De opmars van de
informele economie
NIEUW BELASTINGSTELSEL FNVAE
GUNSTIG VOOR LAGE INKOMEN!
Maatregelen tegen vervuilingr
van benzinepompen geflopt
Artikel van Sacharov
in vaktijdschrift
ïhande
BINNENLAND/BUITENLAND
EcidócSouocmt
DONDERDAG 13 SEPTEMBER 1984 PAGINJ
Unesco keert alsnog
niet - bestede gelden uit
PARIJS De Unesco zal nog dit jaar
overgaan tot uitbetaling van niet-bestede
gelden aan de lidstaten. Dit heeft de
plaatsvervangend directeur van de Unes
co. de Zwitser Gérard Bolla, gisteren in
Parijs meegedeeld.
Bij deze niet-bestede gelden gaat het om
een overschot van 80 miljoen dollar,
waarvoor in het verleden een speciaal
fonds is gecreëerd en dat dient om de ne
gatieve effecten van valutaschommelin
gen te kunnen opvangen. Eind 1983 om
vatte het fonds een bedrag van 150 mil
joen dollar. Zowel de VS als Nederland
weigeren de contributie aan de Unesco te
betalen, zolang de terugbetaling niet heeft
plaatsgevonden.
Rijkswachters
kwamen
gistermiddag in
actie toen
woedende
mijnwerkers uit
de Belgisch-
Limburgse mijnen
het
directiekantoor
van de Kempense
Steenkoolmijnen
binnen wilden
gaan. Even
daarvoor
besloten de
mijnwerkers voor
24-uur in staking
te gaan.
Mijnstaking in
Belgisch Limburg
BRUSSEL In Belgisch Limburg heb
ben de 19.000 werkers in de steenkool
mijnen gisteren het werk neergelegd.
De 24 uursstaking is uitgeroepen als
protest tegen saneringsplannen, waar
door 3.000 arbeidsplaatsen verloren
dreigen te gaan.
De staking wordt gesteund door de
christelijke, socialistische en liberale
vakbonden.
In verklaringen en toespraken werd er
gisteren op gewezen dat de sanering
van de mijnindustrie voor Belgisch
Limburg dramatische gevolgen zal heb
ben. De werkloosheid in deze provincie
is al bijzonder groot.
MOSKOU In de augustuseditie
Sovjettijdschrift voor natuurkunde staat
deze maand een artikel van de hand van
Andrei Sacharov. Westerse waarnemers
denken dat het de indruk moet geven dat
de geleerde gezond is en kan werken.
De 63-jarige Nobelprijswinnaar, die in mei
spoorloos verdween terwijl geruchten de
ronde deden dat hij in zijn ballingsoord
Gorki in hongerstaking was gegaan, heeft
een artikel over de oorsprong van het
heelal geschreven dat in een tijdschrift
over experimentele en theoretische na
tuurkunde staat. Het artikel is op 14 maart
naar de drukker gegaan, zes weken voor
dat Sacharov in hongerstaking
gegaan om de autoriteiten er toe te bei
gen zijn vrouw, Jelena Bonner, naar'A CR
westen te laten gaan voor een medij bosbi
behandeling. Sn de
De Sovjetjournalist Victor Luois tov^an
een maand geleden een videofilm e
to's van een gezonde Sacharov te
schijn. Volgens het gezaghebbende D 1
weekblad Die Zei is Louis KGB-m!
werker en heeft hij een duidelijke d£r<*en
formnatiecampagne op touw gezet omgevon
westen te misleiden omtrent het warh de v.
van Sacharov. i
ALVl
(Van onze sociaal-economische
redactie)
AMSTERDAM De vakcen
trale FNV heeft een nieuw
stelsel voor de loon- en inkom
stenbelasting ontworpen, dat
zij stelt tegenover de kabinets
plannen ten aanzien van de
zogenaamde tweeverdieners.
De FNV wil de belastingvrije
som verlagen en deel van die
som omzetten in belastingkor
tingsbedragen ofwel tax cre
dits, die van het uiteindelijk te
betalen belastingbedrag af
gaan. Alleenverdieners en ou
dere alleenstaanden, die nu
nog ongunstiger uitkomen dan
tweeverdieners, zouden voor
deze tax credits in aanmerking
moeten komen. De inkomens
verschillen worden door dit
systeem tot aan modaal klei
ner dan in de kabinetsplannen
en het kost de rijkskas uitein
delijk niets.
De FNV stelt de belastingvrije
voet voor iedereen op 5000
gulden per jaar. De uniforme
tax credit moet 400 gulden be
dragen. Alleenstaanden krij
gen echter een korting van 560
gulden, alleenverdieners 800
gulden. Tweeverdieners en
eenouder-gezinnen zouden ook
een korting moeten krijgen,
ongeacht het inkomen, als er
kosten voor kinderopvang en
huishoudelijke hulp worden
gemaakt. Alleenstaanden bo
ven de 35 jaar zouden een ex
tra tax credit moeten krijgen
om te voorkomen, dat deze
groep er sterk in inkomen op
achterui"; gaat. Deze groep
heeft immers thans ook reeds
een hogere belastingvrije som
dan jongere alleenstaanden.
De FNV beoogt met haar plan
een rechtvaardiger verdeling
van inkomens. Gehuwd en on
gehuwd samenwonenden moe
ten gelijk worden behandeld,
meent de vakcentrale. Aan de
aanzienlijke verschillen in be
stedingsmogelijkheden tussen
alleenverdieners en tweever
dieners moet een einde ko
men. Een alleenverdiener met
een modaal inkomen (36 mille
bruto) zal er dan ook 1,2 pet
netto (244 gulden) op vooruit
gaan terwijl tweeverdieners
met eenzelfde inkomen 0,8 pet
(138 gulden) moeten inleveren.
Het FNV-systeem werkt gun
stiger voor de lagere inkomens
uit dan het kabinetsplan.
De FNV wil ook, dat het niet
benutte deel van de belasting
vrije som en van de tax credit
van de ene naar de andere
partner mag worden overge
heveld. Dat stimuleert de nei
ging voor de partner om inko
men te verwerven. Men hoeft
dan immers niet bang te zijn
dat de belastingvrije som
wordt overschreden en men
belasting moet betalen. Cen
traal in het FN V-stelsel staat
een zo groot mogelijke indivi
dualisering in de belastinghef
fing, ook wat de aftrek van
kosten betreft.
De christelijke vakcentrale
CNV heeft gisteren ernstige
kritiek geuit op het wetsont
werp tweeverdieners derde
fase. Vooral tilt zij er zwaar
aan, dat van de toegezegc
lastingverlichting voor
verdieners niets terecht
Invoering van een arbeii
slag wordt ook afgewezei
dat deze de verschillen ii
to-inkomen tussen werk^
en niet-werkenden
Bovendien profiteren t
dieners hiervan meer
leenverdienen en de hj?
inkomens het allermeest,
het CNV vast. Voorts
deze vakcentrale de
stelde tegemoetkoming
kinderopvang
baar. In het algemeen
ook het CNV wel
voor tax credits: fiscale
moetkoming aan belas
plichtigen in de
te bedragen.
SUSKE EN WISKE AMORIS VAN AMORAS
houd van uitkering onbetaald
werk mag verrichten.
Daarom wensen veel werklo
zen de gang naar de sociale,
dienst of toetsingscommissie
niet te maken. Zij beginnen,
buiten alle formele kanalen
om, met eigen activiteiten, al
naar gelang vaardigheden, in
teresse of de bestaande vraag.
In opdracht van het ministerie
van sociale zaken en werkge
legenheid heeft de Universi
teit van Amsterdam een ver
kennend onderzoek gedaan
naar vraag en aanbod in de in
formele sector in Amsterdam.
Staatssecretaris De Graaf van
sociale zaken stuurde deze
week de uitkomsten van het
onderzoek, samengevat in de
nota: „De Schemerzone; werk
plaats tussen vrije tijd en ar
beid" naar de Tweede Kamer.
Volgens het onderzoek neemt
het informele circuit toe. De
eigen activiteiten zijn in ver
schillende vormen en in diver
se sectoren waar te nemen;
„Er wordt naar hartelust ge
timmerd, auto's gerepareerd,
thuis gekapt of creatief aan
boekhouden gedaan op de per
sonal computer in huiselijke
omgeving", aldus de onderzoe
kers.
Vooral dit laatste voorbeeld
geeft direct een extra factor
aan die deze ontwikkeling
versterkt, namelijk het bereik
baar worden voor grote groe
pen van de bevolking van
voor hen betaalbare kapitaal
goederen. Hiermee wordt een
deel van de dienstverlening
vervangen door doe-het-zel-
factiviteiten. Zo vervangt bij
voorbeeld de cassetterecorder
het concert, de elektrische
boor en de „workmate" de
Niet alleen werklozen nemen
aan het informele circuit deel,
ook „officieel werkenden"
voor een extra zakcentje of ter
compensatie voor een onbe
vredigende werksituatie. Een
pschyoloog die geen bevredi
ging vindt in zijn praktijk en
dus is gaan klussen. Of een
theoloog die een handeltje be
gint.
Volgens de onderzoekers in de
schemerzone lange tijd door de
overheid bewust genegeerd.
Wanneer er wel aandacht aah
werd besteed was dat vooral
vanuit een negatieve invals
hoek, bijvoorbeeld in het ka
der van bestrijding van frau
de, zwart geld en oneigenlijk
gebruik van sociale voorzie
ningen. Echter, bij deze fraude
gaat het volgens het onder
zoeksrapport nauwelijks om
verrijking.
Weliswaar wordt de financiële
nood wat verlicht, maar de be
langrijkste reden is toch dat
het werklozen de kans geeft
om de overvloed aan vrije tijd
die zij hebben, op zinvolle wij
ze in te vullen en de voor de
werkloze zo broodnodige soci
ale contacten te leggen.
Zo bleek onder meer uit ge
sprekken met standhouders op
de Zwarte Markt in Beverwijk
dat met name oudere werklo
zen hun kraampje als enige
uitweg zien om nog enige zin
in het leven te brengen.
De onderzoekers hebben de
indruk dat de afzet van de in
formele economie naar voor
namelijk hoger geschoolden
□fl/iftó RL» Hl7 TOE-
RliTENSEIZOEN BEGINT,
uiftrr oe sm Rhtver
pen oiosen urn oie de
binnen -en buiten
lrn0se 0rsten oe
5te plekjei vrn 0e
scheloestro tonen
Dit jhrr is Lrnbih
een vrn oeze gi0sen
DEN HAAG „Ledig
heid is des duivels oorkus
sen" en „Arbeid adelt".
Statements, die bij het
gros van de Nederlandse
bevolking nog hoog in het
vaandel staan geschreven,
hoewel ze door de enorme
werkloosheid wel gerela
tiveerd worden.
Als er geen werk is dan
maak je het zelf maar,
wordt er geredeneerd. En
deze zelfwerkzaamheid is
het laatste decennium, in
herent aan de stijging van
de werkloosheid, fors toe
genomen, en niet alleen
uit mentaliteitsoverwegin
gen.
Het gaat hierbij om werk
zaamheden die niet „officieel"
worden betaald. Werk in de
doe-het-zelfsfeer, in het kader
van een hobby, of gewoon
vrijetijdsbesteding, in eigen
huis of bij een ander.
Een deel van de ruim 830.000
werklozen voelt er niets voor
om met de armen over elkaar
geslagen lijdzaam toe te zien.
Velen hebben de moed ooit
nog betaald werk te vinden
opgegeven. In de strijd tegen
de verveling, uit onvrede en
vaak ook uit bittere financiële
noodzaak (en in de laatste
plaats omdat arbeid nu een
maal adelt), is men actief ge
worden in wat genoemd
wordt, de informele economie
ofwel het grijze circuit.
niet zwart betaald of als rui
lobject, worden aangeboden.
Het voorbeeld van de werklo
ze loodgieter, die het verstopte
afvoerputje bij zijn buurvrouw
repareert, en die op haar beurt
in ruil daarvoor jurkjes naait
voor de i dochtertjes van de
loodgieter.
Deze activiteiten vinden plaats
in een „schemerzone". Sche
merig omdat de werkzaamhe
den zich afspelen in het wei
nig duidelijke grensvlak tus
sen formele en informele sec
tor. Gaat het om arbeid, doe-
het-zelven of om een hobby?
De scheidslijnen zijn moeilijk
aan te geven. Maar om een
kleine indicatie te geven: de
omzet van de doe-het-zelf
markt steeg van 1.541 miljoen
gulden in 1975 naar ruim 3.000
miljoen gulden in 1980.
Overheidsregels
Officiële werkzaamheden die
met behoud van uitkering mo
gen worden verricht, zijn aan
zeer stringente overheidsregels
gebonden: van verdringing
van bestaande arbeidsplaatsen
en concurrentievervalsing
mag geen sprake zijn. Speciale
gemeentelijke toetsingscom
missies moeten hun goedkeu
ring hechten aan een bepaald
vrijwilligersproject, anders
gaat het hele feest niet door.
Bovendien moet de gemeente
lijke sociale dienst toestem
ming verlenen. En op dat ter
rein is er van uniform beleid
absoluut geen sprake. Vaak
hangt het van de betreffende
ambtenaar van de sociale
dienst af of men mét met be
Werknemers
van het
injecteer-
bedrijfeerder
dit jaar bij het
dichtkitten van
de bestrating.
Gebleken is
inmiddels dat
het rubber na
vier maanden
loslaat.
EMMEN Eerste experi
mentele maatregelen
waarmee bodemvervui
ling bij Nederlandse ben
zinestations tegengegaan
wordt, zijn een fiasco ge
worden. De oliemaat
schappijen zoeken nog
naar alternatieven, waar
door de gemorste olie en
benzine bij opstelplaatsen
voor auto's en vrachtwa
gens niet langer in de
grond verdwijnt.
Dit hebben woordvoerders
van Shell en het ministerie
van Verkeer en Waterstaat be
kend gemaakt. April dit jaar
had Rijkswaterstaat oliemaat
schappijen dringend verzocht
maatregelen te nemen tegen
de toenemende vervuiling bij
de ongeveer zesduizend ben
zinestations in Nederland. Het
NOS-journaal toonde hoe bij
het pompstation De Knoest
langs de rijksweg in Nieuwe-
gein de bestrating met een
speciaal rubber vloeistofdicht
werd gemaakt.
„Die oplossing blijkt niet te
werken", zegt een woordvoer
der van Shell nu. „Op een of
andere manier hecht het rub
ber niet goed tussen de kieren
van de stenen". De bestrating
van het pompstation is na vier
maanden gebruik al niet meer
vloeistofdicht. Het injecteerbe-
drijf Frans Nooren, dat octrooi
had aangevraagd op de vin
ding, heeft volgens Shell dan
ook geen vervolgopdrachten
gekregen.
Ernstig
Uit eerste metingen van Rijks
waterstaat is inmiddels geble
ken dat de verontreiniging bij
benzinestations in een aantal
gevallen ernstig is. „Ga maar
eens na hoeveel benzine u zelf
morst bij een zelftankstation,
en tel al die morserijen maar
eens bij elkaar op", aldus een
woordvoerster.
Een tweede onderzoek zal
moeten aantonen in welke
mate de bodem onder benzine
stations precies verontre
is en in hoeverre dat eei
dreiging vormt voor f$UR(
grondwater. Een aantalU^
derlandse zelftankstation^
namelijk in de buurt vari
terwingebieden. )orm.
Volgens Rijkswaterstaat iPt W
bij het onderzoek bij eenSterjl
tal benzinestations de b< gjs
ting opengebroken, wjank
een soort „mini-proefbo'
wordt uitgevoerd. Het gf
monster gaat vervolgens jlticib
het Rijks Instituut voor Ml te
gezondheid en Milieu (Rl hij
in De Bilt voor nader o^ da
zoek. Naar verwachting, u
het onderzoek voor 198?
afgerond. aa
ïrval:
PAUL KOOPIme t.
Steeds meer
mensen klussen
in de
„schemerzone'1'1
met hogere inkomens gaat.
Het gaat hierbij vaak om al
leenstaanden of anderen die
beschikken over weinig vrije
tijd. Iedereen kent wel een
„zwartwerker" die voor wei
nig geld (het uurtarief in de
informele sector ligt rond de
vijftien gulden) het achterstal
lige onderhoud van de tuin wil
wegwerken.
Mensen die zich in de sche
merzone aanbieden zijn vooral
goed geschoolde jongeren tus
sen de 25 en 35 jaar, die vaak
naast deze activiteiten een in
komen (lees uitkering) heb
ben. In deze groep komen pok
veel (illegale) starters van ei
gen bedrijfjes voor.
De werklozenvdie weinig uit
zicht op een betaalde baan
hebben, 'zoals schoolverlaters
zonder hogere opleiding, oude
re werklozen, arbeidsonge
schikten en aow'ers zijn in
mindere mate in het infomele
circuit vertegenwoordigd.
Volgens het onderzoek vinden
veel schemeractiviteiten plaats
in de dienstverlenende sector
en kunnen ze zonder veel
scholing of training worden
uitgevoerd. Ook bestaat er een
wisselwerking tussen de „ge
wone" en informe economie.
Zo vinden bijvoorbeeld rest
partijen of slecht te verkopen
artikelen hun weg naar de
schemerzone, terwijl omge
keerd het reguliere bedrijfsle
ven weer gebruik maakt van
„informele" goederen en dien
sten, variërend van eenvoudi-
ENB]
lad n
iber£
nbur
den 1
beke
„Er wordt in het informele circuit naar hartelust getimmerd, auto's gerepareerd, thuis geka
creatief aan boekhouden gedaan op de personal computer in huiselijke omgeving", aldus di
derzoekers.
Verdringing
De onderzoekers waarschu
wen echter voor verdringing
van normaal betaalde arbeids
plaatsen: De schemerzone is
namelijk een voortdurend
aanbod van goedkope arbeid.
Deze arbeidskrachten kunnen
worden aangewend op mo
menten dat er zich in het nor
male bedrijfsleven plotseling
of tijdelijk situaties voordoen
van een tekort aan aanbod.
De andere kant van de me
daille is dat werklozen zo hun
arbeidsgeschiktheid op peil
houden, wat weer bijdraagt
aan de instandhouding van
De nota stelt de vraag of dit
grijze circuit moet worden ge
zien als een bedreiging of juist
als een positieve ontwikkeling.
Iemand die de informele eco
nomie toejuicht is oud-minis
ter Albeda van sociale zaken.
In tal van publicaties wees hij
op de voordelen van de sche
merzone, namelijk als bron
van werkgelegenheid.
„Het zou weieens kunnen zijn
dat de groei van de informele
economie ons een aanduiding
geeft waar de oplossing ligt
van de problematiek van de
werkgelegenheid op langere
termijn: in een gedeeltelijke
•en
i We
jann
'jzich
mooi
(her)integratie van de forj|^e^f
en de informele economie"
dus Albeda. h- Me
De onderzoekers zijn hetige vr
betreft de herintegrati^irkm
dachte met Albeda eens[rs
wijzen er echter op daf
schemerzone het gevolg is
economische recessie er&nn is
daaruit voortvloeiende vtts te
loosheid. gel
„We moeten daarom nieforood
fout maken de gevolgen n hrij
de economische problemet hij de
oplossing te bombarderen die d<
strijden heeft geen zin, d's tell<
overheid dienst het besiging
van de schemerzone te eip heef
concluderen de oqjtende
zoekers.
dat I
Oliemaatschappijen zoeken naar alternatieven