Gerard Nijboer kent
zijn beperkingen
„Gebruik doping
is als de
kernwapenwedloop
■luaniHiUii
Kogeisroter uave Ldui: „Doping is als de kern wa
penwedloop. Niemand wil er als eerste mee ophou
den". Volgens de Westduitse hardloper Thomas
Wessinghage is doping iets van alledag. Het slikken
en/of spuiten van stimulerende middelen in de
sport heeft soms dodelijke gevolgen. Al in 1886 viel
de Engelse wielrenner Linton tijdens Bordeaux-Pa
rijs dood van zijn fiets. Hij had een grote portie sti
mulerende middelen genomen. Linton ging de ge
schiedenis in als eerste dopingdode.
Een laborant is bezig onderzoek te verrichten naar gebruik van doping met behulp van een zogenoemde drug
machine.
Zijn landgenoot Tommy Simpson
vertelde in 1967 onverbloemd in
een interview: „Wie als beroeps-
renner het maximale wil bereiken,
moet drogeren". Kort daarop raak
te hij volkomen uitgeput tijdens
een Touretappe over de Mont
Ventoux en overleed hij, met een
grote dosis stimulantia in het
loed. Een jaar later was er bij de
dood van de Westduitse beroeps
bokser Jupp Elze eveneens doping
in het spel.
De afschrikwekkende voorbeelden
ten spijt, heeft doping steeds meer
om zich heen gegrepen. Nimmer
werd er zoveel geslikt, gespoten en
met andere ongeoorloofde midde
len prestatieverhogend gemanipu
leerd als tegenwoordig. De Ameri
kaanse hordenloper Edwin Moses
heeft meer dan eens verkondigd,
dat vijftig procent van de Ameri-
p- kaanse atletiektop dope gebruikt.
Het probleem van de doping is in
tussen zo oud als de wedstrijdsport
zelf. In de oudheid werden al sti
mulerende middelen genomen. Bij
de eerste wielerzesdaagse in New
York in 1879 namen de renners
cocaineen heroine. Het gebeurde
legaal, want er waren geen verbo
den of controles.
TWINTIG JAAR
Pas de laatste twintig jaar werd
doping bestreden. De wielerwereld
begon ermee. In 1965 werden de
eerste strenge controles gehouden.
Voordien waren er ook dopingcon
troles, maar de uitslagen waren al
tijd negatief, omdat de renners da
gen van tevoren officieel in kennis
werden gesteld. De renners hoef
den twee dagen niets te gebruiken
om altijd vrijuit te gaan. De andere
internationale sportbonden sloten
zich pas na lang dralen bij de wie
lerbond aan. Pas vier jaar later
waren er controles tijdens andere
grote internationale evenementen.
Tijdens de Olympische Spelen van
1972 was er sprake van goede con
troles. In 1974 ging de wereldvoet
balbond over tot de eerste contro
les. Hoewel zij lang niet water
dicht waren, ontstond er toch een
lange lijst van positieve gevallen.
Op veel sportcarrières werd een
smet geworpen. Ijshockeyspelers,
zwemmers, voetballers, atletes en
atleten kwamen na de wielrenners
op de lijst van overtreders.
STEEDS GROTER
De lijst van verboden produkten
wordt ook steeds groter. De sport
lieden en de laboratoria houden
echter aliijd een voorsprong. Altijd
zullen er middelen zijn, die niet op
de zwarte lijst van het Internatio
naal Olympisch Comité staan of
middelen, dre niet zijn op te sporen
via urinestalen. De vraag naar sti
mulantia blijft bestaan, omdat
winnen zo belangrijk is voor de
man die zijn sport tot beroep en
broodwinning maakte. Bij ama
teurs geldt het prestige van het
land (Oostblok), maar ook het
geld. De Amerikaanse discuswer
per Al Oerter, tussen 1956 en 1968
vier keer olympisch kampioen,
heeft becijferd dat een gouden me
daille op de Spelen in Los Angeles
tussen de vijftigduizend en ander
half miljoen dollar waard is. „Zul
ke bedragen vinden de Amerika
nen een kortstondig gezonheidsri-
sico waard. Daarom stapt niemand
van de doping af", aldus Oerter.
Op de IOC-lijst staan op het ogen
blik 69 verboden middelen. De
laatste twee waren het veelge
bruikte hormoonpreparaat testos
teron en caffeine. Geen sporter
hoeft zijn dagelijkse kop koffie te
laten staan. Pas als vijftien micro
gram caffeine wordt opgespoord is
de sporter strafbaar. In dat geval
heeft hij of zij een emmer vol kof
fie gedronken of een caffeine-ta
blet geslikt De IOC-lijst is volgens
de Westduitse dopingonderzoeker
Manfred Dönicke verre van com
pleet. „De lijst is maar een voor
beeld en zal nooit compleet zijn".
De bestrijders blijven achtervol
gen, maar zullen nooit inhalen
WIJD VERBREID
Onlangs maakte de Californische
dokter Robert Kerr bekend, dat
het groeihormoon thomatropine
(HGH) wijd verbreid is in de
krachtsportwereld. Om een dosis
te verkrijgen zijn de hypofysen uit
de hersens van veertig overleden
mensen nodig. Als lichaamseigen
stof is het niet terug te vinden in
de laboratoria Deze wonder-spier-
versterker heeft als grote voordeel
dat het „geslacht-neutraal" is.
Daarom is het begeerd door vrou
wen, die niet het risico van baard
groei en andere „vermannelijking"
lopen. Met een prijs van 350 gul
den per dosis is HGH de duurste
doping. In de medische wereld
wordt HGH gebruikt om te voor
komen, dat sommige kinderen
dwergen worden De 48-jarige
Kerr gaf toe gedurende de laatste
achttien jaar meer dan tienduizend
sportlieden uit twintig landen „ge
holpen" te hebben met doping.
Ook met HGH.
Stimulering via het centraal ze
nuwstelsel (amphetaminen), bloed-
doping en anabolica. de doping is
alweer aan nieuwe ontwikkelin
gen toe. De Nederlandse pharma-
ceutische industrie heeft een om
zet van tientallen miljoenen gul
dens bij de fabricage van hor
moonpreparaten voor de nationale
en internationale sportwereld. De
gebruikers zien niet de mogelijke
schade aan de gezondheid als
grootste probleem als wel het ont
lopen van de controles. Vele (me
dische) begeleiders weten echter
precies wanneer gestopt moet wor
den met het innemen om schoon
uit de controle te kunnen komen.
De tientallen wereldrecords kogel
stoten en discuswerpen (de meeste
van vrouwen op wie anabolica en
testosteron, de grootste uitwerking
hebben) werden nooit gevestigd op
wedstrijden, waar dopingcontroles
waren voorzien.
HANDEL
LEVENDIG
De handel in middelen, die als
dope bekend staan, is levendig. In
de Verenigde Staten worden, net
als in West-Europa, vaak duistere
paden bewandeld om eraan te ko
men. De meeste artsen weigeren
de benodigde recepten te verstrek
ken. In Amerika is dat geen pro
bleem. Daar wordt slechts één op
de tweeduizend hormoonprepara
ten op recept verkocht. De handel
tussen sportlieden en trainers is
ook bloeiend. Enige tijd geleden
kwam een gewichtnefploeg uit Ca
nada terug van de strijd om de we
reldkampioenschappen in Moskou.
In de bagage bevonden zich 22.515
anabolica-tabletten en 414 ampul
len testosteron, overgenomen van
collega's uit het oostblok.
De Mexicaanse grensplaats Tijua
na, drie uur rijden van Los Ange
les, beleeft gouden tijden aan de
handel in medicamenten met
sportlieden. De spullen zijn daar
spotgoedkoop. Honderd tabletten
winstrol, vooral geliefd bij vrou
wen, kosten veertig gulden. Het
geld wordt meestal verstrekt door
de persoonlijke sponsors. Anaboli
ca zijn in de Verenigde Staten ook
via een postorderbedrijf te verkrij
gen. Alles is er te koop, ook mid
delen waarmee renpaarden wor
den opgepept, of het zogenaamde
rhesusaap-hormoon, in sportkrin
gen bekend als het gorilla-hor
moon, omdat de spieren van han
den, voeten en dijbenen er enorm
van zwellen De omzet in Amerika
bedroeg dit jaar een slordige 800
miljoen gulden. „Als ze er van
overtuigd zouden zijn, dat het
hielp, zouden veel sportlieden nog
stadionstoelen of scheenbescher
mers opeten", meent Al Oerter.
VEEL GELD
Intussen zijn er in de wereld
twaalf laboratoria die voor veel
geld er op ingericht zijn doping te
bestrijden. Twee in Noord-Ameri-
ka: Los Angeles en Montreal, de
rest in Europa: Moskou, Lenin
grad, Praag, Kreischa (ODl), Hel
sinki, Madrid, Londen, Magglin-
gen (Zwi), Rome en Keulen. Zij
zijn door het Internationaal Olym
pisch Comité erkend. Binnenkort
zijn de laboratoria van Parijs en
Tokio ook zover. De doorsnee-ca
paciteit bedraagt tweeduizend con
troles per jaar
De meeste „successen" in de strijd
tegen doping werden geboekt door
„Keulen", van Manfred Dönicke,
een vroegere beroepsrenner die
toegaf herhaaldelijk naar „de snel
le pil" te hebben gegrepen. Dönic
ke baarde opzien met zestien zon
daars bij de Pan-Amerikaanse spe
len in Caracas. Een deel van de
deelnemers ging zelfs op de vlucht.
Voor het bewijzen van doping zijn
tegenwoordig twee, voor anabolica
drie dagen nodig. Tijdens de
Olympische Spelen van Sarajevo
en Los Angeles gaat het nog snel
ler. In Los Angeles zullen twintig
laboranten in staat zijn dagelijks
tweehonderd controles uit te voe
ren.
grote sportlieden der aar
de zijn naar Amerikaanse
begrippen diegenen met
een „profetische" inslag.
Gelieve voor de start even
te melden dat u gaat win
nen en u wordt reeds op
handen gedragen. Maar
dat had die argeloze Ne
derlander Gerard Nijboer
niet in de gaten toen hij in
februari in Los Angeles
neerstreek om de olympi
sche limiet te halen. „Als
ik bij de eerste vijf eindig
is dat al lang mooi", zo
deelde hij nuchter de ont
hutste pers mede.
Stomverbaasd hoorde hij vervol
gens zijn Nederlandse, maar ver-
amerikaanse begeleidster aan, die
hem fijntjes duidelijk maakte dat
hij zich volslagen belachelijk had
gemaakt. „Ze was echt heel boos
en ze zei me dat het tegenover de
organisatie erg onbeleefd was om
niet te zeggen dat ik zou gaan win
nen", aldus een grijnzende Nijboer.
Het voorval in ae olympische stad
acht Nijboer tekenend voor de op
vattingen die in de Verenigde Sta
ten heersen. Nu hij terugdenkt aan
de bewuste bijeenkomst kan hij
ook de beweegredenen begrijpen
van de meeste Oostbloklanden om
niet aan de Spelen deel te nemen.
„Tijdens de marathon van Los An
geles werden de Russen enorm on
beleefd behandeld. In de Sovjet-
-Unie liggen de normen* en waar
den anders dan in het Westen. De
mensen zijn er introvert, maar
daar houden de Amerikanen geen
rekening mee. Zij gaan er keihard
op in".
„Een atleet die zegt: „Ik ga win
nen in een wereldrecordtijd", is in
de Verenigde Staten de kerel en
wordt in Nederland de grond in
geschreven Maar in de Sovjet-
-Unie mag hij zoiets niet zeggen.
Bescheidenheid is in de Sovjet-
-Unie, net zoals in Japan, een
enorme gratie. In de Verenigde
Staten begrijpen ze daar niets van.
Een Rus sprak op de persconferen
tie de hoop uit onder de 2.15 te lo
pen. Daar werd smalend om gela
chen. Er werd aan de Russische
vrouwen gevraagd wat ze met het
prijzengeld zouden doen. Daar
wisten zij absoluut geen raad mee.
Wij halen bij dat soort dingen onze
schouders op, maar in het Oost
blok begrijpen ze er niets van".
COMMERCIE
Niet zo zeer de boycot van de Spe
len heeft Nijboer getroffen als wel
de commerciële exploitatie van het
evenement. Met name zijn onder
deel, de marathon, is geheel onder
worpen aan de wensen van de
commerciële televisiemaatschappij
ABC, waarvoor slechts kijkcijfers
en reclamegelden heilig zijn. Het
startschot klinkt in de broeiende
namiddag, nadat de uitlaatpijpen
van miljoenen auto's en industrie
achteloos een deken van gif over
de metropool hebben gelegd. „De
vrouwen starten 's morgens vroeg,
want zij zijn commercieel niet in
teressant. Het is typisch Ameri
kaans, dat sportmensen onderge
schikt worden gemaakt aan de
commercie. Het gaat er slechts om
dollars in de wacht te slepen
en als je daaraan niet meedoet, tel
je niet mee. Dat heb ik op dat land
tegen. Sport wordt minder sportief
door de commercie. Dan spreekt
het sport bedrijven in het Oosten
me meer aan"
Al schijnen de Amerikanen er an
ders over te denken, bescheiden
heid siert nog immer. Brallen is
Nijboer vreemd, al speelt hierin
ao puejj&p&M ipauAs&i&xjuy su j ui
niet nederigheid de hoofdrol, maar
vormen eerder nuchterheid en re
aliteitszin zijn karaktertrekken.
Zijn vermogen tot relativeren
blijkt na het mislukte wereldkam
pioenschap vorig jaar in Helsinki
nog sterk toegenomen. Hetgeen
overigens niet slaat op de opmer
king „Misschien ben ik toch niet
zo goed als velen denken", die hij
na zijn ongelukkige race door een
stukje Finland in een luchtige op
welling plaatste.
BEPERKINGEN
Gerard Nijboer kent zijn beperkin
gen. Hij wenst zich niet bij de uit
gesproken favorieten (voor hem
het krachtmens De Castella en de
mysterieuze Seko) in Los Angeles
te rangschikken, al kan de te ver
wachten hoge temperatuur een pré
zijn. „Warmte en luchtvervuiling
werken in het voordeel van de
vele mindere goden, waartoe ik
ook mijzelf reken. Voor de Olym
pische Spelen komen echter wel
vijftig landen met hun Nijboer aan
de start, maar er zijn slechts drie
medailles".
Toch zou de kilometervreter uit
het Drentse Uffelte zich met een
prestatie van formaat eindelijk
weer eens willen toetsen aan de
huidige stand van zaken in de we
reldtop. 1980 was het jaar van zijn
doorbraak en vormde tevens het
hoogtepunt. Eerst het officieuze
Europese record in Amsterdam
(2.09.01) gevolgd door olympisch
zilver in Moskou achter de Oost-
duitse kwaliteitsloper Cierpinski.
En dat was het eigenlijk, wat Nij
boer betreft, al bezorgde de Euro
pese titel in Athene hem twee jaar
later veel voldoening. Maar toch.
„Het resultaat op zich was goed,
dat vergoedde veel. Maar het was
een middelmatige wedstrijd. Hoe
weinig lopers waren er niet, die
ooit al onder de 2.10 waren geko
men. Je moet reëel zijn om dat te
erkennen. Moskou was ondanks de
boycot veel belangrijker".
Cierpinski, tweevoudig winnaar
van de olympische marathon, ziet
Nijboer in Los Angeles niet voor
'zich lopen. In de ogen van Nijboer
is hij het enige grote verlies dat de
marathon lijdt door de boycot. Los
Angeles is dus sterker bezet dan
Moskou? „Amerika en Japan bren
gen meer potentiële winnaars in
dan destijds de Sovjet-Unie en de
DDR"
Nijboer krikte in februari op het
olympisch parkoers zijn zelfver
trouwen behoorlijk op. Met 2.10.63
kwam hij pas voor de tweede keer
in zijn carrière onder de twee uur
en elf minuten. Wat dat betreft
snijdt zijn uitspraak: „Het is tame
lijk frustrerend om nu al vier jaar
op een nieuwe goede prestatie te
moeten wachten", hout.
De omstandigheden destijds waren
volgens Nijboer ideaal. Veel wind
en geen last van smog. De ver
wachting is, dat de omstandighe
den op 12 augustus tijdens de slot
dag van de Olympische Spelen wel
anders zullen zijn. Het parkoers
noemt Nijboer sneller dan bijvoor
beeld de trajecten in Athene en
Helsinki, al zijn er verborgen hin
dernissen.
„De eerste vijf kilometer gaan ge
leidelijk omhoog, zonder dat je dat
merkt. Daarin kunnen veel lopers
zich vergissen. Een groep van vijf
tien man heeft zich daar in februa
ri kapot gelopen". Na een glooiend
gedeelte volgt na 25 kilometer
weer een geniepig stuk vals plat
door de binnenstad van Los Ange
les. „Daar vielen de klappen in de
kopgroep. Ikzelf was na dertig ki
lometer kapot. Ik liep op een ze
vende plaats op een schema van
achter in de 2.09. Dat ik toch derde
werd bewijst dat de mensen voor
mij ook te veel hebben gegeven.
Maar een behoorlijk verval in tijd
zat er in de slotfase wel in. Halver
wege zat ik nog op 1.04. Zo snel
had ik nog nooit gelopen".
VROEG IN VORM
Te vroeg in vorm, plotselinge tem-
peratuursdaling, een slechte war-
ming-up en een te lang verblijf in
Helsinki, wijst Nijboer aan als oor
zaken voor zijn falen tijdens de
wereldkampioenschappen. Voor
Los Angeles heeft hij daarom een
zo kort mogelijk verblijf gepland.
Hij reist niet met de Nederlandse
ploeg naar Los Angeles. „Ik moet
scherp aan de start verschijnen.
Hoe langer ik ergens ben, hoe
meer mijn motivatie terugloopt.
Bovendien wil ik zo lang mogelijk
hard doortrainen. Voor Helsinki
had ik vroegtijdig gas teruggeno
men. Ik ben dan geneigd te weinig
te doen. waardoor ik lui en loom
word. Ik had echt stramme, stijve
spieren. Ik wil nu tegen die gevoe
lens ingaan door lang in toptrai-
ning te blijven".
