M
weekpuzzel door dr. Pluizer
postzegels
WETENSCHAPPEN
Zeidta Gouui/nt
oplossing vorige puzzel
NR. 39
CRYPTOGRAM
ft £l
A
A
A, A A
BB-TTTTTTTTn
S-XeCC53*
I Joodse geschiede^,
op Deense postze; met
ro.
ZATERDAG 6 OKTOBES.
De prijswinnaars van puzzel 38 zijn:
J. Burger, Meyerskade 4, 2313 EG Leiden.-
R. van der Ploeg, Schapedel 9, 2202 VB Noordwijk.
De prijzen worden binnen drie weken per cheque toegestuurd.
HORIZONTAAL:
1. Is het paard van de sint oorzaak van dit
nadeel? (14).
8. Wanneer moet dit uiterlijk gebeuren om
het te beletten? (9).
9. Looimiddel dat een stormloop erop ver
oorzaakt? (3).
10. Wat een geluk dat de rozen daarbij geur
verspreiden! (9).
11. Maakt het stel plezier met een Europe
aan? (8).
13. Vurige geliefde? (4).
16. Uitrusting van slechte mensen? (4).
17. Wordt de strijd met hartstocht daarbij be
zongen? (8).
19. Verkeerd uitgevallen grappen? (9).
20. Door dit dier ontbreekt er iets aan de toe
rist (3).
21. 't Is treuriger om 'm er drie maanden op
te laten wachten! (9).
22. Heeft u dit bij de Engelse gast per onge
luk in de soep gedaan? (14).
VERTICAAL:
1. Zo te horen zou deze bommenwerper een
creatie van de eerste automobielbouwer
kunnen zijn! (9).
2. Voor deze ligplaats voor schepen heeft
men 10.000 vierkante meter meer land
nodig (5).
3. Fantastische opening tussen kantelen? (8).
4. Een Poolse man zorgt voor vereniging (9).
5. Vaartuig voor een paard? (6).
6. Schrapt hij wat de kaasmaker en de met
selaar nodig hebben? (9).
7. Dier dat om zijn as draait? (4).
11. Reukorgaan van een keeshond? (9).
12. We lopen al een hele tijd rond om hier
aan de ouderdom van een boom vast te
stellen (9).
14. Door deze ordening gaat mijn makker
aan de lijn (9).
15. „Stierlijk" vervelend hondje? (8).
18. Moeder heeft een vriendje (6).
19. Ik verheug me er in hogere mate op niet
minder dan vier weken daarheen te kun
nen gaan! (4).
20. Neem een slok om 'r niet op vooruit te
gaan! (5).
Oplossingen onder vermelding van Puzzel 39 moeten uiterlijk
woensdagmiddag in bezit zijn van:
Leidse Courant, Postbus 11, 2300 AA Leiden.
Naam, adres en postcode s.v.p. in blokletters vermelden.
er oi
-toch
■Mten
Troefcoup
Competitief bieden is met
name in parenwedstrijden de
moeilijkste sector, waar dan
ook de meeste punten in om
gaan. Parallel daarmee liggen
het speel- en het tegenspeel
plan van deelscores doorgaans
veel moeilijker dan die bij
manches en slems. Het volgen
de spel uit een parenwedstrijd
(districtshoofdklasse) illu
streert dat duidelijk. Allereerst
het bieden, noord had:
A 6 12
en het ging (Zuid gever, OW
kwetsbaar):
zuid west noord oost
1 SA 1) pas 2 KI 2 Ha
dbl. 2) pas
1). 12-14.
2). (goede) 4-kaart harten,
géén 4-kaart schoppen.
Een moeilijke situatie van
noord. Misschien had hij in-
plaats van Stayman beter een
andere conventie kunnen ge
bruiken om de complete ver
deling van zuid op te vragen,
tenminste als zo'n conventie in
het NZ-repertoire had gezeten.
Moet hij nu 2 harten gedou-
bleerd tegen gaan spelen, ter
wijl de vijand over negen troe
ven beschikt? Wanneer er een
manche voor NZ in zit, moet 2
harten twee down!
De keus gaat tussen pas, 2 SA
en 3 klaver. Die laatste moge
lijkheid is in de meeste moder
ne biedsystemen forcing. Res
teert pas of 2 SA en daarvan is
2 SA te prefereren, want mis-r
schien zijn er wel 9 potdichte
slagen.
In dit geval zou zuid op 2 SA
gepast hebben en dat zou bij
'goed spel gemaakt zijn en re
delijk gescoord hebben, maar
u moet maar eens een stoeltje
opschuiven naar oost, om 2
harten gedoubleerd af te spe-^
len, zoals aan een van de ta-"
fels.
Uitkomst schoppenboer:
Wf»t oost
11 V 9 5 #73
02 H B9765643
oaV oB7 5
4>B 10 86 4
De dummy is wat minnetjes in
troef - een van de andere ta
felgenoten trouwens in nog
sterkere mate - maar verder
kan zijn hand nooit tegenval-
Schoppenboer gaat via de
vrouw naar het aas van noord,
die klaverheer naspeelt. Had u
het contract gemaakt?
Inkorten
Als u weet hoe een troefcoup
werkt, komt u tot acht slagen:
drie in de bijkleuren en vijf in
troef. Dat zuid vier en wat
voor! troeven heeft en
noord nul, is u gelukkig mee
gedeeld. Zaak is om de acht-
kaart in te korten tot zuids
lengte, waarna de achtste slag
(zeven zijn er vast) vanzelf ge
bracht wordt.
Z/OW A 6 4 2
II V9 5 iu #73
<?2 w nt?I!B976543
O A V4 oB7 3
B10864
B 108
AV 108
O 1083
4 A 5 3
U zorgt ervoor dat er driemaal
schoppen, driemaal ruiten en
driemaal klaver wordt ge
speeld, waarna zuid altijd één
troefslag moet brengen. Hoe u
of de tegenpartij het ook
wendt of keert, één harten
moet zuid inleveren, als u ten
minste niet daarvoor troef
trekt.
De meest populaire score op
dit spel was 2 harten -1, onge-
doubleerd en dat is niet zo
vreemd, want normaal gespro
ken zal zuid in de eerste hand
passen. Een leider, die niet
weet dat zuid alle ontbrekende
hartens tegen heeft, zal maar
al te gauw een keer vanuit de
dummy troef spelen en dan is
het al te laat voor de troef
coup.
Bridgecursussen
Nu de AVRO is begonnen met
de tv-cursus bridge, d.w.z. een
cursus die een eerste kennis
making met bridge moet zijn,
zal het bridgedocentenkorps
het de komende maanden wel
erg druk krijgen en zal ook de
vraag naar Nederlandstalige
leer- en cursusboeken sterk
stijgen. De door de NBB geho
mologeerde cursus „Van Start
tot Finish" (4 dln.) van Cees
Sint en Ton Schipperheyn is
niet de enige, die in Nederland
rouleert. Daarnaast is er ook
nog „Begin met Bridge" (in
middels de 2de druk) van Siet-
ze van der Honing en Kees
Ooijevaar (f 8,90 in de boek
handel, ook te bestellen bij de
auteurs: Wielewaalstraat 9,
7557 PD Hengelo-Ov.). Daarbij
bestaat ook een docentenhand
leiding (f 3,-). Het bestaans
recht van deze cursus berust
niet alleen op de lage prijs. In
de praktijk is „Begin met Brid
ge" op veel scholen in het oos
ten van het land een succes
gebleken en vooral voor die
categorie (toekomstige) brid
gers speelt geld een vrij voor
name rol.
Daarbij komt dat-een leergang
als „Van Start tot Finish" na
tuurlijk niet alleen zaligma
kend is. Een voordeel dat vaak
als argument wordt gebruikt,
is dat door één cursus alle be
ginners makkelijk met elkaar
kunnen spelen. Niet zo'n sterk
argument, want na enige rug
gespraak kunnen alle bridgers
wel met elkaar spelen. Juist
het bestaan van meer dan één
cursus zal op den duur kwali
teitsverhogend werken en
daarmee is iedereen gediend.
Van de vele tienduizenden
cursisten zal begin volgend
jaar een deel vervolgcursussen
nemen en/of willen gaan brid
gen in clubverband. Docenten
en begeleiders zullen dat over
al in Nederland trachten te re
aliseren, in veel gevallen via
beginnersclub. Ideaal is de for
mule zoals die in het districts
Utrecht wordt gehanteerd.
Daar bestaat al jaren een be
ginnersclub waar men maxi
maal twee jaar lid van mag
zijn. Daarna wordt er gezorgd
voor een plaats in een „echte"
club.
Agenda: 13 oktober: Grachten-
toernooi Delft (015-78 59 61);
20 en 21 oktober: Kuipers
Toern.Zwolle (038-53 14 85); 20
oktober: Drive Hoogkampse bc
Arnhem (085-43 57 19); 20 ok
tober: Zilverstadtoern.Schoon
hoven (01823-2988) en 20 okto
ber: Wetlandse bloemendrive
(01740-292 81).
Correspondentie: p/a Lehar-
straat 10, 2162 AC Lisse.
Karpov-Kasparov
Na zeven partijen in de match
om het wereldkampioenschap
tussen Karpov en Kasparov,
staat de uitdager al met 3-0
achter. De oorzaken voor dit
desastreuze begin moeten naar
mijn mening gezocht worden
in een matige theoretische en
psychologische voorbereiding
van Kasparov en een schitte
rende vorm van de huidige
wereldkampioen. Want de
druk waaronder de jonge uit
dager in het begin staat, wordt
niet alleen veroorzaakt door
de spanning van een finale,
maar ook door het fantastische
spel van Karpov.
Een goede illustratie van het
bovenstaande is de derde
matchpartij. Door zwak ope-
ningsspel komt Kasparov in de
problemen, waarna Karpov
hem met fraaie manoeuvres
geen schijn van kans meer
geeft.
Karpov-Kasparov.
1. e4 c5 2.Pf3 e5 3.d4 cxd4
4.Pxd4 Pc6 5.Pb5 d6 6.c4 Pf6
7.Plc3 a6 8.Pa3 Le7 9.Le2 0-0
10.0-0 b6 ll.Le3 Lb7 12.Db3
Pa5?!
Een oude voortzetting, die wit
een klein maar risicoloos voor
deeltje geeft. Het zijn juist dit
soort stellingen, die Karpov
graag speelt. Beide spelers
hadden al wat ervaring met
deze variant: in Karpov-Ro-
manishin (1981) volgde
12...Pd7 13.Tfdl Te8 14.Tacl
Lf8 l5.Lf 1 Tc8 16.Dc2 en wit
stond wat beter, in Tsjesjkov-
sky-Kasparov (1979), speelde
zwart inplaats van 11. ...Lb7,
11. ...Pe5 na 12.f4 Ped7 13.Lf3
Lb7 14.De2 Dc7 15.Tacl Tac8
16.g4 stond wit eveneens wat
beter.
13. Dxb6 Pxe4 14.Pxe4 Lxe4
15.Dxd8 Lxd8 16.Tadl.
De soms ook voor grootmees
ters lastige vraag, welke toren
er naar dl moet, is hier niet
moeilijk te beantwoorden; met
de toren nog op al zou nu
16...Lf6 lastig zijn. De stelling
die nu ontstaan is, is zeer lastig
voor zwart: 16...Lf6 17.b3 Td8
faalt op 18.Lb6, 16...Le7 17.
Lb6 gevolgd door 18.Lc7 is opk
goed voor wit en na 16...Lc7 is
17.b4 Pc6 I8.b5 moeilijk voor
zwart. Na lang nadenken be
sluit Kasparov dan maar di-
rekt d6 te offeren; maar had
hij hier niet beter thuis over
na kunnen denken?!
16...d5!?! 17.f3 Lf5 18.cxd4
exd5 19.Txd5 Le6 20.Td6
Lxa2 21.Txa6 Tb8.
Deze stelling lijkt nog redelijk
voor zwart, vanwege de (voor
lopig) zwakke b-pion en de
Aft A
as 'ffW; W
Sip m
mi A a iü m
W
H
i
dreiging langs de e-lijn. Kar
pov toont met fijne middelen
aan, dat de compensatie slechts
schijn is.
22.Lc5 Te8 23.Lb5 Tc6 24.b4
Pb7.
Meer praktische kansen bood
24. ...Pb3.
25.Lf2 Le7 26.Pc2 Ld5.
Zie diagram.
Er dreigde 27.Pd4 gevolgd
door Pc6.
27.Tdl! Lb3 28.Td7.
Hier had zwart op kunnen ge
ven, want na 28...Lxc2 29.Txe6
fxe6 30. Txe7 Pd6 beslist
31.Ld7! Txb4 32.Lc5. Wat Kas
parov doet geeft Karpov de
gelegenheid nog enkele poin
tes van 27.Tdl! te demonstre-
28...Td8 29.Txe6! Txd7 30.Tel
Tc7 31.Lb6.
Zwart geeft het op, want na
31...Txc2 32.Txe7 Pd6 33.Td7
Pe8 34.Td8 verliest zwart be
slissend materiaal.
Ook in de zesde partij was een
slechte theoretische voorberei
ding de oorzaak van Kaspa
rovs problemen.
Kasparov-Karpov.
Dame-Indisch.
I.d4 Pf6 2.c4 e6 3.Pf3 b6 4.g3
La6 5.b3 Lb4+ 6.Ld2 Le7
7.Lg2 CH) 8. 0-0 d5 9.Pe5 c6
10.Lc3.
Een systeem dat bekend staat
als ongevaarlijk voor zwart.
10...Pfd7! ll.Pxd7 Pxd7
12.Pd2 Tc8 13.e4?!
Beter is 13.Tel c5 14.cxd5 exd5
15.Lh3 Tc7 16.Dbl Te8 met ge
lijk spel Portisch-Timman, Til
burg 1982. Karpov gebruikte
nu veel tijd voor een reeds be
kende manoeuvre, omdat hij
begrijpelijkerwijs een nieuwtje
verwachtte. Na 'zijn volgende
zet begon Kasparov echter
lang te denken, waaruit gecon
cludeerd kan worden, dat hij
ofwel tijdens de partij een
weerlegging van zijn „nieuw
tje" zag, ofwel gewoon niet op
de hoogte was!
13...b5! 14.Tel dxc4 15.bxc4
Pb6! 16.cxb5 cxb5 17.Tcl La3.
En zwart staat beter. In het
vervolg toonde Kasparov weer
even aan, dat hij niet voor
niets deze finale speelt en
bracht1 hij Karpov, met zijn
vrije d-pion, nog in grote
moeilijkheden. De wereldkam
pioen loste deze echter fraai op
en won vlekkeloos de tech
nisch gewonnen stelling.
Het wordt eentoning, maar
ook in de zevende partij bleek
het voormalige wonderkind
niet goed op de hoogte:
Karpov-Kasparov.
Tarraschverdediging.
I.d4 d5 2.c4 e6 3.Pf3 c5 4.cxd5
exd5 5.g3 Pf6 6.Lg2 Le7 7. 0-0
0-0 8.Pc3 Pc6 9.Lg5 cxd4
10.Pxd4 h6 ll.Le3 Te8 12.Db3
Pa5 13.Dc2 Lg4 14.Pf5.
Een zet uit de partij Portisch-
Chandler uit het laatste Ohra-
toernooi. Hierin speelde zwart
14...Lb4 en kwam na 15.Ld4
Lxc3 16.Lxc3 Txe2 17.Dd3 Te8
18.Pe3 in de problemen. Kas
parov ging nu weer lang na
denken en speelde het nog
slechtere 14.,.Tc8 Na 15.Pxe7+
Txe7 16.Tadl De8 17.h3 Lh5
18.Lxd5 kwam hij zonder noe
menswaardige compensatie
een pion achter. Met vaste
hand bracht Karpov de stand
toen op 3-0.
Het is te hopen dat Kasparov
nu niet helemaal inzakt, maar
in de rol van underdog weer
in zijn normale spel terug
komt. In dat geval zal ook een
Karpov in vorm nog enkele
benauwde ogenblikken mee
maken.
door
B. J. Nuys
Hendrik van der Zee uit Leeu
warden heeft pas in de derde
partij van de herkamp om de
juniorentitel zijn slag kunnen
slaan. Zijn derde poging om
jeugdkampioen van Nederland
te worden was eindelijk ge
lukt. In de beide voorafgaande
jaren was het telkens de Huis-
sen-speler Gérard Jansen die
hem de pas had afgesneden; in
1982 na herkamp, in 1983 als
gevolg van de regel dat bij ge
lijk eindigen de kampioen zijn
titel behoudt.
De 17-jarige Fries veroverde
in 1979 en 1981 al de titel bij
de aspiranten, zodat hij één
van de succesvolste jeugdspe
lers van de laatste jaren kan
worden genoemd.
De herkamp was op twee par
tijen afgesproken. Als de twee
de partij geen beslissing zou
brengen, zou onmiddellijk -
dus op dezelfde dag - een der
de worden gespeeld. Deze
werd gewonnen door Van der
Zee, die bij een nieuwe remise
BERT RAVEN
De jeugd
CASPER VD TAK
m 1
11 i S 11
m m m mj
m m m mjë
SSSSS v^/s
1 y
EL,*
m
m wi
EDDY BUDE
het voordeel van het SB-sy-
steem zou hebben en daarmee
ook kampioen zijn geworden.
Zo ver kwam het niet. Een
fout van tegenstander Johan
Krajenbrink leverde een vroe
ge beslissing op. Van der Zee
nam in de beslissende partij
geen risico. Na Krajenbrinks
20e zet (50-44) is de volgende
cijferstand bereikt: zwart (Van
der Zee) 2, 3, 4, 5, 6, 8, 13, 15,
JOHAN KRAJENBRINK
16, 18, 19, 20. 21, 23. 24, 26. wit
(Krajenbrink) 27, 30, 32, 33, 34,
35, 36, 37, 38, 40, 42, 43, 44, 45,
48, 49.
Van der Zee speelde 20. 24-
29 21. 33x24 20x29 en na 22.
44-39 4-10 omdat hij 39-33 niet
hoeft te vrezen wegens de te
genactie 10-14 33x24 8-12 en
het is duidelijk dat Krajen
brink niets~kan beginnen te
gen de dreiging 23-28 enz. zo
dat hij in schijfverlies moet be-
23.^32-28 21x41 24. 36x47 23x32
25. 34x14 10x19 26. 38x27 6-11
27. 47-41 11-17 28. 39-33 17-22
29. 41-36 22x31 30. 36x27 8-12
31. 30-24?? 19x30 32. 35x24 12-
17 Krajenbrink geeft zich ge
wonnen. In plaats van deze
verliezende ruil moet 43-38,
ook al heeft wit na de ver
vlakkende ruil op de 23e zet
geen winstkansen meer.
Eddy Budé speelde een goed
toernooi, maar viel in de slot
fase terug. In de tweede ronde
verraste hij Bert Raven uit
Veenoord. De stand van het
eerste diagram werd bereikt
door de zettenreeks 1. 32-28 19-
23 2. 28x19 14x23 3. 37-32 10-14
4. 41-37 5-10 5. 46-41 17-21 6. 32-
28 23x32 7. 37x28 11-17 8. 31-26
18-22 9. 35-30 20-25 10. 30-24 6-
11 11. 41-37 13-18 12. 37-31 9-13
13. 42-37 3-9 14. 37-32 21-27 15.
32x21 16x27 16. 34-29 14-20 17.
40-34 10-14 18. 45-40 1-6 19. 50-
45.
Zwart voelde zich in deze
stand kennelijk niet op z'n ge
mak, want bv 13-19 24x13 8x19
mag niet door 28-23 19x28 29-
24 20x29 34x21 met op 11-16
48-42 16x27 33-28 enz. Toch is
de zet, die Raven kiest, 19.4-
10?? in dit soort standen wel
zeer ongebruikelijk. Kennelijk
is deze zet uitsluitend bedoeld
om 18-23 voor te bereiden. Bij
de afweging heeft Raven ech
ter een leuke combinatie over
zien: 20. 24-19! 14x32 21. 34-30
25x23 22. 33-28 en Raven geeft
het op. Er volgt 22x42 48x19
13x24 31x4.
Johan Krajenbrink en Casper
v.d.Tak doken beiden al snel
in een korte-vleugelopsluiting.
Na Krajenbrinks 24. 42-38 (zie
diagram) gaat v.d.Tak in de
fout. De Wassenaarder over
ziet een bekende slagwending
en speelt 24. 10-15? Krajen
brink slaat toe met 25. 34-29
23x34 (25x34 29x20 10-14 of 15
40x29 gevolgd door 33-28 28-22
17x28 32x1) 26. 40x20 25x14 27.
27-22! 17x50 28. 26x17 11x22
29. 38-33 50x28 30. 32x1 14-20
31. 1-40 19-24 32. 30x19 13x24
33. 40-49 9-13 34. 31-26 6-11 35.
49-44. Zwart geeft het op. De
zetten na de slagzet had hij
zich kunnen besparen.
Uit het probleem Hauschild
(2) in de rubriek van vorige
week moet de zwarte schijf
op 20 worden verwijderd.
Dit jaar is het 300 jaar geleden,
dat Ludvig Holberg, een in
Denemarken bekend geschied
schrijver, werd geboren. Naast
de geschiedenis van zijn va
derland, hadden ook andere
zaken zijn aandacht. Zo
schreef hij bijvoorbeeld ook
diverse toneelstukken. Ter
herinnering aan Holberg
bracht de Deense PTT op 5
oktober een postzegel in de
verkoop. Het motief op deze
zegel, die een waarde heeft
van Dkr. 2,70, toont een ont
moeting tussen Holberg, een
officier, en een zeer modieus
uitgedoste jon'geman.
Deze ontmoeting vormt de
kern voor een blijspel van
Ludvig Holberg. Het gaat er
om dat Holberg een ontmoe
ting heeft tussen genoemde of
ficier en de jongeman. Geen
van beide partijen was van
zins voor de ander opzij te
gaan. De jongeman sprak: „Wij
gaan niet uit de weg voor een
zot!" Waarop Holberg sprak:
„Dan zal ik er voor twee uit de
weg gaan". Waar gebeurd of
fantasie: het is een open vraag.
Het gebeuren werd in ieder
geval vastgelegd door Wilhelm
Marstrand (1810-1873) in) de
vorm van een houtsnede. Het
ontwerp voor de zegel werd
vervaardigd door Birgit Forc-
hhammer.
Rond augustus-september 1983
schreef de Deense PTT een
wedstrijd uit voor kinderen.
De vraag was wie de mooiste
tekening kon maken voor een
postzegelmotief. Aanleiding
voor deze wedstrijd was het
feit, dat 1983 was uitgeroepen
tot Wereldcommunicatiejaar.
Er waren 36.000 inzendingen,
en de jury, bestaande uit voor
aanstaande personen uit de
wereld van de kunst en de fi
latelie, had een zware taak alle
ingezonden werken te beoor
delen. Uiteindelijk ging de
eerste prijs naar een meisje
voor haar tekening „De Post-
vogel": een vliegende vogel,
met een postpet op en een
brief in zijn snavel. De be
kroonde inzending vormt het
"motief voor een zegel die op 5
oktober werd uitgebracht
(waarde van Dkr. 1.- en in
meerdere kleuren uitgevoerd).
joodse gemeenschap vestigde.
Dit feit wordt luistér bijgezet
met de uitgifte van een postze
gel van Dkr. 3,70 die eveneens
op 5 oktober in de verkoop
kwam. Aan het begin van de
17e eeuw nodigde koning
Christiaan IV van Denemar
ken voor het eerst de joden uit
zich te vestigen in Glückstadt,
dat destijds nog tot Denemar
ken behoorde. Koning Frede-
rik III stond in of rond 1670 de
joden toe, zich in Fredericia te
vestigen. Vervolgens was het
koning Christiaan V die enige
joden permissie gaf, in Kopen
hagen te gaan wonen en zich
te begeven in de fabricage en
de handel in tabak.
Op verzoek van de twee hofju
weliers, Israel David en Meyer
Goldschmidt, gaf de koning de
politiechef van Kopenhagen
de opdracht, deze heren geen
beletselen in de weg te leggen
wanneer zij 's morgen dan wel
's avonds met enige geloofsge
noten godsdienstoefeningen
hielden in hun woningen. Er
mocht echter niet gepreekt
worden om geen nodeloze er
gernis te wekken. Dit moment
wordt gezien als de oprich
tingsdatum van de joodse ge
loofsgemeenschap in Dene
marken.
In 1814 werden de joden in
Denemarken op elk gebied ge
lijkgesteld met alle andere
Deense onderdanen. Het mo
tief op de zegel toont een jood
se vrouw, die de kaarsen voor
de sabbath zegent. Voor deze
zegel tekende Marianne Na-
gler. Deze zegel werd uitge
voerd in meerdere kleumen.
fl WO
Op 6 september werd eeyan
vier zegels bestaande serij.
gebracht, een buitenÖJ^
voor de verzamelaars vajn".
onderwerp „Schepen opjpr 7
zegels". De serie kreeg
ook als motto: „Deense VjBn
en Scheepvaart" en de Lte js
hebben een waarde vanri r
2,30, Dkr.2,70, Dkr. 3,3
Dkr. 3,70. It hee
Op twee van de zegels \ngetoc
het werk van de vissers in anc|e
nemarken onder de aan(0^serv
gebracht. Verder ziet rnej_eriat
vervoer van de vangst iri|egt
koelschip en de aanblik 0^e
het zee-oppervlak metacjer
school haring temidden i-"worc
een massa plankton. HetLen
werp werd vervaardigd if-
Claus Achton Friis. Al dtei:strek
besproken zegels werdefebben
rheugc
drukt door de drukkeri,
de Deense PTT.
In San Marino kent mei0mdat
reeks postzegels, met akis ge]
ma „Wereldsteden"; op 2jsen v
tember werd deze serie ael bel.
vu ld met twee zegels. I\g pro
gels hebben een waardenden d<
1500 Lire en 2000 Lire erzaken i
gewijd aan de AustralWhtig
stad Melbourne. Deze uiftachtij;
valt samen met de op^m dai
van de filatelistische tefoor ee
stelling „Ausipex '84", dfjr hat
21 tot 30 september tefc moe
bourne werd gehouden. Ijiet is I
gel van 1500 Lire toonleren
blik op een straat te Meiiet me
ne, genaamd Collins Sbetje
naar een prent uit 1839. <jn we
zegel van 2000 ziet men djitighe:
de straat, zoals die er vafecht.
de dag uitziet. Ook bij
uitgifte werden de zegei
menhangend gedrukt. f
drukken in meerdere I
was in handen van
Courvoisier S.A. te La
de-Fonds in Zwitserland
Er komen steeds meer aanwij
zingen dat de magnetische cy
clus van de zon sterke invloed
heeft op het leven op aarde.
Het weer, de plantengroei, de
geologische samenstelling van
de bodem, de economische ac
tiviteit en zelfs de psychische
gesteldheid van de mens zou
den in de pas lopen met de uit
barstingen van de zon eens in
de elf jaar.
Dit bleek deze week tijdens
een internationale bijeenkomst
van zonnedeskundigen in
Noordwijkerhout. De weten
schappers zijn deze week bij
een geweest om met elkaar te
praten over het magnetisme
van de zon. Er zijn nog veel
onopgeloste vragen over de
elfjarige cyclus, maar dank zij
allerlei onderzoeken en vooral
die vanuit de ruimte komen de
zonnedeskundigen steeds een
stapje dichter bij de oplossing
van deze raadsels.
„De graanprijs op de wereld
markt vertoont evenals de
verhoogde activiteit van de
zon een elfjarige cyclus", zegt
prof.dr. M. Kuperus, voorzitter
van het wetenschappelijk or
ganisatiecomité. Hij is hoogle
raar in de astrofysica aan de
universiteit in Utrecht. Uit de
verschillende lagen van slib in
een meertje in Australië kan
men de elfjarige cyclus van de
zonneactiviteit duidelijk op
maken. Hetzelfde geldt voor
de ringen van bomen. De klei
ne ijstijd in de zeventiende
eeuw is verklaarbaar, omdat
de normale cyclus van de zon
in die tijd werd onderbroken.
Zeventig jaar lang was op de
zon bijna niets te zien van zon
nevlammen en magnetische
uitbarstingen.
Zon overstuur
Het is de wetenschappers nog
een raadsel waarom de cyclus
zich in een periode van elf jaar
voordoet. Evenmin heeft men
een verklaring voor het
vreemde gedrag van de zon in
de zeventiende eeuw. „Wel
licht is de zonnecyclus, die
waarschijnlijk al miljoenen ja
ren hetzelfde is geweest, in die
periode wat overstuur ge
raakt", aldus Kuperus, „de ge
middelden echter kloppen
steeds".
De discussies op de conferentie
in Noordwijkerhout, georgani
seerd door de sectie Zonnefysi-
ca van het Europees Natuur
kundig Genootschap, hebben
zich deze week toegespitst op
het ontstaan de magnetische
velden in het inwendige van
de zon en de vraag hoe die aan
de oppervlakte komen. Een
andere vraag is, hoe komt het
dat de Corona, de buitenste
gasvormige laag van de zon
die alleen bij volledige zons
verduistering is te zien, zoveel
heter is dan het eigenlijke op
pervlak. De nieuwste gegevens
duiden erop dat de magneti-
I Magnetische cyclu
beïnvloedt graanjj
sche structuur van de zoii
essentieel belang is voofe:'
bestaan van de Corona, y
Om iets meer van de maj
sche processen te weten 1
men, moet men de struij
van het inwendige van dË
kennen. Met heel verfijnt»
paratuur is het nu mogelip
trillingen van de zon te n£
die iets over de inwe^otsc
bouw van het hemellicl)
zeggeri. IHi
In de ruimte
Om de storende invloed'
de dampkring te vermi
kunnen de waarnemingen'
beste in de ruimte geil
worden, meent de Utrej
hoogleraar. Na onder an
het zonnelaboratorium J
boord van Skylab in 197
de Solarmix-kunstmaanl
1980, zal de Amerik^]
ruimtevaartorganisatie
over erikele jaren met 1
van de solar orbiting teleiVÖ
kleine gebiedjes van deH-
gaan bestuderen.
Het Utrechtse Laborat»
voor Ruimte Onderzoel
enkele andere instituten i|
land zullen een bijdrage
ren aan het Europese
HO-project (Solar Heliosp
Observatory) in de begin
'90. Met dit observatoriun
len zowel de structuren vi
binnenste lagen als de bt
kant van de zon worden b
deerd. (slot)
