„Woningbouwvereniging: bedankt
r>r)
Freek de Jonge geweigerd als deskundige in militair procec
E
fozidac Somo/nt
GEDUPEERDE BEWONERS SLOOPFLATS IN MORGENSTOND
Als iemand de
zaak wil bedriegen,
kan dat altijd"
mg
WIE NU EEN SEAT FURA OF SEAT RON DAR KOOPT, KRIJGT TOT 2 JANUARI 1986 RENTELOOS KREDIET. dit aanbod, want hoe sneller u bent, hoe
Leiden Autobedrijf Huisman B.V., Levendaal 80, Tel.: 071-144345.
BINNENLAND
DONDERDAG 11 OKTOBER 1984 PAGlNHJvJJ
(Vervolg van voorpagina)
DEN HAAG Vanaf de
oplevering in 1963 van de
viermaal veertien etages
hoge flatgebouwen in
Morgenstond, die nu met
afbraak bedreigd worden,
is er al sprake geweest
van scheurvorming. De
bouwer, de gemeentelijke
N.V. Habo, stampte de
vier torenflats aan het be
gin van de jaren zestig
volgens een geheel nieuw
systeem uit de grond.
Bouw- en Woningtoezicht
moest er toentertijd al aan
te pas komen om een on
derzoek naar gebreken in
te stellen. Er werden ech
ter geen onrustbarende
feiten geconstateerd. De
Telegraaf die in die tijd
naar aanleiding van aller
lei geruchten een artikel
over dit onderwerp
I schreef werd zelfs door de
Raad voor de Journalis
tiek tot de orde geroepen.
Ondanks de laatste onrustba
rende ontwikkelingen gaat de
heer H.J. Werkhoven van de
Woningbouwvereniging
's-Gravenhage het bouwbedrijf
Habo niet aansprakelijk stellen
voor dit debacle. Er kan vol
gens hem na 21 jaar niet meer
gesproken worden van verbor
gen gebreken. „Het is een pro
ces van natuurlijke invloeden
met druk- en trekkrachten ge
weest", aldus de heer Werkho-
j ven. Er is geen extra gevelbe
dekking om de betonnen be
huizing heen gebouwd, waar
door er grote temperatuurver
schillen konden optreden. Het
beton krimpt en zet weer uit,
waardoor scheuring optreedt.
Via de scheuren hebben de
weersinvloeden vrij spel op de
bewapening met alle risico's
van corrosie. In elk geval is
hier geen sprake van betonrot,
aldus directeur Werkhoven en
wethouder Van Otterloo in
hun toelichting. Volgens de
laatste hoeft ook voor een her
haling van dit gebeuren in
Den Haag niet gevreesd te
worden, omdat bij de bouw
van andere soortgelijke torens
er een bakstenen gevel om
heen gezet is. Daardoor blijven
hier al te grote temperatuur
verschillen uit.
Klachten
Voor de 284 gezinnen was het
nauwelijks een verrassing dat
i hun behuizing in een verre-
f gaande staat van verval ver
keerde. Al jaren klaagden zij
over lekkages, tocht, scheuren
en het loslaten van beton. Er
viel niet tegenop te stoken, te
witten en te behangen. Velen
hielden het na een tijdje voor
gezien en verhuisden naar el-
De gedupeerde bewoners liepen te hoop om directeur Werkhoven van de betrokken woningbouwvereniging met een spervuur van
vragen te bestoken.
vragen
ders. Niet voor niets hadden
de vier flatgebouwen de repu
tatie van doorgangshuis. Het
laatste anderhalf jaar leverden
met name de kozijnen veel ge
vaar op. Zoals de heer Werk
hoven het gisteren omschreef:
„Het gevaar bestond dat bij
het er tegenaan leunen het
hele raam eruit zou vallen".
Intussen zijn deze gevaarlijke
houten kozijnen vervangen
door kunststof omramingen.
In het voorjaar van 1984 begon
men met een algeheel bouw
en woontechnisch onderzoek.
Het Buro Op ten Noort-Blij-
denstein kwam al snel met
alarmerende gegevens. Reden
voor de woningbouwvereni
ging om TNO in de arm te ne
men. In augustus kwam van
dit instituut de conclusie: het
ontbreken van een sterke con
structie zou uitgebreide en in
grijpende maatregelen noodza
kelijk maken. Toen stond al
vast dat de bewoners hun hui
zen zouden moeten verlaten,
omdat het Betoninstituut van
TNO nog zogenoemd destruc
tief onderzoek moest verrich
ten. Zoals het woord destruc
tief al doet vermoeden worden
hierbij delen van de woning
weggebroken. Toch benadrukt
de heer Werkhoven dat er
geen sprake is van instortings
gevaar.
Revolutiebouw
De komende tijd gaat de Wo
ningbouwvereniging 's-Gra
venhage in samenwerking met
de gemeente Den Haag en an
dere woningbouwverenigin
gen er alles aan doen om in
goed overleg met de dakloos
wordende bewoners een
nieuw huis voor hen te vin
den. Deze slachtoffers van de
revolutiebouw uit de zestiger
jaren krijgen de grootst moge
lijke voorrang bij de toewijzing
van vervangende woonruimte
en een verhuisvergoeding van
4500 gulden.
Toch zette de helft van de on
geveer 500 bewoners tijdens de
bijeenkomst gisteravond grote
vraagtekens bij dit plan. In
hoeverre kunnen Zij rekenen
op een soortgelijk huis voor
eenzelfde prijs was de meest
gehoorde vraag. Die garantie
kon de heer Werkhoven ook
niet geven, omdat de gemeente
tal van criteria hanteert, zoals
inkomen en gezinssamenstel
ling. Zo kan het gebeuren dat
iemand die aan de Melis Sto-
kelaan/Dedemsvaartweg in
verband met zijn verdiensten
te goedkoop woonde, voor een
nieuwe woning meer huur
moet gaan betalen. Sommige
bewoonsters, wier mannen in
middels waren overleden en
de kinderen het huis uit wa
ren, vreesden (terecht zoals uit
de woorden van de heer
Werkhoven bleek) van een
vierkamerflat te moeten ver
huizen naar een aanzienlijk
kleinere woning. Anderen
hadden er problemen mee dat
zij hun flat voor vele duizen
den guldens hadden opge
knapt, juist in verband met de
scheuren. Daarom hadden ze
op de grond plavuizen of par
ketvloer gelegd en tegen de
wanden en plafond houten be
timmering aangebracht. „Wie
betaalt dat? Jullie?, luidde de
vraag aan de heer Werkhoven.
„Dat is niet uitgesloten", was
zijn antwoord. „We zullen
zorgvuldig en in alle redelijk
heid deze schades afwikke
len". Echt overtuigend was
deze bewering echter kenne
lijk niet voor veel bewoners,
want zij lieten er geen misver
stand over bestaan dat ze zijn
woorden ernstig in twijfel
trokken. Een toehoorder had
het al gauw gezien: „Ze pak
ken je toch van alle kanten".
Verongelijkt beende hij weg.
De hoogte van de verhuiskos
tenvergoeding van 4500 gul
den was voor een vrouw aan
leiding om op te merken dat
zij voor dat bedrag niet kon
verhuizen èn haar woning in
richten. „In sommige situaties
redden mensen het er prima
mee", was de reactie van de
heer Werkhoven. Verontwaar-
digd gemompel viel hem ten
deel.
„Wat doet u als iedereen wei
gert om nog de huur te beta
len?", luidde de vraag van een
lid van de huuderscommisie.
„Dan zet ik u eruit", was het
weinig diplomatieke antwoord
van de heer Werkhoven, die
zich tijdens de anderhalf uur
durende vergadering wel
meerdere malen tot ongeluk
kige uitspraken liet verleiden.
„Het lijkt me niet juist in dit
soort theoretische bespiegelin
gen terecht te komen", sprak
de heer Werkhoven om de ge
moederen wat te sussen. Het
lid van de huurderscommissie
weer: „Hoe vindt u het dat
mensen door deze gebeurtenis
sen in financiële nood komen?
Alles wordt tegenwoordig al
gekort. Nu gebeurt dit weer
met de feestdagen in het voor
uitzicht. Woningbouwvereni
ging: bedankt!".
Directeur Werkhoven beloof
de er alles aan te doen om zich
bij eventuele sloop tot het ui
terste in te spannen om de
huur tot enkele tientjes te ver
lagen, zoals dat gebruikelijk is
in sloopgebieden. Momenteel
betalen de huurders van de
vier torenflats een paar hon
derd gulden voor een een ka
merflat tot ongeveer 585 gul
den voor een vierkamerwo
ning. Dit inclusief stook- en
servicekosten.
Een willekeurige steekproef
onder de aanwezigen leverde
over het algemeen een positief
beeld op van het „woongenot"
van de gewraakte flatwonin
gen. Een vrouw die al jaren
met een schoonzusje en haar
moeder drie verschillende
flats aan de Melis Stokelaan
bewoont noemt haar huis „een
moordflat". „Laten ze er maar
'tien etages af halen en ons rus
tig laten wonen waar we zit
ten. We hebben nergens last
van". Feit is dat de scheuren
vooral op de hogere etages op
treden. Een andere jonge
vrouw met twee kinderen, die
pas sinds mei hier woont zei:
„Ik heb hier altijd willen wo
nen. Verhuizen is zo'n romp
slomp, je wordt er niets wijzer
van". Anderen reageerden op
vallend laconiek. „Je doet er
geen donder an", volgens een
bewoner, een goede vijftiger.
Zijn buurvrouw: „Ik zie wel,
ik zal er geen nacht minder
om slapen". Op dat ogenblik
passeert een andere bewoner
op weg naar de uitgang en zegt
gekscherend: „Buurman, ik ga
alvast pakken".
TOM VAN RIJSWIJK
WONINGBOUWVERENIGINGEN J
MACHTELOOS TEGEN BOUWFOUTBJ-<
nHarr
lat als I
;espea
ek,
bij
niet
fstellin
elijk
rantietermijn van tien
die voor elk bouwwerk gé
is normaal daarnaast lang
noeg om gebreken aan
WASSENAAR „Er is geen
enkele manier waarop we
dat geld weer kunnen terug
halen. De aannemer is in-
middels failliet en de garan- jicht té brengen! ïn "die
tietermijn, tien jaar, is al lang kan je terugvallen op de b
verstreken. Het komt er ge-
woon op neer dat we zo'n
acht ton uit onze reserves
moeten halen om dit te be
kostigen".
De heer drs. W.M.A. Lam
mere, voorzitter van de Was-
senaarse woningbouwvereni
ging St. Willibrordus, consta-
teert het met enige berusting, ffl?'. Zlch ,T.,gf»h d
Negentig woningen van de A
vereniging, gelegen aan de 's-
Heerenbergstraat, de Van
Cranenburchlaan en de Don
ker Curtiusstraat blijken der-
sme
edi
0 r
wer. Maar hier is het te jan
Gelukkig
woningbouwverenig
hier „slechts" om negerk Out
woningen gaat. Onmiddel
ke controles van de ovei
wor\ingen die in beheer i
bij de stichting hebben a Ingels
mate grote gebreken te ver- ^nd Lt daarmee
tnnpn Hat er vnnr ruim pen 6 tphe
getui
gen in Wassenaar. In Noo ravon
Holland kreeg een gemee Kerl
maar liefst met 350 van dmdse
gelijke gevallen te mak t dit
- Dan waren de, vooral fin ont'
vereniging, die daarvoor een problemen. niet te ov Mige
derde terugkrijgt van het 7ipn zo mMn/ka2e
tonen, dat er voor ruim één
miljoen gulden aan moei
worden opgeknapt. De leef
tijd van de huizen: zestien
jaar. De kosten van die om
vangrijke opknapbeurt ko
men voor rekening van de
Cement
De heer Lammere: „Er is bij
de bouw verkeerd samenge
steld cement gebruikt. Het
cement baret zogezegd uit
zijn voegen. Als het een dag
geregend heeft en er volgt
daarna nachtvorst, zie je de
volgende dag het cement op
straat liggen. De stenen ko
men los te liggen en er ont
staan scheuren. Als je dat
verder laat zitten, wordt het
alleen maar erger. We moes
ten dus wel iets doen", aldus
de heer Lammere.
Wat er precies mankeerde
aan het cement is volgens de
heer Lammere niet meer te
achterhalen. „Het moet iets
geweest zijn dat te maken
had met het drogen van het
cement. Je hebt bepaalde
middelen die het cement
sneller laten drogen, en die
in andere gemeenten ook al
voor problemen hebben ge
zorgd. Zoiets zal het hier ook
wel zijn geweest. Het valt
echter niet meer te achterha
len". Is er volgens hem zes
tien jaar geleden onvoldoen
de toezicht geweest op de
bouw? „Er is altijd toezicht,
maar als iemand er op uit is
de boel te bedriegen, dan is
dat wel mogelijk. Dat kan je
niet altijd uitsluiten. De ga-
OUi
zien geweest, zo meent
heer Lammere. De huurdin
van de huizen in de drie slkscho
ten zullen door die reser ibaarl
kunnen worden gespaèndan!
voor extra huurverhogingjert vj
ondanks dat aan elke wonl Kooi
voor een kleine 13.000 gulijenser
opgeknapt moet wordien in
Overigens zit in hun huur! bijz<
tijd al een bedrag inbegrei Hot
dat voor onderhoud o{^ fleui
wordt gelegd. De huurderIt-Saëi
taalt dus in feite wel voorgend,
opknapbeurt. flijk
|s Ch
Vernieuwd
Nader onderzoek naar I
toestand van de woninf
heeft uitgewezen dat del
vengevels vernieuwd moJ
worden, dat er betonf
draagbalken aangebrj
moeten worden boven del
zijnen en dat belangrijke!
len van die kozijnen mcrr,e st'
worden vervangen. Korf
omvangrijke reparaties f
woningen die eigenlijk r®. Y®
meer nodig zouden moet
hebben dan een lik verf. ep®
De heer Lammere tot si
„Ik moet er niet aan denren
dat zich nog eens zoiets vol"
doet. Je normale ond» soor
houdswerkzaamheden j& van
men dan wel in de knLd W
doordat al het geld opgajverscl
reparaties. Zoiets
rampzalig voor je woningé de
bestand".
KOOS VAN WïLerd
ng v
Br
DEN HAAG „Ik heb wel wat beters te doen dan me door een
stel gekostumeerde heren te laten bestempelen tot ondeskundi
ge". Met deze woorden verklaarde de komiek Freek de Jonge
zich gisteren solidair met de totaalweigeraars Rein van der Vliet
en Mare Rakere (20) uit Breda, die wegens opzettelijke onge
hoorzaamheid terechtstonden voor het Hoog Militair Gerechts
hof in het Haagse Paleis van Justitie.
noemden als expert geaccepteerd, maar de conferencier niet.
President mr. J. Engels oordeelde dat De Jonge in de zin der
wet niet meer deskundigheid bezit dan de gemiddelde Nederlan
der. Hierop verliet Rein van der Vliet kwaad de zaal.
Freek de Jonge: „Door het lezen van de Bijbel, de wereldlitera
tuur, mijn optreden voor een groot publiek, het volgen van het
nieuws en het hebben van twee kinderen sta ik midden in het
leven. Wie zou er in vredesnaam deskundiger zijn dan ik?" Wat
de komiek gezegd zou hebben als hem het spreken niet was be
let: „Ik zou waarschijnlijk heel mijn nieuwe show hebben afge
draaid. Daarin staan vrijheid en beknotting centraal".
De artiest was evenals mevrouw S. Strikwerda van het Komitee
Kruisraketten Nee, (anti-) psychiater Frank van Ree en school
leider A. de Roode uit Amsterdam gevraagd als deskundige zijn
mening te geven over de vraagstukken die hier in hoger beroep
werden aangesneden.
Nadat het Hoog Militair Gerechtshof zich tijdens een langdurige IrevechtSjaSje
en tumultueuze zitting tot twee maal toe in raadkamer had te-
rugggetrokken, werden tot ieders verbazing wel de drie eerstge- De totaalweigeraars Rein van der Vliet en Mare Rakere beland
den dit jaar na een kort verblijf bij de Koninklijke Landmacht
in Breda in het Huis van Bewaring. Dit nadat ze in mei op bevel
van hun eerste luitenant hadden geweigerd een gevechtsjasje
aan te trekken. De krijgsraad in Arnhem veroordeelde het
tweetal hiervoor op 3 augustus tot zes maanden gevangenisstraf
en ontslag uit de militaire dienst. De auditeur-militair ging tegen
dit onverwacht „lage" vonnis in hoger beroep. De beklaagden
deden dat ook. Zij menen dat ze als totaalweigeraar door geen
enkele militaire instantie veroordeeld mogen worden.
De advocaat-fiscaal, mr. P. Bos, noemde de uitspraak van de
krijgsraad merkwaardig. Eén militair werd indertijd voor het
zelfde feit tot twaalf maanden gevangenisstraf veroordeeld, drie
anderen tot zes maanden. De aanklager vroeg het Hof om Rein
en Mare alsnog een jaar cel op te leggen.
Hun raadsman, mr. J. Donk, zorgde 's morgens aan het begin
van de strafzitting nog voor een (wrakings)incident door de on
partijdigheid en bevoegdheid van het Hof in twijfel te treh
Hij wilde dat in elk geval één van de rechtere zou opstaj
omdat hij hem herkende van een eerdere confrontatie mei
cliënten. De advocaat „Dit college bestaat voor tweederd n
militairen, die het uniform van hun werkgever dragen,
kunnen zij onpartijdig zijn, terwijl ze financieel en qua
van de krijgsmacht afhankelijk zijn. Wat een komedie!" De
sident verwierp zijn bezwaren.
De psychiater Frank van Ree stelde aan het slot van de zi
dat de overheid geleid wordt door krankzinnige militaire t
ders. „Hun overweldigende angst heeft hen waanzinnig
maakt". Zijn mede-deskundigen bepleitten ergo Mare en
voor hun idealisme niet te straffen.
Uitspraak op woensdag 24 oktober.
PETER VIE!
:n di
cop;
itoogr
ïting
iam
e we
A is
.pbtiefr
azem
'ikke
STAP IN'N SEAT.
VERGEET DE RENTE.
Meteen rijden en honderden guldens rente besparen. Dat gaat zo. U koopt een Seat Ronda P n meer rente u bespaart. Bovendien biedt de Seat-dealer hoge inruilprijzen, zodat de
met Motor System Poreche en u financiert flO.000.- L)an kunt u dat bedrag volledig rentevrij JT inruilwaarde in vele gevallen al voldoende zal zjjn voor de aanbetaling,
terugbetalen in 4 termijnen van f2.500.- op de vervaldata 1 januari 1985,1 mei 1985, apT. ~4r ""^7 fera Jaa V *N Renteloze autofinanciering. Aisu vtwai okmher uw4 ccnScat Hira (m.n.v.<ic Hira sutr)
inor: inur 4/BSsSSSbêB^~^~-* v.i *A - MMI-JjXoftfn Seal Honda P koopt doei uw Scal-ilealcr u «lit bijzondere I
1 september 1985 en „januari 1. b(•-\iin.ina<-niiKN.iaiiiMMi n<-t u.lh hm «m» «hm-h irni.-vru<- m
Of u kiest de pittige, compleet uitgeruste Seat Fura en financiert moamMrniMannBi^ '""MMK I huurkiMipnnaiKwnnKondercieMrt'miki-iiikewMirwaaniea n§v gnjfU I
f8.000.-. Dan betaalt u dit bedrag op de hierbovengenoemde vervaldagen/Ti^ SS üfi£2l Alwü<l(>en aanbal ism t 'nigamni nv vmag naar -n-^-rr nn/nnm c-yim
renteloos terug in 4 termijnen ran f 2.000.-. ONZE TROTS UW RIJPLEZIER
Het zal U duideljjk zjjn dal U ZO vele honderden guldens S««L Importeur NibhartCarBV.Cruquiusweg25,2102 LS HEEMSTEDE
pl,
tv, vi
rs en
prof
autei
SEAT RONDA P V.A.14.995
SEAT FURA V.A.10.995
«Jidvr
inhoui
ontvai
Suds
'saqje
