WALTER MOND AT,F,
nalë
toont eindelijk onverschrokkenheid van de Noorman
^uHq
Ruilhart
voor
ën uiterst
f select
ezelschap
speler in het rugby-achtige Ameri
can Football. De gebroken lijn van
zijn neus draagt hij vandaag de dag
nog als trofee voor zijn onver
schrokkenheid destijds in het per
soonlijke duel. Al heel vroeg ook
diende de politiek zich aan als are
na voor de geldingsdrang die wei
nigen in de onopvallende Fritz ver
moedden. Al tijdens de jaren van
de Tweede Wereldoorlog vertelde
hij zijn mede-scholieren op de
highschool dat hij wellicht nog
onder de indruk van zijn barre-
voetse bezoek aan Washington
senator wilde worden.
Behalve onderwijs was politiek iets
verhevens in Mondales milieu. Na
de oorlog zou de armoede in Ame
rika moeten worden uitgeroeid en
de wereld omgevormd tot een oord
van vrede en welvaart. Met een
diep doorvoeld sociaal bewustzijn
als bagage, begon Walter Mondale
eigenlijk al aan een zorgvuldig uit
gestippelde politieke carrière toen
hij als 20-jarige naar de universiteit
van Minneapolis ging om er rech
ten te studeren. Als student sloot
hij zich aan bij de plaatselijke „De
mocratische Boeren- en Arbeiders
partij" van Minnesota, die toen
werd geleid door Hubert Hum
phrey. De latere Amerikaanse pre-
sidentskantidaat Humphrey (die in
1968 van Richard Nixon verloor)
werd de grote inspirator van Mon
dale. Gelijke burgerrechten voor
negers, meer sociale voorzieningen,
onderwijs voor de armen, ontwape
ning en steun voor een nieuwe
joodse staat Israël, dat waren de
idealen.
Tegelijk echter speelde zich in pro
gressief Amerika een bittere ver
kettering af tussen communistisch
geïnspireerde Rusland-bewonde
raars en gematigde sociaal-demo
craten die kapitaal en arbeid wil
den verzoenen. Mondale koos met
Humphrey voor de laatste stro
ming. De eerste zou al spoedig tij
dens de koude oorlogsjaren in de
VS geestelijk worden uitgeroeid.
Walter studeerde in 1956 af en
werd als beschermeling van Hum
phrey die inmiddels senator in
Washington was geworden in
1960 minister van justitie in de re
gering van de deelstaat Minnesota.
Hij maakte zich daar geliefd met
een aantal anti-discriminatie-maat-
regelen.
In 1964 stootte Mondale door naar
de nationale politiek. Of eigenlijk
gebeurde er wat nog vaak zou ge
beuren in zijn loopbaan: iemand
anders zorgde voor Mondales door
stoot. Humphrey werd vice-presi
dent onder Lyndon Johnson en
zorgde ervoor dat Mondale op
Humphrey's senaatszetel kwam.
Schaamteloos
Als senator verwierf Mondale alge
heel respect als onvermoeibaar
voorvechter voor werknemersbe-
langen en rassenintegratie. Tevens
echter ergerden sommigen zich aan
zijn eeuwige bereidheid tot een
vergelijk. Nooit stak hij eens zijn
nek uit, altijd wilde hij eerst zeker
zijn van de haalbaarheid van de
voorstellen waarachter hij zich op
stelde. Toen Walter Mondale in
1967 een blindedarmoperatie moest
ondergaan, zei een collega-senator:
„Ik hoop dat ze een beetje durf in
zijn donder stoppen, voor ze hem
weer dichtnaaien".
Toen de Vietnam-oorlog de politie
ke oevers in de VS sluipenderwijs
verder uiteenduwde, was het de
haast dwangneurotische bruggen
bouwer Mondale die in het watei
viel toen hij te laat naar de over
kant reikte. Jarenlang was hij, uit
loyaliteit met zijn beschermheer
Humphrey, de Amerikaanse oor
logsmachine in Vietnam zoals
opgebouwd door Democraat John
son en voortgezet door Republikein
Nixon blijven steunen. Pas in
1969 kwam Mondale tot het inzicht
dat hij een slechte kaart had ge
speeld. „Dit is de zwaarste vergis
sing geweest in mijn hele carrière",
verklaarde hij. En men hoorde
hem denken: de enige vergissing op
mijn weg naar het Amerikaanse
presidentschap
Die Witte-Huisambitie werd offi
cieel toen hij zich in 1972 kandidaat
stelde voor de presidentsverkiezin
gen van 1976. Liefst vier lange ja
ren kenmerkend voor zijn angst
voor politieke risico's dacht
Mondale te kunnen uittrekken
voor zijn campagne. Halverwege,
in 1974, werd het doorkruisen van
het reusachtige land, op zoek naar
kiezers, hem te veel. „Ik ben niet
taai genoeg voor zo'n verkiezings
campagne. Ik moet soms een nacht
slapen. Ik heb ontdekt dat ik om
president te worden niet het over
weldigende verlangen heb, dat no
dig is om zo'n stembusstrijd vol te
houden", verklaarde Walter
„Fritz" Mondale.
Jimmy Carter koos hem in 1976 als
running-mate" (kandiaat vice-
president). Opnieuw had de voor
zichtige domineeszoon niet zelf zijn
nieuwe functie hoeven te bevech
ten, maar was hij er door een ander
in getild. Mondale was een loyaal
vice-president, die dank zij twaalf
jaar senaatswerk grote deskundig
heid en ervaring inbracht. Maar
ook als 's lands tweede man was hij
niet degene die beslissingen aan
droeg, maar de man die altijd
waarschuwde voor de consequen
ties van beslissingen die anderen
moesten nemen. „Fritz was
schaamteloos politiek", zegt een
van Carters stafleden uit die tijd.
Op twee punten kwam het tot een
botsing tussen Carter en Mondale.
Mondale verzette zich tegen Car
ters plan voor 200 MX-tienkoppige
intercontinentale kernraketten en
hij was samen met de Ameri
kaanse boeren tegen Carters
graanembargo jegens de Russen die
Afghanistan waren binnengeval
len.
Ook dat was typisch Mondale: als
het ging om een keus tussen een
buitenlands en een binnenlands po
litiek belang, dan koos hij voor het
binnenlandse. Als senator had hij
al vaak tegen verhoging van hulp
aan ontwikkelingslanden gestemd,
indien die ten koste ging van socia
le uitgaven in de VS. En vandaag
de dag steunt hij verouderde Ame
rikaanse industrieën met protectie-
maatregelen tegen Japanse en Eu
ropese concurrentie.
De in 1980 herkiesbare Carter-
Mondale-tandem had nog maar
net zijn vernietigende nederlaag te
gen Ronald Reagan geleden of
Walter Mondale maakte duidelijk
dat hij de logische Democratische
kandidaat voor 1984 was.
Weer koos hij angstvallig voor de
zekere methode. Met het vele geld
dat hij verdiende als advocaat en
met spreekbeurten, heeft hij vanaf
begin 1981 systematisch zijn ban
den verstevigd "met talloze Demo
Af en toe trekt Mondale zich een tijdje terug op zijn geboortegrond om te
vissen. „Waarom ik vis? Omdat dat goedkoper is dan een psyciater".
cratische bolwerken in het land: De
AFL-CIO-vakcentrale, de onder
wijsbonden, de feministen, de ne
gerleiders, de milieugroeperingen,
de vredesbeweging.
Tussendoor trok (en trekt) hij zich
nu en dan een weekeinde terug op
zijn geboortegrond. Hij gaat er vis
sen, urenlang in volstrekte een
zaamheid. 's Winters loopt hij het
onherbergzame Lake Heron op en
hakt een gat in het ijs om zijn dob
ber in neer te laten. „Waarom ik
vis? Omdat dat goedkoper is dan
een psychiater", zegt hij, een inge
wikkelde en worstelende ziel sug
gererend. Met oude bekenden van
de streek zingt hij nog graag al dan
niet religieuze liederen bij een
huisorgel. Het harmonie-model ge
trouw is hij verzot op koorzang.
Naar de kerk gaat hij echter niet
vaak meer.
Walter Mondale is, hoe sociaal be
wogen ook. een behoudend man.
Toen hij zich in februari vorig jaar
officieel presidentskandidaat stelde,
pleitte hij in zijn speech voor hech
tere gezinsbanden, meer discipline
en strengere straffen voor misdadi
gers. Hij is wars van uiterlijkheden,
getuige bijvoorbeeld zijn stijve
haardracht met lijnrechte schei
ding, die sedert zijn studententijd
alle moderevoluties heeft over
leefd.
Het gezin Mondale met vrouw
Joan, drie kinderen in hun twinti
ger jaren, een hond en twee poe
zen straalt behalve degelijkheid
niet veel uit. Fritz drinkt per dag
één whisky met water en rookt
drie dikke sigaren. Maar cameralie-
den krijgen zelden de kans hem
met die genotmiddelen te betrap
pen. Hij wil de kandidaat van de
eenvoudigen zijn. „Met mij krijgen
jullie een vriend in het Witte
Huis", is een van zijn geliefde be
loften aan arbeiders, werklozen en
ouden van dagen, temidden van
wie hij zich zichtbaar op zijn ge
mak voelt.
„Hij is een stil water met diepe
gronden", zegt Roy Spense, Monda
les advertentiespecialist, ofwel
„imago-bouwer". De presidents
kandidaat heeft ook een medisch
probleem. Hij neigt al jarenlang
naar te hoge bloeddruk en gooit
daartegen soms een pilletje in zijn
keelgat.
Wie echter heeft 'gadegeslagen tot
wat voor onmenselijk «zware voor
verkiezingscampagne hij ditmaal
wel in staat was. en hoe hij de de
moraliserende successen van Gary
Hart heeft doarstaan, moet vaststel
len dat Mondale tot een lichamelijk
en geestelijk onwaarschijnlijk taai
schepsel is uitgegroeid. „In 1974
was ik nog niet toe aan het presi
dentschap, maar nu ben ik er klaar
voor. Ik kan Reagan verslaan,
want ik weet waar ik over praat,
als ik het heb over rechtvaardig
heid en over de grootste opdracht
van onze tijd, de wapenbeheer
sing", zegt Walter Mondale. Einde
lijk toont hij de onverschrokken
heid van de Noorman. Rond het
jaar 1000 reeds vele eeuwen
voor Columbus hebben de Vi
kingen volgens een nooit bevestig
de theorie de kust van Noord-Ame-
rika verkend. Het moest bijna dui
zend jaar later worden vooraleer
hun zoon Fritz zich aan de verove
ring van die nieuwe wereld zou
gaan wagen.
MARC DE KONINCK
ZATERDAG 14 JULI 1984
die man, die zo graag naast
>mknop wil slapen? Er is
ivijfel meer mogelijk. Niet
(ackson, niet Gary Hart,
Walter Mondale zal door de
|jke conventie (landelijk
s) van de Democratische
(15 tot en met 19 juli)
h verkozen tot
jie-kandidaat voor het
kaanse presidentschap. De
peilingen geven hem
ünog weinig kans tegen zijn
Jikeinse tegenstander
j Reagan. Maar het
jee landschap in de VS kan
erandereri. De wereld moet
(i toch rekening houden
f mogelijkheid dat de
jkaanse burgers bij de
Izingen van 6'november a.s.
t Mondale aanstellen in het
Igste ambt op aarde. Wie is
m die gedurende de
pen maanden tijdens de
?rkiezingen in vijftig
jkaanse deelstaten meer
gters heeft gerei.sd dan
»nder mens ter wereld ook?
>il er zo hartstochtelijk
jn het Witte Huis wonen en
ide atoomknóp slapen? Wie
liter Mondale?
iINGTON Walter Monda-
een Noor. Zijn overgrootou-
imigreerden in 1856 uit het
llundal aan de Sogne Fjord in
legen naar Amerika. Monda-
jen Engelse verbastering van
al, het voorouderlijke dorp in
iige en verlaten Scandinavië.
ig dat in die tijd. De immi-
;n waren het Engels niet
er. Ze moesten zeggen hoe
en waar ze vandaan kwa-
De Amerikaanse ambtenaar
- wat naam en wat plaats was
ireef zo ongeveer de klank op
- j hoorde. De Mondales kwa-
erecht in de noordelijke deel-
- Minnesota waar zich veel
Jinavische immigranten
'■ri 1 -r Het is een dun bevolkt plat
ouwgebied, waar de lange
rs uit het nabije Canada ein-
duren en verschrikkelijk te-
dergexunnen gaan. Walter Mondale
jewf tot zijn achttiende jaar in
siler verschillende dorpen. Het
eeiite, Elmore, had 950 inwoners.
iemales vader was methodistisch
Zijn moeder was muzi-
een £n verdiende wat bij met het
ïos oü van piano- eq orgelles. Wal-
vérd geboren in 1928, kort
VcttrvViat de grote economische de-
Ee oiie begon. Behalve de armoede
•lkslieite de zwaarmoedige Scandina-
it er e sfeer op de jeugd van Wal-
ir vaidie Fritz genoemd werd en
;rond,aag in de omgang nog altijd zo
het v
ng vafas een wereld van noeste ka-
duidrs en gesloten gezinnen, zelf-
vaanline en het bedwingen van
Een romanschrijver uit
ïales geboorteland zegt: „De
er vaën uiten er geen emoties, geen
lusiasme, geen verdriet. Er is
mij,! altijd\jde- angst voor senti-
het bn". Velen in Amerika menen
is gegn dat anno 1984 het lachen
Ivt Walter Mondale nog altijd een
le vaceerde gelaatsbeweging is: la-
n, aangeleerd en niet de spiegel
5 dooipontane blijdschap,
van (eine Fritz was tien jaar toen
1, wabor het eerst in Washington
et. Eel. Dominee Mondale had het
op zijn wrakke vrachtwagen-
iet zoladen voor een uitstapje naar
ooie wfdstad. De mogelijk toekom-
ojpresident van de Verenigde
volgsi herinnert zich dat hij toen
alspdat het geld voor schoenen
op blote voeten in de
e sarpidingen meeliep door het Ca-
orderi en het Witte Huis
wndales hadden het naar ver-
vajng nog goed. „Mijn vriendjes
absoluut niets. Sedert mijn
e schi is armoede altijd iets schok-
het b voor mij gebleven. Het
e walkbeeld achtervolgt me tot op
ig van vandaag", zegt Walter
lOTSlale nu op 56-jarige leeftijd.
En rbraak
er
een was voor de verplicht intro-
n, haj^r'tz een van de weinige uit-
v Jeppen. Op de middelbare
wjl werd hij een fanatieke half-
ia
ook in rust het bloed niet meer
rond kan krijgen. Als dan medicij
nen niet meer helpen is de medi
sche wetenschap uitgedokterd. Er
rest nog een drastische oplossing, u
raadt het al: harttransplantatie.
De operatie zelf is vreemd genoeg
het minst moeilijke deel van de in
greep. Pas daarna wordt het echt
spannend. Dat komt door het af-
weerapparaat van het lichaam.
Normaal houdt het zich zeer nuttig
bezig met het afmaken van vreem
de binnendringers als bacteriën en
virussen. Maar voor het afweerap-
paraat is het ruilhart ook een
vreemde binnendringer dat net zo
lang bestreden moet worden totdat
afstoting volgt.
Dat plaatst de behandelende artsen
voor een eigenaardig dilemma. Met
afweer onderdrukkende stoffen is
het mogelijk om de afweerreacties
tegen te gaan. Tegelijkertijd zet je
dan de deur wagenwijd open voor
bacteriën en virussen. Het is als het
varen tussen twee klippen door.
Ontwijk je de afstotingsklip dan
dreig je op de klip van de dodelijke
longontsteking te lopen en anders
om. De eerste harttransplantaties
van zo'n 17 jaar geleden mislukten
allemaal om deze reden. De opera
ties slaagden steeds wonderwel,
maar de patiënten zelf stierven
kort daarop door het afstoten van
het ruilhart of door een longontste
king.
Tegenwoordig zijn de overlevings
kansen (80 procent na twee jaar, 50
tot 60 procent na vijf jaar) aanmer
kelijk beter. Dit om twee redenen:
de bestrijding van de afstootreactie
heeft men veel beter in de hand, en
twee: de patiënten worden uiterst
streng geselecteerd. Al voor de ope
ratie begint de behandeling met het
afweer onderdrukkende ciclospori-
ne, het laatste snufje op dit gebied.
Na de operatie komt de patient een
paar dagen in de intensive-care-af-
deling en daarna wordt hij een
week of zes geïsoleerd verpleegd.
Na ontslag blijft hij onder zeer in
tensieve controle, want het afweer-
apparaat geeft de strijd tegen het
vreemde ruilhart nooit op.
Complicaties
Ondanks nieuwe technieken (hart-
spier-biopsie, telling van afweercel-
len in het bloed) om een afstotings
reactie al vroeg op het spoor te ko
men. zijn complicaties niet te ver
mijden. Iedere patient maakt
eerste jaar een beginnende afsto
tingsreactie mee, of anders wel een
levensgevaarlijke longontsteking.
De behandeling van deze complica
ties is zo drastisch dat alleen de
sterksten dat kunnen overleven.
Vandaar dat er uiterst streng wordt
geselecteerd. De kandidaat mag
niet ouder zijn dan 50 jaar, geen di
abetes (suikerziekte) hebben, geen
actieve infectie onder de leden
hebben, zijn longvaten moeten
goed zijn en bovendien moet hij
psychisch tamelijk sterk in de
schoenen staan. Het merendeel van
de mogelijke kandidaten 90 pro
cent komt daarom niet in aan
merking voor een ruilhart.
Wat mag je van een ruilhart ver
wachten? Over de overlevingskan
sen heb ik het al gehad. Maar is er
ook een normaal Teven mee moge
lijk? Als alles redelijk goed is, dan
werkt het hart in rust zoals elk an
der hart. Maar omdat het niet is
aangesloten op de normale zenuw
voorziening van het hart, vertoont
het bij inspanning een afwijkende
reactie. Behalve door de afstotings
reactie wordt het nieuwe hart ook
bedreigd door een in jaren toene
mende vernauwing, van de krans
slagaderen. Vandaar dat patiënten
na een harttransplantatie ook
bloedverdunnende middelen moe
ten slikken, op dieet moeten en
veel aan lichaamsbeweging moeten
doen. Daarmee kan het aantal ver
nauwingen in de kransslagaderen
van 100 procent na vijf jaar, terug
gebracht worden tot de helft
Ondertussen geeft het afweerappa-
raat van het lichaam zijn strijd te
gen het ruilhart niet op. Dat maakt
vooral in het eerste jaar intensief
polibezoek (gemiddeld 35 keer) en
gemiddeld twee weken ziekenhuis
opname noodzakelijk. Dat wordt
later wel wat minder, maar de pa
tiënt moet steeds vrij zware medi
cijnen blijven slikken en verdacht
zijn op het minste teken van on
raad. Een graadje verhoging is al
reden om acuut de dokter te alar
meren.
U begrijpt het al. Een ruilhart haal
je niet zo maar even bij de medi
sche supermarkt. Het is een aller
laatste redmiddel om bij een heel
kleine groep patiënten een zekere
dood te keren. Daarna houden de
zorgen niet op. Uit een Amerikaans
onderzoek blijkt dat 70 procent van
hen in staat is zijn oude werk weer
Op te vatten Een bewonderens
waardige prestatie
r*
Het moest er eens van komen:
Nederland heeft zijn eerste ruilhart.
Toch sprak Piet van Overveld,
voorzitter van de Nederlandse
Hartpatiënten Vereniging van „een
mijlpaal voor de hartchirurgie in
Nederland", en dat is best wel te
begrijpen. Een harttransplantatie is
een nee-heb-je-ja-kun-je-krijgen-
operatie voor mensen die anders
hooguit enkele maanden te leven
hebben. Wat is het geval?
Ongeveer 70 keer per minuut, 24
uur per dag pompt het hart bloed
door het lichaam. De kransslagade
ren leveren daarvoor de brandstof.
Komt daar een vuiltje in, dan ha
pert het hart met angina pectoris
tot gevolg. Door om de vernauwde
ader een omweggetje te maken kan
de hartchirurg daar soms wat aan
doen. Dat is dan de befaamde by-
pass-operatie.
Maar bij ruilhartkandidaten is de
hartspierpomp zelf stuk door afta
keling van de hartspier of door
verregaande dichtslibbing van de
kransslagaderen. Het hart wordt
dan zo zwak dat het op den duur
Bij alle ontstane opwinding zou je
vergeten dat niet zo vreselijk veel
mensen bij een ruilhart baat kunnen
hebben. Voor 500 tot 800 mensen per
jaar is een harttransplantatie het
laatste redmiddel. Maar van hen zou
nog geen 10 procent 50 tot 75
mannen of vrouwen door de
strenge voorselectie komen. Als die
allemaal een ruilhart zouden krijgen
is zeker weten doet men dit niet
na vijf jaar de helft nog in leven.
J. Paalman
Velen zien in het
lachen van Walter
Mondale nog altijd een
geforceerde
gelaatsbeweging: later
aangeleerd en niet de
spiegel van spontane
blijdschap.
Wie heeft gadegeslagen hoe hij de demoraliserende successen van Gary Hart heeft doorstaan, moet vaststellen,
dat Mondale tot een lichamelijk en geestelijk onwaarschijnlijk taai schepsel is uitgegroeid.
