TAFEL
Gereformeerde Oecumenische Synode
spannend voor Nederland en Z. Afrika
Ceidae Sou/tot;
WïïTl
ACHTERGROND
Parijs zet beleid voort A.
De Franse Communistische Partij heeft gekozen vo>
oppositie, hetgeen duidt op een overwinning van de t
gers van de harde lijn. Maar het is de vraag of de arbd
de partij daarin zullen volgen, omdat louter kritiek ojg
regeringsbeleid geen arbeidsplaatsen oplevert. Als het
ringsbeleid van Mitterrand op den duur toch vruchten
afwerpen, dan zal het isolement van de communistische!
tij nog groter worden en kan Mitterrand komende verkg
gen met enig vertrouwen tegemoet zien.
Bj
ii'ii,1,iHrtiiLB
Êeideeöomarit
ZATERDAG 21IULI1984 PAGjID
ad
_rg
er
PE regeringswisseling deze week in Frankrijk, waan
einde kwam aan de coalitie van socialisten en commut
heeft slechts bij weinigen verbazing gewekt. De samejRHC
king tussen beide partijen, die slechts drie jaar heeleer
duurd, is nooit hartelijk geweest. De coalitie had veetfg T
het karakter van een „verstandshuwelijk", dat is gestr^er
het moment waarop de belangen tussen beide partners g66
uiteenliepen. De weigering van de communisten om »nhe
te nemen in het nieuwe kabinet onderstreept nog eejbur
feit dat het ideaal van een „linkse alliantie" in de pn
geen lang leven beschoren is. j
De samenstelling van het nieuwe kabinet duidt ero|rdei
onder de nieuwe premier Fabius weinig of niet zal w 6e
afgeweken van het tot nu toe gevoerde regeringsbele B
zijn politiek ten aanzien van de Sovjet-Unie is Mitte
een duidelijk voorstander van de harde lijn gebleken,e w
het handhaven van Claude Cheysson als minister vaiad
tenlandse zaken en het vertrek van de communisten e p
regering, lijkt de continuïteit in de betrekkingen tusseptes.
rijs en Washington gewaarborgd.
DEN HAAG De Gerefor
meerde Kerken in Nederland
zijn „de grootste levende leu
gen van deze eeuw". Met
deze stelling stapt de Zuida-
frikaanse gedelegeerde prof.
Bouke Spoelstra volgende
week in het vliegtuig om zich
op maandag 30 juli in Chica
go te melden als deelnemer
aan de tiende Gereformeerde
Oecumenische Synode. Als
voorproefje van zijn optreden
daar schreef de theoloog
Spoelstra. verbonden aan de
hogeschool van Ham mans-
kraal in Zuid-Afrika, eerder
deze maand een artikel in
het regeringsgezinde blad
„Beeld", waarin hij alle mo
gelijke misverstanden over
zijn opstelling definitief uit
de wereld hielp. Zijn inter
pretatie van de kritiek van
de Gereformeerde Kerken in
ons land op de apartheid: ze
zijn er op uit een belangrijke
rol te spelen „in de woeste
aanval van links op Zuid-
Afrika".
Niet alle blanke Zuidafri-
kaanse gedelegeerden zullen
zich zo onverzoenlijk opstel
len als Bouke Spoelstra. Wel
maken zijn uitlatingen duide
lijk hoezeer de spanningen
binnen de Gereformeerde
Oecumenische Synode zijn
opgelopen sinds zij in 1946
voor het eerst bijeen kwam
in de Amerikaanse stad
Grand Rapids. Aan de wieg
van de GOS stonden destijds
drie kerken: de Nederduitse
Gereformeerde Kerk (NGK)
in Zuid-Afrika, de Gerefor
meerde Kerken in ons land
en de Christian Reformed
Church in America. Momen
teel telt de GOS 32 kerkge
nootschappen. Uit Nederland
hebben zich ook de Christe
lijk Gereformeerde Kerken
(75.000 gelovigen) in de rijen
van deze organisatie ge
schaard. Uit Zuid en zuidelijk
Afrika zijn inmiddels een
reeks zwarte kerken toege
treden. De bekendste hiervan
is de Nederduitse Gerefor
meerde Sendingskerk waar
voor dr. Allen Boesak als de
belangrijkste woordvoerder
optreedt.
De kerken die nu, 38 jaar na
de instelling van de GOS. el-
kaars belangrijkste opponen
ten zijn, zijn twee van de op
richters van destijds: de blan
ke NGK en de Gereformeer
de Kerken in Nederland.
Van 30 juli tot en met 10 augustus komt. dit keer in de Ame
rikaanse stad Chicago, de Gereformeerde Oecumenische Sy
node bijeen. De onenigheid binnen deze organisatie is 'zo
hoog opgelopen dat het lang niet zeker is of de GOS in haar
huidige samenstelling ook na de 10e augustus nog zal be
staan.
Geen wonder als men zich het verschil in signatuur reali
seert tussen bijvoorbeeld de twee grootste kerken die bij de
GOS zijn aangesloten. De grootste (met ruim een miljoen le
den) is de Nederduitse Gereformeerde Kerk van Zuid-Afri
ka, die de verdediging van de apartheid hoog in haar vaan
del heeft staan en waarvan bijna alle ministers van de Zuid-
af rikaanse regering lid zjjn. Met 800.000 leden de op een na
grootste lidkerk van de GOS zijn de Gereformeerde Kerken
in Nederland, die de apartheid verafschuwen en ook anders
zins denkbeelden huldigen die haaks staan op de opvattin-
fen van hun Zuidafrikaanse zusterkerk getuige bijvoor-
eeld de gereformeerde uitspraken vóór de toelating van
homofiele gemeenteleden tot het avondmaal en de ambten.
Een voorbeschouwing over de synode van een oecumeni
sche organisatie die nu nog 32 kerken met in totaal vijf mil
joen calvinistische christenen overkoepelt.
Hun posities binnen de GOS
zullen tijdens de discussies op
de komende synode dan ook
ongetwijfeld centraal staan.
De NGK vanwege haar ver
dediging van de apartheid.
De Gereformeerde Kerken
in Nederland vanwege on
dermeer haar opvattingen
over de vrouw in het ambt,
het gezag van de H. Schrift
en de homofilie.
De Gereformeerde Kerken
in ons land zullen op de sy
node onder andere worden
vertegenwoordigd door prof.
K. Runia. die is verbonden
aan de theologische hoge
school -in Kampen. In een
toelichting op de positie van
de Nederduitse Gereformeer
de Kerk in Zuid-Afrika wijst
prof. Runia erop dat deze
partij altijd de nauwste rela
tie met de regering en haar
beleid heeft gehad. ..Op een
of twee uitzonderingen na",
aldus de hoogleraar, „waren
en zijn alle ministers lid van
deze kerk. Leidende figuren
in de Nationale Partij, en ook
in de Herstigte Nationale
Partij en de Conservatieve
Partij van dr. A. Treurnicht,
zijn allemaal lid van deze
kerk. De leiders van de Broe
derbond, de geheime organi
satie van Afrikaans spreken
de blanken, kwamen bijna
allemaal uit deze kerk".
„Toen in 1948 de Nationale
Partij aan de macht kwam en
langzamerhand het apart
heidssysteem tot uitvoering
bracht, heeft deze kerk dit
beleid openlijk gesteund. Ze
heeft er al vrij gauw bij de
regering op aangedrongen
dat er een wet op verboden
huwelijken (tussen blank en
zwart) zou komen, en ook de
zogenaamde ontuchtswet (die
geslachtsgemeenschap tussen
blank en zwart strafbaar
stelt) had haar volle steun.
Later heeft ze in een uitvoe
rig rapport, getiteld „Ras,
Volk en Natie", op grond van
de Schrift verdedigd dat „ei
gensoortige ontwikkeling"
juist is. evenals de oprichting
van aparte kerken voor de
verschillende bevolkings
groepen waarbij men het
echter vanzelfsprekend vond
dat de verschillende zwarte
volken in één zwarte kerk
kwamen".
De kritiek op de Nederduitse
Gereformeerde Kerk is in de
loop der jaren steeds heviger
geworden. Tijdens de Gere
formeerde Oecumenische Sy
node in Lunteren in 1968
deed de GOS 14 uitspraken
waarin alle discriminatie
veroordeeld werd en
Prof. dr. K. Runia: ook de Gereformeerde Oecumenische Sy
node moet uitspreken dat de theologische rechtvaardiging van
apartheid een ketterij is
met name de wet op de ver
boden huwelijken en de ker
kelijke gescheidenheid op
grond van ras en kleur wer
den veroordeeld. Op elke
volgende vergadering van de
GOS keerde de kwestie te
rug. Ook in Chicago zal dat
weer het geval zijn. maar dan
nog explicieter. In Chicago
willen de critici van de
apartheid inhaken op een
uitspraak die hierover in
1982 is gedaan door de We
reldbond van Hervormde-
/Gereformeerde kerken, een
bredere oecumenische orga
nisatie van allerlei hervorm
de. gereformeerde presbyte
riaanse en congregationalisti-
Zeventien Nederlanders naar Chicago
Aan de Gereformeerde Oecumenische Synode zullen in totaal
17 Nederlanders deelnemen sommigen met het recht aan
de stemmingen deel te nemen, anderen als niet-stemhebben-
de leden of als waarnemers.
Namens de Gereformeerde Kerken in Nederland gaan als
stemhebbende leden naar Chicago: mevrouw E. Eikerbout,
prof.dr. W.F. de Gaay Fortman, prof.dr. K. Runia en prof.dr.
H.B. Weijland.
De Christelijke Gereformeerde Kerken sturen als stemheb
bende leden prof.dr. W.H. Velema en ds. K. Boersma.
De Nederlands Gereformeerde Kerken en de Gereformeerde
Bond in de Nederlandse Hervormde Kerk sturen waarnemers
naar de GOS.
sche kerken. Deze Wereld
bond heeft vastgesteld dat
„de theologische rechtvaardi
ging van apartheid een kette
rij is".
Op initiatief van de Gerefor
meerde Kerken in Nederland
en de Sendingskerk in Zuid-
Afrika (kleurlingen) zal nu
aan de GOS in Chicago wor
den gevraagd deze uitspraak
over te nemen. Gebeurt dat,
dan bestaat er een gerede
kans dat voor de NGK en
voor nog een andere blanke
kerk, geheten de Gerefor
meerde Kerk in Zuid-Afrika,
de maat vol is en zij de GOS
verlaten.
Om dit te voorkomen zijn al
verschillende uitwegen be
dacht. Eén hiervan is het
voorstel om de constitutie
van de GOS zodanig te ver
anderen dat deze geen bin
dende adviezen meer uit
brengt aan de lidkerken,
maar het karakter krijgt van
een veel vrijblijvender confe
rentie .van kerken. De NGK
heeft echter al laten weten
dat een dergelijke wijziging
voor haar onaanvaardbaar is.
Het voorstel tot wijziging van
de grondslag van de GOS is
afkomstig van de Gerefor
meerde Kerken in Neder
land. Aanvaarding ervan zou
ook haar positie wat minder
ongemakkelijk maken aange
zien, zoals gezegd, ook zij
bloot staat aan stormen van
kritiek. Zo stelt de NGK zich
op het standpunt dat haar
Nederlandse zusterkerk uit
de GOS moet worden gezet
als zij weigert haar lidmaat
schap van de Wereldraad
van Kerken op te geven. Wat
dit betreft heeft prof. Runia
al laten weten dat zijn ach
terban voor de Wereldraad
zal kiezen als de Gos een ge
combineerd lidmaatschap zou
verbieden.
Tegen de opvattingen van de
Gereformeerde Kerken in
Nederland terzake de vrouw
in het ambt, het gezag van de
H. Schrift en de homofilie is
door meerdere GOS-leden
bezwaar gemaakt.
De Gereformeerde synode in
ons land liet aan het eind van
de jaren zeventig een pasto
raal woord uitgaan naar de
gemeenten, waarin deze wer
den opgeroepen de homofiele
naaste te aanvaarden en ho
mofiele gemeenteleden toe te
laten tot het avondmaal en
de kerkelijke ambten. De
GOS daarentegen sprak vier
jaar geleden uit dat elke ho
mofiele praktijk zonde is.
Ook voor de voorzitter van
de Gereformeerd Oecumeni
sche Synode, de Amerikaan
J.P. Galbraith, wegen de op
vattingen van de Gerefor
meerde Kerken in Nederland
heel zwaar. Naar zijn oordeel
zal de GOS niet aan een keu
ze kunnen ontkomen: of de
Gereformeerde Kerken uit
de synode stoten of de grond
slag zodanig veranderen dat
binnen de organisatie allerlei
visies op de H.Schrift moge
lijk worden. Gezien de grote
weerstand die. overigens niet
alleen bij de blanke gerefor
meerden in Z.Afrika, hier
weer tegen bestaat, lijkt de
Gereformeerde Oecumeni
sche Synode haar tiende bij
eenkomst niet zonder zware
aderlating te kunnen overle
ven. Zoals het er nu naar uit
ziet zullen hetzij de blanke
gereformeerde kerken in Z.
Afrika (de NGK en de Gere
formeerde Kerk in Zuid<<
Afrika) hetzij de Gerefor
meerde Kerken in Nederland
de elfde GOS niet meer mee
maken.
De regeringswisseling was een puur binnenlandse aaru3"
genheid. De nederlaag die de socialisten en communistes
juni leden bij de verkiezingen voor het Europees parlef. D
onderstreepte het sterk geslonken vertrouwen van de Fl vc
kiezers in hun regeringspartijen. De kritiek op het bei Bl
gingsbeleid, de schoolwet en de perswet hebben de .Hie
en de ultra-rechtse partijen m Frankrijk danig in de [!nsl
gespeeld. Zowel de socialisten als de communisten sta^jnc
voor de vraag, hoe de verloren stemmen weer terug kuVerl
worden gewonnen. St
[ien
Het punt waarop de belangen van socialisten en conjt c
nisten het duidelijkst uiteen lopen, betreft het door Mjen.
rand bepleite sociaal-economische beleid. Met de beno
van zijn vertrouweling Fabius tot premier, heeft Mitteii
duidelijk gekozen voor dat rigoureuze saneringsprograi
dat impopulaire maatregelen vereist. Mitterrand bewijf
hij de harde realiteit niet uit de weg wil gaan. DaarmeJ
hij bij de gematigde kiezers veel sympathie kunnen t|
winnen. Voor de communisten zijn massale ontslagen)
van een dergelijk beleid het gevolg zullen zijn, onaanvi
baar. Door zich nu aan de regeringsverantwoordelijkhei
onttrekken, verwachten zij weer aansluiting te krijgen fc
gevoelens van de Franse arbeiders. Hun alternatief,
heidssteun aan noodlijdende verouderde bedrijven, is
weinig realistisch.
Kippesoep
schnitzel niet
tomaten-
champignongerecht
Voor twee personen hebt u
nodig: 300 g kippoelet, 0,5
liter water, zout, ui, selde
rij, peterselie, tijm, peper
korrels, foelie, 15 g vermi
celli, 100 g verse soep
groenten;
2 schnitzels van 75 g, zout,
peper, bloem, ei, paneer
meel, 40 g boter, ul, 200 g
'champignons, zout, 250 g
tomaten, paprikapoeder,
peper, peterselie;
0,5 1 kg aardappelen;
4 dl melk, 3 centimeter
vanillestok, 1 ei, 10 g mai-
zena, 25 g suiker, 0,5 dl
slagroom, wat kersen of
perziken (vers of blik),
basterdsuiker naar smaak.
Trek het kippepoelet een uur
in water met zout en krui
den. Zeef de bouillon, laat
hem koud worden en haal er
het vet af. Kook de vermi
celli en groenten gaar in de
bouillon en warm op het
laatst het uitgezochte kippe-
vlees mee.
Strooi zout en peper over de
schnitzels en haal ze door
bloem, losgeklopt ei en pa
neermeel. Bak het vlees in
acht minuten bruin en net
gaar. Garneer het met parten
citroen.
Bak blokjes spek langzaam
in de boter, fruit op een gro
ter vuur de gesnipperde ui
mee en na een paar minuten
ook de gehalveerde champig
nons. Warm na even bakken
de ontvelde en klein gesne
den tomaten mee en maak
het gerecht op smaak af met
zout, paprikapoeder, peper
en fijngeknipte peterselie.
Trek de vanillestok tien mi
nuten in de melk. Meng ei,
maizena, suiker en iets kou
de melk, schenk bij dit papje
wat hete melk en doe het in
de pan. Laat de vla al roe
rende even koken, koel haar
af en schep er de half stijfge-
slagen room door. Garneer
de vla met de vruchten,
kook verse vruchten heel
even in weinig water met
suiker.
Menutip voor maandag: ver
se worst, bloemkool en aard
appelen tweekleurenvla.
JEANNE
STAD LEIDEN: O.L.Vr. Hemelvaart:
19 u.. H. Leonardus: 19 u. Avondmis.
H. Middelares. 19 u.; H. Lodewljk: 10
u. en 19 u.; St. Anthonius van Padua:
19 u.; H. Petrus: 19 u.; O.L.Vr. Onbev.
Ontv.: 19 u. gelezen mis; Oud Katho
lieke Kerk; geen dienst.
AARLANDERVEEN: 19 u.
ALPHEN AAN DEN RIJN; H. Pius: 19
u.; H. Bonifatius: 19 u.: De Heilige
Geest: 19 u.
BOSKOOP: 17.30 u. de Stek; 19 u.
kerk.
HAZERSWOUDE DORP: 19 u.
HAZERSWOUDE-RIJNDIJK: Bernar-
duskerk 10 u.: dep. Het Anker: 19 u
HILLEGOM: St. Jozef: 19 u. Ned. Ile-
HILLEGOM: H. Martlnus: 19 u. met
jongerenkoor.
HOOGMADE: 19 u.
KATWIJK A.D. RIJN: 19 u. Euch.vie-
ring; dep. Rijnsburg: 19 u. gebeds- en
communieviering
(BUITEN)KAAG/ABBENES: 19 u.
LANGERAAR: 19 u.
LEIDERDORP (H. Menswording): 19
u. Eucharistie met gastkoor.
LEIMUIDEN: 19 u.
LISSE. Agathakerk: 19 u.; dep. Poel
polder: 19 u.; Mariakerk: 19 u.; H.H.
Engelbewaarders (Beekbrug): 19 u.
NIEUWKOOP: 19 U.
NIEUWVEEN: 19 u.
NIEUW-VENNEP: Avondmis.
NOORDEN: 19.30 u.
NOORDWIJK-BINNEN: 19 u.
NOORDWIJK AAN Zee: 19 u.
NOORDWIJKERHOUT: St. Victor: 19
u. Euch.viering met koorzang; St. Jo
zef: 19 u.
OEGSTGEEST: St. Wllllbrord: 19 u.
OUD ADE: 19 u. Avondmis.
OUDE WETERING: 19 u.
ROELOFARENDSVEEN: Marlapre-
sentatie: 19 u. Avondmis; ld. Petrus
banden: 19 u.
RIJPWETERING: 19 u. Avondmis.
SASSENHEIM: 19 u.
STOMPWIJK: 19.30 u. Avondmis met
gezang.
VOORHOUT: 19 u.
VOORSCHOTEN: St. Laurentius: 19
u.; id. Moeder Gods: 19 u.
WARMOND: 19 u.
WOUBRUGGE: 19 u.
ZEVENHOVEN: 19 u.
ZOETERWOUDE-RIJNDIJK (Meer
burgparochie): 19 u.
ZOETERWOUDE: St. Jan: 19.30 u.
Avondmis; ld. Chr. Dienaarkerk: 19 u.
Avondmis.
DE ZILK (NOORDWIJKERHOUT): H.
Hartkerk: 19 u.
R.K. vieringen zondag 17 Juni 1964 en
de daarop volgende zondagen.
STAD LEIDEN: O.L.Vr Hemelvaart:
9.30 u.. 11 u. Hoogmis; H. Leonardus:
9 u. Euch.vierina. 10.45 u. Hoogmis;
H. Middelares: 9.30 u.. 11.30 u.; H.
Lodewijk: 8.30 u., 10 u (Hoogmis).
11.30 u„ 18 u., 19 u. Lof; St. Anthoni
us van Padua: 10 u.; H. Petrus: 9 u.t
10.30 u Hoogmis; O.L.Vr. Onbev.
Ontv.: 9.30 u. gelezen H. Mis. 10.45 u.
Hoogmis. 12.15 u. gelezen H. Mis;
Oud Katholieke Kerk: 10 u. Hoogmis.
AARLANDERVEEN: 10 u. Hoogmis.
AARDAM: 9 u. Hoogmis, 12 u.
ALPHEN AAN DEN RIJN: H. Plus: 9 u.
en 10.30 u H. Bonifatius: 9.45 en
19 u. De Heilige Geest: 9 u. en 11.30
11.30 u.
HAZERSWOUDE-RIJNDIJK: Dep. Het
Anker: 8.45 u., 11.15 u.
HILLEGOM: St. Jozef: 10 u. met ge
mengd koor. 11.30 u. Ned. liederen.
HILLEGOM: H. Martlnus: 9 u. met
jgem.koor, 11 u. met zang.
HOOGMADE: 10 u.
KATWIJK A.D. RIJN: 9.30 u. Hoog-
mis, 11.15 u. Euch.vlerlng.
DEP. RIJNSBURG: 10.30 u. Hoogmis.
(BUITEN)KAAG/ABBENES: 8 u.. 10 u.
LANGERAAR: 9.30 u. en 11.30 u
LEIDERDORP (H. Menswording): 10
u.. 11.30 u.
LEIMUIDEN: 9.30 u. Hoogmis. 11.15
LISSE: Agathakerk: 10 u. Hoogmis.
11.30 u. Dep. Poelpolder: 9 u. en
11.30 u.; Mariakerk: 8.30 u.. 10 u.
Hoogmis. 11.45 u.; H.H. Engelbe
waarders (Beekbrug): 9 u. Hoogmis.
10.30 u.
NIEUWKOOP: 9 u. en 10.45 u.
NIEUWVEEN: 9 u. en 11 u.Avondmls.
NIEUW VENNEP: 10 u. Hoogmis.
NOORDEN: 9 u.. 10.30 u. Hoogmis.
NOORDWIJK-BINNEN: 8 u.. 10 u.
Hoogmis. 11.30 u.
NOORDWIJK AAN ZEE: 9.30 u.. 11 u.
NOORDWIJKERHOUT: St. Victor:
9.30 u. Hoogmis. 11 u. Euch.vlerlng
met zang; St. Jozef: 9 u en 10.30 u.
OEGSTGEEST: St. Wllllbrord: 9 u. en
10.30 u.
OUD ADE: 8.30 u. en 10.30 u.
OUDE WETERING: 9.30 u. Hoogmis,
11.30 u.
ROELOFARENDSVEEN: Marlapre-
sentatie: 9 u. Hoogmis. 11 u. H. Mi3,
ld. Petrusbanden: 9.30 u. Hoogmis.
11.30 u.
RIJPWETERING: 9 u. Hoogmis. 10.30
STOMPWIJK: 9.30 u. Hoogmis. 11 u.
Stille Mis.
VOORHOUT: 10.30 u. en 11.45 u.
VOORSCHOTEN: St. Laurentius:
11.30 u.; id. Moeder Gods: 10 u.
WARMOND: 8.30 u.. 10 u. Hoogmis.
11.30 u.
WOUBRUGGE: 10 u.
ZEVENHOVEN: 9 u. en 10.45 u.
ZOETERWOUDE-RIJNDIJK (Meer
burgparochie): 9.30 u. Hoogmis (met
koren). 11 u. met zang.
ZOETERWOUDE: St. Jan: 9.30 u.
Hoogmis.
id. Chr. Dienaarkerk: 10 u. Hvondmis.
DE ZILK (NOORDWIJKERHOUT): H.
Hartkerk: 10 u. Hoogmis, 11.30 u.
STAD LEIDEN
Herv. Gemeente: Hooglandse kerk:
10.00 u. ds. E. M. Pannekoek. 11.45
u. Oec. Studentendienst.
Marekerk: 10 u. ds. A. J. de Jong; 17
u. ds. W. J. J. Koelewljn, Woubrugge.
Maranathakerk: 10 u. ds. R. J. Kooi-
stra.
Regenboog: 9.30 u. ds. K. Bouhuys,
Bethlehemkerk: 10 u. Herv./Geref-
.dienst In Petrakerk. ds. H. Hortensl-
us.
Bevrijdingskerk: 10 u ds. H. E. Ster-
ringa.
Vredeskerk: 10 u. ds. S. T. de Mey-
Meulendijk.
Eglise Wallone: 10.30 u. pas de culte.
Acad. Ziekenhuis: 10.15 u. ds. J. Bo
venberg.
Diaconessenhuls: 10.30 u. ds. M. H.
van Everdingen.
Jeugdkapetdiensten: Vredeskerk: 10
u. Bevrijd.kerk: 10.30 u.; Stevenshof:
10 u kand. P. R. Middelkoop.
Geref. kerken en andere kerken Stad
Leiden:
Zuiderkerk:
Vredeskerk: 10 u. ds. S. T. de Mey-
Meulendljk.
Petrakerk: 10 u. ds. H. Hortenslus.
Oude Vest: 10 u. ds. J. Heule. Wasse
naar.
Maranathakerk: 10 u. ds. R. J. Kool
stra.
Bevrijdingskerk: 10 u. ds. J. E. Ster-
rlnga; 17 u. ds. H. Hortenslus.
Bejaardenhuls Groenhoven: 10 u. ds.
H. W. Hemmes. Oegstgeest.
Merenwijk aula Valkenpad: 9.30 en
11 u. Eucharistie/Avondmaal.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 17 u. ds.
Biesma
Geref. Kerk Vrijg.: 10 u en 17 u. ds.
v.d. Haar.
Doopsgez./Rem. Kerk: 10 u. ds. E. H.
dö Clercq.
Bapt. gem.: 10 u. dhr. R. Poetsema.
Hevorlee.
Ev. Luth. Kerk: 10.15 u. ds. Mostert.
Nieuw Apost. Kerk: diensten 9.30 en
16 u.
Ev. Chr. Gemeenschap: 10 u. Evang.
Dikkes.
Leger des Hells: 10 en 19.30 u. sa
menkomsten.
Zevende-Dag-Adventisten: zat. 9.45
u. Bijbelstudie, 10.45 u. Eredienst.
Evang. Centrum Zijlsingel 2a: 10 u.
dhr. Zijlstra.
Zendlngsgroep „Jeruel": samen
komst 17 u.
Pinkstergemeente Oude Vest 13: 10
u. Evang. W. Oostra.
AARLANDERVEEN
Herv. Gemeente: zie Geref. Kerk voor
belde diensten.
Geref. Kerk: 10 u. Kand. S. Karre-
man. Diemen; 18.30 u. ds. J. Stolk.
Alphen.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 u. Dienst des
Woords.
TER AAR
Herv. Gem.: 9.30 u. ds. J. de Vree.
Leimuiden, 18.30 u. ds. E. S. Klein
Kranenburg.
Geref. Kerk: 9.30 u. en 18.30 u.
Dienst des Woords.
ABBENES
Herv. Gem.: 9.30 u. ds. M. Bergsma.
ALPHEN A/D RIJN
Herv. Gem.: Opstandingskerk: 9.30 u.
Dienst des Woords, 18.30 u. ds. J. H.
Bogers.
Adventskerk: 9.30 u. ds. R. de Jonge.
18.30 u. ds. J. Stolk.
Kruiskerk: 9.30 u. ds. J. H. Bogers.
Geref. Kerk: Maranathakerk: 9.30 en
18.30 u. Dienst des Woords.
Salvatorlkerk: 9.30 en 18.30 u. Dienst
des Woords.
Baptistengemeente: 10 u. Evang. R.
Harland. 18.30 u. Evang. J. H. Kits.
Leger des Hells: 10 en 18.30 u. sa
menkomsten.
Volle Evangelie Gemeente: 10 u. dhr.
O. Huls.
ALPHEN-NOORD (Herv./Geref. dien-
sten):
Goede Herder: 9 u. ds. A. Broraba-
cher. 18.30 u. ds. H. van Vliet.
De Bron: 10.30 u. A. Brombacher,
18.30 u. ds. R. Nleuwenhuls.
Ashramcollege: geen dienst,
Drlehoorne: 19 u. ds. M. Hanemaayer.
ALPHEN-NOORO (Herv. Gem.):
Sionskerk: 9.30 u. ds. A. Langerak.
18.30 u. ds. H Harkema. Zeist.
Oudhoornseweg: 10 u. ds. Oort.
BODEGRAVEN (Herv. Gemeente):
Dorpskerk: 9.30 u. ds. C. G. Baart.
18.30 u. kand J. Boer. Nleuwveen.
Salvatorkerk: 9 30 u. ds. J. Richter.
18.30 u. ds. J. v.d. Velden, Woerden.
Bethlehemkerk: 9.30 u. ds. J. van As-
selt, Woudenberg, 18.30 u. ds. J.
Richter.
Geref. Kerk: 9.30 u. ds, J. v.d. Berg.
18.30 u. ds. J. Mondeel, Reeuwljk.
BOSKOOP
(Herv. Gemeente):
Dorpskerk: 9.30 u. ds. A. Kastelein,
Stadskanaal. 18.30 u. ds. A. Dron-
kert. Gouda.
De Stek (Herv./Geref.): 9.30 u. Kand.
Born, Schiedam.
Geref. Kerk: 9.30 u. Dienst des
Woords. 18.30 u. ds. J. Bol. gez.d. In
Herv. Kerk.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 u. en 17 u.
Stud. J. van 't Spijker, Apeldoorn.
HAZERSWOUDE
Herv. Gem.: 9.30 u. ds. Z. de Graaf,
18.30 u. Kand. M. Middelkoop. Dor
drecht.
Geref. Kerk: 9.30 u. dhr. D. J. Brou
wer. Katwijk, 17 u. ds. P. Wilschut,
Alphen,
HOOGMADE
Herv. Gem.: 10 u. Dienst des Woords.
DE KAAG
Herv. Gem.: 9.30 u. Dienst des
Woords.
KATWIJK a/d RIJN
(Herv. Gem.):
Dorpskerk: 9.30 u. ds. H. J. Achter
berg. 18 u. ds. C. B. Schuurman.
Ontmoetingskerk: 10 u. ds. H. van
Nlel. 18.30 u. Idem.
KATWIJK AAN ZEE
(Herv. Gemeente):
Nieuwe Kerk: 10 u. ds. A. Visser,
Wierden, 18 u. ds. M. J. Arends.
Oude Kerk: 8.30 ds. J. P. v. Roon, 10
u. Idem. 18 u. ds. S. de Jong.
Ichtuskerk: 10 u. ds. D. Driebergen.
17 u. ds. A. Visser.
Pnlélkerk: 9.30 u. ds. S. de Jong. 18
u. ds. J. P. van Roon.
Bestevaer Mavo: 10 u. ds. C. B.
Schuurman.
Kapel Overduin: 14.15 u. ds. Baas.
Geref. Kerk: Open Hof: 9.30 u. ds. A.
J. Janssens. R'dam, 18.30 u. ds. P.
v.d. Horst.
Trlumphator: 9.30 u. ds. J. van Bree-
voort. 17 u. dhr. A. Vercouteren,
Voorburg.
Vrodeskerk: 9.30 u. ds. P. v.d. Horst,
17 u. ds. J. v. Breevoort.
Chr. Geref. Kerk: 10 en 17 u. ds.
Slagboom.
KOUDEKERK a/d RIJN
Herv. Gem.: 10 u. ds. C. L. v.d.
Broeck. Bodegraven. 19 u. ds. P.
Nap, gez.d. In Geref. Kerk.
Geref. Kerk: 10 u. ds. K. Welbedacht.
19 u. ds. P. Nap. gem.dienst in Geref.
Kerk.
LEIDERDORP
(Herv./Geref. diensten):
Dorpskerk: 10 en 18.30 u. ds. A. W. J.
A. Knorth.
Hoofdstraat: 10 en 18.30 u. ds. G.
van Loenen.
Scheppingskerk: 9 u. ds. G. van Loe-
LEIMUIDEN
Herv. Gem.: 9.30 u. ds. W. L. Hey-
mans, Alphen.
Geref. Kerk: 9.30 u. en 19 u. Dienst
des Woords.
LISSE
Herv. Gem.:
Dorpskerk: 10.30 u. ds. Germans.
Sassenheim, 19 u. ds. B. C. de Gel
der.
Pauluskerk: 9 u. ds. Germans. Sas
senheim.
Geref. Kerk: 10 u. ds. Th. Ferwerda,
Sassenheim. 19 u. Dienst des
Woords.
Chr. Geref. Kerk: 11 u. ds. O. Visser.
Nw. Vennep. 19 u. ds. E. Slofstra.
beide diensten met Ned. Geref.
Geref. Gem.: 10 en 16 u. Leesdlenst.
Geref. Kerk Vrijg. (Prlnc.str.): 8.45 u.
ds. C. de Putter. 14.45 ds. A. W. Box-
Ned. Geref. Kerk (Salvatorl): 11 u. ds.
D. Visser. 19 u. ds. E. Slofstra, gez.
diensten met Chr. Geref.
NIEUWKOOP
Herv. Gem.: 9.30 u. dhr. N. Stam.
Nieuwkoop, 18.30 u. ds. H. O. Mole-
Geref. Kerk: 9.30 u. mw. J. van Rijn.
A'dam, geen avonddienst.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 Dienst des
Woords.
NIEUWVEEN
Herv. Gem.: 9.30 en 18.30 u. ds. H.O.
Molenaar,
NIEUW-VENNEP
Herv. Gem.: 9.30 u. en 19 u. ds. S. G.
J. Goverts.
Geref. Kerk: 9.30 u. dhr. P. Vogelaar.
18.30 u. ds. Bergsma.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 16.30 u. ds.
D. Visser.
NOORDWIJK
Herv. Gemeente:
Grote Kerk: 10 u. ds. P. Magrè, War
mond. 19 u. ds. E. Pannekoek. Lel
den.
Kerk aan Zee: 10 u. ds. W. G. Mete
ring. Voorschoten.
De Rank: 10 u. dhr. K. J. Visser. 20 u.
Pfr. dr. Kurt Zabef. Duitse dienst.
Grote Kerk: 17 u. dhr. K. J. Visser.
Geref. Kerk: Hoofdstraat (Buurtkerk):
10 u. ds. J. Wilschut, 19 u. Ge-
z.dienst.
Vinkenlaan: 9.30 u. Dienst des
Woords.
Stlchtlngskerk: 11 u. ds. G. J. Bach.
A'dam.
Sole Mlo: 9 u.
Grote of St. Jeroenskerk: 19 u. ds. E.
M. Pannekoek, Leiden (G.D).
NOORDWIJKERHOUT
Herv. Gem.: 9 u. ds. H. van Vliet. Al-
OEGSTGEEST
(Herv./Geref. diensten):
Endegeest: 10 u. pater J. W. M. Bos
houwers.
Maurltskerk: geen dienst.
Groene kerkje: 10 u. ds. J. Th.
Heemskerk.
Pauluskerk. 10 u. ds. R. E. da Costa.
Gem.centrum: 10.30 u. ds. J. Ver-
Luthersekerk: 10.15 u. ds. J. Mostert.
Diaconessehuis:
Acad. ziekenhuis: 10.15 u. ds. J. Bo
venberg.
Genootschap der Vrienden (Quakers):
Ned. Geref. Kerk: 8.45 u. ds. D. J. A.
Brink, 16 u. ds. M. de Jong. Alphen.
OUDE EN NIEUWE WETERING
Herv. Gem.: 9.30 u. dhr. J. H. Kris
pijn. Scheveningen.
Geref. Kerk: 9.30 u. en 18.30 u.
Dienst des Woords.
RIJNSATERWOUDE
Herv. Gem.: 9.30 u. ds. J. Bronsgeest.
Leiderdorp. 19 u. ds. P. M. v. Waar
de.
RIJNSBURG
(Herv. Gemeente):
Grote Kerk: 9.30 u. ds. Romein. 17 u.
ds. Gall.
Bethelkerk: 9.30 u. ds. Holst.
Geref Kerk:
Petrakerk: 9.30 u. ds. Snel. 17 u. ds.
J. Wilschut.
Immanuelkerk: 8.45 u. ds. J. Wil
schut. Dordrecht. 17 u. ds. Baayen.
Maranathakerk: 9.30 u. ds. Baayen,
17 u. ds. Snel.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 17 u. ds. W.
SASSENHEIM
Herv. Gem.: 9.30 u. ds. De Gelder.
Llsse, 19 u. ds. Ferwerda.
Geref. Kerk: 9.30 u. Prof. mr. W. F.
de Gaay Fortman, 19 u. ds. Th. Fer
werda.
Chr. Geref. Kerk: 10 en 17 u. ds. E. E.
Slofstra. Noordwijk.
Ned. Prot. Bond Sassenheim/Lisse:
10.30 u. mw. J. A. Broström-Bruin.
VALKENBURG Z.-H.
Herv. Gem.: 10 u. en 18.30 u. ds. C.
Vermeulen.
Geref. Kerk.: 9.30 en 18.30 u. Dienst
des Woords.
VOORHOUT
Herv. Gem.: 10 u. mw. A. E. Bosch,
Kand.
VOORSCHOTEN
Herv. Gem. 10 u. ds. A. K. v.d.
Schoot (H.D.). 19 u. ds. G. de Zeeuw.
Geref. Kerk: 9.30 u. en 19 u. De
Zeeuw (19 u. in Herv. Kerk).
„Ontmoeting" (Herv./Geref.): 9.30 u.
kand. W. de Boer. Valkenburg.
WARMOND
Herv. Gem.: 10 u. Dienst des Woords.
WASSENAAR
(Herv. Gem.): Dorpskerk: 10 u. ds. R.
Steenstra; 16.30 u. ds. J. Blom. Rid
derkerk.
Kievitkerk: geen dienst, zie I
campkerk voor Herv./geref. did
Messlaskerk: 10 u. ds. W. van|
bergen.
Dorpscentrum: 9.30 u. ds. G.
ters.
Shalom (Jeugdkerk vanaf 12
Geref. kerk: Bloemcempkerk:
dr. G. C. v.d. Kamp. Herv.4
dienst. Zijllaan 4: 10 en 19 u. I
v.d. Woude.
Ned, Prot. Bond: 10.30
Bruinsma. Den Haag.
WOUBRUGGE
Herv. Gem.- 9.30 u. en 18.30
W. J. J. Koetewijn. I
Geref. Kerk: 9.30 u Liturg) V
dienst, 17 u. ds. R. H. Nieuwe!)
Alphen. j0]
Ned. Prot. Bond: geen dienst.
ZEVENHOVEN k i
Herv. Gem.: 9.30 u. Dlenstne
Woords.
Geref. Kerk: 9.30 u. DienstJ1
woords; 19 u. dhr. Voogt. !on
ZWAMMERDAM gei
Herv Gem.: 9.30 u. dhr. W. Verfer
Eemnes. 18.30 u. ds. W. Koelew.
Geref. Kerk: 9.30 u dhr. P. v.d. W
R'dam. 18.30 u. Dienst des Wo<
dienstverlening
ARTSEN Leiden: Groep 1: Mas
tenbroek. Tan. Van Tol. Zwijnenburg,
Meyer, R. van Leeuwen. Verhage,
Groeneveld en Kloprogge: za. dr.
Meyer, tel. 215510, zo. dr. Zwijnen
burg, tel. 412166. Groep 2: Pieter-
se. Van Gent, Taytelbaum, Van Luyk,
Klaassen, Rus, Kruis en Lahr: za. dr.
Kruis, tel 126371, zo. dr. Van Gent.
tel. 122538. Groep 3: Pleiter. J. van
Leeuwen, Smit, W. de Bruijne, J. de
Bruijne, Stölk, Engel en Fogelberg:
za. en zo. dr. Jurgens, tel. 146096.
Groep 4: Van Wingerden. Van Rijn.
Bèmt. Nieuwenhuis. Roos. Boer. Van
de Waard en Arnou: za. dr. Nieuwen
huis, tel. 768919, zo. dr. Boer. tel.
310420. Groep 5: Schaefer, Jasper-
se. Crul. Kooyman, De Jong, Prince.
Reinders, Hammersteln en Kortmann:
za. dr. Jasperse, tel. 124961. zo. dr.
De Jong, tel. 123752. Oegstgeest:
vanaf za. 10 uur: dr. Held, tel.
174955. Leiderdorp: za. en zo. dr.
Eysink. tel. 897920. Spreekuur van
12.30 tot 13.00. Voorschoten: za.
dr. Meijer, zo. dr. Baars. Warmond
Voorhout: dr. Lempers, tel. 02522-
10140. Noordwijk: Groepspraktljk
tel. 19300. Noordwijkerhout Lls
se: Antwoordapparaat eigen huisart6
Katwijk aan Zee: dr. Meewisse, tel.
12023. Katwijk - Rijnsburg Val
kenburg: dr. Priester, tel. 21024.
Sassenheim: dr. Moerman, tel.
11119 Alkemade - Rijnsaterwoude
- Leimuiden: dr. Beekhuls tel. 01712-
8202. Alphen: Voor de praktijken
van Stehouwer, Van Gemeren, Plag.
Visser, Varkevisser, Van Engelen,
Smid, en Zikel: za. dr. Van Engelen,
zo. dr. Zikel. Voor de praktijken van
Boss. Eradus. Van Der Steen. Hetz-
berger. Kleinhaneveld en Wijnmaalen:
za. dr. Eradus. zo. dr. Van der Steen.
Hazerswoude Koudekerk: dr.
Vermeulen, tel. 01714-3700. Bent
huizen - Boskoop: dr. Hermans, tel.
01727-2038. Langeraar - Nleuw
veen - Ter Aar - Woubrugge: dr.
Nooler, tel. 01729-8104. Nieuw
koop - Noorden: dr. Essens, tel.
01724-8482.
TANDARTSEN Leiden - Leider
dorp - Oegstgeest: dr. Van Rlessen
tel. 124516. za en zo spreokuur om
13.00 uur. Leidschendam: Voor
spoedgevallen tel. 238356. Bollen
streek: dr. Van der Weerdt, tel.
02520-21100.
APOTHEKEN Lolden - Leiderdorp
- Oegstgeest - Voorschoten: Zuidor
Apotheek In Leiden en Apotheek Lin
naeus in Oegstgeest. Alphen: Apo
theek Herenhot Alkemade: Apo
theek Alkemade, Veerstraat, tel.
01713-9100, open: zat 12-13, 17.30-
18 u, zon feestdagen 12.30-13 en
17.30-18 u. Katwijk: Katwijkse Apo
theek Noordwijkerhout: za geo
pend van 9-13. u. en van 17-18 u. en
zo van 12-13 u. en 17-18 u. Spoedre-
cepten tel. 3511 of dlenstbel.
WIJKVERPLEGING Leiden: Inter-
kruis, Middelweg 38, lel. 122222. Bol
lenstreek: Sassenheim Warmond
Lisse -Beekbrug: mw. Van Delft, tel.
01719-17546. Noordwijkerhout
Voorhout De Zilk: mw. Schoneveld-
van Duijn tel. 01718-74078. Hille-
gom: Opgave via het antwoordappa
raat. tel. 02520-16217. Leidschen
dam: Leldschendamse Kruisvereni
ging. tel. 070-455300.
DIERENARTSEN Leiden: dr.
Roest. tel. 890405. dr. Van der
Wouw. tel. 764058 Oegstgeest: dr.
Van Duyn tel. 173266. Voorschoten -
Leidschendam: dr. Koster, tel. 01717-
3836.
ONGEVALLENDIENST ZIEKENHUI
ZEN LEIDEN Ongevallendienst
elke dog Academisch Ziekenhuis be
halve van dinsdag 13.00 u. tot woens
dag 13.00 u. (Diaconessenhul6) en
van vrijdag 13.00 u. tot zaterdag
13.00 u. (Elisabeth-ziekenhuis).
BEZOEKUREN ZIEKENHUIZEN
Diaconessenhuls: Bezoekuur dage
lijks van 16.00 tot 17.00 uur en van
18.30 tot 19.30 uur. Kinderafdeling
dagelijks van 14.00 tot 20.00. Niet
meer dan twee bezoekers per patiënt.
Sint Elizabeth-ziekenhuis: Volwas
senen dagelijks van 14.00-14.45 u. en
van 18.30-19.30 u.; klasse-afdelingen
ook 11.15-12.00 u. Kraamafdeling:
dag. van 11.15-12.00 u. (alleen voor
echtgenoten) van 15.00-16.00 u. en
v|n 18.30-19.30 u. Kinderafdeling
dag. 15.00-18.30 u. CCU (hartbewa-
king) dag. van 14.00-14.30 u. en van
19.00-19.30 u. Intensieve verpleging:
dag. van 14.00-14.30 u. en van 18.30-
19.00 u. Sport-Medisch Adviescen
trum: Spreekuur ma. 19.30-20.30 u.
in het St. Elisabeth-ziekenhuis. En
degeest: Di. en vr. 13.00-14.30 u.; zo.
11.00-12.00 u. en 14.00-15.00 u.; eer
ste klasse: de gehele dag. Acade
misch Ziekenhuis: Voor alle patiën
ten (behalve kinderen) zijn de be
zoekuren als volgt: Dagelijks 14.15-
15.00 u. en 18.30-19.00 u. Avondbe
zoekuur afdeling verloskunde: 18.00-
19.00 u. De Praematurenafdellng da
gelijks van 14.30-14.45 u. en 18.30-
18.45 u. Bezoek aan ernstige patiën
ten: wanneer aan ernstige patiënten
doorlopend bezoek wordt toegestaan
kan de hoofdverpleegkundige hier
voor speciale kaarten verstrekken. De
bezoektijden van de klnderkllnlek zijn
dagelijks 15.00-15.45 u. en 18.30-
19.00 u. De bezoektijden van de kin
derafdeling (alleen voor ouders van
kinderen kan er een afwijkende tijd
afgesproken worden met de hoofd
verpleegkundige) zijn dagelijks
14.15-15.00 u. en van 18.30-19.
Rijnoordziekenhuis: Dagelijks 1
15.15 u en 18.30-19.30 u. Extn
zoek hartbewaiiing: 11.00-11
Extra bezoek vaders kraamafi
19.30-20.30 u. Kinderafdeling li
15,30 u. alleen voor ouders li
18 30 u.
S.O.S.-DIENST Telefonische
dienst, tel. 071-125202. Voor alk
in moeilijkheden verkeren of eei
zijn. Vertrouwelijk. Dag en nacl
relkbaar.
BUREAU VOOR RECHTSHULf
Herengracht 50. tel. 123942; sprt
ren ma. en di. 10.00-12.30 u,
13.30-16.00 u.; do. 18.30-20.30
LEIDSE RECHTSWINKEL I
disch Adviesbureau. Ketelboel
10.00-12.00, do. 18.30-20.30. tT
ling belastingen: di. 18.30-20.30;
18.30-20.30. Klachtenbureau:
18.30-20.30. do. 18.30-20.30.
DIERENHULPDIENST Hulpvf-
nlng aan verongelukte honden,
ten. vogels, e.d. in de gemeenten
den. Leiderdorp. Oegstgeest, I
mond en Zoeterwoude. Tel.
220021.
BURGERRAADSLIEDEN Kc
brugsteeg 2. tel. 143171 (kant®!
ren). Spreekuren ma., di. enjw
11.00-12.00 u.. do. 18.30-20.00 iie
GEZINSVERZORGING StlclL
gezinsverzorging Leiden. Aanvm
hulp voor bejaarden en langdiP
zieken en gezinsverzorging, R®
brandtstraat 17, tel. 149441 (ma. v
vr. 9.00-10.00 u. en 13.00-14.00 L
KINDER- EN JONGERENTELEFÏ:
Op woensdag- en zaterdagmlij
van 14-18 u. telefoon 071 - 1206F1"
MAATSCHAPPELIJK WERK —Hl
reau Maatschappelijk werk. <|g
Rijn 44c, spreekuur dagelijks 1Lr
15.00 u.; do. ook 19.00-20.00 u.L
k. Ti
loge RijiT
175. Kaf#
2 u. 14-11
over klnfi
ciale dienst;
laan 1a. Zuid-West; do. 14.00-lir
u. Herensingel 3. Leiden Noord,
tel. van 09.00-10.30 via 766600,
ling maatschappelijk werk.
RAAD VAN ARBEID Hoge
306. Leiden, tel 071-899375.
?eopend ma. t/m vr. 9-12
elefonlsche Informatie
bilslag: 8-12 u.
VRIJWILLIGERS CENTRALE 1
gegracht 246a, Leiden. Tel. 1491
Dagelijks bereikbaar
u. voor informatie over vrijwillig
werk en cursussen of een persooj
gesprek.
WERKENDE JONGEREN
ten- en informatieuur Elke dinsj
avond van 17.00 tot 20.00 u
kantoor Koppenhinksteeg 2.
Tel. 071-121139.
