Ita de Kei jzer:
ter maakt het
eter dan ik
ff et einde van de lood-om-
theorie
oud-ijzer-
„Nacht van de lange messen"
maakte eind aan zelfstandige SA
Politiek
Partij
Parlement
LHARTPATIËNT MAG OVER
MAAND AL NAAR HUIS
COALITIE MET VVD PAST IN POLITIEK KLIMAAT"
VIJFTIG JAAR GELEDEN
UTENHEER
i
^FINLAND/BUITENLANDQzid&iQowiaidzaterdag 30 iunii984 pagina 7
t/
58
5J
IRDAM De ruil-
■*iënt Ger de Keijzer
Sl0(ida mag, als alles
be«aat, al binnen een
29-0 naar huis. „We
1 op vier weken,
^jeuvve hart werkt
23 aldus De Keijzers'
'pog dr. M. Simoons,
160I er geen afsto-
850/-schijnselen zijn
jï|teerd".
244] was gistermiddag op
ssiconferentie in het zie-
5liDijkzigt in het gezel
lin Rita de Keijzer, de
IJJan de 40-jarige Gou-
die zaterdag een
277jart kreeg. „Mijn man
i04o;ch als herboren, hij
i°35iet beter dan ik", aldus
41opnnen echtgenote, die
3,it heeft moeten door-
107/
108,1
241,iz n hartje gisteren zien
2®N'' zo vertrouwt Rita de
343de pers toe, „ik hoop
225.! straks weer gewoon
304I leven, ik ben hele
maal niet ongerust, ik heb er
het volste vertrouwen in dat
hij er weer bovenop komt.
Mijn man had geen keus, en
wij zijn natuurlijk erg blij dat
het zo gegaan is".
Het politieke geharrewar over
de betaling van de harttrans
plantatie (kosten: minstens een
ton) hoeft de familie De Keij
zer zich niet aan te trekken.
Die kosten worden immers
door de bij de transplantatie
betrokken ziekenhuizen in
Leiden en Rotterdam betaald.
Rita de Keijzer over het poli
tieke gekrakeel: „Het gaat heel
goed met mijn man, en verder
vind ik het onbelangrijk. Wij
willen ons niet met de heren
in Den Haag bemoeien". Het
klinkt een beetje bitter en dat
is heel begrijpelijk en mis
schien ook wel terecht.
Als Ger de Keijzer over vier
weken thuiskomt (dat is overi
gens eerder dan de meeste an
dere patiënten die een hart
transplantatie ondergaan heb
ben) vangt Rita haar man op:
„Ik kan het wel aan. Gezellig
weer saampjes. Ger verveelt
Rita de Keij
zer: „Ik hoop
dat we straks
weer gewoon
kunnen leven,
ik heb er het
volste vertrou
wen in dat hij
er weer bo
venop komt".
zich nu al, hij heeft daar niks
te doen".
Dat de hartpatiënt zo snel al
weer naar huis mag is nog niet
zeker. De cardioloog Simoons
stelde gisteren nogmaals, dat
de grootste problemen nog
moeten komen. Dat slaat dan
onder andere op het infectie
gevaar. En het afstotingsge
vaar is ook nog steeds niet ge
weken.
„De hele behandeling is erg
belastend voor de patiënt", al
dus Simoons, „maar hij heeft
de eerste fase goed doorstaan".
(tiënt Ger de Keijzer in de
ruimte in het Dijkzigt-ziekenhuis in Rotterdam.
De Keijzer ligt nu geïsoleerd
in een kamer waar overdruk
is. Iedereen komt via een sluis
binnen, na desinfectering en
het aantrekken van steriele
kleding.
Ger de Keijzer heeft vrijdag
morgen voor het eerst sinds de
operatie vast voedsel in de
vorm van twee bruine boter
hammen gegeten. En sinds
woensdag mag hij ook af en
toe even uit bed om een stukje
te lopen.
De 40-jarige hartpatiënt kreeg
zijn eerst hartaanval een jaar
terug. Rond pasen van dit jaar
ging hij volgens vrouw Rita
sterk achteruit. Even voor de
pinksterdagen is hij voor on
derzoek naar het ziekenhuis in
Brussel geweest, waar de ope
ratie eerst zou'plaatsvinden.
Het was volgens het medisch
team zaterdag, toen bekend
werd dat er een donorhart be
schikbaar Was, echter te ris
kant om De Keijzer weer naar
Brussel te vervoeren. Daarom
heeft de operatie in Rotterdam
plaatsgevonden.
Nadat er een donorhart be
schikbaar was gekomen, ging
alles overigens razendsnel in
z'n werk. Ger de Keijzer
moest zaterdagochtend om
half elf direct naar het Rotter
damse ziekenhuis komen. Om
twee uur werd het donorhart
door de artsen van Dijkzigt en
het Academisch Ziekenhuis in
Leiden goedgekeurd.
Om drie uur lag Ger de Keij
zer op de operatietafel. En na
een vier uur durende operatie
had hij zijn nieuwe hart. De
eerste in Nederland uitgevoer
de harttransplantatie was een
feit.
MARTIN VOORN
BONN Vandaag is het
precies vijftig jaar gele
den, dat Adolf Hitler met
zijn getrouwen in de
"nacht van de lange mes
sen" een definitief eind
maakte aan het concurre
rende fascistische macht
scentrum in het Duitse
Rijk: de SA (Sturmabtei-
lung) van Ernst Röhm.
Met de uitschakeling van
de SA was de weg vrijge
maakt voor de vestiging
van de totale dictatuur.
De arrestatie en vervolgens
de dood van Röhm en zijn be
langrijkste medestanders ging
gepaard met een terreurgolf,
die twee dagen lang woedde
in het hele land. De liquidatie
van 85 SA-leden en hun echte
of vermeende sympathisanten
in de bloedige nachten van 30
juni en 1 juli 1934 geldt nog
steeds als een klassiek voor
beeld van een collectieve poli
tieke moord.
Toch had Hitier lang geaar
zeld voor hij besloot tot de
vernietiging van zijn oude
strijdmakker, met wiens hulp
hij het jaar tevoren Rijkskan
selier was geworden. Vooral
op aandringen van zijn naaste
medewerkers Hermann Gö-
ring, Heinrich Himmler en
Joseph Goebbels besloot Hit-
Ier uiteindelijk tot actie over
te gaan. Zij hielden hem voor
dat Röhm in samenwerking
met Frankrijk een putsch
voorbereidde. In werkelijk
heid moest Röhm uit de weg
geruimd, omdat de vier mil
joen bruinhemden van de
SA-knokploegen, die al jaren
een ongekende straatterreur
bedreven, een bedreiging
voor het machtsmonopolie
van de NSDAP-leiding waren
geworden.
De SA was in 1921 in Mün-
chen opgericht voor de be
scherming van de NSDAP-
-bijeenkomsten en het bestrij
den van tegenstanders, met
name socialisten en commu
nisten. De leden bestonden
vooral uit oud-strijders uit de
Eerste Wereldoorlog en ieug-
dige werklozen. Vooral na
1929 groeide de SA uit tot een
echte staat in de staat, com
pleet met eigen gevangenis
sen. De SA-knokploegen
maakten een genadeloze jacht
op communisten, sociaal-de
mocraten, vakbondskader en
joden. Toen de SA met de li
quidatie, arrestatie en intimi
datie van grote groepen te
genstanders van het natio-
naal-socialisme haar diensten
had bewezen, achtte de
NSDAP-top de tijd rijp om
deze concurrerent onschade
lijk te maken.
Ambities
Röhms ambities waren in de
vroege zomer van 1934 aan
merkelijk gestegen. Hij wilde
dat zijn SA werd omgevormd
tot een militie. Zelf wilde hij
benoemd worden tot minister
van oorlog en tot bevelhebber
van de Reichswehr. Die eisen
versterkten Hitiers onzeker
heid, want hij had zijn
machtspositie nog niet defini
tief geconsolideerd. De oude
Rijkspresident, maarschalk
Hindenburg, het laatste bas
tion van de Duitse democra
tie, was nog op zijn post. Hij
zou later dat jaar overlijden.
Hitier sprak Röhm voor het
laatst op 10 juni 1934. Bij het
aanbreken van de 30ste juni
begon de "operatie kolibri"
tegen de verraders. Op die
dag bevond Röhm zich met
zijn kameraden in het fami
lie-pension "Hanslbauer" in
het kuur-oord Bad-Wiessen
bij Milnchen. Ze hadden een
groot deel van de nacht door
gebracht met drinken. In de
vroege ochtend stopten drie
auto's op de binnenplaats van
het pension. Hitier sprong
met het pistool in de vuist uit
de eerste auto, gevolgd door
Rudolf Hess, Goebbels, poli-
tie-agenten en SS-soldaten.
Voor de ogen van de ver
schrikte herbergier stormden
ze de trap op naar de slaapka
mers van de SA-voormannen.
Hitier liet op de deur van
Röhm bonzen, die na enkele
minuten opendeed, nog half
verdwaasd na de woelige
nacht met zijn merendeels
homsexuele vrienden. De ho-
mosexuele inslag van de SA-
-top was een van de motieven
waarmee de moordpartij ge
rechtvaardigd werd.
"Röhm, verrader, schande
van ons vaderland, jouw uur
heeft gestagen", riep Hitier
Kapitein Röhm,
geheel rechts.
Hitier en
generaal
Ludendorff
(links).
hem toe. De SA-leider en alle
andere pensiongasten werden
vervolgens geboeid in de kel
der van de herberg gedreven.
Kort daarop werden ze afge
voerd naar de gevangenis van
Stadelheim in München of
naar het concentratiekamp
Dachau. Tijdens de twee vol
gende dagen werden Röhm
en zijn kameraden allen zon
der proces doodgeschoten, ter
wijl de SS intussen in het hele
land bijna 90 SA-voormannen
of sympathisanten uitroeide.
Met deze liquidatie van de
SA-top werd ook het leger te
vreden gesteld: zelfstandige
operaties van paramilitaire
corpsen vielen slecht bij de
traditionele legerleiding. De
SA werd ingelijfd in het le
ger, waardoor Hitier kon zijn
greep op de Reichswehr ver
sterken. Met de uitschakeling
van deze potentiële rivaal was
voor Hitier een belangrijk ob
stakel op de weg naar het
Duizendjarig Rijk uit de weg
geruimd.
.'soHAAG Dezer da-
ooinoet mr. Dries van
°j}jcommissaris van de
9fl|gin in Noord-Bra-
12; een paar keer moei-
^had hebben met slik-
3oDat kan moeilijk an-
00 toen hij een inter-
onder ogen kreeg
BoRuud L., zoals hij de
lojge minister-president
placht aan te duiden.
50 lol als voorzitter van
^DA-VVD-coalitie niet
5°ï)e Vries speculeren
10 samenwerking met
ISvdA. Wat dient dat?
gat enige toevoeging
ode waarde van onze
Sicratie? Ik geloof het
.,Het leidt tot onzuive-
Tuaties, politieke spel-
J, toestanden, rare
ikfn", aldus Lubbers in
i|olksrant.
soogen van Van Agt zullen
^[tspraken zo ongeveer de
van de eeuw geweest
2?Want wie was het, die
het omgekeerde be-
>sle, toen de vorige CDA-
jofcoalitie de verkiezingen
igïht kreeg? Juist ja, Ruud
joers. Als CDA-fractielei-
IjBokkeerde hij consequent
npoging van minister-pre-
Van Agt om het kabi-
ileid tot inzet van de
isstrijd te maken. Nee,
dat kon absoluut niet, meende
Lubbers toen. Het CDA stelde
het eigen program centraal en
besliste pas na de verkiezingen
met wie er geregeerd zou wor
den. Het kwam zelfs zover, dat
Van Agt in het openbaar een
knieval moest maken voor Het
Program (dat grotendeels door
Lubbers was geschreven).
Toen pas nadat hij zich dus
in beginsel bereid verklaard
had tot een kabinet met de
PvdA mocht de premier als
lijsttrekker de affiches op.
En wat overkomt Bert de
Vries, als hij in de stijl van zijn
voorganger de mogelijkheid
oppert van een samenwerking
met de socialisten? Onmiddel
lijk worden hem vanuit het to
rentje van Algemene Zaken
éen paar klinkende oorvijgen
toegediend. Mond houden, De
Vries! En niemand in het
CDA, die ook maar een vinger
uitsteekt ten behoeve van De
Vries. In het Christen Demo
cratisch Appèl deelt er kenne
lijk maar één de lakens uit.
Windhaan?
Voor VVD-leider Ed Nijpels
was dat aanleiding om in een
interview (zie elders in deze
krant) zijn collega De Vries te
betitelen als de „sous-chef",
die door de echte „chef" te
recht was gewezen. Er zitten
ook minder leuke kanten aan
een baan in. de Haagse poli
tiek.
Het bovenstaande zou licht de
indruk kunnen wekken dat de
huidige premier een toren
haan is, die met alle winden
meedraait. Dat gevoel zou nog
sterker kunnen worden, bij
het lezen van een vraagge
sprek van Lubbers met het
partijblad CD-Actueel. Daarin
noemt hij de samenwerking
van christen-democraten en li
beralen „niet alleen een gege
ven maar ook passend in het
politieke klimaat". Het heeft
dus niet zozeer met zijn eigen
overtuiging te maken of Lub
bers een PvdA-pet dan wel
een VVD-hoed opzet, denkt
men dan.
Het klinkt niet aardig, maar
voor een deel is dat wel waar.
Een goed politicus houdt reke
ning met de geest van de tijd
en die is anders dan van 1973
tot 1982. In die jaren was de
PvdA voor zeer velen een na
tuurlijke regeringspartij. Het
kabinet-Van Agt-Wiegel, ont
staan na een reusachtige stem
busoverwinning van de PvdA,
werd heel lang gezien als een
soort illegaal intermezzo van
de sociaal-democratische re
geermacht. Dries van Agt leef
de vooral de eerste jaren van
zijn premierschap in de slag
schaduw van Joop De Grote.
Hij zelf wist dat als geen an
der, wat bijvoorbeeld bleek uit
een opmerking na het debat
over de regeringsverklaring.
De nieuwe premier vertelde
hoe vreemd hij het gevonden
had om in „Zijn" stoel achter
de regeringstafel te hebben ge
zeten.
In die context was het niet
vreemd dat Lubbers toen iet
wat links van het midden ope
reerde in het CDA. Op die ma
nier, met de wind van de pu
bliciteit in de rug, kon hij uit
groeien tot een zelfstandige
politieke persoonlijkheid.
Maar toen dat karwei geklaard
was, stelde hij zichzelf andere
prioriteiten. De eerste was: hoe
word ik de vanzelfsprekende
opvolger van Van Agt? Daar
voor was nodig dat hij zijn
linksigheid afzwoer en met
zijn volle gewicht zou gaan
werken aan een herstel van
het verbond met (toen nog)
Wiegel. Immers, alleen op die
voorwaarde wilde Van Agt te
rugtreden. Het complete échec
van het CDA-PvdA-D'66-ka-
binet, hetgeen in de christen
democratische fractie een felle
stemming anti-Den Uyl had
veroorzaakt, maakte dat Lub
bers zijn „tournure" tamelijk
geruisloos kon maken. Het
enige echt pijnlijke voor hem
was dat hij als onderhandelaar
„neen" moest zeggen tegen
voorstellen van PvdA-infor-
mateur Van Kemenade, die hij
zelf geschreven zou kunnen
hebben.
Leien dakje
Maar voor het overige liep al
les als van een leien dakje.
Met het vertrek van Hans de
Boer (burgemeester) en Jan
van Houwelingcn (staatssecre
taris) schrompelde de linker
vleugel van de CDA-fractie in
tot een onbetekenende factor.
£UBtia?S££rNI)pniS
dat de regering volgend jaar
een aantal ogcnsfhijnlijk on
verenigbare dingen kan ver
enigen. De tarieven van belas
tingen én sociale premies gaan
omlaag, waardoor de bruto lo
nen bevroren kunnen blijven
(ten behoeve van de bedrijfs
Zelfs de ex-communicatie van
Scholten en Dijkman veroor
zaakte achteraf gezien
nauwelijks meer dan een rim
pel in fractie en partij. Het
CDA was voluit bereid zijn
nieuwe lejder te volgen in zijn
nieuwe koers, die overigens
slechts een intensivering, zij
het een zeer forse, betekende
van Bestek '81 van Van Agt.
En ook daarbij kreeg Lubbers,
die zichzelf ooit betiteld heeft
als zondagskind, de wind in de
rug. De wereldeconomie begon
zich te herstellen, waardoor
het steeds gemakkelijker werd
orde op zaken te stellen in de
BV Nederland. Zo komt het
change a winning team", heet
dat in de sportwereld. Maar
tenminste zo belangrijk is dat
de overgrote meerderheid van
de CDA-achterban, zo blijkt
uit elke enquête, een nieuwe
partnerruil absoluut niet zou
waarderen. Dat heeft te ma
ken met het feit dat zo langza
merhand alle linksachtige
groeperingen, die in KVP en
ARP aanwezig waren, elders
onderdak hebben gezocht. Zie
het ontstaan van PPR, EVP en
de Basisbeweging voor Vrede
en Solidariteit (Scholten-Dijk
man) en zie de groei van de
PvdA. De CDA-aanhang van
nu voelt zich verwant met de
VVD, behalve als het gaat om
kruisraketten, abortus en me
diabeleid. Maar omdat de libe
ralen per se in de regering
willen blijven, leiden ook die
zaken niet gauw tot een crisis,
alle lawaai van Nijpels ten
spijt.
Telt men alles bij elkaar op,
dan blijkt dat Lubbers niet an
ders kon dan een eind maken
aan de lood-om-oud-ijzertheo-
rie, die de christen-democra
ten sinds Romme als het sum
mum van strategisch denken
hebben beschouwd. Zou hij dat
achterwege hebben gelaten,
dan zou de discussie in de frac
tie over coalitievorming weer
op hebben kunnen laaien, met
als enig resultaat dat het CDA
bij verkiezingen weer flink
zou verliezen aan de VVD.
winsten en verdergaande ar
beidstijdverkorting). én het be
grotingstekort wordt verder
verkleind!
Tegen die achtergrond wordt
het al een stuk begrijpelijker
dat Lubbers niets voelt voor
een andere coalitie. „Never
„Eenheid, duidelijkheid en
Ruud als lijsttrekker. Daarmee
winnen we straks vijf zetels,"
voorspelde partijvoorzitter
Piet Bukman tijdens de barbe
cue op het Binnenhof, waar
mee traditioneel het parle
mentaire jaar werd uitgeleid.
Maar wat als de VVD zoveel
verliest, dat beide partijen sa
men onder de 75 zetels ko
men0 „Dan maar vier jaar
Staphorst (samenwerking met
SGP. RPF en GPV", aldus
Bukman. De tweedeling in de
Nederlandse politiek heeft
zich eindelijk voltrokken.
RIK IN T HOUT
