Leerlingen
van
Bhagwan
halen daklozen met bussen vol naar Oregon
Godsdienst en
journalistiek
Geen
liefdadigheid
maar
liefdeligheid
ZATERDAG 29 SEPTEMBER 1984
Ijpnieuw is de Bhagwan-gemeenschap in de Ameri-
aanse staat Oregon in opspraak gekomen. Dit keer
jet door de opeenstapeling van materiële rijkdom-
jen binnen de commune maar door de beschikbaar
telling ervan aan daklozen uit de grote steden. „Een
rdinaire politieke truc", aldus het oordeel van veel
jolitici en autochtonen uit de streek. Onze corres
pondent in de Verenigde Staten, Mare de Koninck,
poolshoogte in de commune Rajneeshpuram.
lOt led acteur Willem Scheer sprak over de nieuwe ont
wikkeling in het Rajneeshisme met de coördinatoren
1662 tan de Bhagwan-commune in Amsterdam en schreef
Vn beschouwing.
CRITICI:
ORDINAIRE POLITIEKE TRUC
it de
'"O-RAJNEESHPURAM Willy
f>Meyers leefde al sedert drie
op straat. Hij was een van
>ie daklozen, een van de
„streetpeople" ofwel „bums"
in de Amerikaanse stad Chica
go. Hij verzamelde lege cola-
en bierblikjes, die hij voor een
habbekrats kon verkopen.
y Van de opbrengst kocht hij
wodka en brood. Gewone
mensen ontweken hem. Hij
zat gevangen in een cirkel van
stank: een cocktail van alco-
oJ, zweet en rottende kle-
ing. De winters waren het
irgst. Dan probeerde hij zich
arm te houden op „zijn" ver-
ingsrooster van een kan-
rgebouw in Downtown
Ihicago.
Twee weken geleden stond de
23-jarige Willy zoals gebruikelijk in
de rij voor de gemeentelijke soep-
.^keuken, toen een charmante dame
hem aansprak. Ze vertelde over
een nieuw hulpprogramma voor
^streetpeople. Als Willy belangstel
ling had kon hij mee met een bus
^naar een boerderij, waar hij ge-
|;tkleed en gevoed zou worden, waar
hij naar believen kon werken of
piets doen en waar iedereen van
hem zou houden.
Villy had niets te verliezen. In de
zaten nog dertig zwervers,
nmigen kende hij. anderen niet
De reis duurde vier dagen en ging
helemaal over de Rocky Mountains
naar de dun bevolkte Amerikaanse
deelstaat Oregon aan de westkust.
Toen hij daar uitstapte, gebeurde
wat hij nog nooit in zijn leven had
meegemaakt. Een vriendelijke man
begroette hem en vroeg: „Pardon
meneer, kan ik uw bagage aanne
men?" Daarna nam een glimla
chend meisje de zorg voor Willy
over. Ze wees hem een eigen slaap
kamertje in een van de houten ge
bouwen op de ranch. Hij kon een
bad nemen en kreeg schone kleren,
een glas bier en een warme maal
tijd.
Willy is een van de ongeveer 1000
Amerikaanse daklozen die sedert
enkele weken een droom werke
lijkheid hebben zien worden. In de
centra van de steden van de Vere
nigde Staten zijn zij verzameld
door aanhangers van de Indiase
mysticus Bhagwan Shree Rajneesh,
diè met hun meester wonen op een
uitgestrekte ranch in Oregon, de
zelfde waar in een ver verleden di
verse cowboyfilms met John Way
ne zijn opgenomen.
Maar wat er dezer dagen rond de
Big Muddy Ranch zoals boerde
rij en omliggend terrein heten
gebeurt, daar kan geen Holly-
wood-script tegenop. Er is een ver
beten strijd uitgebroken tussen de
Rajneeshees, zoals de Bhagwan-
-leerlingen heten, en de plaatselij
ke, veelal boerenbevolking, die
vreest dat hun dierbare stille heu
velland geheel in bezit zal worden
genomen door de mystieke nieuw
komers, die in de kleuren van de
zonsopgang (rood, paars, oranje) ge
huld gaan en dagelijks zingend en
handenklappend en langs wegen
trekken.
Rolls Royces
De grote angst van de autochtonen
is dat de Bhagwan-beweging de lo
kale politieke opmars, waaraan zij
enige tijd geleden is begonnen, met
behulp van de stemgerechtigde
zwervers, onbarmhartig zal voort
zetten. Bhagwan is in 1980 vanuit
India in de VS aangekomen. Zijn
discipelen zijn er in 1982 in ge
slaagd voor hun commune op de
ranch in Oregon stadsrechten te
krijgen. De thans officiële gemeen
te Rajneeshpuram, heeft 800 hecta
ren oppervlakte, 2000 inwoners en
een gemeentebestuur dat uiteraard
geheel uit Rajneeshees bestaat, die
zich niet op de laatste plaats bezig
houden met het uitschrijven van
bouwvergunningen aan zichzelf.
De dichtsbijzijnde buurgemeente,
vanwaar een 25 kilometer lang
stoffig grintpad naar de Big Muddy
Ranch leidt, is het plaatsje Antelo
pe, dat niet meer dan 40 inwoners
heeft. In 1981 werden zij opge
schrikt door de eerste autobussen
die over het glooiende landschap
de vreemdelingen kwamen aan
voeren. Toen de Rajneeshees ge
noeg hadden van de vijandigheid
van de Antelopenaren, vestigde
een aantal van hen zich op het
grondgebied van die gemeente en
nam men bij de plaatselijke verkie
zingen in 1982 prompt de hele ge
meenteraad over
De Bhagwan-volgelingen verdrie
voudigden de onroerend-goedbelas-
ting, vormden hun eigen politie
korps, gaven de straten nieuwe In
diase namen en stichtten een nu-
distenpark. Meer veranderingen
zijn in aantocht, getuige de bulldo
zers die thans in de dorpskom (nau
welijks meer dan een kruising van
twee landwegen) tekeer gaan. De
oorspronkelijke bewoners zijn me
rendeels weggetrokken. Zij hebben
hun huizen en grond met geweldig
verlies moeten verkopen aan de
Bhagwan-beweging. Niemand an
ders haalt het immers in zijn hoofd
om hier te kopen en zich te vesti
gen.
De Bhagwan-groep heeft aan geld
geen gebrek. Het totale grondbezit
bedraagt 26.000 hectaren, die in
1982 zijn aangekocht voor 6 miljoen
dollar, waarvan 1,5 miljoen contant
is betaald. En Bhagwan Shree Raj
neesh zelve laat zich elke dag in
een van zijn 40 Rolls Royces door
een haag van hem, toezingende vol
gelingen rijden. Waar al het geld
vandaan komt? Van vrijwillige bij
dragen van de 400.000 leerlingen
die Bhagwan over de hele wereld
zegt te hebben.
Volste recht
„Zegt" te hebben is te veel gezegd.
De spirituele leider heeft zichzelf
drie jaar geleden het zwijgen opge
legd. Sedertdien heeft alleen de al
tijd een pistool dragende pers
woordvoerster van de Stichting
Rajneesh Internationaal, Ma Anand
Sheela Silverman, met hem gespro
ken.
Wat er in Antelope is gebeurd, kan
nu gaan gebeuren in de gehele re
gio. Op zes november aanstaande,
wanneer alle Amerikanen een
nieuwe president kiezen, hebben
tegelijkertijd regionale verkiezin
gen plaats. Antelope ligt in een
graafschap, Wasco County ge
naamd, dat ongeveer 20 vierkante
kilometer groot is en 12.000 stemge
rechtigde burgers telt, die een
nieuw regiobestuur moeten kiezen.
De wet in de deelstaat Oregon zegt
dat iedereen die meer dan 20 dagen
in de staat woonachtig is, plaatse
lijk stemrecht heeft. Sheela Silver
man benadrukte dat Bhagwan de
zwervers op de eerste plaats naar
de Big Muddy Ranch heeft gehaald
„om hen te laten delen in onze wel
vaart en hun een waardig leven vol
liefde en respect te geven". Maar
plaatselijke burgers en politici gelo
ven dat het Bhagwan er vooral om
te doen is de armoedzaaiers naar de
stembus te sturen, in een poging
ook de alleenheerschappij over
Wasco County te krijgen. De mili
tante Sheela zegt daarover alleen
maar: „Wij verplichten onze men
sen tot niets. Maar zij hebben het
volste recht te gaan stemmen. Wij
verzetten ons met kracht tegen fas
cistische pogingen ons te beroven
van onze grondwettelijke rechten".
Haar grootste vijanden zijn het lid
van Oregons deelstaatparlement,
Wayne Fawbush (Democraat), die
pogingen in het werk stelt de Raj-
neeshees-gemeenschap te ontman
telen en de import van zwervers
wettelijk te verbieden, en diens col
lega Denny Smith (Republikein),
die ronduit zegt: „De goeroe moet
gedeporteerd worden. Straks ma
ken we hier een tweede James
town mee" (de stad in de Zuidame-
rikaanse jungle, waar honderden
leden vaa een religieuze secte en
kele jaren geleden collectief zelf
moord pleegden).
Hemel
Tal van juridische pogingen van in
dividuen en instellingen worden
intussen ondernomen om de Raj
neeshees te verdrijven. De milieu
groepering „Vrienden van Oregon"
is in beroep gegaan tegen de bouw
activiteiten van de commune. De
immigratiedienst probeert de defi
nitieve vestigingsvergunning van
de mysticus tegen te houden met
het argument dat hij zich valselijk
als „religieus leider" heeft laten re
gistreren omdat „iemand die zwijgt,
geen leermeester kan zijn". Ore-
gons officier van justitie, Frohn-
mayer, is een proces begonnen we
gens overtreding door de gemeente
Rajneeshpuram van Amerika's
grondwettelijke scheiding van kerk
en staat. Anderen onderzoeken of
misschien wetten zijn overtreden
bij het oppikken van zwervers.
Maar de Rajneeshees verdedigen
zich taai en deskundig. Velen van
de ranchbewoners zijn Amerika
nen die hoge opleidingen hebben
genoten. Een aantal is jurist. Zij
zijn hierheen gekomen om - geïn
spireerd door de mediterende
Bhagwan - het sociale experiment
van een klasseloze maatschappij,
gebaseerd op naastenliefde op te
zetten. In hun ogen zijn alle juridi
sche procedures tegen de groep tot
falen gedoemd. „Als anderen niet
van ons houden, dan moeten zij dat
weten. Maar wij hebben het volste
recht hier te zijn en wij zullen hier
blijven. Wij laten ons niet intimide'
ren door godsdienstvervolging", al
dus Sheela.
Hoeveel daklozen er op 6 novem
ber op de Big Muddy Ranch en in
Rajneeshpuram zullen wonen, is
onduidelijk. De aanvoer gaat thans
nog altijd door, al is deze week een
van de bussen vol met street people
op weg naar Oregon verongelukt.
De chauffeur werd gedood en bijna
alle inzittenden gewond.
Het incident zal de vastberaden
heid van de Bhagwan-beweging
niet aantasten. Ook Willy Meyers
uit Chicago is intussen al biina
Bhagwan-discipel. Hij zingt vrolijk
mee met de anderen als de Rolls
Royce met de baardige meester
voorbii glijdt. „Ik kan nog niet ge
loven wat er met me is gebeurd. Ik
ben van de hel in de hemel geko
men", zegt hij. Of hij op 6 novem
ber naar de stembus gaat? „Ik weet
het niet. Daar is helemaal niet over
gepraat".
MARC DE KONINCK
•op'
22®
sn: 1
r~
lüii
AMSTERDAM „Onzin", reage-
ren Ma Prem Dassana en Ma
Prem Samveg op de beschuldi
ging dat de Bhagwan-discipelen
in Oregon de daklozen naar Raj
neeshpuram lokken om "ze in te
zetten bij de regionale verkiezin
gen in Wasco-County. „De start
van het daklozen-project heeft
met die verkiezingen niets, maar
dan ook absoluut niets te maken.
De enige ware reden is dat onze
godsdienst, die zich voortdurend
ontwikkelt en vernieuwt, nu in
een stadium is gekomen dat we
overlopen van rijkdom. Spirituele
èn stoffelijke rijkdom. Het is nu
eenmaal zo dat wie overloopt van
rijkdom vanzelf gaat delen. Dat
kan toch niet anders? Een cham
pagneglas dat te vol raakt, loopt
over".
Dassana (37) en Samveg (39) zijn
sinds dit voorjaar de nieuwe coör
dinatoren van de Amsterdamse
commune van Bhagwan-discipe
len. Opvolgers van Swami Anand
Niketana, berust hun vrouw-zijn
niet op een toevalligheid. Meer en
meer leggen de Rajneeshees de
nadruk op wat ze aanduiden als
„de vrouwelijke pool in de mens"
en waarmee ze bedoelen het ge
voel, de intuïtie, de emotionaliteit.
„Waarmee we het belang van de
mannelijke pool, zeg maar het in
tellect, niet te kort willen doen",
tekent Samveg hierbij aan. „Maar
het gevoel komt bij ons op de eer
ste plaats. Het intellect onder
steunt het gevoel".
Ma Prem
Samveg (links)
en Ma Prem
Dasaana:
liefdeligheid.
Gebruik makend van zijn ver
standelijke faculteit, acht het
tweetal de beschuldiging van poli
tieke manipulatie daarom ook zo
zwak omdat de commune in Ore
gon voor uitbreiding van het aan
tal ingezetenen bepaald niet op
zwervers is aangewezen. Ma Das
sana: „Als het de Rajneeshees
déarom te doen was geweest, had
men toch eenvoudig een beroep
kunnen doen op de tienduizenden
sannyassins die in andere delen
van de Verenigde Staten wonen?
Ik verzeker je dat die zonder
meer bereid zijn van de ene dag
op de andere naar Rajneeshpuram
te verhuizen en zich er perma
nent te vestigen. Dolgraag zelfs.
Echt, je moet er niets anders ach
ter zoeken dan een nieuw stadium
in onze ontwikkeling".
Delen
De benoeming van deze nieuwe
fase als de ontdekking van de
liefdadigheid, wijzen Samveg en
Dassana met kracht van de hand.
„Liefdadigheid", aldus Samveg,
„heeft de bijbetekenis dat je iets
geeft waarvoor je iets terug ver
wacht. „Zo zit bij ons de vork niet
in de steel. De sannyassins in Raj
neeshpuram geven niet, zij delen.
Vanuit een situatie van overvloed.
Zowel geestelijk als materieel is
daar nu meer rijkdom aanwezig
dan de communeleden zelf aan
kunnen. Dus vloeit het over en
kunnen anderen er ook van profi
teren. Er wordt gedeeld en dat
houdt in dat de andere partij er
geen enkele tegenprestatie voor
hoeft te leveren. De daklozen
hoeven geen dankjewel te zeggen,
noch te werken noch te medite
ren noch hun stem uit te brengen
bij de verkiezingen. Dat ze, gegre
pen door de liefde die hen in Raj
neeshpuram omringt, uit eigen
beweging aan de slag gaan, is een
andere zaak. Nu de pers de kwes
tie van de verkiezingen zo na
drukkelijk onder ieders aandacht
heeft gebracht, hebben veel van
de gasten in Rajneeshpuram ge
zegd: okee, als er zoveel drukte
over die stemmenkwestie wordt'
gemaakt, dan willen we best een
duit in het zakje doen en aan de
verkiezingen deelnemen. Maar op
niemand wordt enige aandrang
uitgeoefend".
Geen liefdadigheid dus, maar lief
deligheid. Kunnen we de nieuwe
ontwikkeling bij de Amsterdamse
commune nu binnenkort ook ver
wachten? Ma Prem Dassana: „Na
tuurlijk. Op welke termijn kan ik
nog niet precies overzien maar
dat ook wij naar die nieuwe fase
toe groeien, is zeker. De Verenig
de Naties hebben 1987 uitgeroe
pen tot het Jaar van de Daklozen.
Tegen die tijd zijn we wel zover,
denk ik".
WILLEM SCHEER
„Ik ben een onbeschaamde
dichter. Ik ben geen realist. Ik
noem mijzelf God. Ik noem
jullie God. Ik noem rotsen God,
en de wolken. Met God kun je
groeien, met God kun je op een
vloedgolf meegesleurd worden;
je kunt de andere oever
bereiken. God is alleen een
glimpje van je bestemming. Je
geeft vorm aan je lot. Dan is er
tussen jou en de boom geen
leegte God is de brug tussen
alles. Hij omringt je, hij is je
omgeving. Hij is binnen en
buiten je. A\$ ik mijzelf God
noem, wil ik je daarmee
uitdagen. Ik noem mijzelf
gewoon God opdat je moed
kunt verzamelen Hem te
herkennen. Als je het in mij
herkent, heb je de eerste stap
gezet het in jezelf te
herkennen".
Abracadabra? Voor velen wel.
Toch blijken de woorden en
zelfs de'loutere aanwezigheid
van Bhagwan op de ziel van
sommige mensen in te werken
als zachte regen op een
verdorde plant. Hoe komt dat?
Wat gebeurt er precies in de
ziel van die mensen die hem tot
hun leidraad kiezen? Dat zijn
de interessante vragen en juist
daarop geeft de journalistiek
geen antwoord. Daarop kan ze
ook geen antwoord geven.
Journalistiek bedient zich van
heel grove registratie-middelen.
Alleen de buitenste
oppervlakte-laag van de
gebeurtenissen worden door
haar waargenomen en
weergegeven. Waar het gaat
om zulke ijle, maar
allesbepalende
gewaarwordingen als liefde,
geloven, vertrouwen, missen de
journalistieke technieken hun
doel. Ze registreren gewoon
niets, zoals een taperecorder
ook niets registreert van het
proces dat een verdorde plant
ondergaat die drinkt en zich
weer opricht.
Religieuze mensen tonen zich
hierover vaak teleurgesteld.
Lezend in de kerkrubriek van
hun krant, stuiten ze op de
benoeming van een nieuwe
functionaris, het verslag van
een vergadering, de oprichting
van een nieuwe vereniging
maar bijna nooit over het
eigenlijke onderwerp van de
religie. Kunnen jullie met
Pasen nou niet eens een goede
reportage brengen over de
Verrijzenis?, vroeg een bisschop
onlangs tijdens een bijeenkomst
met dagblad-redacteuren. Het
probleem is, bisschop, dat je
voor een verhaal dat werkelijk
iets zegt over zo'n mysterie,
niet een journalist maar een
eerste klas kunstenaar nodig
hebt. Die zijn dun gezaaid.
Zoals de journalistieke media
niet of nauwelijks in staat zijn
iets mee te delen over de
eigenlijke kern van
christendom of islam, zo zijn ze
ook niet in staat weer te geven
wat er ten diepste omgaat in dè
jonge beweging die zich het
Rajneeshisme noemt. Dat zich
in de Amerikaanse staat
Oregon een Indische mysticus
bevindt met om zich heen 2000
discipelen die er zeer gezond en
vrolijk uitzien, is op video-tape
vast te leggen. Dat de commune
over 46 Rolls Royces beschikt
en verwikkeld is in een reeks
processen, kan uitvoerig
worden beschreven. Maar zoals
het christendom meer is dan
zijn uiterlijke
verschijningsvormen, zo is ook
het Rajneeshisme meer dan de
optelsom van zjjn auto's en
disco's. Dat „meer" is
uiteindelijk alleen waar te
nemen door de menselijke ziel.
En als mijn ziel niets
waarneemt? Dan kan het ook
nog aan mijn ziel liggen.
Een criterium waaraan de ziel
de waarheid kan toetsen is door
de Indische mysticus zelf eens
zó geformuleerd: „Als het
zoeken je niet naar een steeds
hogere staat van gelukzaligheid
voert, waar je kunt zingen en
dansen, dan is er iets mis
dan is er iets volkomen mis.
Dan volg je het verkeerde pad.
Je geluksgevoel, je zingen en
dansen zijn een aanwijzing. Het
hoeft niet naar buiten gericht te
zijn: je hoeft niet te zingen
zodat anderen je kunnen horen
maar je zult het gezang
onophoudelijk binnen in jezelf
horen. Als je wilt kun je zingen
en anderen in je geluksgevoel
laten delen, maar binnen in je
danst het. Hoe dichter je bij
huis komt, hoe gelukkiger je je
voelt".
Abracadabra of zachte regen op
een verdorde ziel?
WILLEM SCHEER
Foundation International.
