier Kohl
ervan in de periode 1973-
'80 als voorzitter van de
CDU ongeveer 700.000
gulden in ontvangst te
hebben genomen van het
Flick-concern. Kohl had
vorig jaar al toegegeven
geld van Flick te hebben
ontvangen „om zijn poli
tieke werk te financie
ren".
In de Sternpublikatie, die
morgen verschijnt, wordt
verwezen naar een lijst van
begunstigden die indertijd
door de voormalige hoofd
boekhouder van Flick, Ru-
dolf Diehl, is opgesteld. Deze
is al door de politie gearres
teerd.
In het Stern-artikel, dat de
veelzeggende kop draagt
„Als in een bananen-repu
bliek", worden verder docu
menten aangehaald die in
het bezit zijn van het West
duitse openbaar ministerie.
Onder de andere door Flick
begunstigden politici was de
minister-president van Beie
ren, Franz-Josef Strauss, die
in de periode 1969-'80 1,5
miljoen gulden ontvangen
heeft.
Ook de Westduitse sociaal-
- democratische partij SPD
zou van de financiële mani
pulaties van Flick hebben
geprofiteerd. Volgens het
dagblad Bild streek de SPD
in de jaren 70 zo'n vijf mil
joen gulden op.
W//W
Omstreden
leerlingen havo/mbo
mogen blijven
DEN HAAG De ongeveer
150 leerlingen die niet volde
den aan de eisen voor de dit
jaar ingestelde havo/mbo
scholen, kunnen voorlopig
toch op die gecombineerde
school blijven. De omstreden
leerlingen zitten in dit geval
op scholen voor middelbaar
beroepsonderwijs (mbo), die
sinds dit jaar zijn gecombi
neerd met een zogenaamde
havo-top (4e en 5e jaar). Ze
zouden van die school afmoe
ten omdat ze niet aan de nor
men voor toelating voldeden.
Staatssecretaris Ginjaar-Maas
(Onderwijs) is gisteren echter
akkoord gegaan met een
schikkingsvoorstel van de pre
sident van de Haagse recht
bank om de leerlingen in elk
geval dit schooljaar te laten af
maken. Als ze dan over gaan,
mogen ze op school blijven.
Blijven ze zitten, dan zullen ze
hun opleiding moeten vervol
gen op een andere, gewone
havo-school.
BONN Een zwangere Oostduitse vrouw en haar vriend heb
ben gisteren de Westduitse ambassade in Praag verlaten en zijn
teruggekeerd naar Oost-Duitsland. Dit heeft de Westduitse tele
visie bekendgemaakt.
Het tweetal maakte deel uit van een groep van ongeveer 155
Oostduitsers, die begin oktober hun toevlucht tot de ambassade
zocht om daar een uitreisvisum naar West-Duitsland te bemach
tigen. De vrouw en de man zouden naar naar de DDR zijn te
ruggekeerd, nadat zij garanties van de Oostduitse autoriteiten
hadden gekregen, dat zij naar het Westen mogen vertrekken.
