lil
li
finale
WETENSCHAPPEN
oplossing vorige puzzel
weekpuzzel door dr. Pluizer
I
SCHAKEN
mrjTTmrni
postzegels
EcidocSouacmt
ZATERDAG 20 OKTOBER 1984 PAGI]
INI I
De prijswinnaars van puzzel 40 zijn:
De prijzen worden binnen drie weken per cheque toegestuurd.
NR. 41
CRYPTOGRAM
HORIZONTAAL:
1. Voor dat deel van een kledingstuk moet u
goed oppassen! (7).
4. Op poëtische wijze afgesloten? (7).
6. Ik raad 'm aan eens naar dat treurspel te
gaan (5).
7. Het is of men water ziet branden (7).
8. Rijtoer van een uitblinker? (7).
9. Schildpad van rubber? (5).
11. Wordt waarschijnlijk niet gesproken door
de leden van de ondernemingsraad in de
omroepstichting! (5).
12. Ik wil het nog wel eens zeggen, dat dit
niet dezelfde hoeveelheid eten is (9).
14. Kostuum van iemand in hogere sferen?
(9).
16. Krijgt vader bevel een kneedbaar meng
sel te bewaren? (5).
18. In dit land lopen de bewoners groot ge
vaar als zij te veel opponeren (5).
19. Er is niet veel huisraad voor nodig om er
een rommeltje van te maken! (7).
20. Gesteld dat Eva 'n gil slaakt! (7).
21. Die blijft ook draaien als men hem draait!
(5).
22. Die poes maakt deel uit van het verhaal
(7).
23. Lichtdicht kostuum van een held van het
witte doek? (7).
VERTICAAL:
1. Kriebelend lichaamsdeel? (7).
2. Die vogels hoort u tegenwoordig niet
meer spreken (7).
3. Geeft verlichting aan zuinige mensen (9).
4. 't Is geestig als men u pakt! (5).
5. Het paar wordt aangespoord een apparaat
te kopen (7).
6. Hij heeft zijn draai als hij maar kan draai
en! (9).
9. Voertuig dat bij een karavaan altijd voor
aan staat (3).
10. Zo'n loper zal beslist geen slecht salaris
hebben! (9).
13. Bij deze exploitatieonderneming is het
duidelijk dat er betaald moet worden! (9).
14. Bij herhaling neemt men er weer een
snuifje (7).
15. Dat is een behoorlijk bedrag voor duizend
kilogram! (3).
16. Hij stopt al zijn geld in de verbouwing
van het ouderwetse dierenverblijf (7).
17. Spreekwoordelijk is het niet allemaal
waar wat er in dit boekje staat! (7).
19. In „de kuip" heb ik dit hekwerk nog
nooit zien staan! (5).
Oplossingen onder vermelding van Puzzel 41 moeten uiterlijk
woensdagmiddag in bezit zijn van de:
Leidse Courant, Postbus 11, 2300 AA Leiden.
Naam, adres en postcode s.v.p. in blokletters vermelden.
IAL
'cda;
Misschien worden met de uit
komst wel de meeste punten
weggegeven, zo luidt een van
de aanbevelingen van „Impro
ve your opening leads" van
Kelsey-Matheson (bij de NBB
verkrijgbaar voor 28,-) en.
daarin schuilt veel waarheid.
In een aantal gevallen is het
duidelijk met welke kleur uit
gekomen moet worden: part
ners kleur, eigen kleur, uit
komstdoublet enz. Vervolgens
moet worden beslist met wel
ke kaart in die kleur moet
worden gestart. In al die ge
vallen is er sprake van positie
ve selectie.
Vaak ook is de start erg moei
lijk en wordt de keus van de
startkleur grotendeels bepaald
door negatieve selectie, d.w.z.
niet met die kleur, niet met
die, dus.
Het volgende geval lijkt zich
in deze sfeer af te spelen.
Z-allen en de bieding gaat:
zuid west noord oost
1 KI pas 1 Sch pas
2 SA pas 4 KI pas
4 Ru pas 4 Sch
4 SA pas
6 KI pas
H 1094
t? 1063
O 7
*AHB42
♦V873 N B62
V H 8 7 54 w G 092
O A 1085 7 o B9 4 3 2
+9 7 5
A5
9AVB
OHV6
V 10863
5 Ru
Gebroken dwang
Interessant is te zien hoe het
spel zich kan ontwikkelen na
de start met een kleine schop
pen:
1). schoppen 3 - 10 - B - A. (De
boer niet leggen is ook niet zo
gek, want dat verstoort de NZ-
communicatie).
In drie keer eindigend op
tafel verdwijnen oosts troe
ven, waarna een kleine ruiten
wordt gespeeld, voor wests aas.
Als west nu schoppen naspeelt,
is de dwang gebroken. Als hij
ruiten terugspeelt wat hele
maal niet zo gek zou zijn
krijgt hij het erg benauwd:
Negatieve selectie
na, waarop west moet capitule
ren.
Kan west een speelfiguur als
deze zien aankomen? Ja, vrij
eenvoudig. Hij kan zien dat
schoppen de communicatie
naar de dummy is, zeker ge
zien de korte ruiten. Zodra hij
met ruitenaas aan de slag is
gekomen, moet hij die lijn
doorknippen; die ene schop
penslag is toch al weggegeven
met de start. Oost had hetzelf
de effect kunnen bereiken
door in de eerste slag schop
penboer niet te leggen, in
strijd met het principe: „derde
man doet wat-ie kan".
Truscott
Dit spel werd gespeeld in een
viertallenwedstrijd. Aan de
ene tafel dus 6 klaver contract
na start met ruitenaas. Aan de
andere tafel ging het bieden
wezenlijk anders:
1 KI
3 Ru
3 SA
dbl.
2SA(?)
3 Sch
pas
V 8 7 3
OH8754
O A 1085
Welke kaart van welke kleur
zou u gekozen hebben? (Eerst
beslissen, voordat U verder
leest).
Met iedere rode kaart had u
het contract op slag weggege
ven, met een schoppenstart
had u kansen gecreëerd het
spel down te spelen. In de
praktijk werd ruitenaas ge
start. voor 12 slagen zonder
problemen:
H94
9 106
O
B4
V 8 7
N
62
092
0108
W O
0943
5
CAVB
06
108
Zuid troeft een ruiten in de
dummy (in dit geval met de
boer) en speelt tweemaal troef
2 SA is de z.g. Truscott-con-
ventie, een normale verhoging
naar 3 klaver aangevend,
maar daar mag op deze hand
wel een vraagteken bij worden
gezet. De hand is er nl. veel en
veel te sterk voor.
De eis van 10 a 12 punten is
een richtsnoer dat beginners
boekjes hanteren en waar je
met dit soort handen niet ver
mee komt. In termen van de
losing trick count is het ver
schil zelfs twee volle losers. 1
KL - 3 KL is een bieding die
hoort bij een hand van om en
nabij de 8 losers en deze hand
telt er 7 - 1 is 6. Een redoublet
zou op zijn plaats zijn geweest
en daarna b.v. een sprong in
klaver. Nu partner ondanks
dat met 3 Ru nog een poging
onderneemt, had noord na 3
SA zeker 4 klaver moeten bie
den: slempoging in klaver.
6 klaver is met deze NZ-han-
den natuurlijk een zeer kans
rijk slem: ruitenaas goed of
hartenheer goed (in die volg
orde!) is al voldoende, terwijl
een dwang op west zie bo
ven nog extra kansen
schept.
Nieuwe boeken
Van Jules van Ogtrop ver
scheen ooit „Bridge met een
praatje" (uitverkocht) en in
ongeveer diezelfde trant publi
ceerde hij nu: „Geen mes op
tafel" 17,50). Het boek be
schrijft in vermakelijke vorm
de bridgebelevenissen van de
auteur met én tegen talentvol
le junioren, vrouwen, interna
tionals, Russen enz. enz. Ko
mische lectuur met zeer inte
ressante spellen, waar de clou
vaak anders uitpakt dan in de
traditionele bridgeliteratuur.
Van Ogtrop's zelfspot en ironie
maken van „Geen mes op ta
fel" een prima mogelijkheid
om de donkere dagen voor
Kerstmis door te komen.
Kees van den Broek debuteer
de met „Schaven aan bied- en
speeltechniek vanuit West-
Oost" (2 dln. 19,50) en dat is
een set boeken dat je als paar
koopt. Een boek voor west en
een boek voor oost.
Deel 1 van het boek (beide
boeken dus) bestaat uit een
bied wedstrijd: 102 spellen
moeten door het paar geboden
worden, b.v. in groepjes van
vijf; vervolgens hoofdstuk 2
„Maak een speelplan", waarin
oost of west het spel mag gaan
afspelen. In deel 3 „De juiste
speelplannen" wordt dit afspe
len uitvoerig geanalyseerd.
Een zeer origineel debuut van
Kees van den Broek, zeer leuk
geïllustreerd door Bert School-
derman. Ook in Van Ogtrop's
boek zouden gezien de in
houd illustraties niet mis
staan hebben.
Correspondentie: p.a. Léhar-
straat 10, 2162 AC Lisse.
Enkele weken geleden werd
in Ostende een sterk bezet
open toernooi gespeeld. De
sterke bezetting werd hoofdza
kelijk veroorzaakt door de
gunstige ligging t.o.v. Enge
land. Door de gemakkelijke
verbinding maakte vele En
gelse meesters en sterke
hoofdklassers de overtocht, om
een graantje mee te pikken
van het behoorlijke prijzen-
'geld. Niettemin moesten de
Britten met bescheiden plaat
sen genoegen nemen, waarbij
de zevende plaats van de ster
ke grootmeester Chandler het
meest opviel. De eerste plaats
was voor de naar Israel geëmi
greerde Rus Yaacov Murey,
die na een matige start, door
een fantastische eindsprint de
rest van het veld voorbleef
(7,5 uit 9). Voor de Nederlan
ders waren er ook successen
weggelegd; Paul van der Ster
ren behaalde een fraaie twee
de plaats met 7 uit 9 en John
van Baarle boekte het beste
resultaat uit zijn carrière door
met 6,5 punt beslag te leggen
op de vijfde plaats. Dit bleek
voldoende te zijn voor een
meesterresultaat (zijn tweede).
Behaalt hij nu binnen ander
half jaar nog een meesterresul
taat, dan is zijn, reeds lang
verwachte, doorbraak naar het
meesterschap een feit.
J.van Baarle-A.Kosten,
(Engeland).
1. e4 e6 2. d4 d5 3. Pd2 Pf6 4.
e5 Pfd7 5. c3 c5 6. Ld3 Pc6 7.
Pe2 cxd4 8. cxd4 f6 9. exf6
Pxf6 10. 0-0 Ld6 11. Pf3 (K> 12.
Lg5 Dc7 13. Dc2.
Een nieuwe zet. Gewoonlijk
werd hier 13. Lh4 gespeeld,
om door Lg3 de druk langs de
diagonaal b8-hl weg te nemen.
13. h6.
Een lelijke verzwakking, maar
ook na 13. Pb4 14. Dxc7
Lxc7 15. Tacl! Pc6 16. Lb5
lil iKiüA
IMiiRl
staat wit beter, omdat wit veld
e5 controleert en daardoor
goed op de zwakte e6 kan spe
len.
14. Lh4 Ld7 15. Lg3 Ph5?!
Wit kan nu van de zwakte g6
profiteren, bovendien blijkt
het paard op h5 heel ongeluk
kig te staan. Beter was daarom
15. Tac8.
16. Lh7+ Kh8 17. Ph4 Le8 18.
Lg6 Tf6?
18. Pxg3 19. fxg3! is te ge
vaarlijk voor zwart, beter was
het om de fout op de 15e zet
toe te geven door 18. Pf6.
19. Lxd6 Dxd6 20. Lxe8 Txe8
21. Pg6+ Kg8 22. g4!
Niet gezien! Toevallig kan
zwart er met het verlies van
de kleine kwaliteit van af ko
men, maar ook dat blijkt vol
doende voor wit om te win
nen.
22Pb4 23. Dbl Da6 24.
Tel Pd3 25. gxh5 Pxel 26.
Dxel Dd3.
Door de vele zwakten in de
zwarte stelling is zwart mach
teloos tegen de witte paarden.
In het vervolg probeert zwart
nog te profiteren van v.Baar-
le's hoge tijdnood, maar John
laat zien dat hij niet voor niets
één der beste snelschakers van
Nederland is. De snelschaak-
toernooien die hij afgelopen
twintig jaar heeft gewonnen
zijn niet meer te tellen.
27. Tdl De4 28. Pg3 Dxel+
Ostende
29. Txel Tf3 30. Kg2 Td3 31.
Pf5! Td2 32. Pd6 Td8 33. Txe6
Txd4 34. f3 Tb4 35. Pf5 Td7
36. Pe5 Txb2+ 37. Kg3 Te2 38.
Pd4 Txe5 (zou de vlag nog
vallen....) 39. Txe5 Kf7 40.
Kf4 (....nee, zwart geeft het
op).
V.d.Sterren versloeg de win
naar Murey toen deze wat al te
dol experimenteerde in de
opening.
P.v.d Sterren-Y.Murey.
Konings-Indisch.
1. d4 Pf6 2. c4 g€ 3. Pc3 Lg7 4.
e4 d6 5. f3 04) 6. Le3 Pc6 7.
Pge2 a5?!
De strategie van zwart blijkt
in deze partij slechts op tak-
tiek gebaseerd. Vermijdt wit
de vallen, dan stort de zwarte
stelling als een kaartenhuis in
een.
8. Dd2 Pd7?! 9. d5 Pce7 10.
Pd4 Pc5 11. Le2 e6 12. 0-0.
De eerste klip wordt omzeild,
na 12. f4 Pg4 13. Lxg4 Dh4+
zou zwart kansen krijgen.
12. c6 13. dxc6.
Weer kan het zwarte paard
niet verjaagd worden: 13. f4?
cxd5 14. fxe5 dxe5 gevolgd
door d4
13. Pxc6 14. Pdb5 Le5 15.
Tadl Df6.
De zwarte opening is volledig
mislukt; V.d.Sterren klaart het
karwei met vaste hand.
16. f4 Lxc3 17. Pxc3 Td8 18.
f5!
Zie diagram.
Slaan op f5 is nu niet goed mo
gelijk vanwege Pd5, boven
dien dreigt wit Lg5; de stelling
De3 Pxc3 22. Lxe5 Pxdl 23.
Txdl dxe5 24. Txd8+ Pxd8
25. Dc5+
Zwart geeft het op.
nieuwe schaakproject New In
Chess (Uitgeverij Elsevier). Dit
project bevat vier uitgaven: 1.
een sleutelboek, met (bijna)
alle theoretisch interessante
partijen van 1972-1982. 2. de
halfjaarlijkse uitgave „Het
Jaarboek". 3. een kwartaal-
schrift. 4. maandblad.
Zojuist is het eerste jaarboek
en het eerste maandblad ver
schenen. Was ik over het sleu
telboek niet erg enthousiast,
het eerste jaarboek maakt veel
goed. Voor slechts f 59 krijgt u
1300 geselecteerde partijen
uit de periode 1983-april 1984,
waarvan er vele zijn geanaly
seerd door topgrootmeesters.
Dit alles is uitgevoerd in een
fraaie luxe band, met een pret
tige lay-out. Wel moet ik zeg
gen, dat bij de analyses de ope
ningenliefhebbers beter aan
hun trekken komen dan eind
spel- en middenspelenenthou
siasten. Ook het maandblad
„New In Chess magazine" is
van hoge kwaliteit. In ieder
nummer vindt men veel ach
tergrondinformatie en analy
ses van bekende grootmees
ters.
door
B. J. Nuys
WK in Senegal (2)
Het Nederlandse vijftal boekte
op het WK in Senegal vele
ronden langs wisselvallige re
sultaten. Wie van tevoren zou
hebben beweerd dat vooral
Hans Jansen en Jannes van
der Wal zouden tegenvallen,
zou beslist meewarig zijn aan
gekeken. Juist dit tweetal im
mers had in de interland tegen
de Russen zulk voortreffelijk
spel afgeleverd.
Niettemin, pas in de achtste
ronde, zondag 14 oktober,
kwam Jannes van der Wal pas
weer op een score van 50 pro
cent. Hij versloeg de vooral als
verdedigingskunstenaar be
kend staande ex-Rus Wladimir
Kaplan, die evenals Koeper-
man voor de Verenigde Staten
uitkomt. Voor Van der Wal,
die vooral de strijd tegen de
klok verliest, was deze over
winning een zekere genoeg
doening voor het falen in de
eerste week.
Eens te meer wordt echter
aangetoond dat de rangschik
king van een dergelijk WK
niet vantevoren al kan wor
den gemaakt en dat de Afrika
nen vooral zich niets aantrek
ken van gevestigde reputaties.
Onbevangen kiezen zij voor
scherpe gevechten.
Van der Wals overwinning op
Kaplan vergde maar liefst 65
zetten. 1. 32-28 16-21 2. 31-26
11-16 3. 33-29 7-11 4. 28-23
19x28 5. 29-24 20x29 6. 34x32.
Even bestaat de vrees dat Ka-
plan de strijd uit de weg wil
VAN DER WAL
KAPLAN
gaan, maar al snel blijkt dat hij
een korte-vleugelopsluiting
verkiest.
6.14-19 7. 36-31 10-14 8. 31-27
1-7 9. 39-33. Juist omdat Ka-
plan toch van plan is princi-
piëel tegen te spelen had een
opbouw van 38-33 de voorkeur
verdiend. Het valt later nog
wel op hoe consequent Kaplan
vermijdt om 36 te bezetten. 9.
18-22 10. 27x18 13x22 11. 44-
39 9-13 12. 40-34 13-18 13. 33-29
8-13 14. 50-44 2-8 15. 34-30 4-9
16. 30-25 5-10-17 30-34 19-23 18.
44-40 13-19 19. 34-30 23x34 20.
40x29 19-24 21. 29x20 15x24 22.
30x19 14x23 23. 35-30 9-14 24.
45-40 8-13 25. 40-35 21-27 26.
35x21 16x27. Zie diagram.
De stellingen zijn betrokken.
Het is duidelijk dat het er om
gaat of de vindingrijke Kaplan
de zwarte aanvalsgolven tot
staan kan brengen. 27. 43-39
109-15 28. 37-32 11-16 29. 32x21
CLERC.
16x27 30. 38-33 6-11 31. 39-34
13-19 32. 42-38 3-8 33. 34-29
23x34 34. 30x39 18-23 35. 39-34
8-13 36. 34-30 12-18 37, 30-24
19x30 38. 25x34 7-12 39. 48-43
23-28 40. 43-39 18-23 41. 33-29
12-18 42. 35-30 14-20 43. 38-33
11-16 44. 47-42. Hier lijkt 41-37
toch beter, omdat wit dan op
13-19 30-24 19x30 34x14 23x43
49x38 28x39 14-9 kan spelen
met vangstand, terwijl op 27-
32 38x27 2x42 47x38 39-44 38-
32 44-50 9-4 18-23 4-36 gevolgd
door 36-47 met de dreiging 26-
21 remise oplevert.
44. 13-19 45. 30-25 20-24 46.
29x20 15x24 47. 42-38 24-30 48.
25-20 16-21 49. 34x25 19-24 50.
20x29 23x32 51. 33-29. Onge
twijfeld heeft ook Kaplan deze
positie voor ogen gehad en
vermoedelijk op remise geta
xeerd. Van der Wal bewijst
zijn ongelijk met uiterst nauw
keurig spel.
51. 32-38 52. 29-24 38-41* Zi
41-37 42x31 54. 26x37 21-2L
25-20 27-31 56. 20-14 31x42
14-10 42-47 58. 24-19 47-2IL L
10-5 28-32 60. 46-41 32-38 6Ltacl
37 20-25 62. 49-44 38-43 63! a]
40 43-48 64. 37-32 25-30 65. L Di
30x2. Kaplan geeft het opJtea
prima overwinning. r ko
De stelling van het twee<%get
agram is uit de partij CneC
Stokkel, uit de zevende ro vi(
(zaterdag 13 oktober). Qbal
doet hier een ongebruikeL d
ruil, ni^ar bewijst daarmefcval
„klassieken" goed te kenTin
24. 32-27 21x32 25. 28x37[du
26. 37-32 4-9 27. 41-37 6-11 ste
37-31 11-17 29. 31-26 24-2La\
33x24 20x29 31. 30-25 9-lfaan
32-27 15-20 33. 42-37 20-26. 0
37-32 17-22 35. 48-42 22x3Un
36x27 12-17 37. 39-33 iopr(
Zwart moet voortdurend! dcK
vrijdende ruilen zoekenÉ^tl
ders werkt het vastlopen»^]
de stelling in zijn nadeel.
38. 35x24 29x20 39. 33-28Lp
40. 38-33 2-7 41. 5045 7-li m<
42-38 20-24 43. 43-39 23-2Lel(
4440 18-23 45. 40-35 Dreif£jin
30. 45. 29-34 46. 39x30 3fc p
4540 12-18 48. 40-34 lM,che
27-21. Natuurlijk niet ij^er
23x34 30x39 wegens fctaai
33x24 19x30 35x24 18-2^ to<
bekende wending. ««en
49.16x27 50. 32x12 23xJL
12x23 19x39 52. 30x10 ffer
53. 35x24 434 9 54. 24-201
35. 20-15 13-19 56. 104 9-11
4-18 3842 58. 18-31 4248. P"
nslet het einde. 59.
48x31 60. 26x37 19-23 61.
14x25 62. 15-10 23-28 63.n L<
25-30 64. 4-18. Stokkel [ver
zich gewonnen, want op d
18-22 en op 30-35 18-29. i ovi
Midden- en kleinbedrijf
krijgt eigen zegel
Van 24 tot 26 oktober wordt in
Amsterdam het „Elfde Inter
national Small Business Con
gress gehouden. Ter gelegen
heid daarvan brengt de PTT
daags tevoren een zegel van 60
ct. in omloop, gewijd aan het
midden- en kleinbedrijf. In
vrijwel elk land vormt deze
bedrijfstak ondernemingen
met minder dan 500 werkne
mers de belangrijkste pijler
waar de economie op rust.
Op de door Gielijn Escher uit
Amsterdam ontworpen zegel
ziet men een boomblad en een
grafiek afgebeeld. De zegel
draagt als tekst: „Vernieu
wend ondernemen". De zegel
is uitgevoerd in de kleuren
paars, blauw, rood en groen.
Zoals gebruikelijk werd het
drukken verzorgd door Joh.,
Enschedé en Zonen te Haar
lem.
De zegel zal bij alle postinrich-
tingen in Nederland en bij de
Filatelistische Dienst van de
PTT te Groningen verkrijg
baar zijn zolang de voorraad
strekt, doch uiterlijk tot 1 no
vember 1985. De zegels zullen
ook verkrijgbaar zijn in post
zegelmapjes (nummer 24, met
blokje van vier zegels), even
eens zolang de voorraad strekt
en uiterlijk tot 1 november
1985. Dit postzegelmapje kost
3,40. De geldigheidsduur van
de zegel voor de frankering is
onbepaald.
Het is dit jaar 100 jaar geleden
dat in Amerika Anna Eleanor
Roosevelt werd geboren. In
1905 trad zij in het huwelijk
met Franklin Delano Roose
velt. Deze staatsman en lid
van de Democratische Partij
zou vanaf 1932 tot zijn dood in
1945 president zijn van de
Verenigde Staten.
Als echtgenote van de presi
dent diende zij als zijn „ogen
en oren" in zaken van natio
naal belang. Omdat de presi
dent gedurende het merendeel
van zijn vier ambtstermijnen
aan zijn rolstoel gekluisterd
was, viel het hem moeilijk die
gebieden te bezoeken, waar
zijn regeringsprogramma ten
uitvoer gebracht werd. In die
gevallen viel mevrouw Roose
NEDERLAI
60CJ
velt voor hem in en vormde
zich een oordeel omtrent haar
bevindingen. Zij sprak met de
bevolking en bracht nader
hand rapport uit. President
Rooosevelt hechtte zoveel be
lang aan haar indrukken en
voorstellen voor verbeterin
gen, dat hij vaak sprak van
„Eleanor en ik" bij politieke
besprekingen en het maken
van plannen. Zelfs na de dood
van haar man in 1945 zette zij
haar buitengewone carrière
voort gedurende zeventien ja
ren ten dienste van het volk.
Als afgevaardigd lid van de
delegatie van de V.S. naar de
Verenigde Naties vocht ze
voor de mensenrechten van de
onderdrukte volkeren in de
wereld. Zij sprak zich ook uit
in krantekolommen, artikelen
in tijdschriften en verscheide
ne boeken en liet zo weten hoe
zij dacht over „vrouwen in de
politiek, arbeidersorganisaties,
kinderwelzijnszorg, de etf ha
mie en de vorderingen viler-
democratie".
Deze strijdbare vrouw j^—
leed op 7 november 196^^
jaar oud, en werd begn
naast haar echtgenoot op
landgoed van de famiU
Hyde Park.
Ter herinnering aan Ele'
Roosevelt bracht de Ac
kaanse PTT op 11 oktobefli
postzegel in omloop, wi
naar portret staat afgeV^
naar een foto die wenTW
maakt door haar geneed 1^
dr. A. David Gurewitsch. I I
foto werd gemaakt op Th I
givingsday te Val-KiÜ in
De kleur van deze zegel,
een waarde heeft van 20
larcent, is blauw. Voor
ontwerp van het geheel
de Bradbury Thompson.
Ook de PTT van de Ni
landse Antilen heeft een^|
postzegels uitgebracht ter
innering aan Eleanor Rt
velt. Deze serie, bes taan
drie zegels, kwam ook <jj
oktober in omloop. De r
van resp 45 c. en 85 c.
portretten van mevr. Ffeui
velt, de zegel van 100 c. bon
haar temidden van een gi^ijf*
kinderen. Het ontwerp is die
John Baselmans uit Wil
stad, Curagao. De zegels'
den in meerdere kleuren!^
etdruk vervaardigd doorfkei
Enschedé en Zonen te Iril
lem. Deze serie zal ook ka
vorm van een mapje wycf
uitgebracht.
New In Chess
De Landbouwhogeschool in
Wageningen en de Universi
teit van Nijmegen gaan „la
ser-snuffelaars" ontwikkelen
waarmee lage concentraties
gasvormige stoffen in de lucht
kunnen worden opgespoord.
Dat kunnen luchtverontreini
gende stoffen zijn. Ook kan de
meetapparatuur worden ge
bruikt bij de opslag van bij
voorbeeld fruit en bloembol
len.
De toepassingen van de appa
ratuur liggen op uiteenlopende
terreinen. Een daarvan is het
volgen van luchtverontreini-
gers als ammoniak, formalde
hyde en zwaveloxide.
Bovendien kunnen ultra-lage
concentraties geurstoffen wor-
van fruit en bloembollen kan
ethyleen worden geregis
treerd. Deze stof wordt tijdens
de opslag gebruikt, omdat zij
het rijpingsproces en de houd
baarheid bevordert.
Maar een te hoge concentratie
is schadelijk. De apparatuur is
volgens de hogeschool verder
interessant voor de voedings
industrie om sporen van
smaakstoffen aan te tonen.
Wageningen zal prototypen
van de laser-snuffelaars bou
wen. Het principe waarop de
werking van de instrumenten
berust, heet kortweg „foto-a
koestisch effect".
De laser zendt een lichtbundel.
De energie daarvan wordt ge
Laser-snuffelaars
absorbeerd door de aanwezige
stoffen. En als de stof de ener
gie weer afstaat ontstaat een
meetbaar geluidsgolfje. Zo kan
de eventuele luchtverontreini
ging worden gemeten.
Poreuze kunststoffen
voor botcorrecties
Er zijn poreuze kunststoffen,
die uitstekende toepassingsmo
gelijkheden in de medische
wetenschap lijken te bieden.
De kunststoffen zouden kun
nen worden gebruikt bij ge-
wrichtsvervangende prothe
sen, het inbrengen van tand-
wortels en botcorrecties.
Het bijzondere van een derge
lijke poreuze kunststof is dat
het bot er kan ingroeien,
waardoor een uitstekende
hechting ontstaat. Dit stelt de
Groninger tandheelkundige
W.H. Groenenberg (36), die
onlangs aan de Rijksuniversi
teit Groningen is gepromo
veerd op een onderzoek naar
botingroei in poreuze kunst
stof.
Het gebruik van kunststof
voor prothese in het schedel
dak komt al geruime tijd voor.
Op die manier kan een gat in
het schedeldak worden ge
dicht. Zo'n onder de huid aan
gebrachte kunststofprothese
wordt in het algemeen goed
verdragen, aldus Groenenberg,
maar er blijft soms een duide
lijke beweegbaarheid bestaan.
Deze maakt dat de betrokke
nen de prothese niet als li
chaamseigen ervaart. De be
weegbaarheid is een gevolg
Dat
—var-
van de manier van hef^ei
van de schedelplaat
bot.
Groenenberg ging da;
welke mogelijkheden
reuze kunststof waarii
kan groeien biedt Hij v<
een massieve kunststof]
se met een rand van
kunststof. Enerzijds
bleek op basis van diei
zoek (bij een schaap), hl
in de kunststof groeien,
zijds hecht de poreuze 1*
stof zich stevig aan het
deldakimplantaat. Het
taat is dat de prothes
vast met de omgeving
verbonden.
Hij noemt de mogelijkhi
ingroei van bot in ae
kunststof veelbelovend
de verdere ontwikkelii
toepassing van dit mal
dat eenvoudig te verwei
en bovendien goedkoop
;ebi
