Toename kinkhoest niet verontrustend
Boze kamerleden om de beurt bij
Sovjet- ambassadeur op de stoep
Najaar definitief besluit over
opheffing toneelgezelschappe
CDA WINT SLAG OM MIDDENSCHOOL
Russiscl
offensie
verdeell
Afghaai
verzet
Rietkerk houdt vast aan korting
op vergoeding raads- en statenleden
Signalering
op A13
voorkomt
ongelukken
:KUNST BINNENLAND
£eidócSouoant
WOENSDAG 20IUNI1984 PAGU
BILTHOVEN „Aan de
ene kant kun je zeggen
dat er sprake is van een
reuze stijging van het aan
tal gevallen van kink
hoest: van 80 gevallen in
1982 naar 200 vorig jaar.
Dat is procentueel gezien
nogal wat. Maar aan de
andere kant kun je ook
stellen dat het nog best
meevalt, althans in abso
lute zin. Zeker in vergelij
king met sommige andere
landen is het hier in Ne
derland een schijntje. Er is
nog lang geen sprake van
een verontrustende situa
tie, van een epidemie.
Want dan spreken we
toch wel over enige dui
zenden ziektegevallen van
kinkhoest".
Mevrouw dr. Ch. Hannik. ver
bonden aan het Rijks Instituut
voor de Volksgezondheid
(RIV) in Bilthoven en een
over de hele wereld erkend
specialiste op het gebied van
kinkhoest, maakt zich niet al
te veel zorgen over de opmars
van deze ziekte. Naar aanlei
ding van een publikatie in het
blad „Jeugdgezondheidszorg"
verschenen daarover eind vo
rige week in de dagbladen al
lerlei min of meer onheilspel
lende berichten.
Kinkhoest is een besmettelijke
ziekte, die vooral jonge kinde
ren treft: zo'n 50 procent van
het totaal. De ziekte begint
vaak zeer verraderlijk, als een
gewone verkoudheid, maar
gaat gepaard met veel niezen,
een loopneus en tranende
ogen. Aanvankelijk heeft men
vooral 's nachts last van een
droge prikkelhoest, later ook
overdag. In een volgend sta
dium neemt het hoesten sterk
toe en gaat men, nog weer wat
later, ook veel kleurloos slijm
opgeven en moet de patiënt
braken. Complicaties kunnen
onder andere hersenbeschadi
ging tot gevolg hebben.
Injecties
Tot 1953, toen in ons land op
massale schaal werd begonnen
met het inenten (DKTP-injec-
tie) tegen deze ziekte, kwam
kinkhoest veelvuldig voor. Als
gevolg van de inentingen daal
de het aantal ziektegevallen
echter zeer sterk en door de
goede medische zorg overleed
vrijwel niemand meer.
„Het is inderdaad een opmer
kelijk feit dat er een jaar of
tien geleden helemaal geen
kinkhoest meer voorkwam in
ons land en nu wel weer", zegt
dr. Hannik, terwijl ze de cij
fers van de afgelopen jaren op
somt: in 1976 waren er vier ge
vallen, in 1977 registreerde het
RIV er 25, maar een jaar later
slechts een. In 1979 werden 26
patiënten aangemeld, in 1980
in totaal 30, in 1981 waren het
er 50, in 1982 80 patiënten en
vorig jaar zelfs in totaal 200.
Het overgrote deel van de pa
tiënten bleek niet te zijn inge
ënt: in 59 procent van het to
taal ging het om kinderen in
de leeftijd van 0 tot 4 jaar.
„Ik denk", aldus dr. Hannik,
„dat de werkelijke cijfers nog
iets hoger zijn, want niet alles
wordt bij ons instituut aange
meld. In ons land hebben we
wat kinkhoest betreft een vac
cinatiepercentage van 95 pro
cent. Dat is erg hoog. Maar la
ten we wel bedenken dat een
vaccinatie nooit voor 100 pro
cent effectief is. En naarmate
het langer is geleden dat men
is ingeënt, neemt de bescher
ming af. Voor een kind dat als
zuigeling is ingeënt, is het ei
genlijk ongevaarlijk als het op
bijvoorbeeld negenjarige leef
tijd als nog kinkhoest krijgt.
De ziekte is dan veel minder
ernstig en duurt minder lang".
Uit buitenland
Als mogelijke verklaring voor
de toename van het aantal
kinkhoestgevallen in ons land,
geeft zij de lage inentingsgraad
in Groot-Brittannië en vooral
ook West-Duitsland. „In
Duitsland ritselt het van de
kinkhoest; daar wordt hoege
naamd niet ingeënt. En het be
smettingsgevaar houdt echt
niet op bij de grens, het wordt
naar ons land overgebracht. Ik
heb ook wel enkele patiënten
gehad, die de ziekte hadden
opgelopen in Engeland; dat is
niet te voorkomen".
Het ziet er overigens in de
verste verte niet naar uit dat
zich in ons land een situatie
zal ontwikkelen, zoals Groot-
Brittannië die tot voo
kende. In 1974-1975, to
geveer 80 procent van
deren was gevaccineen
zich een epidemie voor
sterfgevallen. Maar nad
volgens prof. Gordon
wart van de universite
Glasgow sterk en bijna
send had gewaarschuwc
de gevaren, die naar zi
ning verbonden zijn ai
vaccinatie (een kleine k
mogelijke hersenbescha
daalde het inentingspe
ge dramatisch. Bij vo
epidemieën in 1978-197J
1982 was er dan ook eei
toename te zien van het
ziektegevallen.
Leber
aanvaardbaar
voor Duitse
werkgevers
FRANKFURT Vandaag is
de bemiddeling begonnen tus
sen werkgevers en werkne
mers in het conflict in de
Westduitse metaalindustrie.
Bemiddelaar is de ex-minister
van vervoer, Georg Leber, die
stemrecht krijgt. Leber genoot
al het vertrouwen van de vak
beweging en blijkt nu ook
aanvaardbaar voor de werkge
vers. De leiding van de me
taalvakbond IG Metall ging
maandag na lang vergaderen
akkoord met een voorstel tot
de vorming van een bemidde
lingscommissie. De stakingen
in West-Duitsland, met als in
zet een 35-urige werkweek
met behoud van loon, duren
nu ongeveer een maand.
Ortega kreeg
nul op
rekest in Moskou
MOSKOU Volgens westerse
diplomaten in Moskou heeft
het Kremlin de leider van de
Sandinistische junta in Nicara
gua, Daniel Ortega, mogelijk
nul op rekest gegeven toen hij
verzocht om meer Russische
militaire hulp.
Tsjernenko en Ortega, die een
bezoek aan Moskou en andere
Oosteuropese hoofdsteden
brengt, veroordelen de Ameri
kaanse politiek in Midden-A-
merika ten scherpste. Maar uit
berichten van Tass werd niet
duidelijk of Ortega meer hulp
is toegezegd, terwijl westerse
diplomaten menen Moskou
hem heeft moeten teleurstel
len.
DEN HAAG Tien fak
kels verlichten rond mid
dernacht het trottoir voor
"een van de witte villa's
aan de Haagse Andries
Bickerweg, waarin de
vertegenwoordiging van
de Unie van Socialistische'
Sovjet Republieken zetelt.
De Russische hamer en
sikkel hangt half stok
aan een lantarenpaal. Hij
wordt extra verlicht door
een van de schijnwerpers,
vlak boven een camera,
aan de ambassademuur.
Een tiental mensen hou
den op stretchers en
vouwstoelen de wacht.
Onder hen een aantal ka
merleden.
In gezelschap van leden van
de Boekovskistichting, die
zich het lot van de Russische
dissidenten aantrekt, voeren
zij een unieke actie. Voor het
eerst hebben kamerleden zich
zo kwaad gemaakt op de Rus
sen, dat zij eensgezind beslo
ten te gaan posten voor de
deur van ambassadeur Belets
ki. Alle fracties met uitzonde
ring van CPN en Centrum
partij, hebben bij toerbeurt
vertegenwoordigers gestuurd.
De kamerleden zijn boos om
dat Beletski tot twee maal toe
weigerde door hen aangebo
den handttekeningen ten be
hoeve van de dissidenten Sa-
charov en Grivina in ont
vangst te nemen. Sommigen
spreken van grove minach
ting voor de parlementaire
democratie in het land waar
hij te gast is. Minister Van
den Broek (Buitenlandse Za
ken) heeft hem voor de eerste
weigering (5.000 handtekenin
gen pro Sacharov) intussen al
op het matje geroepen. De
fractieleiders Den Uyl, De
Vries en Nijpels hadden daar
om gevraagd. Beletski staat
nog een „gedwongen" bezoek
aan het ministerie te wachten,
want ook over zijn stelselma
tige tegenwerking in de zaak
van mevrouw Irina Grivina
heerst van links tot rechts
grote verontwaardiging.
Ongenade
Deze Russische dissidente, in
ongenade gevallen omdat zij
het misbruik van de psychia
trie in de Sovjet-Unie aan de
kaak wilde stellen, wil graag
met haar gezin het land uit.
Ze is onder meer in Neder
land van harte welkom, maar
de Russen laten haar niet
gaan. In tegendeel: de ambas
sade weigert de vereiste
handttekening onder de Ne
derlandse uitnodiging te zet
ten en mevrouw Grivina
wacht wellicht arrestatie en
een proces na 17 juli, als haar
dochtertje een jaar oud is. In
dat geval kan de moeder wor
den gearresteerd (en 15 jaar
krijgen) en het kind in een
opvoedingsgesticht worden
geplaatst.
De actie van de Nederlandse
kamerleden is er op gericht
dat te voorkomen. Ook in de
Scandinavische landen, Duits
land, Engeland, Zwitserland,
Oostenrijk, de VS en Japan
wordt voor haar actie ge
voerd, maar nergens zo uniek
als in Nederland: met posten
de boze kamerleden voor de
Fanatiek
Ze staan er een week lang,
dag en nacht. Ed Nijpels, de
enige fractieleider in het ge
zelschap, is het fanatiekst. Hij
staat er niet alleen 's middags
in de brandende zon, maar
heeft er ook een deel van zijn
nachtrust voor over. Maar hij
is het aan Irina Grivina ver
plicht: hij heeft haar immers
„politiek geadopteerd" en
voert sinds hij haar vorig jaar
in Moskou opzocht stelselma
tig actie om naar en haar ge
zin te laten vertrekken.
Bij haar bezoek aan Moskou,
vorige week, heeft ook VVD-
minister Neelie Smit-Kroes de
zaak Grivina aangekaart. Tot
woede van haar Russische
gastheren. En als er straks
een reeks parlementaire dele
gaties naar Moskou afreist
zullen ook zij niet nalaten
voor het lot van de dissiden
ten te pleiten en hen zo moge
lijk zelf te bezoeken.
Dat gebeurt dan als het even
kan in gezelschap van journa
listen. „Publiciteit is in deze
zaak ontzettend belangrijk.
Niet voor ons, maar voor dis
sidenten, die daar veelal ook
zelf sterk op aandringen. Zij
weten als geen ander dat pu
bliciteit in het westen voor
hen in feite lijfsbehoud bete
kent", aldus Nijpels.
In de wetenschap dat een Ka
merlid meer publiciteit krijgt
dan een „gewone" burger en
dat dit voor de aanvoerder
van een regeringsfractie nog
sterker geldt voert Nijpels zo
fanatiek actie. Om de zaak
zuiver te houden, wordt er
pas deze week voor de ambas
sade gepost, dat wil zeggen na
de datum van de Europese
verkiezingen.
Ogenschijnlijk laat deze actie
de Russen koud. De meeste
diplomaten negeren de actie
voerders volkomen. De Rus
die 's avonds een scheldregen
over de actievoerders uitstort,
omdat hij meent met „crazy
people" en „CIA-agents" te
doen te hebben, vormt een
uitzondering.
Zo lijkt het althans. De prak
tijk is echter anders. De came
ra van de ambassade houdt de
actievoerders constant in de
gaten en signaleert ook hoe
veel voorbijgangers de eisen
van de kamerleden met hun
handttekening ondersteunen.
Zelfs de Haagse politieagen
ten, die elke tien minuten in
een langzaam rijdende auto
surveilleren, zijn niet te be
roerd om even uit te stappen
en van hun steun blijk te ge-
ven.
Ook in Moskou is de actie
duidelijk doorgedrongen. „We
hebben vaak telefonisch con-
takt met mevrouw Grivina en
vanaf het moment dat we vo
rige week deze actie aankon
digden wordt de flat waarin
zij woont door zes KGB-agen-
ten permanent bewaakt", al
dus een van de actievoerders.
Mevrouw Grivina geldt als
een bijzonder strijdbare
vrouw en de Russen zijn ken
nelijk bang dat ze gesteund
door de publiciteit rond deze
actie in Moskou ook zelf een
in het oog springende daad
wil stellen. Intussen is ze de
afgelopen dagen ook enkele
malen op een emigratiebureau
ontboden. Een hoopvol teken?
Ed Nijpels: „Ze wilden weten
wat ze nu eigenlijk precies
wil. Wel, de Russen weten dat
drommels goed. Het zou kun
nen dat ze haar alsnog laten
gaan. Ze zitten altijd erg in
hun maag met dit soort acties.
We hebben in elk geval goede
hoop dat mevrouw Grivina
niet op 17 juli zal worden ge
arresteerd. Zeker niet met de
reeks bezoeken van duidelijk
ontstemde Nederlandse parle
mentariërs in het vooruit
zicht".
ARJEN BROEKHUIZEN
Komend leerjaar al uitbreiding van aantal experimenten
(van onze parlementaire re
dactie)
DEN HAAG CDA en VVD
hebben elkaar nog steeds niet
kunnen vinden op het punt
van de middenschool. Dat
bleek gisteren opnieuw tijdens
het debat in de Tweede Ka
mer, waar het CDA bleef vast
houden aan een snelle uitbrei-
De christen-democraten kun
nen rekenen op steun van de
oppositie, zodat een motie van
het CDA-kamerlid Hermes
volgende week zal worden
aangenomen. Het lijkt erop dat
de VVD, die helemaal niets
voelt voor uitbreiding, uitein
delijk bakzeil moet halen.
Minister Deetman (Onderwijs)
voerde gisteren grote bezwa
ren aan tegen de wens van het
CDA om het aantal experi
menten per 1 september van
dit jaar met 15 tot 20 wil uit te
breiden. In een eerder debat
had het CDA bij motie een uit
breiding van 20 tot 30 experi
menten bepleit. In de nieuwe
motie nemen de christen-de
mocraten genoegen met wat
minder. Ze opperen tevens de
mogelijkheid dat tot 1 augustus
volgend jaar eerst wordt be
gonnen met een voorbereiden
de periode op de betreffende
scholen. CDA-woordvoerder
Hermes hield de minister gis
teren voor, dat met de uitbrei
ding niet gewacht kan worden
tot de ontwikkelingswet voor
de middenschoolexperimenten
van kracht wordt.
Tot ongenoegen van CDA en
PvdA daagde het VVD-ka-
merlid Franssen de minister
uit de CDA-motie naast zich
neer te leggen. Hierop liet
Deetman zich lichtelijk ont
stemd ontvallen dat hij de mo
tie wel degelijk zal uitvoeren,
indiend het kabinet hem daar
toe voldoende ruimte ver
schaft. Het hoofdbestuur van
het Nederlands Genootschap
van Leraren (NGL) reageerde
„zeer geschokt" op de houding
van de Tweede Kamer. Vol
gens een woordvoerder loopt
deze als een olifant door de
porceleinkast van het overleg
tussen minister Deetman en de
onderwijsorganisaties, dat mo
menteel gaande is.
NEW DELHI/ISLAM
Meningsverschillen
islamitische guerrillasi
in Afghanistan hebben
tot schietpartijen waart
scheidene van hen wen
dood of gewond.
De tactische meningsve
len tussen commandant
onder bevel staan van v
leider Ahmad Shah M
hebben geleid tot een
ting van de moraal en et
mindering van guerril
vallen in de strategic
langrijke Panjshir-vallei
diplomaten. De interne
vond plaats in de P
waar Sovjet- en Afghaa
geringstroepen in apr
grootscheeps offensief
nen. De islamitische n
hedien (verzetsstrijders
den de vallei gebruikt
valsbasis voor aanvallen
aanvoerroutes van de
-troepen.
„De commandanten ve
den van mening of er gr
genaanvallen zouden i
worden ondernomen
vallei of dat men doori
gaan met aanvallen bu
Panjshir in afwacktijj
nieuwe orders van 1<^
aldus een van de diplo
De commandanten die
genaanvallen wilden
len, kregen de overhai
Tsjechoslowaakse pen
CTK haalde maandag
ghaanse regionale co
dant generaal-majoor J
din Omar aan die zei
troepen de Panjshir
„volledig controleren
20 bergpassen daar
buurt". Hij zei dat me
duizend „contra-revoh
ren" (guerrillastrijders)
gedood en circa duize
vangen waren genomen
het begin van het offent
DEN HAAG/LEIDEN Mi
nister Rietkerk heeft de Twee
de Kamer gisteren gewaar
schuwd zich niet te verzetten
tegen de voorgenomen korting
met 10 procent op de vergoe
ding van raads- en statenle
den. „Als die budgettaire mid
delen mij uit handen worden
geslagen kan de verbetering
van de wethouderssalarissen
niet doorgaan," aldus de mi
nister van Binnenlandse Za
ken.
Een kamermeerderheid, be
staande uit de fracties van
CDA, VVD, D'66 en PPR en,
zij het minder fel, de PvdA
had Rietkerk, tijdens een ver
gadering van de commissie
van Binnenlandse Zaken, op
het hart gedrukt deze korting,
die per 1 juli zou moeten in
gaan met terugwerkende
kracht tot 1 januari van. dit
jaar, achterwege te laten.
Rietkerk rekende de kamer
voor dat de verbetering van de
rechtspositie van wethouders
op 20 miljoen gulden komt.
Daarvan komt 10 miljoen gul
den uit de verlaging van de
vergoeding van raads- en sta
tenleden. In het verleden is op
deze vergoedingen de zoge
naamde ongecorrigeerde index
toegepast, hetgeen tot scheve
verhoudingen leidde. Toepas
sing van de geschoonde index
zal de verhoudingen weer
recht trekken. De meeste
woordvoerders meenden dat
de korting echter beter gefa
seerd, en dan niet eerder te
beginnen dan januari 1985,
kan worden ingevoerd.
Ook had een kamermeerder
heid bezwaar tegen de door
Rietkerk gekozen inwoners-
grens waarbij een wethouder
wordt geacht een volledige
baan te hebben. De minister
wil die grens verlagen van
30.000 naar 24.000 inwoners,
maar de meeste fracties geven
de voorkeur aan een grens
van 18.000 inwoners, of ergens
tussen de 18.000 en 24.000.
Volgens Rietkerk zal onder
scheid worden aangebracht in
de categorie wethouders in ge
meenten met een inwonertal
van 14.000 tot 18.000 (60 pro
cent van een volledige baan)
en van 18.000 tot 24.000 (80
procent).
MINISTER BRINKMAN: EERST OVERLEG MET GEMEENTEN
i},;nkmon nr> dit DUnt 1
DELFT Dankzij het 90
miljoen gulden kostende
signaleringssysteem op
Rijksweg A13 tussen Delft
en Rotterdam en bij ver
keersplein Oudenrijn bij
Utrecht gebeuren daar
aanzienlijk minder onge
vallen. Vooral de botsin
gen, die na een ongeval
ontstaan, komen bedui
dend minder voor. Een en
ander blijkt uit een studie
die prof. ir. J.L. de Kroes
in opdracht van Rijkswa
terstaat heeft verricht
naar de effecten van het
systeem.
Samen met de wiskundigen
drs. P. Donk en drs. S.J. de
Klein heeft professor De
Kroes twee jaar aan het onder
zoek gewerkt. Hoewel het sy
steem volgens de politie en de
weggebruikers een succes
wordt genoemd, zijn de aan
vankelijke verwachtingen niet
Uit onderzoek blijkt:
uitgekomen. Men dacht name
lijk dat het systeem voor een
betere doorstroming van het
verkeer zou zorgen, waardoor
de capaciteit van de weg ver
groot 2ou worden. Als dit zo
was, zouden de bestaande we
gen niet zo drastisch vergoot
hoeven te worden. Dan zou
den de wegen het met dit rela
tief goedkopere signalerings
systeem ook af kunnen. Een
en ander wil niet zeggen dat
de doorstroming niet beter zou
kunnen. Prof. De Kroes meent
dat vooral bij op- en afritten
de doorstroming bevorderd
kan worden door ook hier een
signaleringssysteem aan te
brengen.
Over het functioneren van de
signalering bij slechte weers
omstandigheden zijn nog niet
veel gegevens bekend, een
voudigweg, omdat het nog niet
vaak slecht weer is geweest in
de onderzoeksperiode. Wel is
gebleken dat bij plotseling op
tredende gladheid het systeem
„niet optimaal" functioneert.
Maar hierin wordt door een
technische ingreep binnenkort
verbetering aangebracht.
(Van onze parlementaire
redactie)
DEN HAAG Minister
Brinkman van WVC wil
eerst overleg voeren met
de gemeenten Den Haag
en Amsterdam en vervol
gens in het najaar defini
tief beslissen over de op
heffing van een aantal to
neelgezelschappen in bei
de steden.
Het betreft de toneelgroepen
Nieuwe Komedie, Sater, Poë
zie Hardop, Theaterunie en
Centrum. Dit heeft de be
windsman in een brief aan de
Tweede Kamer laten weten.
Het voortbestaan van deze ge
zelschappen is sinds enige
maanden ter discussie omdat
de Raad voor de Kunst ernsti
ge kritiek heeft geuit op het
werk en het functioneren van
deze gezelschappen. Deze kri
tiek is overgenomen door de
commissie-De Boer, door
Brinkman ingesteld om hem
te adviseren over een nieuwe
opzet van het toneelbestel. Uit
de brief blijkt dat minister
Nieuwe Komedie, tot dit najaar In onzekerheid.
Brinkman op dit punt i
aanbevelingen van de cc
sie toch voorzichtiger t<
wil gaan. Vooral de op!
van Centrum beziet
windsman „met zorg
eventuele opheffing v
gezelschap zal naar zi
ning negatieve gevolge
ben voor het Nederlai
repertoire-toneel. Hij d
daarom over om deze i
functie van Centrum
stellen.
De overige voorstellen
commissie-De Boer
Brinkman nagenoeg
over. Zo zal het subs
teem drastisch worden
zigd: de grote gezelsc
zullen telkens voor t
perkte periode van 3
stand worden gehoud<
het overnemen van d
stellen hoopt Brinkmai
reiken dat slecht draaic
zeischappen tijdig pla;
ken voor nieuwe veelt
de toneelgroepen. Ook
tere spreiding van de
voorstellingen over h
en een efficiënter wc
van de gezelschappen
de verlanglijst van dc
ter.
Unieke collectie kinderboeken onder de hamer
AMSTERDAM De unieke collectie kinder
boeken van verzamelaar mr C. van Veen
(1912-1982), die in het Noordhollandse Warder
heeft geleefd, gaat volgende week maandag
onder de hamer op een veiling van Sotheby
Mak van Waay in Amsterdam. De ruim vijf
honderd Nederlandse kinderboeken en pren
ten die op deze dag naar een nieuwe eigènaar
zullen gaan, vormen slechts een deel van de
totale verzameling, die uit 1500 exemplaren
bestond. Een deel, voornamelijk buitenlandse
kinderboeken en prenten, werd in februari in
Londen geveild en er staat nog een veiling in
de herfst op het programma van Sotheby Am
sterdam. Hoogtepunt van de veiling van
maandag vormt een aantal vroege uitgaven
van het Nederlandse kinderboek zoals „droe
ve van Cleine Gedichten voor Kinderen" van
Hieronymus van Alphen. Maar er zijn ook
werkjes als de eerste Nederlandse uitgave van
Robinson Crusoe, reisverhalen, boeken over
geschiedenis en topografie (vooral van Am
sterdam), prentenboeken, aftelrijmpjes, tijd
schriften, voorleesboeken enzovoort. Daarbij
komen wij namen tegen van auteurs als J. Ha-
zeu, Pieter 't Hoen, J.F. Martinet, Petronella
Moens en A.B. van Meerten. Behalve boeken
gaat maandag ook een groot aantal
(onder meer aquarellen en tekeninger
de hamer. Daarbij is ook werk van j.H
Vooral in de na-oorlogse jaren, toen
derliteratuur nog niet zo in de belanj
stond, liep Van Veen antiquariaat en
af op zoek naar alle mogelijk drukwe
kinderen ter completering van zijn c
Zijn verzameling is tweemaal tentoor
eenmaal onder de titel „Kinder lazen
ren lezen" in 1958-1959 in het Stede!
seurr in Am<?*»rdam.
