ïi%
ik
IÉ
'Pü
k.is
M.ie
fieidoc Somma t
3
¥4?
tl*
SJ
Slimme
Amsterdammer
laat
multinationals
chips uit
het vuur
halen
ZATERDAG 1 SEPTEMBER 1984
-
AMSTERDAM Terwijl in
talrijke religies danig de klad
zit en steeds meer vertrouwde
bolwerken van troost en in
spiratie verdachte haarscheu-
ren beginnen te vertonen,
i -bloeit in alle hevigheid de
elektronische eredienst rond
om de beeldbuis, die in mil
joenen instant-huiskapellen
fungeert als hoofdaltaar. Dag
in dag uit worden daarop de
wonderen der techniek zicht
baar, die almachtige Ti Ta To
venaars op datzelfde moment
ergens in de wereld verrich
ten. Rampen en revoluties,
goeroe's en gauwdieven, hard
lopers en hoogvliegers worden
door hen, verpakt in het lach
gas van de vooruitgang, dwars
door het zwerk draad- en
naadloos naar de achterban
geworpen, die zich met pils en
koffieleut op de bijzettafeltjes
avondvullend laaft aan de of
fergaven uit alle windstreken.
Aldus gesterkt door de wetenschap,
dat het elders op aarde al geen haar
beter is dan bij hen thuis, storten
de goedgelovigen, die zonder uit
zondering kijkers, maar zelden zie
ners zijn, zich de volgende ochtend
weer in de taaie en uitzichtloze
strijd om het dagelijkse bestaan,
waarin het grijze oog van hun tele
visietoestel tegen het vallen van de
avond opnieuw het enige lichtpunt
zal blijken ter zijn.
De belangstelling voor de dagelijk
se ceremonieën rondom deze eigen
tijdse afgod is inmiddels zo "groot
geworden, dat omwille van een
verantwoorde spreiding der secte-
leden moest worden uitgeweken
naar de zijaltaren JDe speelsen-van-
geest verzamelen zich niet langer
bij het hoofdaltaar, maar treffen el
kaar nu in de votiefkapel bij de
schrijn met spelcasettes, waarmee
ze, na enige verfrissende potjes
dammen, als kapitein van een pira-
tenschip of als commandant van
een tankdivisie dood en verderf
zaaien in de linies van hun tegen
standers.
De groep, die gisteren geen tijd vrij
kon maken om hun kijkplicht te
vervullen, zoekt voor een herkan
sing toevlucht bij de video, die vol
gens het principe van de magnetro
noven alle kliekjes van de vorige
dag binnen enkele seconden op
warmt en en passant ook nog de
films, die men in het bioscoopcir
cuit heeft gemist, als toegift aan
reikt.
Het is een zijaltaar, dat steeds meer
aftrek vindt. Wat logisch is, want
niets is immers zo aantrekkelijk als
een bouwdoos, waarmee men naar
believen zijn eigen eredienst kan
samenstellen. Uit de geprogram
meerde rituelen worden nog slechts
die onderdelen geselecteerd, waar
men geen buil aan kan vallen. En
de rest wordt als nutteloze ballast
in de ether teruggekieperd.
Wim Kan heeft jaren geleden al
gewaarschuwd, dat het kijken naar
televisie in feite vruchteloos wach
ten is op het moment, dat het echt
leuk wordt. Degenen echter, die sa
mendrommen bij het zijaltaar van
de video hebben zich tijdig inge
dekt en kijken wel uit om hun
avond te laten verpesten door een
ongeïnspireerde voorganger, die
hen met zijn babbels niet kan boei
en. Zo'n bedienaar krijgt in hun
huiskamer geen poot aan de grond
en wordt gelijk bij het groot vuil
Schutspatroon
Onlangs is een nieuw zijaltaar inge
wijd, bestemd voor de doe-het-zel-
vers, die op het aanbod van de
elektronische goochelaars in bin
nen- en buitenland zijn uitgekeken.
De schutspatroon, die hier vereerd
wordt is de huiscomputer, een ui
terst plooibare zendeling met alle
denkbare ingangen voor kunst,
vermaak en verrijking van lichaam
en geeSt. Op diens voorspraak ver
zinnen zijn volgelingen sinds kort
hun eigen beeldreligie, die niet ge
bonden is aan de directieven, waar
mee tovenaars vanuit hun studio's
ex cathedra de volkeren bestoken.
Met deze invuloefening kan men
alle kanten uit, wat onlangs nog be
wezen werd in een Frans dorp,
waar alle inwoners een creditkaart
kregen, die toegang geeft tot de
computers van de plaatselijke war
me bakker, de winkel van sinkel,
artsen en andere dienstverleners.
Aan het einde van elke dag kun
nen ze op hun eigen huiscomputer
tot op de centime nauwkeurig bere
kenen, hoeveel geld ze dat etmaal
zijn kwijtgeraakt. Kasboeken zijn
op die manier overbodig geworden.
Een extra voordeel van het sy
steem is, dat nooit een vergeefse
tocht naar een middenstander be
hoeft te worden gemaakt. Via de
huiscomputer informeer je eerst of
de verse truffels en het wildge
braad in aspic in voorraad is. Pas
na een bevestigend antwoord ver
hef je je uit de luie stoel voor een
tocht naar de commestibleswinkel.
Handel en wandel dus onder één
gebracht. Een kind kan de
doen.
Salariszakje
Iets dergelijks gebeurt al lang in fi
nanciële kringen. Bankiers hebben
jaren geleden ontdekt, dat geldstro
men via de beddingen van compu
ters naar beoogde doelen geleid
kunnen worden. Geld hoef je na
melijk niet te zien om er profijt van
te hebben. Het ouderwetse salaris
zakje is inmiddels al in het raritei
tenkabinet bijgezet en vervangen
door een keurig en overzichtelijk
bankafschrift. Maar dat was pas de
eerste, aarzelende stap. Straks ko
men alle verdiensten en uitgaven
binnen op de huiscomputer en heb
je alleen nog wat losse guldens op
zak voor een dropveter en een sof-
tijsje. De rest betaal je met je credit
kaart. Welke financiële verwoes
tingen die heeft aangericht kun je
's avonds dan op je dooie gemak als
een horrorfilm op je beeldscherm
volgen.
Marskramer
De handige Amsterdammer Robert
Kalkoene verheelt niet, dat de ra
zendsnelle opmars der elektroni
sche stoottroepen in onze samenle
ving door hem met stijgend en
thousiasme gevolgd wordt. Sterker
nog, hij is jaren terug al in het wak
gesprongen en stroopt sindsdien als
bezoldigde marskramer stad en
land af op zoek naar technische
vondsten. Hij is kind aan huis ge
worden in het Californische Silico
ne Valley, waar meesterbreinen
koortsachtig broeien op nieuwe
toepassingen van eigentijdse won
deren. Zodra die gevonden zijn
stapt hij in het eerste het beste
vliegtuig met bestemming Verre
Oosten om daar zijn zoveelste be
stelling voor een monsterproduktie
te plaatsen.
Daarbij heeft hij niet de pretentie
om als koploper te fungeren, die
voortdurend het voortouw neemt.
Deze taak laat hij graag over aan
de multinationals, die elkaar in een
verbitterd gevecht van man tegen
man proberen te vloeren. Zij mo
gen van Kalkoene de chips uit het
vuur halen en ze als peperdure pri
meurs in hun marktkraam étale-
Daar heeft hij geen enkele moeite
mee. Want' zolang de miljarden gul
dens, die gemoeid zijn met reseairch
en ontwikkeling van een produkt,
hem ontbreken, blijft hij zielstevre
den met zijn rol als slimme trend
volger, die dankzij een platte orga
nisatie met korte aanvoerlijnen,
bliksemsnel kan inspelen op het
verlanglijstje van zijn medemensen.
Aan Sony gunt hij dus de eer, dat
de Walkman het onvervreemdbaar
geesteskind is van deze Japanse gi
gant. Maar een fors deel van het
vruchtgebruik heeft hij zichzelf
toebedacht via de introduktie van
zijn eigen Walkman, die stukken
eenvoudiger is uitgevoerd, maar
ook opzienbarend goedkoper is dan
de versie van Sony. Volgens zijn
voorzichtige schattingen zullener
van zijn Walkman in 1984 één mil
joen exemplaren over de toonbank
gaan. Met recht kan hij dan ook
zeggen, dat dit voor hem weer een
kopzorg minder is.
Schot in de roos
Dezelfde tactiek paste hij toe bij de
introduktie van zijn videoafspeler.
Met dit even simpele als kwalitatief
ijzersterke apparaat kan de consu
ment geen televisieprogramma's
opnemen. En dat lijkt een störènd
manco. Maar in de praktijk is in
middels bewezen, dat het opnieuw
een schot in de roos is geweest, „In
Amerika is de videoafspeler al ja
ren een hit van jewelste", wist Kal
koene reeds uit eigen waarnemin
gen, „en daarom ben ik geen secon
de bang geweest, dat het apparaat
in Nederland een flop zou worden.
Wat in Amerika gebeurt, waait
vroeg of laat over naar Europa. Dat
is een vuistregel, waar je als koop
man rustig blind op kunt varen. De
marktbewegingen in de Verenigde
Staten zijn alleen agressiever en
brutaler dan in ons land. En daar
om duurt het vaak enige tijd, voor
dat je een produkt, dat aan de over
kant van de plas succes heeft, in
Europa kunt introduceren. Als.ech
ter zonneklaar blijkt, dat 95 pro
cent van de Amerikanen hun vi-
deoappara'at; voornamelijk gebruikt
om er progr-ammaV op te spelen,
kun je er donder op zeggen, dat de
Nederlanders er ook zo over 'den
ken. Als-je nu maar zorgt, dat ze
zo'n afspeler stukken goedkoper
kunnen aanschaffen of huren, kun
je niet meer stuk gaan".
Kurk
De prijs is voor Kalkoene trouwëns
de belangrijkste kurk, waarop zijn
Audio Sonic Imperium moeiteloos
blijft drijven. „De recente recessie,
waarvan we nog steeds de naweeën
in onze portemonnees voelen",
voegt hij er waarschuwend aan toe,
„maakt de vraag naar betaalbare
produkten nog eens extra urgent.
Het is natuurlijk prachtig om een
videorecorder te construeren met
een ingenieuze tijdklok, waarmee
je zestien uur televisie weken van
tevoren tot op de seconde nauw
keurig kunt programmeren. Zo'n
apparaat wordt dan gemaakt voor
Robert Kalkoene:
electronisch
geladen
marskramer, die
stad en land
afstroopt op zoek
naar technische
vondsten, die hij
dan goedkoper en
eenvoudiger
uitgevoerd op de
markt brengt.
De elektronische
eredienst rondom
de beeldbuis bloeit
alle hevigheid.
de fanatieke liefhebber, die des
noods zijn schoonmoeder naar de
lommerd brengt om het te kunnen
bekostigen. Maar de doorsnee con
sument, die ook hardop droomt van
een eigen video, vraagt toch: „Wat
gaat die grap me kosten En ver
volgens wacht hij met zijn aankoop,
totdat hij het apparaat financieel
kan behappen".
„Zo'n man is op dat moment mis
schien mijn klant. Dat is in elk ge
val mijn markt. Video is tot nog toe
door zijn prijs voor de meeste Ne
derlanders een onbereikbaar ideaal
gebleven. Maar zodra er een goede
en eenvoudige versie op de markt
komt, die wel in het budget van.de
modale consument past, zal video
gegarandeerd in ons land massaal
doorbreken".
Onder de duizend
„Dat moment is nu aangebroken",
voorspelt Kalkoene alvast met een
stelligheid, die geen enkele tegen
spraak duldt, „inventiviteit kent
ook in de commercie nu eenmaal
geen grenzen. Daarom durf ik kei
hard vol te houden, dat de prijs van
een VHS-videorecorder binnenkort
onder de duizend gulden zal dui
ken".
„Dat is een ontwikkeling, die in
nauwelijks vijf jaar zijn beslag
heeft gekregen. Vergelijk dat eens
met een zwart-wit televisietoestel.
Dat kostte in 1955 nog bijna drie
duizend gulden en 'is nu te koop
voor amper 250 gulden. Het heeft
dus bijna dertig jaaf geduurd om de
zwart-wit televisie op dat populaire
prijsniveau te krijgen. Het traject,
dat de video aflegt tussen onbetaal
baar en betaalbaar zal dus
lijk korter zijn".
Uit de boot
„Datzelfde gebeurt nu ook met de
huiscompu.ter. Let op mijn woor
den: dat is .ook zo'n fenomeen, dat
straks niet meer weg te denkén is
in de meeste huizen. De huiscom
puter behoort tot het concept van
automatisering, dat straks mét de
beeldbuis, de video en al die andere
electroriische toepassingen ons le
ven mede zal. bepalen. Als je niet
mee doet aan die ontwikkeling, als
je blijft roepen: „Ik lust geen
chips", vaL je gegarandeerd uit de
boot en kun je het tempo niet meer
bijbenen".
„Pas wel op: je hoort mij niet bewe
ren, dat de computer alleenzalig
makend is. Je kunt onmogelijk alle
beslissingen, die een mens in zijn
leven nu eenmaal moet nemen, af
schuiven op deze Big Brother.
Evenmin kun je je geluk ontlenen
aan de televisie door te redeneren:
„Als ik nu maar in aanbidding voor
mijn beeldbuis blijf knielen, komt
alles vanzelf dik in orde". Dat is
natuurlijk een kromme redenering,
die tot niets leidt. Je zult wel moe
ten erkennen, dat de elektronica
ons leven meer dan voorheen beïn
vloeden. En dat hoeft beslist niet
op een ramp uit te draaien, als we
zelf maar blijven sturen en zorg
vuldig afwegen, wat in onze kraam
van pas komt en wat niet".
Ooft
In dat verband heeft Kalkoene nog
wat ooft te schillen met de over
heid, die naar zijn smaak de inven
tiviteit van het bedrijfsleven nog
brain-trust, waar je U tegen zegt",
is zijn credo, waarin duidelijk "de
echo's van Ronald Reagan meegbl-
men. „Als daar vaker en efficiënter
gebruik van wordt gemaakt, zal het
probleem van de werkeloosheid
eerder zijn opgelost dan door de ar
beidstijdverkorting, die volgens mij
een doodlopende weg is. Ik pleit
daarom voor-een deregulering van
de industrieën die hebben bewezen
dat ze de toekomst begrijpen en aan
kunnen. Dirigisme maakt inventi
viteit en élan kapot en betekent de
dood in de pot van de samenleving.
Kijk naar de Russen, die hun leven
lang aan de leiband lopen en op
straffe van verbanning hun moncj
niet open mogen doen. Ze hebben
zo nooit geleerd om hun eigen le
vende sturen: En het gevolg is, dat
Rusland bij gebrek aan persoonlijke
inventiviteit, voortdurend leentje
buur moet spelen bij het Westen".
„Gelukkig is er in dit land nog wel
plaats voor nieuwe impulsen en ei
gen ideeen Ik hoop alleen, dat de
Staat niet te lang meer zal wachten
met het afstoten van taken, die óok
en waarschijnlijk beter door ande
ren vervuld kunnen worden. Ver
heugend is in elk geval, dat lang
zaam maar zeker het besef door
breekt, dat ook een verzorgingstaat
niet alle problemen in onze samen
leving kan oplossen en dat het be
drijfsleven een volk uiteindelijk
aan de gang moet houden. De in
dustrieën staan momenteel te trap
pelen om eigen initiatieven te kun
nen ontplooien op het gebied van
kabel- en satelliettelevisie. Alles
ligt onder handbereik. Het is nu al
leen zaak om daarvoor de beste
krachten te mobiliseren. En die
vind je nog steeds niet exclusief bij
de overheid".
Bliksemtrip
De 45-jarige Kalkoene, wiens
vrouw Barbara full-time mees-
wingt fti zijn zënuwcentrum in een
desolate uithoek van Amsterdam, is
net weer terug van zijn zoveelste
bliksemtrip. Zondag was hij in To
kio, maandag in Taipeh, dinsdag in
Hongkong, woensdag in Manilla en
eergisteren zat hij, terug van even
weggeweest, weer glad geschoren
en bruin verbrand achter zijn bu
reau met enige stafleden te verga
deren. Niet lang overigens, want
conferenties mogen in zijn optiek
nooit langer duren dan twee uur.
In dat tijdsbestek moeten de besli
singen zijn genomen, die via een
geautomatiseerd computersysteem
worden doorgegeven naar zijn kan-
torern in België en Duitsland en
naar zijn twaalf agenten in alle de
len van de wereld.
Hog in de boom
„Dat is het voordeel van een klei
ne, flexibele organisatie", heeft hij
lang geleden al ontdekt. „Je kunt
sneller opereren, dieper penetreren
en vlugger opohouden met produ
ceren. Wij haken met de inkoop
van een produkt af, als het nog
hoog in de boom zit. Wij kunnen
ons namelijk niet permitteren óm
te wachten op het moment dat de
markt in elkaar dondert".
„Daarom wordt er door ons per dag
onderhandeld en per week bijge
stuurd. Omdat wij de marktbewe
gingen nauwlettend volgen, zijn we
in staat om te anticiperen en een
produkt te brengen als de vraag het
grootst is".
„Voor de toekomst ben ik niet
bang. De echte grote omwenteling
in onze maatschappij moet name
lijk nog komen".
LEO THURING
