reakdance en Hip-Hop cultuur
ieuwe kans voor zwarte film
ein en ongein in
:eeldenroute langs de
borden van de Linge
rryBelafonte zet zich achter dansfenomeen uit de Bronx
Opnames klaar voor
Flesh and blood 99
?y[/KUNST CeidóeSotncmi
ZATERDAG 30 JUNI 1984 PAGINA 13
cijyWOOD/DEN
Drie zwarte
a jes plegen enkele
rW per week» over de
'ffenen vloer van de
ertn mijn flat te kron-
Vi Zeer studieus, met
nerote portable radio
- ezich. Ze wonen er
e lus je zou ze eigen-
boeten vragen de
>erj-ij te maken. Maar
Si zo vredig verdiept
_ji pogingen het tot
aal slangemens te
sn, dat je ze maar
>egaan. Al moeten
straks geen twintig
n, want zo zijn we
|/el. Wat ze aan het
*^ijn is een vorm van
tdancing", een hier
vergewaaid sociaal-
l eel fenomeen, waar-
merika al in de ban
film heeft het er in-
•ls ook van te pak-
Breakdance" draait
'ft door Harry Bela-
C geproduceerde
Street" komt straks,
jjllywood is men de
ngiiging toegedaan dat
"■icces van dat soort
Vide toekomst van op
amelijk zwart pu-
ko georienteerde Hol-
<(Jd-films opnieuw zal
n*n.
ntt
eifBelafonte, door wiens
,Den bemoeienis, Orion
9&s tien miljoen dollar in
G; wilde steken, vindt dat
hitreet" trendsettend kan
rkMaar mislukt de film
tercieel, dan kunnen
)enet een „zwart" onder
den bestemd voor een
ekpubliek het weer even
tein". Hij herinnert zich
i hte ontvangst die „The
gtn 1978 kreeg. Ondanks
crRoss, ondanks het mee-
an de toen nog niet zo
sle Michael Jackson, on-
lide aanwezigheid van de
r i komiek Richard Pryor
mieze „zwarte" re-make
lfhe wizard of Oz" geen
n Terwijl tijdens de voor
bereidingen van deze „all
black"-film Hollywood het
idee had aan een nieuw tijd
perk te beginnen. De film
bleek z'n geld nauwelijks op te
brengen, elke producer liet
plannen voor zwarte-films-
voor-zwart-publiek varen.
Michael Jackson
„The Wiz werd als barometer
gebruikt voor de levenskansen
van de zwarte film" stelt Bela-
fonte. „Maar helaas werd de
film alleen als „zwarte film"
beoordeeld, en piet op z'n
kwaliteiten als film. Gelukkig
heeft het de kansen van zwar
te entertainers op zichzelf niet
getorpedeerd. De carrières van
komieken Richard Pryor en
Eddie Murphy zijn bergop
waarts gegaan en Michael
Jackson heeft de persoonlijke
economische kracht om welke
film dan ook succesvol te ma
ken. Maar de „zwarte film"
wordt als commercieel niet
haalbaar gezien".
Niettemin zette Belafonte zich
achter de plannen voor „Beat
Street". Een film die inspeelt
op de zwarte „hip hop"-cul-
tuur (een nieuw woord voor
dat alles-wat-bewegen-kan-
moet-bewegen genre) van
vooral de South Bronx. Mis-
„Breakdance".
eerste van serie
films over „hip
hop"-cultuur.
Harry Belafonte: Het genie van de zwarte en latijns-Amerikaanse
bevolking van de Bronx in „Beat Street"
schien is het feit dat Belafonte
zelf is geboren in New Yorks
Harlem en opgegroeid in die
zelfde South Bronx de reden
achter zijn begaanheid met het
fenomeen. Een feit is dat zon
der zijn naam geen produktie-
maatschappij de gok gewaagd
zou hebben. „Beat Street is een
soort West Side Story anno
1984" vindt Belafonte.
Gaat er iets dat maar op een
zuchtje van een nieuwe trend
lijkt door Hollywood, dan is
onmiddellijk Jan en alleman
bereid op het rijdende paard te
springen. De handige zaken
mensen-filmers Golan en Glo
bus (eigenaren van Tuschins-
ki-concern hier te lande)
maaiden Belafonte c.s. aardig
wat gras voor de voeten weg
met hun film „Breakin'" (ook
een woord voor hetzelfde be-
weeg-fenomeen). „Een ge
vaar" stelt Belafonte. „Ik weet
zeker dat er nieuwsgierigheid
bij het publiek leeft voor zoiets
nieuws op films. Maar is er
één film in dat genre geweest
die niet zo best is, dan ben je
dat publiek onmiddellijk weer
kwijt.
Belafonte vindt dat de situatie
in de arme zwarte wijken van
New Yorkse Bronx er. sinds
zijn jeugdjaren absoluut niet
beter op is geworden. „De pijn
en het gevoel van degradatie
zijn alleen maar sterker* ge
worden. Onze film „Beat
Street" speelt in op de overle
vingskracht van de mensen
die er wonen, hun humor en
hun eigen cultuur. Er zit een
hoop positieve kracht in „rap
music en de graffiti van de
Bronx" zegt hij. „Break dan
cing is een voortdurend bewijs
van het genie van de zwarte
en latijns-amerikaanse bevol
king daar. Hoe meer die speci
fieke cultuur in de cultuur van
Amerika geïntegreerd wordt,
hoe rijker die zal zijn".
Feit is dat je in Amerika ook
nauwelijks om het breakdan-
cen heen kan. Er worden foto
boeken over gepubliceerd, op
een immense boekenbeurs in
Washington - stad met een
grote zwarte bevolking - zag
ik jongetjes van dertien, veer
tien jaar op meegebrachte
stukken karton en hardboard
die frenetieke, schokkerige be
wegingen perfect uitvoeren.
Belafonte duimt voor zijn pro
ject. Hij is nog altijd populair
als zanger, zijn concertense-
rie's hebben nog altijd een
groot publiek, maar hij zoekt
in de tussentijd nog steeds
films om zelf in te spelen. Zijn
toekomst als filmproducer
hangt nu van „Beat Street" af.
Belafonte: „Heeft de film suc
ces, dan kan ik de mensen er
misschien toe krijgen te luiste
ren naar de stapels ideeën
waarmee ik al jaren rondloop.
Lukt het niet, dan krijg je na
tuurlijk te horen: Zie je wel,
weer een zwarte film die het
niet doet. Met één film wordt
dan meteen de toekomst v^n
een heel genre getorpedeerd.
Maar met die realiteit moeten
we helaas leven".
BERT JANSMA
el,s kort kent het Betuwse dorp Acquoy een beeldenroute, samenge-
i I door de gepensioneerde topambtenaar Piet Cleveringa, die daar-
1 48 kunstenaars uitnodigde. In tegenstelling tot de Overijsselse
f'e omvat de Betuwsebeeldenreeks vrijwel uitsluitend abstract
OENDAAGSE OBJECTEN TE KUK VOOR IEDEREEN
lei
at
eb
^DY In een van de
^estige, klamme solda-
l^iers van het 19e eeuwse
k'Asperen klinkt een
^'irend terugkerende
V'Piet Cleveringa (67)
xlÜe wenkbrauwen wan
tij het geluid tracht te
o0h. Een ogenblik is hij
Inen, dan keert hij te-
h een tevreden glimlach
^eimond. „Kijk", zegt hij,
^hij naar een tekst wijst,
1 »en de halfronde corri-
geschilderd, „kijk eens
teiar staat". De pijnlijk
1j^urig geschilderde sier
de die een ode inhouden
leven van de vroegere
^militair, melden:
icht om ontberingen te
der schoonste deugden
n soldaat.
nga grinnikt wanneer
eindje verderop weer
1st ontwaart:
eds zijn klacht
3-(j gezicht
>eHst verlicht
Vjes licht.
pef
lijtede kreupelrijm is mis-
ognog erger dan het eerst
i f uit literair oogpunt -
past goed in deze ca-
en-achtige sfeer, waar
je&oveel seconden die in-
vënde doffe dreun
in»'
d#aak van het gedreun is
cb^verwacht als origineel,
ie# in de halfronde ruim-
I Ifin schouwspel waar te
nwaarbij een drietal
witige houten poppen
A^aar in gevecht is ge-
w#L Daarbij hanteert de
eep een mes, waarmee hij
r 9
insteekt op zijn onderliggend
slachtoffer. Vlak bij het vech
tende tweetal ligt een derde fi
guur; zoëven neergestoken
door de messentrekker. Ver
geefs tracht hij het.hoofd op te
heffen. Maar telkens weer valt
het achteloos terug op de har
de betonnen vloer, daarmee
een bons veroorzakend, die
door het gehele gebouw heen
klinkt. „Dat is het geluid, dat
zegt
we voortdurend horen",
Cleveringa. „Leuk, hè".
De met elkaar in gevecht zijn
de houten poppen vormen te
zamen een kunstwerk van
Axel en Helena van der Kraan
uit Rotterdam en vormen een
onderdeel van de onlangs
opengestelde beeldenroute
langs de Linge, die tot en met
9 september daar te bezichti
gen is. Via een mechaniek dat
Beelden langs de Linge; In dit geval vijf kleurige schijven van Peter Struycken uit Gorinchem. (foto:
Victor Nieuwenhuys, Amsterdam).
is aangesloten op het elektrici
teitsnet, is er een bewegende
groep ontstaan, die „moorde
naar en slachtoffers" is ge-
Het (houten) slachtoffer uit de moordenaarsscène van Axel en Helena van der Kraan uit Rotterdam.
Doordat de houten kop via een mechaniek steeds wordt opgeheven en weer terugvalt. Is In het Fort
Asperen een doffe, monotone dreun te horen. (Foto: Victor Nieuwenhuys, Amsterdam).
doopt. Behalve in het uit 1847
daterende fort in Asperen, dat
tot aan de Tweede Wereldoor
log nog deel uitmaakte van de
Hollandse waterlinie, is ook in
het winkelloze dorpje Acquoy
een houten beeld van de Van
der Kraans te zien. In het his
torische polderhuisje, waar
eens schout en schepenen om
de zoveel tijd zitting hielden,
zit nu een kolossale houten
pop grimmig voor zich uit te
staren. Na een druk op een
knopje begint hij met een stac
cato getrommel van zijn vin
gers: alsof er kogels uit een ge
weer worden afgeschoten. En
almaar die grimmige kop met
daarin een paar stekende
ogen, die je bewegingsloos blij
ven aanstaren... Een beeld met
een geweldige impact!
Waardering
Het doet Piet Cleveringa zicht
baar goed wanneer hij waar
dering ontmoet voor zijn initi
atief, langs de Langendijk tus
sen Acquoy en Asperen een
beeldenroute te hebben uitge
zet. Op zijn uitnodiging heb
ben 48 in ons land werkende
beeldende kunstenaars 76
kunstwerken gewrocht, waar
van enkele tientallen langs het
pittoreske riviertje de Linge
zijn geplaatst, terwijl de rest
onderdak heeft gevonden in
het al jaren leegstaande fort
Asperen.
„Het gaat hier uitsluitend om
mijn eigen keus", zegt Cleve
ringa, die na zijn pensionering
als chef Direktie Politie van
het ministerie van Binnen
landse Zaken in Den Haag
naar het eenzame Acquoy ver
huisde. Déér richtte hij een
Kijkschuur in waar hij voort
durend exposities organiseert
van moderne, hedendaagse
kunst. „En omdat de Kijk-
schur vijf jaar bestaat, wilde ik
wat bijzonders doen", vertelt
Cleveringa, daarmee de ge
boorte van de Beeldenroute
langs de Linge verklarend.
Half uurtje
„Ik ben uitgegaan van de ge
dachte dat mensen op een ple
zierige wijze met kunst in aan
raking moeten kunnen ko
men. Ze kunnen langs de Lin
ge wandelen en worden als
vanzelf met de kunstwerken
geconfronteerd. Normaal wan
del je in een half uurtje van
Acquoy naar Asperen, maar
wil je alles een beetje bekijken
dan doe je er thans anderhalf
uur over. Daarbij is het fort
Asperen heel nadrukkelijk in
de beeldenroute opgenomen".
Reeds een fiks aantal jaren
verzamelt Cleveringa moderne
kunst. Hij kwam er mee in
aanraking door middel van
zijn acht jaar durend voorzit
terschap van de Haagse
Kunstkring, die elke drie we
ken opnieuw een tentoonstel
ling organiseerde. „Ik wist
eerst niet wat ik zag", vertelt
hij. „Echt niet. Maar na ver
loop trad er een zekere gewen-
Gouden Leeuw
Wie weet wat incontinentie
is? Ik wist het eerlijk gezegd
niet, maar het is het niet kun-,
nen ophouden van een plas. Ik
weet het nu omdat een Neder-
landse tv-commercial over dat
onderwerp een Gouden
Leeuw heeft gewonnen op het
31ste Festival International du
Film Puiblicitaire in Cannes.
De commercial werd gemaakt
in opdracht van het bedrijf
Edet en gemaakt door Cine-
team in Hilversum met als art
directors Ferenc Kalman Gall
(de voortreffelijke cameraman
van o.a. Frans Weisz film „De
inbrekeren Frank Pels.
Frans
Lukraak
De plaatselijke bevolking haalt
de schouders op voor wat er
langs (en in) de Linge is neer-
fezet. „Aqcuoyse kunst binnen
én uur", luidt de tekst op een
bord dat lukraak in de wilgen
is gehangen samen met een
lekke wasted en verroest fra
me van een tuinstoel. Zo'n ui
ting is een reaktie op Carel
Vissers „Zinkstuk", een viertal
op het water drijvende bin
nenbanden met daarop wat
planken, vier oliedrums, touw
een stuk glas en een stalen
band. Het geheel doet denken
aan een vlot, waarmee jonge
tjes de Linge komen afzakken
zonder ooit het idee te hebben
gehad, dat zij op die manier
kunst produceren. De Acquoy-
se en Asperense bevolking
haalt er dan ook zijn neus voor
op, evenals voor Hans van der
Pennens kleibult en Pieter
Geraerdts' „Ensemble", waar
voor deze een kubus gebruik
te, een handjevol kunstgras,
een stuk touw met daar bo
venop een glasplaat. (Toen ik
in Acquoy was, hadden jon
gens blijkbaar wat touw nodig,
want dat onderdeel van het
object was verdwenen, terwijl
de rest keurig in tact was gela
ten.)
Toch is Cleveringa positief ten
aanzien van de „bemoeienis
sen" van de Betuwse bevol
king met „zijn" beeldenroute.
„Het is interessant te zien wat
in deze tijd door mensen van
deze tijd gemaakt wordt", zegt
hij, terwijl hij Geraerdts' „En
semble", voorzover nodig, in
orde brengt. „Je blijft er jong
bij. Al met al is het een boei
end geheel. Wat ik heb willen
bereiken, is een natuurlijke in
passing van kunstwerken in
het landschap hier ter plaatse.
Aanvankelijk hebben de men
sen heel gek gekeken toen ze
zagen wat er hier werd opge
bouwd. Ze hebben gegierd van
het lachen. Maar nu zijn ze er
aan gewend".
KLAAS GOÏNGA
Mash: verliest van commercial
Indiana Jones
Een meneer die het kan weten
zegt in ..People" over een
commercial van British Air
ways: „Er zit meer verhaal in
dan in Indiana Jones" (Spiel
bergs vervolg op raiders of
the Los Ark BJ). Als je die
commercial gezien hebt, ben je
geneigd een reservering te
maken Zijn recensie over de
spot voor het frisdrank-merk
Dr. Pepper: „In zestig secon
den kan je vaker lachen dan
in dertig miunuten van de se
rie MASH". Karakteracteur
Chuck McCann speelt er de
gebochelde van de Notre
Dame in, nog een verbinding
met film. Kritgieken waar
film- en tv-makers het mee
kunnen doen. De mooiste com
mercial vindt hij die voor
Kaypro computers. Een klant
zegt: „Ik wil die computer van
1200 dollar kopen". „Dat kost
u dan 5200 dollar compleet"
antwoordt de verkoper. Want
zo gaat dat. Zelfspot is ook een
kunst. Juist in de reclame.
BERT JANSMA
De belegering van de stad Avila: vijf dagen rook en explosies.
„Flesh and blood", de internationale speelfilm van
voornamelijk Nederlandse makelij, is klaar. Dat wil
zeggen: regisseur Paul Verhoeven heeft de opnames -
vijftien weken -achter de rug en de Nederlandse Ine
Schenkkan begint met de montage van het door hem
geschoten materiaal.
Producent Gijs Versluys brengt de film van zijn „Riverside Pic
tures" volgend jaar februari via de Tuschinski-bioscopen in rou
latie in Nederland Orion Pictures zorgt te zelf der tijd voor de
distributie van de film over de wereld.
De opnamen voor dit romantische middeleeuwse spektakel met
in de hoofdrollen Rutger Hauer, Jennifer Jason Leigh en Tom
Burlinson werden gemaakt in Spanje, voor een deel aan de voet
van elfde eeuwse stadsmuren van Avila. De filmgevechen met
vuur, rook en vele explosies, hulden de oude stad bijna vijf da
gen lang in duisternis, pochen de makers van de film. Leuk
voor de bewoners, denk je dan.
Cameraman van de film was de internationaal steeds sterker op
tredende Jan de Bont. Verantwoordelijk voor decors en aankle
ding is art-director Felix Murcia, die ook voor Carlos Saura's
„Carmen" tekende.
Rutger Hauer: de middeleeuwse gevechten van „Flesh and
blood" zitten er op.
ning op. Later begon ik het in
teressant te vinden en allengs
ging ik er toe over om te gaan
verzamelen. Daarbij beperkt
ik me tot Nederlandse kunste
naars of mensen, die hier wo
nen en werken. Ik kan de ont
wikkelingen in het buitenland
onvoldoende overzien om ook
kunst van buiten Nederland te
verzamelen. Bovendien is Ne
derland interessant genoeg
voor mij".
Vanuit deze filosofie is Cleve
ringa beginnen te denken aan
een route langs de Linge,
waarlangs beeldhouwwerken
zouden kunnen worden opge
steld. Kunstenaars, die hij
hiervoor benaderde, reageer
den zonder uitzondering en
thousiast. Op één na besloten
zij allemaal tot het maken van
nieuw werk.
Nu bestaat er natuurlijk best
een binding tussen de speel
film en de mini-speelfilmpjes.
die commercials zijn. Diverse
regisseurs hebben het vak er
mee geleerd, regisseurs zonder
werk hebben er zich mee in
het leven gehouden, en er zijn
zelfs regisseurs die met dit -
goed betaalde - werk een pri-
vé-potje hebben gespaard voor
meer ambitieuze projecten. In
Nederland hebben we com
mercial-regisseur Ko Koedijk
gehad die zich met „Geen pa
niek" aan de komedie waagde.
Geen succes. Ondanks Kraaij-
kamp, de Gooyer en Eddie
Constantine. Frans Weisz
maakte tussen z'n speel film
werk door voortreffelijke
commercials - ik herinner me
een fantastische met een trein
en indianen - voor shag-tabak,
en zo zijn er meer.
People
Normaal komt u zulke berich
ten niet tegen in de krant, t
Commercie, hoe belangrijk
ook in onze samenleving,
pleegt alleen in de publiciteit
te komen als er iets negatiefs
rond aan de hand is. Tv-com-
mercials worden niet geren-
senceerd op tv- of filmpagi
na 's, al wordt ons televisiekij
kende volkje er dagelijks mee
lastig gevallen. Het Ameri
kaanse populaire weekblad
„People", heeft dat doorbro
ken. Net zoals het blad korte
filmrecensies pleegt op te ne
men, heeft het nu een pagina
ingeruimd voor korte kritie
ken op de nieuwe commerci-~
als", reclamespots dus, die er
in een bepaalde week op het
scherm verschijnen. Net alsof
het complete speelfilms zijn.
Het resultaat is verrassend.
