TAFEL
SGP -voorman Van Rossum
blijft zich verzetten
Ceidóc
Italiaanse gelovigen
moeten straks zelf
hun priesters betalen
VAKANTIE 1984
Verkiezing predikant lastig probleem bij Samen-op-weg
fililS
Regering misbruikt koningin door bezoek aan paus
ACHTERGROND
CcicbeSomant
DINSDAG 31 JULI 1984 PA£ID
GEEN STAATSSUBSIDIE MEER
De Italiaanse kerk wordt over
enkele jaren pas echt volwas
sen, wanneer ze niet meer bij
de staat om financiële steun
zal kunnen aankloppen. De
tienduizenden priesters wor
den dan geheel afhankelijk
van de inhoud van de collec
teschaal en dus van de finan
ciële inspanningen van de ge
lovigen, precies zoals dat in
andere katholieke landen al
lang het geval is.
Deze ingrijpende verandering
volgt uit het nieuwe concor
daat dat in februari tussen het
Vaticaan (als vertegenwoordi
ger van de Italiaanse kerk) en
de Italiaanse staat is gesloten.
Het concordaat liet een rege
ling van deze financiële
kwestie over aan een commis
sie, en deze heeft nu haar
voorstellen gelanceerd.
Sinds het begin van de eeuw
worden de bedienaren van
het katholiek geloof in Italië
door de overheid onderhou
den en betaald. De geestelij
ken leven weliswaar van de
inkomsten die hun parochie,
hun orde of hun gemeenschap-
trekt uit haar bezittingen en
de staat springt slechts bij als
die inkomsten geen aanvaard
baar minimum halen. Maar
de bezittingen van de kerk
brengen de laatste tijd zo wei
nig op dat de Italiaanse over
heid in feite de pastoors, ka
pelaans en bisschoppen volle
dig op haar loonlijst heeft
staan. De kerk bezit in Italië
ongeveer 740.000 hectare
grond, dat is 2,5 procent van
heel Italië. Maar dit land,
voor het grootste deel ver
pacht of zelf bewerkt, levert
nauwelijks nog iets op, niet
genoeg in elk geval voor het
levensonderhoud van de
39.000 priesters die Italië rijk
is. Lukt het de gewone pries
ter en de bisschop niet om in
1984 met eigen bezit per
maand minimaal respectieve
lijk 600.000 en 800.000 lire per
maand te verdienen (ruim
1100,- en ruim 1500,-), dan
vult de staat hun inkomen tot
die bedragen aan.
Dit jaar betaalt de staat aan de
kerkelijke bedienaren in to
taal 600 miljoen, bijna 2,5
miljoen meer dan vorig jaar.
Maar daar blijft het niet bij,
de Italiaanse staat neemt ook
de bouw van de nieuwe ker
ken en de restauratie en on
derhoud van kerken met mo
numentale waarde voor zijn
rekening. De totale kosten
hiervan: 40 tot 50 miljoen
per jaar. De kerkelijke perso
nen en instellingen betalen
geen belasting, ook niet als zij
wereldlijke aktiviteiten be
drijven, en wat dit de ge
meenschap scheelt, valt niet
eens bij benadering te zeggen.
De nieuwe regeling brengt de
katholieke kerk meer op één
lijn met al die andere groepe
ringen en verenigingen dié
zich in Italië met de religie
bezighouden (en die zoals de
protestantse kerk juist geen
priveleges van de overheid
wensen). De grootste verande
ring voor de Italianen is dat
zij voortaan zelf hun pastoors
en bisschoppen moeten gaan
onderhouden. Hiervoor wordt
een soort kerkbelasting inge
steld, jaarlijks over te maken
aan een financieel instituut
dat in elk bisdom wordt opge
richt en dat de inkomsten en
uitgaven van de lokale ker
ken gaat administreren.
In Italië vraagt men zich af
hoeveel katholieken dan door
de mand zullen vallen. Vol
gens de kerkelijke statistiek is
nu rond 90 procent van de
Italiaanse bevolking katho
liek. Als deze katholieken
voor hun „lidmaatschap" zul
len moeten betalen, kan dat
percentage wel eens gehal
veerd worden, zo wordt ver-
De Italiaanse katholieken zullen in de toekomst ook de bouw
en het onderhoud van kerkgebouwen rechtstreeks zelf moeten
betalen. Tenzij het om kerken gaat die als monumentaal of his
torisch worden aangemerkt. Deze (in totaal ruim 3000) blijven
voor rekening komen van de staat. Hier de basiliek van San
Marco in Venetië.
wacht. In elk geval zal de
kerk moeten gaan bezuinigen
en reorganiseren, als ze in het
volgende decennium nog vol
ledig wil meedraaien. Betaalt
bijv. slechts 30 procent van
alle Italiaanse belastingbeta
lers 250.000 lire per jaar
460,-) aan de kerk, dan ont
vangt de kerk nog maar de
helft van de steun en inkom
stenaanvulling die zij nu van
de staat ontvangt.
De veranderingen zijn uiter
aard te drastisch om ineens te
kunnen worden doorgevoerd.
De kerk krijgt dan ook een
aanloopperiode van vijf jaar,
waarin de bedragen en subsi
dies op het huidige niveau
van 1984 zullen worden ge
handhaafd. In 1990 wordt het
pas menens. De Italiaanse
staat bespaart er in totaal
waarschijnlijk 1 miljard per
jaar mee.
De regeling gaat nu naar het
Italiaanse parlement, en daar
worden geen problemen ver
wacht, gezien de gemengde
samenstelling van de commis
sie die de voorstellen heeft
ontworpen. Het Vaticaan en
de Italiaanse staat zijn het dus
in feite al eens. Het gehele
nieuwe concordaat wordt pas
geratificeerd als de nieuwe fi
nanciële verhouding tot de
kerk door het parlement is
goedgekeurd, en dat gaat de
komende gebeuren.
Het breed moderamen
(algemeen bestuur) van
de hervormde synode
heeft grote bezwaren te
gen de regeling voor de
verkiezing van predikan
ten zoals die wordt voor
gesteld voor hervormde
en gereformeerde ge
meenten die met elkaar
een federatie zijn aange
gaan in het kader van Sa
men-op-weg.
De regeling voor de verkie
zing van ambtsdragers komt
aan de orde op de combi-sy
nodevergadering van novem
ber en december van de Ne
derlandse Hervormde Kerk
en de Gereformeerde Kerken
in Nederland.
Het voorstel luidt dat in sa
menwerkende hervormde-
gereformeerde gemeenten
de verkiezing van een predi
kant zou moeten geschieden
door heel de federatieve ge
meente, dus ook door doop-
en geboorteleden. Dit vindt
het breed moderamen van de
NHK onaanvaardbaar. Vol
gens de hervormde kerkorde
kunnen aan zo n verkiezing
deelnemen belijdende leden,
die hun financiële verplich
tingen nakomen en niet onder
kerkelijke tucht zijn gesteld.
Verder wil het breed modera
men vasthouden aan een
maximum-leeftijd voor ver
kiesbaarheid.
Ter voorbereiding van de
combi-synode eind van dit
jaar zullen de classicale verga
deringen van de NHK zich in
september m.et deze zowel als
met een reeks andere kerkor-
delijke aangelegenheden bezig
houden. Het breed modera
men van de NHK heeft aan
zijn bezwaren lucht gegeven
in verband met deze classicale
vergaderingen.
Bij de gereformeerde classes
ligt de voorbereiding van de
combi-synode aanzienlijk een
voudiger. Zij hebben de voor
stellen voor de regeling van
de verschillende kerkordelij-
ke aangelegenheden ook toe
gezonden gekregen, maar zij
hoeven alleen een reactie in
te dienen als ze dat zelf wen
selijk vinden.
De voorstellen beogen géén
wijziging van wat in de res
pectieve kerkordes is bepaald,
maar geven alleen mogelijk
heden aan hiervan af te wij
ken voor colleges en vergade
ringen die een brede interker
kelijke samenwerking (fede
ratie) hebben aangegaan of
nog zullen aangaan.
Behalve op de verkiezing en
bevestiging van ambtsdragers
hebben de voorstellen betrek
king op ondermeer het aan
gaan van zo'n federatieve sa
menwerking en op de geza
menlijke verzorging van
„stoffelijke aanjgelegenhe-
den".
Oppositionele
priester in
Nicaragua
voor
gerecht
De Nicaraguaanse pries
ter Luis Amado Pena
moet zich sinds zondag
wegens "contra-revolu
tionaire activiteit" ver
antwoorden voor een
"volksgerechtshof" in
Managua.
Uit protest tegen de aan
klacht die tegen hem werd
ingediend hebben op 8 juli
400 gelovigen en 30 priesters
deelgenomen aan een door
de aartsbisschop van Mana
gua georganiseerde protest
mars. Naar aanleiding van
deze mars werden tien bui
tenlandse missionarissen uit
Nicaragua uitgewezen en
bereikte de relatie tussen
Nicaragua en het Vaticaan
een dieptepunt.
Volgens het kerkelijke pers
bureau CIC verdedigde
Amado Pena, verbonden
aan het priesterseminarie
van Managua, zich ten over
staan van de rechtbank te
gen de aanklacht en zei dat
hij dit "vrij en in het volle
bezit van mijn geestvermo
gens" deed. Zou hij zich in
de toekomst onder andere
omstandigheden anders uit
drukken, dan moest daar
geen betekenis aan worden
gehecht, zei hij.
Gekruid gehakt met
doperwten en
aardappelpuree
yoghurt met
beschuit en
pruimen
Als u met zijn tweeën bent
dan heeft u nodig: 150 g ge
hakt. 1 sneetje brood, 1 le
pel losgeklopt ei, zout, pe
per, ketoembar, selderij, la
vas, 25 g margarine, uitje;
1 kg verse doperwten of
450 g diepvries of blik of
pot, 3 g ontbijtspek in dun
ne plakjes, 5 g margarine,
zout, suiker, peterselie;
0,5 1 kg aardappelen,
zout, peper, nootmuskaat,
melk, 5 g margarine;
circa 5 pruimen, 0,5 dl wa
ter, 30 g suiker, 2 beschui
ten, 0,5 liter yoghurt, ka
neel.
Week het brood in warm
water, druk het water er zo
veel mogelijk uit en maak
het sneetje fijn. Meng brood,
gehakt, ei, zout, peper, ke
toembar, fijngeknipte selderij
en lavas. Vorm er per per
soon een tartaarachtige koek
van. Laat het gehakt ten
minste een uur in de koel
kast liggen en bak het dan in
margarine in tien minuten
bruin en gaar. Bak halver
wege dunne ui-ringen mee
en garneer daarmee het
vlees. Maak de jus met wei
nig water af als het gehakt
uit de pan is.
Kook de doperwten gaar in
vijf tot tien minuten of warm
ze alleen op. Snijd het spek
wat kleiner en bak het in de
margarine knapperig. Schep
het gebakken spek door de
afgegoten doperwten en voeg
naar smaak zout en suiker
toe. Strooi fijngeknipte pe
terselie over de groente.
Was de pruimen, snijd ze in
stukjes van de pitten, kook
ze* een paar minuten in het
water met dé suiker en laat
ze koud worden. Leg per
persoon een beschuit op een
bordje, schenk er de yoghurt
over en leg er de pruimen
met sap op. Strooi kaneel
over de pruimen en geef er
voor de liefhebbers apart nog
wat basterdsuiker bij.
JEANNE
ZEIST Het staatsbe
zoek aan het Vaticaan,
dat vorig jaar niet door
ging wegens de ziekte
van prins Claus, zal de
komende lente plaats
hebben. Het leek een on
schuldige mededeling, die
de rijksvoorlichtings
dienst vorige week deed
uitgaan. Maar niet voor
de Staatkundig Gerefor
meerde Partij en haar
voorman ir. Hendrik van
Rossum. Hoewel hij vrij
wel zeker is van de ne
derlaag, geeft de SGP-
voorman de strijd nog
niet op. Nadat hij in 1982
al een (lange) serie vra
gen had gesteld over deze
zaak, overweegt hij nu
opnieuw iets dergelijks te
doen.
„Ik zou namelijk weieens wil
len weten," zegt de leider der
orthodox-protestanten met
zijn typische, Zeeuwse accent,
„of het waar is dat dit staats
bezoek te maken heeft met
het bezoek van de paus aan
ons land volgend jaar. Mij
wordt verteld dat de koningin
eerst naar Rome moet, voor
dat de paus hier ten paleize
ontvangen kan worden. Het
protocol zou voorschrijven dat
het jongste staatshoofd in
dienstjaren eerst zijn of haar
opwachting moet maken bij
het oudere". Van Rossum her
innert eraan dat Johannes
Paulus II sinds 1978 op de
troon in het Vaticaan zetelt,
terwijl Beatrix pas in 1980 ge
kroond werd.
Mocht de (katholieke) minis
ter van buitenlandse zaken,
mr. Hans van den Broek, zijn
vraag bevestigend beantwoor
den, dan acht Van Rossum
het bewijs geleverd dat de re
gering op de verkeerde weg
is. „Het is dan immers zo dat
de paus tijdens een bezoek als
geestelijk leider aan Neder
land, in zijn functie van we-
SGP-voorman ir. H. van Rossum
reldlijk leider wordt ontvan
gen".
Vermenging functies
Deze dreigende vermenging
van functies is de reden,
waarom de SGP zich altijd zo
fel heeft verzet tegen officiële
contacten met het Vaticaan.
Van Rossum: „De paus heeft
nog altijd de pretentie dat hij
ook wereldlijk heerser is en
dat hij dus boven koningen en
keizers gesteld is. De codex
van de Rooms-Katholieke
Kerk is wat dit betreft nog
precies zo als in de Middel
eeuwen". Daarom is de SGP
er ook zo fel tegen dat de ko
ningin, die bovendien van
protestantse huize is, naar het
Vaticaan gaat. „Daarmee wor
den de pretenties van de paus
bevestigd en erkent de konin
gin als het ware dat de paus
boven haar staat"„ aldus Van
Rossum.
Deze kijk op het Vaticaan
kwam voor de oorlog veel
meer voor onder protestanten.
Ook de CHU had dit soort ge
dachten en zo was het moge
lijk, dat in november 1926 het
eerste kabinet-Colijn ten val
kwam. Dominee Kersten, de
oprichter van de SGP, was
het niet eens met de vestiging
van een Nederlands gezant
schap bij de Heilige Stoel. Hij
diende een amendement in
voor een verlaging van de be
groting van Buitenlandse Za
ken, dat werd aangenomen
met de steun van CHU en
SDAP. Het gezantschap ging
dicht en dat bleef zo tot in de
Tweede Wereldoorlog. De re
gering in Londen, die niet
door een parlement op haar
vingers werd gekeken, vond
het noodzakelijk een eigen di
plomatieke vertegenwoordi
ging te hebben in het Vati-
val te brengen, als hij daartoe
kans zag. „De PvdA zou wel
meedoen, als zij daarmee
Lubbers en de zijnen weg zou
kunnen krijgen," denkt hij.
Maar steun vanuit het CDA is
veel minder waarschijnlijk.
Na de fusie van hun partij
met de KVP (en de ARP) is
het voor CDA-kamerleden
met een CHU-achtergrond
nauwelijks nog mogelijk tegen
dit soort „katholieke" plan
nen in het geweer te komen,
meent Van Rossum. Hij wijst
er overigens wel op dat delen
van de CDA-achterban grote
moeite hebben met dit rege
ringsvoornemen. „Ik hoor dat
in mijn omgeving. Ook krijg
ik post van CDA'ers, die het
mij eens zijn".
44 Hectare
De regering antwoordde in
1982 aan Van Rossum dat een
staatsbezoek aan het Vaticaan
„gebruikelijk" is in de context
van een officieel bezoek aan
Italië. Volgens minister Van
den Broek gaat het om een
uitsluitend wereldlijke aange
legenheid, die niets van doen
heeft met religieuze zaken.
De minister wijst er ook op
dat 106 landen diplomatiek
vertegenwoordigd zijn in het
Vaticaan. Van Rossum vindt
dit ontwijkende en weinig lo
gische antwoorden. „Je kunt
toch moeilijk volhouden dat
het alleen gaat om een staats
bezoek aan een land. Het Va
ticaan beslaat maar 44 hecta
re; menige boer in Nederland
heeft meer grond en hem
noemen we toch ook geen
staatshoofd. En moet de ko
ningin nu straks ook naar An
dorra en Liechtenstein?"
Van Rossum zegt niet precies
te weten, waarom de regering
dit bezoek nu per se wil door
zetten. „Ik neem aan," zegt hij
na enig nadenken, „dat het te
maken heeft met de wens de
betrekkingen met Italië zou
nauw mogelijk te maken.
Daar heb ik ook niets op te
gen. Italië is een partner in de
EG en de koningin mag van
mij best naar de Italiaanse
president. Maar yvaarom ze
dan ook naar de paus moet...?
Ik vind dat de regering mis
bruik maakt van de koningin.
Ik weet wel dat zij in theorie
kan weigeren te gaan, maar
in de praktijk is dat natuurlijk
niet zo".
RIK IN 'T HOUT
Opmerkelijke toenaderin
In Los Angeles schitteren de sportsterren uit de I
landen weliswaar uitsluitend door hun nadrukkelijk!
zigheid, elders in de wereld valt het met de verhoud)
sen Oost en West soms opeens erg mee. Aan de Bd
bijvoorbeeld bleek na een vijf weken durend oceanofnr
onderzoek het ijs volledig gebroken tussen Amerika;
Russische geleerden en de hen bewakende marinie..^^
een gezamenlijke maaltijd, die bestond uit pizza's (op\
van de Russen), salades, frisdrank en bier werd hel
zoek afgesloten. Geen werkelijk belangrijke gebeurd ver
teraard, maar te midden van al het wapengekletter tin in
plezierig, ontspannend bericht. gewil
in de
EjEN wél belangrijke en serieuze toenadering voltr^UWzJ
ondertussen tussen Oost- en West-Duitsland. Naar fthter
laat aanzien zal die over twee maanden leiden tot een
van de Oostduitse leider Honecker aan de Bondsrejc
Een opmerkelijke ontwikkeling, zeker wanneer men
aliseert dat West-Duitsland inmiddels rustig doend/ op^
behoeve van de westerse defensie nieuwe raketten
middenlange afstand te plaatsen.
De DDR heeft opnieuw van de Bondsrepubliek een!
gekregen, die dit keer meer dan een miljard gulden tydaan
Het geld wordt geleend door banken, maar de regefr. D
Bonn heeft zich zonder veel aarzeling garant gesteld hij
Duitsland kan immers gerekend worden tot de Oost»
den waar het met de economie redelijk goed gaat. Ei,t er
vendien een stabiele regering, die tot nu toe schuldenj jn'
aflost. Voor beide Duitslanden geldt dat een goede buijrtelc
is dan een verre vriend. Aan de onderlinge verhoijdrijf
kan uiteraard nog heel veel verbeterd worden, maaif''t'<l
de beide landen bestaan daarnaast in letterlijke zinp®en
„banden des bloeds", want tienduizenden families le£rcje.
scheiden aan beide kanten van de Muur. K-vol
Ins
HET is gaandeweg ook de Bondsrepubliek duidelijk^ tSj
den, dat die op zich afschuwelijke en onmenselijke M^n e,
gegeven is, dat niet meer is weg te denken, althans Jals I
dens deze en de eerstvolgende generatie. De scheidinjn f
finitief; een politieke zaak, die evenwel voor vele p°Pl
burgers oorzaak is van menselijke drama's. Oost-Di
heeft steeds zeer stringente beperkingen opgelegd c
burgerlijk verkeer tussen de beide landen en de Bon& p,
bliek is er zeer veel aan gelegen daarin een zo groot iblikk
ke versoepeling te bewerkstelligen. Met de nu geslote|chte
eenkomst beoogt West-Duitsland dat ook: het k redid®' c
een politiek en een humanitair doel. Westduitse bef^
worden niet meer verplicht tijdens familiebezoek irB m
Duitsland per dag een stevig bedrag uit te geven, r& ik
mogen langer aan gene zijde van de muur vertoeveibop
in- en uitvoer wordt versoepeld. sle n
Dit weekeinde heeft het er naar uitgezien, dat Mosfegrij;
een kink in de kabel zou veroorzaken. De Pravda deén j
nelijk zijn best oude wonden open te rijten, door in e£ns
kei de tegenstellingen tussen de twee Duitslanden en
sische kritiek op de Bondsrepubliek nog eens t>ree(ar^e
meten. Verontrustend was vooral, dat de Oostduitse jreerc
artikel gehoorzaam overnam. Maar inmiddels heeft ee
gaarse krant de „constructieve samenwerking" tussef
en West-Duitsland uitvoerig geprezen en de OostduiP
heeft zich gehaast ook dat artikel over te nemen.
Het ziet er dus al met al naar uit, dat het bezoekf
leider van de Duitse Democratische Republiek
doorgang zal vinden, zodat twee totaal verschillend^
tingen van het begrip democratie eind september tegl
maar ook naast elkaar zullen belanden.
Perioden met zon:
Het zal morgen aanzienljk
minder warm zijn dan de afge
lopen dagen. Met westenwind
stroomt tamelijk koele lucht
naar ons land. Er zijn wel pe
rioden met zon en daarom kan
het in de middag toch nog 21
graden worden, in het binnen
land plaatselijk iets hoger. De
minimumtemperatuur de ko
mende nacht wordt omstreeks
14 graden. In de avond neemt
de bewolking weer toe en van
het zuiden uit kan het moge
lijk gaan regenen. Die regen
hangt samen met de nadering
van een oceaandepressie, die
donderdag boven de Britse Ei
landen wordt verwacht. De
wind is overwegend matig,
kracht 4, waait eerst uit het
westen en draait tegen de
avond naar het zuiden.
Vooruitzichten voor
de vakantielanden
Zuid-scandinavië, Denemar
ken:
Morgen bewolking met enkele
regen- of onweersbuien, maar
in Zuidoost-Zweden eerst nog
zonnig. Donderdag vanuit het
zuidwesten opklaringen maar
in Oost-Zweden eerst nog on
weersbuien. Midda
meest 18-22 gr, in Zu-en
-Zweden eerst tot 27 grjrai
;wa
Britse Eilanden: end
Enkele buien. Midd^en
van 18 gr in het noordjeld
tot 22 gr in het zuidoosjebr
|le\
Benelux, Noord-Duitsbon
Morgen naar het oostefer",
trekkende bewolking riKoi
kele regen of onweeijranr
Donderdag vrij zonnigroe
dagtemp. 20-25 gr. nogi
©tv
West-Frankrijk: )e
Eerst zonnig, op dondeijad
ter in het westen kansfcaa:
weer. Middagtemp. 2lïiee
gr. (ach
Oost-Frankrijk, Zuid-L
land: d
af en toe zon, maar ook^rje
regen- of onweersbuien^;
dagtemp. 20 tot 25 gr. |erB
Alpengebied:
Morgen enkele regen- feste
weersbuien, donderdagLn
toe zon. MiddagtemperaL,
laagland-niveau 20 tot 2jeej
Spanje en Portugal: L»
Zonnig. In het noordwest,. c
donderdag echter bevjad
met kans op onweer. Mfoee
temp. van 22 gr inhet £as
westen tot 27 k 35 'gr el^e v
Italï,' Adriatische kustj^
Zonnig en heet. In het»ra
den lokaal een onwel
middagtemp. 32 tot 37 j
zee wat koeler.
