na
lë £c4dóc<2oivtant
Nijpels
ingenomen
met
trouw
van
Lubbers
„Lonken
naar
de PvdA
wordt nu
afgestraft"
ZATERDAG 30 JUNI 1984
HAAG De jonge
leider verkeert in een
peinzende stemming,
tevoren heeft hij kennis
ten van een uitspraak
iremier Lubbers in de
krant, dat christen-de-
jten en liberalen in be-
jook na 1986 met elkaar
"n doorregeren. Dat
nogal vreemd af bij een
•e bewering van fractie-
De Vries in het dagblad
r, dat het CDA straks
veer met de PvdA zou
Jn gaan samenwerken,
ifief heeft de souschef te-
jewezen", zo beëindigt
Jjpels zijn gepeins.
:|j
lamer van de 34-jarige voor-
Itaat een borstbeeld van
oprichter prof. Oud, met een
L blik in de bronzen ogen.
Itreft Nijpels is daar weinig
*oor. Hij mag dan in de poli-
gonnen zijn als linkse libe-
jmiddels is hij er diep van
cgd dat de VVD zich voorals-
urre moet houden van de
jfce natuurlijke partner voor
fc) is nog steeds het CDA,
ZNijpels. Hij wordt nooit moe
"dige regeringsploeg aan te
als „ons kabinet, dat wij
gewild en waar wij voor
-kt dan ook geen verbazing
.•aangenaam verrast reageert
hierboven genoemde uit-
van de hoogste CDA-chef.
tekent voor de VVD de ze-
I dat we tot 1990 in het kabi-
»n. Ik vind dat een heel ple-
adeautje bij de aanvang van
nerreces. Het is een riante
ppositie voor ons! Ik hoop
CDA dit tot en met de ver
en volhoudt".
üet heus, denken wij erach-
Op het Binnenhof is het
ibliek geheim dat de VVD
Jropte dat het CDA zich tegen
•kiezingen gewoontegetrouw
os zou gaan maken van de
partner. Dat had Nijpels de
kheid geboden zich af te
Jegen de CDA-top en op die
- onrust te zaaien bij de
iphterban. Maar na de uit-
lllvan Lubbers is daar weinig
»er op. Een campagne a la
(„Een stem op de VVD
de meeste garantie voor een
zonder PvdA") zit er niet
Nijpels laat zich niet zo
"meer slaan. „Als we de ga-
■^rijgen dat dit samenwer-
jband wordt voortgezet, is
:htig. Niets is voor een par-
iikend als vanuit de opposi-
oeten roepen. Ik kies altijd
«eregeren. Natuurlijk, als
n kan met zoveel mogelijk
k denk trouwens dat ik niet
veel problemen zal hebben
kiezers duidelijk te maken
verschil is tussen een coali-
een krachtige VVD en een
V met een minder sterke
;id, zoals dat nu gevoerd
een VVD-beleid. Als je de
n dit kabinet op een rijtje
*lacht op welk terrein, en je
e"haast de punten waarvoor
ie» de laatste acht jaar heeft
vidan zie je dat onze invloed
d.'kabinetsbeleid momenteel
racrk is. Als het CDA doorgaat
saoers van Lubbers en zich
kt voor het voortzetten van
menwerking, dan komen de
idflie twijfelen tussen CDA
,][v dus voor de duidelijke
staan of ze het kabinetsoe-
m 1990 een nog sterkere
Bur willen geven, of juist
lain CDA-kleur".
klaart u het dat Lubbers nu
3 wil breken met de lood-
ijzer-traditie van het CDA?
verleden kon het CDA zich
iffeloos veroorloven twee
-[iegelijk uit te kijken. Men
Jhter in de afgelopen twee
erd dat men dat met deze
—it kan doen. Lonken naar
i wordt nu politiek afge-
-fDvendien denk ik dat het
Joorgebroken in het CDA,
- anier waarop men met ons
in het eerste kabinet-Van
Jel niet goed was voor het
at men dus echt een ande-
moest gaan varen".
liets voor
ruisraketten leek het daar
niet op. Voordat het ka-
luit genomen werd, is
in de VVD zelfs jezuïtisch
y/erweten. En ook in het de
ukte de premier toch weer
mte om niet te hoeven
ook al gaan de Russen ge
er met het neerzetten van
1 citeerde De Vries. Hij zei
|||kabinet het verstand niet
n de blik niet op oneindig
Ed Nijpels: „Ik kies altijd voor meeregeren".
zou zetten. Ik had de neiging toen
te vragen of dat ten aanzien van
andere delen van het beleid soms
wel zou gebeuren. Dat stelde toch
niets voor, die uitspraak! Daar mag
je geen enkele politieke waarde
aan toekennen. Met deze uitspraak
wilde hij geen ruimte scheppen. Hij
wilde alleen voorkomen dat er ver
schil zou komen tussen wat hij zei
en wat De Vries gezegd had, om te
voorkomen dat weer allerlei „theo
logen" zich op de teksten zouden
storten om verschillen te ontdek
ken tussen de premier en de CDA-
fractievoorzitter. Op mij is het niet
anders overgekomen dan dat het
kabinetsbesluit volgend jaar precies
zo wordt uitgevoerd als het er
staat".
Maar waarom sloofde Lubbers zich
dan zo uit om de verschillen met de
VVD te benadrukken?
„U bedoelt dat hij zegt dat Neder
land niet plaatst, als de Sovjet-Unie
stopt met het stationeren van SS-
20's. Wij wisten niet wat we hoor
den! Van Aardenne (vice-premier,
RH.AB) viel bijna van zijn stoel
van verbazing. Het staat namelijk
niet zo in het besluit. Lees artikel
4b er maar op na. Dat zegt al ge
noeg. Het zou er heus wel zo ge
staan hebben, als dat de bedoeling
was geweest. Vandaar dat de VVD-
fractie ook zo snel klaar was met
haar beraad over het besluit. En
dan komt er opeens een communi
qué van de Rijksvoorlichtings
dienst, waarin een heel andere in
terpretatie van dit artikel wordt
gegeven!"
Lubbers zegt trouwens dat u on
waarheden verkoopt. Er zou in het
kabinet helemaal niet gestemd zijn
over 4b.
„Formeel heeft hij gelijk. Er is
geen officiële stemming geweest.
Dat gebeurt maar zelden in het ka
binet. Maar de ministers hebben
wel degelijk hun mening gegeven
over deze zaak op het moment dat
de. vragen van de Kamer ter voor
bereiding van het debat schriftelijk
beantwoord moesten worden. In
die zin is er dus wel gestemd. De
VVD-bewindslieden hebben ken
baar gemaakt dat zij het betreffen
de artikel anders lazen. Uiteinde
lijk hebben zij zich neergelegd bij
wat de meerderheid, de CDA-mi-
nisters dus, wilde".
„Maar ik vind het eigenlijk een
volstrekt oninteressante kwestie,
die op z'n hoogst interessant kan
worden eind volgend jaar. Lubbers
heeft in de Kamer gezegd dat hij
geen messen wilde trekken. Welnu,
wij ook niet. Want waar maken we
ons druk om? Het gaat om een vol
strekt hypothetische kwestie. Nie
mand gelooft dat de Russen nu
plotseling zullen ophouden met het
plaatsen van SS-20's. Elke regel die
u in uw krant hierover afdrukt, is
verspilling van kostbare ruimte".
Ja, dat zegt Maar het is intussen
wel zo dat uw eigen ministers
eventueel moeten meewerken aan
een besluit om niet te plaatsen.
„Dat zullen we dan volgend jaar
wel zien. Het is overigens niet zo
dat ik heb gezegd dat de VVD dan
het kabinet ten val brengt. Het eni
ge verschil tussen Lubbers en mij is
dat ik vind dat het kabinet in zo'n
situatie moet bekijken wat Neder
land dan te doen staat en of er mis
schien toch geplaatst moet wor
den".
Maar nu weten we nog niet waar
om Lubbers ineens met die andere
interpretatie op de proppen kwam?
„Dat ligt voor de hand. Op die be
wuste zaterdag, nadat het kabinets
besluit was genomen kwam er om
twintig over één 'n RVD-communi-
qué, terwijl om twee uur de CDA-
fractie zou beginnen te vergaderen.
Het communiqué beoogde een mas
serende werking te hebben in de
richting van die vergadering. Op
zich was dat ook heel begrijpelijk.
Er waren al CDA'ers, die gezegd
hadden dat het eigenlijk een ver
kapt plaatsingsbesïuit was. Daar
door ontstond het risico dat te veel
CDA'ers zich tegen het besluit zou
den keren".
Staphorst
Het is dus allemaal goed afgelopen
en CDA en VVD zijn nu vastbeslo
ten ook na 1986 met elkaar door te
gaan. Maar wat te doen als u samen
geen meerderheid meer hebt? Ge
zien de uitslag van de Europese
verkiezingen is dat zeker niet uit
gesloten.
„Het is nog veel te vroeg om daar
over te praten. Maar ook dan zijn
er nog mogelijkheden. Zonder met
een een bindende politieke uit
spraak te doen is het bijvoorbeeld
niet uit te sluiten dat D'66 de huidi
ge coalitie wil versterken".
Dat heeft D'66 tot dusver altijd af
gewezen. Bent u dan niet veel meer
aangewezen op de Staphorster-va
riant: de steun van SGP, RPF en
GPV? Bij het rakettenbesluit ac
cepteerde u toch ook hun steun?
„Die kleine christelijke partijen
moeten zeker serieus worden geno
men. Je mag overigens niet, zoals
het CDA heeft ondervonden, auto
matisch van hun steun uitgaan. Wil
je daarop kunnen rekenen, dan
moeten er afspraken gemaakt wor
den. Maar dat probleem is nu niet
aan de orde".
Maar als het aan de orde komt?
„Ik denk niet dat het aan de orde
komt, maar je moet in de politiek
nooit iets uitsluiten. Ook dit niet.
Maar ik blijf zeggen dat deze hele
discussie uiterst voorbarig is. Ik
ben er helemaal niet zo van over
tuigd dat CDA en VVD hun meer
derheid dreigen kwijt te raken. Bij
de afgelopen verkiezingen heeft de
lage opkomst de VVD sterk parten
gespeeld. Onder de vijftig-plussers,
waar veel CDA-kiezers zitten, was
de opkomst veel groter dan in de
categorie onder de 35, waar de
VVD het van moet hebben. Boven
dien zijn er meer vrouwen dan
mannen naar de stembus gegaan en
de VVD trekt nu eenmaal meer
stemmen van mannen dan van
vrouwen".
„Het is ook niet waar dat wij zoveel
aan het CDA hebben verloren. On
geveer 74.000 kiezers zijn er van
ons naar het CDA gegaan. Maar
daar staat tegenover dat 49.000 de
omgekeerde stap zetten. Per saldo
hebben ze er dus slechts 25.000 van
ons gewonnen. Bovendien moet je
daarbij in aanmerking nemen dat
de opkomst in Brabant en Lim
burg, waar wij de vorige keer het
sterkst in opmars waren, nu ex
treem laag was".
Is er gezien alle ontwikkelingen ei
genlijk nog wel verschil tussen
CDA en VVD?
„Vroeger kon je de verschillen veel
duidelijker zien. Natuurlijk zijn er
nog wel tegenstellingen, denk aan
abortus en het mediabeleid. Maar
het is waar, het CDA zit veel meer
dan vroeger op de koers van de
VVD. Zij het in een veel lagere
versnelling. Ik denk dat de VVD
de problemen graag in de derde
versnelling aanpakt en het CDA in
de eerste of in de tweede. Of het nu
gaat over kerncentrales of kruisra
ketten, uiteindelijk zie je dat het
CDA stukje bij beetje opschuift in
de richting van de VVD. Wij zullen
de kiezer dus duidelijk moeten ma
ken dat een stem op het CDA wel
een stem is voor de richting van
het beleid, maar dat een stem op de
VVD betekent dat het beleid ver
sneld gerealiseerd gaat worden,
met een hier en daar wat andere
principiële invalshoek".
Hoe verklaart u dat de VVD per
saldo het meest verloren heeft aan
de Centrumpartij?
„Dat zijn uiterst rechtse mensen,
die tot nog toe geen partij hadden
om op te stemmen. Tot nu toe ko
zen zij voor de VVD, maar wel als
„next best". Zij vinden ons toch te
veel een middenpartij".
Discipline
Ook al beweert iedereen dat CDA
en VVD toch zo broederlijk samen
werken en al worden de verschil
len tussen beide partijen steeds
kleiner, toch is er de laatste tijd
menige ruzie geweest. Tot voor
kort bleef de financiële schade
daarvan voor de rijksbegroting be
perkt, maar nu lijkt in de Tweede
Kamer de gewoonte te herleven
om gaten te schieten in de bezuini
gingsplannen van het kabinet Zo
werd door het CDA 75 miljoen af
geknabbeld van de korting op de
wwv, waarop de VVD onmiddellijk
aankondigde dat de wao-korting
met het dubbele bedrag verzacht
diende te worden.
Nijpels: „Ik bespeur links en rechts
de neiging om het niet meer zo
nauw te nemen met het regeerak
koord. De discipline verslapt een
beetje. Ik heb daarom minister Ru-
ding een brief geschreven en ge
suggereerd in de eerste week van
het reces de koppen bij elkaar te
steken (fractieleiders, financieel-
specialisten en de betrokken minis
ters) om eens te kijken hoe we dat
gaten-schieten zoveel mogelijk
kunnen voorkomen. Voordat je het
weet gaat zo'n zaak escaleren en
krijg je weer grote tegenvallers.
Bovendien is het niet goed voor de
onderlinge sfeer".
Hebt u al antwoord gekregen?
„Ja, de afspraak is al gemaakt".
RIK IN T HOUT
ARJEN BROEKHUIZEN
Foto's: CEES VERKERK
