5 Zuid-Afrika stuurt
leger
naar Sharpeville
VS testen nagebouwd Sovjet-mini-ruimteveer
Westduitse politici geven elkaar de schuld
Enorme
verkiezingswinst
Canadese
conservatieven
OPNIEUW ZWARE ONGEREGELDHEDEN
Gesprek over mijnstaking
weer op de lange baan
mo BUITENLAND
CeidócSoivitmt
WOENSDAG S SEPTEMBER 1984 PAGINA 11
Indonesische
ex-vice-president
Malik overleden
JAKARTA De voormalige Indonesi
sche vice-president Adam Malik is op
67-jarige leeftijd in zijn huis in Band
ung overleden. Malik was elf jaar mi
nister van buitenlandse zaken tot 1977
en vervolgens vice-president in het ka-
Ibinet-Suharto. In 1983 werd hij in die
(functie opgevolgd door generaal Umar
IVirahadikusumah. Malik, een van de
bekendste en kleurrijkste Indonesische
staatsmannen, hielp aan het einde van
de jaren '60 bij het stichten van de As-
isociatie van Zuidoost Aziatische Lan
den (ASEAN), waarin zijn land banden
kreeg mét Thailand, Maleisië, Singapo
re en de Filippijnen.
China wil
bij Interpol
LUXEMBURG De Chinese Volksre-
Cubliek heeft gevraagd om aansluiting
ij Interpol, de internationale organisa
tie waarin nationale politiekorpsen sa
menwerken. Dat is gisteren bekendge
maakt op de algemene vergadering van
Interpól in Luxemburg. Als China als
lid wordt geaccepteerd, wordt het het
eerste grote communistische land dat
zich bij Interpol aansluit Kleinere
communistische lid-staten zijn Joego
slavië, Roemenië en Hongarije. Op de
agenda van de vergadering van de 135
lidstaten van Interpol staan de interna
tionale handel in verdovende midde
len, de valsemunterij en het internatio
nale terrorisme.
Zimbabwe laat
Muzorewa vrij
HARARE De regering van Zim
babwe heeft oud-premier bisschop
Abel Muzorewa vrijgelaten. Muzo
rewa heeft biina een jaar gevangen
gezeten zonder dat er een aan
klacht tegen hem was ingediend.
Muzorewa, die in 1979 voor de on
afhankelijkheid van Zimbabwe
premier was, werd verleden jaar
oktober gearresteerd, vier dagen na
terugkeer van een bezoek aan Is
raël. Hij werd er van verdacht met
Zuid-Afrika samen te zweren tegen
Zimbabwe. De bisschop verklaarde
tijdens zijn gevangenschap goed te
zijn behandeld.
ROGERS: EUROPESE
SAMENWERKING
BIJ WAPENFABRICAGE
BERGEN De opperbevelhebber van de NAVO-
-strijdkrachten in Europa, de Amerikaanse generaal
Bernard Rogers, heeft er bij de Westeuropese bond
genoten op aangedrongen samen te werken bij de
wapenfabricage om de kosten van verbeterde con
ventionele defensie te drukken. Rogers vroeg ook
om „een bescheiden aanvullend offer van de lidsta
ten van de NAVO om het militaire bondgenootschap
voldoende in staat te stellen een Russische conven
tionele aanval te weerstaan. Als die doelstellingen
niet werden verwezenlijkt, zei hij, bleef hem geen
andere keus over dan in het geval van een aanval te
vragen om vroegtijdige inzet van kernwapens. Vol
gens hem heeft de NAVO haar conventionele defen
sie ondergeschikt gemaakt aan de nucleaire.
Regering Polen
overweegt
„tijdelijke verbanning"
WARSCHAU De Poolse regering 6tudeert op
een wijziging van de strafwet zodat „tijdelijke
verbanning mogelijk wordt in gevallen van „ern
stige misdaden tegen de staat". Volgens regerings
woordvoerder Urban hebben ettelijke landen bui
ten Europa laten weten dat zij bereid zijn „tijdelijk
verbannen" Polen op te nemen. Voordat in juli in
Polen een amnestie werd afgekondigd voor de po
litieke gevangenen, had de regering in Warschau
bij herhaling „tijdelijke ballingschap" aangeboden
aan de elf leiders van de oppositie (vier van het
KOR en zeven van Solidariteit). De elf onder wie
Adam Michnik en Jacek Kuron, hebben dat
steeds geweigerd.
Politiemannen overleggen wat te
doen met drie plunderaars die wer
den gearresteerd tijdens de onge
regeldheden in de zwarte voorstad
Sebokeng nabij Johannesburg.
SHARPEVILLE In de
■Zuidafrikaanse zwarte
woonsteden rond Johan
nesburg is het gisteren
voor de tweede achtereen
volgende dag tot zware
Ongeregeldheden geko
men. De regering in Pre
toria heeft militairen in
gevechtstenue naar de
zwarte voorstad van Jo-
nannesburg, Sharpeville,
gestuurd. Zij patrouileren
voor regeringsgebouwen.
Volgens de politie zijn in
Sharpeville en omliggen
de zwarte woonsteden
ninsteris 26 mensen ge
dood en 46 gewond. t)e
Zuidafrikaanse pers
spreekt van honderden
gewonden.
Huiien, garages en andere ge
bouwen werden in brand ge
stoken en winkels geplunderd.
Politie-eenheden patrouilleer
den in pantserwagens in Shar
peville en nabijgelegen woon
steden. Zij maakten gebruik
van traangas en rubber kogels
maar schoten ook met scherp
om de orde te herstellen.
De politie heeft gevraagd om
legerhelikopters en grondtroe
pen voor surveillance. Een
functionaris belast met de vei
ligheid in de zwarte woonste
den verklaarde later dat de
troepen die waren belast met
bewaking van overheidsge
bouwen weer zouden worden
teruggetrokken.
Tien van de 26 doden vielen
door politie-optreden. De poli
tie vond gisteren lijken van
personen die waren gewurgd,
verbrand of doodgestoken
Onder de slachtoffers zijn ook
leden van gemeenteraden van
woonsteden, waartegen de
woede van de zwarten zich
voor een deel richtte. De oh-
lusten waren de ergste sinds
die van Soweto in 1976, toen
575 doden vielen.
De onlusten waren maandag
begonnen in Sharpeville en
naburige woonsteden als Sebo
keng. Evaton. Boibateng en
Bophelongm. Directe aanlei
ding vormden huurverhogin
gen en het slechte onderwijs
voor zwarten.
Bisschop Desmond Tutu, se
cretaris-generaal van de Zuid
afrikaanse Raad van Kerken
(SACC) heeft inmiddels in een
telegram gevraagd om spoed
overleg met premier Botha en
twee ministers. „We doen in
Christus' naam een beroep op
u deze week spoedoverleg te
hebben met kerkleiders", staat
in het telegram. Tutu spreekt
van een „ontvlambare situatie
die wanhopig verslechtert" en
noèmt het een noodzaak dat
de autoriteiten gaan praten
met de authentieke leiders van
de zwarte gemeenschap. „Dit
is de tijd voor staatsmannen",
aldus Tutu. De bisschop heeft
een bezoek aan de Verenigde
Staten uitgesteld vanwege de
situatie in zijn land. Donder
dag komen Zuidafrikaanse
kerkleiders en het uitvoerend
comité van de SACC bijeen.
Chinese
mannen
moeten
oudere
vrouwen
trouwen
PEKING -— De Chinese man
moet zijn ouderwetse manne
lijke trots" inslikken en het
trouwen van oudere vrouwen
overwegen, schreef gisteren
een dagblad in Peking. ..Enke
le onderzoeken tonen aan dat
veel gezinnen waarin de
vrouw ouder of even oud is als
de man erg gelukkig zijn al
dus het blad. „En vrouwen die
ouder zijn dan mannen ont
zien hun echtgenoten meer",
voegt de krant er aan toe.
De Chinese overheid maakt
zich sinds een aantal maanden
bezorgd over het toenemende
aantal alleenstaanden voor
al vrouwen boven de 30.
Velen in deze categorie behó
ren tot de generatie wier hu
welijksplannen werden verij
deld toen zij tijdens de chaoti
sche Culturele Revolutie van
1966-76 naar het platteland
werden gestuurd. Volgens de
krant moet men daarom van
het traditionele vooroordeel af.
dat een man een vrouw ttouwt
die jonger is. Niet veel vrijge
zellen zouden aarzelen om een
vrouw te trouwen die tien jaar
jonger is, maar een huwelijk
met een vrouw die zelfs maar
één jaar ouder is. is tot op he
den uitgesloten, aldus Guang-
ming.
(Vervolg van de voorpagina)
BONNUit Moldts korte
verklaring over het niet-
doorgaan van het bezoek
van partijleider Honecker
aan West-Duitsland valt
af te leiden dat de deur
niet helemaal is dichtge
slagen. Door de heisa die
in de Bondsrepubliek over
het bezoek is gemaakt, is
het geplande tijdstip van
eind september ..niet
meer realistisch", zo heet
het. Een -later bezoek
blijft mogelijk. Met name
heeft de Oostduitse rege
ring zich gestoten aan een
uitlating van CDU-fractie-
voorzitter Alfred Dregger
dat de „toekomst van
West-duitsland er niet van
afhangt indien de heer
Honecker ons met een be
zoek vereert."
Moldts verklaring werd on
middellijk als een officiële
stellingname van het regime
in Oost-Berlijn door het Oost
duitse persbureau ADN ver
spreid.
Hoewel geen nieuwe termijn is
genoemd hoopt Bonn dat Ho
necker nog dit jaar zal komen.
De Westduitse staatssecretaris
Jenninger beklemtoonde giste
ren dat de Westduitse regering
de reden voor de afzegging
van het bezoek niet kan accep
teren „De Bondsrepubliek is
een land waar iedereen vrij
zijn mening kan zeggen. De
regering heeft er herhaaldelijk
op gewezen dat Honecker wel
kom is", aldus de staatssecreta
ris, die er aan toevoegde dat
Bonn ervan uitgaat dat de af
zegging van het bezoek niet
leidt tot een verslechtering
van de betrekkingen tussen
beide Duitse staten.
Onmiddellijk na de afzegging
bekritiseerde de SPD-voorzit-
ter en vroegere bondskanselier
Willy Brandt de politici uit het
regeringskamp, die met hun
„amateuristisch gezwets mede
verantwoordelijk zijn voor de
huidige situatie". Brandt, de
grondlegger van de Westduitse
Oostpolitiek, kreeg steun uit
onverdachte hoek. Franz Josef
Strauss, voorzitter van de Bei
erse CSU, wees erop dat hij
weken geleden al de politici in
Bonn had gewaarschuwd voor
„schadelijk en oppervlakkig
gezwets'" aan de vooravond
van het bezoek.
(Van onze correspondent
Roger Simons)
LONDEN De waarde van het Britse pond heeft gis-
Iterert een forse klap gekregen omdat de voor morgen
geplande nieuwe onderhandelingen tussen de stakende
mijnwerkers en hun bazen zijn afgelast. Voor deze mis
lukking, die het afsluiten van eventuele compromissen
nog meer zal bemoeilijken, stellen beide partijen el
kaar aansprakelijk.
Stakingsleider Arthur Scargill zegt dat de algemene directie van
ide staatsmijnen (de zogeheten National Coal Board) zich heeft
ilaten beïnvloeden door dé regering Thatcher. Volgens minister
van energie Peter Walker houdt de regering zich echter nog
steeds buiten het conflict. President ïan Macgregor van de Na
tional Coal Board beweert dat de nieuwe onderhandelingen niét
van de grond kunnen komen, omdat de mijnwerkers weigeren
over mijnsluitingen de inzet van de stakingen te'praten.
Scargill en zijn volgelingen weigeren zich neer te leggen bij het
feit dat de meeste oude mijnen niet genoeg meer opbrengen.
Volgens Macgrégor zijn de stakingsleiders en de mijndirecteuren
Gezamenlijk tot de conclusie gekomen, dat een nieuw gesprek
dus weinig zin heeft.
Op het vakbopndscongres in Brighton werd gistermiddag het
woord gevoerd door Labourleider Neil Kinnock. Hij maakte er
een scherpe uitval tegen de Conservatieve premier Thatcher
van. Kinnock zei. dat Thatcher beter een oplossing van de mijn-
werkersstaking in de hand zou werken dan te vechten tegen
haar eigen volk. De Labourleider verklaarde zich volledig soli
dair met de stakende mijnwerkers, maar hij raadde hen wel aan
voortaan geen geweld meer te gebruiken.
Ongeluk op luchtvaartshow
Politiemannen en brandweerlieden lopen langs het wrak van een Canadees transportvliegtuig, dat
gisteren op de internationale luchtvaart6how in het Britse Farnborough verongelukte. De drie Inzit
tenden (de gezagvoerder, de tweede piloot en een passagier) bleven ongedeerd. De tweemotorige
turboprop van het type De Havilland Buffalo klapte tegen het beton van het vliegveld, nadat hij niet
uit een stijle afdaling in een horizontale positie had kunnen komen.
Patiënten
dood door
voedsel
vergiftiging
in Brits
ziekenhuis
LONDEN In een psychia
trisch ziekenhuis in Wake
field, in het Engelse Yorks
hire, zijn elf patiënten over
leden als gevolg van een
voedselvergiftiging, zo heeft
een woordvoerder van de
Britse gezondheidsdienst
meegedeeld. Meer dan 50
mensen in het ziekenhuis lij
den momenteel nog aan de
infectie, waardoor eind au
gustus 300 patiënten en 40 le
den van het personeel waren
getroffen. Kernmerken zijn
overgeven en uitdroging. Er
is een onderzoek begonnen
om de oorzaak van de voed
selvergiftiging vast te stellen.
OTTAWA De Canadese Progressief-Conservatieve
partij is de grote overwinnaar geworden van de giste
ren in Canada gehouden parlementsverkiezingen. Vol
gens de laatste cijfers heeft de partij van de 45-jarige
Brian Mulroney 211 van de 282 zetels in het Canadese
parlement gekregen, een winst van 108 zetels. De rege
rende Liberale partij verliest 107 zetels, van 147 naar
40. De overige zetels gaan naar de Nieuwe Democrati
sche partij.
Door de verkiezingsuitslag zal John Turner de geschiedenis
ingaan als de Canadese premier die het kortst regeerde.
Twee maanden geleden volgde hij Pierre Trudeau op. die na
een regeerperiode van bijna zestien jaar de actieve politiek
de rug toekeerde. Turner zelf heeft zijn zetelin het Canadese
parlement kunnen behouden, maar elf ministers hebben in
nun kiesdistricten nederlagen opgelopen.
Mulroney's zege is zeer opmerkelijk, ómdat de voormalige
zakenman slechts een jaar partijleider is en nog geen jaar een
zetel in het parlement heeft. Twee factoren hielpen hem ziin
partij naar de overwinning te slepen: Mulroney spreekt
vloeiend Frans en Engels en is afkomstig uit Quebec. De
voorlopige uitslagen geven namelijk aan dat de partij van
Mulroney 58 zetels (van de 75) heeft bemachtigd in het voor
namelijk Franstalige Québec, waar zij er in de vorige verkie
zingen slechts één kreeg. Ook in Ontario, het hart van Cana
da's industrie, behaalde zij een indrukwekkende overwin
ning met 67 van de 95 zetels.
Geen krant ontvangen Bel tussen 18.00 en 19.00 uur, zater-
dags tussen 14.00 en 15.00 uur, telefoonnr.071-122248 en uw
krant wordt nog dezelfde avond nabezorgd.
s het
lelaar
ander
hem
at de
nkele
n nu
Bt be«
'.Xn
filate-
jt op
BAL
WASHINGTON Ame
rikaanse spionagekuns-
tmanen hebben nieuwe
bijzonderheden aan het
licht gebracht over de
zeer krachtige Russische
raketcombinaties, die mo
menteel voor een eerste
lancering in gereedheid
worden gebracht op de
basis Tjoeratam. Daar
naast blijken Amerikaan
se ruimtevaarttechnici
een aantal geheime wind-
tunnelproeven te hebben
uitgevoerd mét een nage
bouwd model van de
kleine Sovjet-ruimtepen-
del, waarmee de Russen
tot dusver drie (onbe
mande) proefvluchten
hebben gemaakt
Een van de nieuwe raketten
is bijna 75 meter lang. Vol
gens het doorgaans welinge
lichte Amerikaanse vakblad
„Aviation Week and Space
Technology" ontlenen de mo
toren van deze raket hun
stuwkracht aan de verbran
ding van vloeibare waterstof
en dito zuurstof. Schattingen
geven aan, dat hiermee ladin
gen van ongeveer vijftien ton
in een baan om de aarde kun
nen worden geschoten, wat in
grote lijnen overeenkomt met
het vermogen van de (vroege
re) Amerikaanse Saturnus IB.
Het wordt niet uitgesloten ge
acht dat deze raket onder
meer zal worden gebruikt
voor lanceringen van beman
de versies van de Russische
mini-shuttle, waarvan een
verkleinde uitvoering al en
kele proefvluchten heeft ge
maakt. James Beggs. directeur
van het Amerikaanse bureau
voor lucht- en ruimtevaart
(NASA), heeft daar overigens
zijn twijfels over. Hij zegt te
vermoeden dat dé Russen met
het toestelletje alleen maar
wat ervaring willen opdoen
zijn
met hét oog op de veel grotere
„shuttle", die de Sovjets over
enkele jaren in gebruik hopen
te nemen en die in grote lij
nen overeenkomt met
Amerikaanse soortgenoot.
Het meest in het oog lopende
verschil is, dat de Russische
shuttle niet mét eigen moto
ren is uitgerust, zoals bij de
Amerikaanse ruimteveren
(Columbia, Challenger, Disco
very en Atlantis) wèl het ge
val is. Beggs wijst erop, dat de
Russen vaak met prototypes
werken, die naderhand nooit
in produktie gaan. Dat zou
met de huidige mini-shuttle
ook het geval kunnen zijn.
De geheime windtunnelproe-
ven in NASA's Langley Re
search Center (Hampton. Vir
ginia) met het nagebouwde
schaalmodel van de Russische
mini-shuttle blijken te hebben
aangetoond, dat het toestel bij
zijn terugkeer in de aardse
dampkring als het ware bin
nen zijn eigen schokgolf blijft
vliegen. Hij heeft namelijk
niet, zoals de Amerikaanse
ruimtependels, vleugels die
buiten een dergelijke schok
golf uitsteken. In de praktijk
betekent dit, dat de wrijvings-
temperaturen bij de terugkeer
ook aanzienlijk lager blijven
dan bij toestellen als Challen
ger en Discovery het geval
pleegt te zijn en dat er dus
ook minder zware eisen zul
len kunnen worden gesteld
aan de beschermende mantel
van het voertuig.
„De proeven bij Langley zijn
voor ons niet meer dan een
routinekwestie", zegt James
Beggs. „We willen nu een
maal graag weten wat de Sov
jets doen op het gebied van de
ruimtevaart én gaan dan na
of er in hun technologie as
pecten zijn, die wij ook zou
den kunnen gebruiken,
De Russen doen in feite pre
cies hetzelfde met bijvoor
beeld de ontwikkeling van
hun eigen grote ruimtependel,
die ondanks bepaalde ver
schillen, veel overeenkomst
vertoont met de Amerikaanse
shuttles. Van Sovjet-zijde
wordt dat ook zonder meer
erkend. „Het heeft geen zin",
zeggen ze, „om het wiel twee
keer uit te vinden...".
De tweede van de nieuw door
de Sovjet-Unie ontwiknelde
raketten, zal in zijn operatio
nele gedaante ongeveer hon
derd meter laag ziin, maar
voor de eerste vlucht lijken
de Russen gebruik te gaan
maken van een versie zonder
de bijna 35 meter lange derde
trap. Wel is de geheel wit ge
spoten raket voorzien van
vier krachtige steunmotoren.
elk met een lengte van zo'n 55
meter, die volgens Ameri
kaanse experts op de veel
stuwkracht leverende combi
natie van vloeibare waterstof
en vloeibare zuurstof zullén
werken. Tot nog toe hebben
de Russen die combinatie nog
nooit in de ruimtelijke prak
tijk toegepast, in tegenstelling
tot de VS, West-Europa en
zelfs China. Er z(jn tevens
sterke aanwijzingen dat de
Sovjets die vloeibare water
stof in een sneeuwachtige
vorm willen gebruiken, waar
door er ook een grotere hoe
veelheid in de brandstoftanks
kan worden meegenomen. In
zijn operationele versie zal de
Russische superraket onge
veer 150 ton in één keer in
een baan om de aarde kunnen
brengen.
