Jan van Zonneveld
hoopt als artiest in '85
zijn sluitstuk te halen
Omwegen
Universiteiten tegen nieuwe
korting beursstudenten
M
EEN HERNIEUWDE KENNISMAKING
BIJ VERTROUWDE STROMENDE REGEN
Gezondheidszorg kan goedkoper
bij invoering volksverzekering
Zeepbalkstoeien in Winkelhof
'DEN/REGIO
i CeidacSotvuvnt
DINSDAG 5 JUNI 1984 PAGINA 5
nbevoegd
^tonrechter Rigters
■tgisteren niet in staat
zaak tegen een snel-
ïsovertreder, een ma-
jongeman, af te han-
><n. Niet dat hij het
v kon. Nee, dat was
probleem. Rigters
sht in dit geval geen
^tspreken. De ver
fde, bewoner van het
'gkamp in Valken-
had in mei 1983 in
Zilk met zijn motor-
83 kilometer per uur
den op een weg waar
snelheid van 50 was
'estaan. Naar aanlei-
u van de woonplaats
J de verdachte vroeg
ers: „Bent u mili-
Dat bleek een
t in de roos te zijn.
s u al militair toen u
vertreding pleegde?",
de de volgende
°.g. Alweer raak.
?n verklaar ik mij on-
r^egd", zei Rigters. „U
naar de krijgsraad
•e verwees hij de sol-
yj naar de militaire
eter. „Al betwijfel ik
leat er ooit van komt",
!<kte de kantonrechter
ig op. Waarschijnlijk
hij de jongeman op
moment door de ma-
van de wet glippen.
•den
9
Pange man kwam Ma
inover een parkeerbon
*hij op de Langevel-
lag had opgelopen,
had zijn auto op een
/los-plaats gezet zon-
zo'n activiteit te ont-
ien. „Maar ik moest
ra vrouw inladen", zei
Sfrerdachte tegen Rig-
Het klonk alsof hij
'('kast in zijn auto had
Dat vond Rigters
tbaar ook. „Dat
kt niet erg feminis-
meende de kan-
echter. „Juridisch
uw vrouw niet on-
laden of lossen", leg-
lij uit. De man hield
er stug vol. „Ik was
g met het inladen
mijn doodvermoeide,
jzwangere vrouw, die
;ndien ook nog een
n kind bij zich had",
^ogde hij. Officier van
Ijtie Van Ek zei de
?jeerswet wat huma-
r te vinden. „Daarin
nt gesproken over
Jladen en lossen van
leren en het in- en
eppen van passa-
i". Hij eiste met suc-
ïen boete van 35 gul-
hi
rpude, gedistingeerde
leek in het geheel
op een snelheidso-
reder. Toch werd hij
n beschuldigd op de
menschansweg in
/■^en 105 kilometer per
ja te hebben gereden,
mwas 55 kilometer te
iij De man keek Rig-
j/eens vriendelijk aan.
mheb daar niet gere-
e' het was mijn auto
niet. Ik ben mijn
e haren wel zo n
e kwijt". Na enige
issie werd de zaak
elijker. De verdachte
k een garagebedrijf in
^enheim en de bewus-
r°iuto was eigendom
"een van zijn klanten.
£Wagen stond op de
*van de overtreding
[.een kleine reparatie
''e garage. „Het kan
dat mijn klant daar
gereden, maar het
-*k mogelijk dat een
mijn monteurs een
Eritje heeft gemaakt,
yat het niet meer te
JLrhalen is, heb ik de
-mtwoording maar ge-
*n", bracht de man
Lin de duisternis. Of-
Van Ek kon niets
rs doen dan vrij-
„uk eisen. Hij kon inri
jd niet bewijzen dat,
in de dagvaarding
t I, de man uit Sassen-
de overtreding had
rer-egd. Rigters sprak
jjian inderdaad vrij.
dP maar goed dat ik
f ben gekomen",
v :te de ex-verdachte
terecht op. Als hij
was verschenen dan
lhij bij verstek ver
bid.
)P
's. later werd een man
brdeeld voor een
ieidsovertreding van
^'ilometer. Hij kreeg
\>oete van 375 gul-
u\
'Sees van herpen
Op mijn omwegen door stad en land I
kom ik graag mensen tegen. U kunt I
mij telefonisch of schriftelijk vertellen I
wie u graag in deze rubriek zou willen I
tegenkomen. Ik ben bereikbaar via 071 I
12 22 44 op toestel 10. door Ton Pielen.
Het plensde gistermid
dag in de zoveelste afle
vering van deze kletsnat
te vooijaarsmedley.
Daarom was het eigen
lijk een toeval, dat ik
door al die miezerigheid
heen Jan van Zonneveld
zag staan wuiven op de
ballustrade van zijn com
fortabele appartement in
een bejaardencomplex,
gelegen in Leiden Zuid-
West. Hij zag er, uiter
aard, tiptop en correct
uit; Jan, die alweer een
paar maanden 84 is. Zijn
royale vlinderdas combi
neerde weer perfect met
het roodbruine over
hemd en de lichtbeige,
laat ik zeggen blazer, of
daaromtrent. Van Zon
neveld verwachtte be
zoek. Het is trouwens al
tijd „open huis" bij hem,
want zijn „gallery" toont
hij graag en met smaak,
en een uurtje bij Jan van
Zonneveld doorgebracht
is nooit weg. Daarom ook
nu weer: „Natuurlijk
mag u dat jasje uittrek
ken; doe maar net of u
hier bent hoor".
Nogmaals een keer Jan van
Zonneveld: sinds bijna 20 jaar
professioneel schilderend
kunstenaar op amateurbasis.
Toen hij 80 was geworden, in
'80, kreeg hij tien dagen open
doekjes in de Waag, waar hij
mocht exposeren met een
keur van zijn doeken. Ook al
omdat Van Zonneveld van
gemeentewege uitermate om
zijn kunst werd en wordt
gewaardeerd. Het doet
Jan, vier jaar later, nog
steeds erg goed- als hij be
merkt dat die appreciatie on
verflauwd1 is gebleven. Kom,
laten we er nog maar eens
voor gaan zitten, de stukken
langslopen, en babbelen. Een
hernieuwde kennismaking
op 's mans levensweg, die
naar zijn smaak nog heel erg
lang is. Daar zit hij dus; met
als opvallende kenmerken de
in kastanjebruin gehouden
spaarzame haartooi die om
eerbied vraagt en een
smalle regel snorhaartjes die
de neus onderstreept. Leven
dige donkere ogen, waarvan
één „bar slecht is; daarom
Jan van Zonneveld bij een nieuw „sappig stillevend produkt, met één sinaasappel die van de volle bak is gevallen". Een
tafereel, gegrondvest op het glanzend aanrecht in de keuken, en beschenen door het eerlijke licht uit het noorden. Nog niet
volledig geconcipiëerd, want „er komen nog druiven bij".
doe ik niet zo vaak meer dat
precieze, naturalistische
werk. Wel modernere doe
ken, abstract. Dat is grover.
Ja, abstract doe ik nu 't
liefst".
Mille fleurs
In een wip haalt hij zo'n
doek van de wand: een grote
toef bloemen. Daar is hij zelf
gek op. Zijn het roze rozen,
of blauwe anjers? De be
schouwer mag het zeggen.
„Zelf noem ik het Mille
Fleurs. U mag ze tellen. Zo'n
stijl rolt er vanzelf uit. Ex
pressionistisch? Of een im
pressie liever, iets dat je zo
direct ziet? Dat vrije doen,
daar hou ik 't meest van; de
Haagse School is een beetje
uit de tijd hè?". Nou, maar uit
die Haagse School heeft Jan
in de loop van zijn lange le
ven aardig wat geklapt. Hij is
meester op alle paletten, be
heerst alle stijlen, geïnspi
reerd door Maris, Van Gogh
en Karei Appel en nog ande
ren. Daar is dat werkejijk
prachtige stilleven, door de
propere, welbespraakte ar
tiest weer eens onder de aan
dacht gebracht: suggestief,
die lichte tinnen pan (waarin
Jan zelf een pikante deuk
heeft geslagen „de aardap
pels worden er toch wel in
gaar; en bovendien is-ie niet
meer nodig sinds onze maal
tijden, nu mijn vrouw zelf
niet meer kan koken, hier
worden aangereikt". De pan
bevat een opengescheurde
zak vol appels, goudreinet-
ten; dat zie je meteen aan de
matte kleuren. Mooie groene
peren zijn er ook bij. „Ook
zuiver, qua kleur, nietwaar?"
„Meneer Van Zonneveld, het
is puik. In één woord".
Vóór het woonkamervenster,
dat uitzicht biedt op een
groot, door het regenwater
verzadigd siergazon maar
gröèn dat het is staan ver
schillende plastic bloemen
echt te zijn in potjes met aar
de die je in elk geval nooit
water hoeft te geven. Bene
den zie je de ruime conversa
tiehal van "de hof", waar de
bewoners voor een gezellige
avond bijeen kunnen komen
om het laatste nieuws uit te
wisselen, of om er te kaarten.
„Nou nee, daar heb ik geen
behoefte aan", zegt Jan, die
levensvreugde put uit zijn
zuivere en heldere coloriet
(„qua stof-uitdrukking").
„Ziet u, ik denk nog erg jong
te zijn. In '75, toen ik in de
Boerhaavezalen exposeerde,
zei ik: elk jaartje gaat nu tel
len. Ik tel nog opgewekt
door. Maar je zit hier tussen
die ouwe mensen, zal ik
maar zeggen. Vergeef me de
uitdrukking. Elke dag gaat
dat door. En je hoort niet an
ders dan: heb ik je al verteld,
dat M. dood is? En mevrouw
de B. is niet goed, op het
ogenblik. Meneer Van G. is
gisteren opgenomen, en die
goeie K. zal het ook niet lang
meer maken. Vervelend, dat
je dat allemaal hoort. Maar ik
denk nooit ziek te worden en
't eeuwige leven te hebben.
Ik hoop 100 te worden, ei
genlijk. En soms pak ik m'n
accordeon (van Jan Gorissen
gekregen) en dan ga ik bij de
oudjes in het hoofdgebouw
spelen, zoals op Sinterklaas
middagen. Alles uit 't hoofd.
Ik ben ook muzikaal"
Sluitstuk '35
In '85, over een jaar, als God
't geeft, hoopt Jan van Zon
neveld „als sluitstuk" weer
een expositie in de Leidse
Waag te houden: Jan van
Zonneveld 85. Misschien
staat hij dan weer bij dat
schilderij waarop hij jaren en
jaren geleden zijn Omroep-
nichtje Anne van Egmond
(zijn vrouw Ali is een Van
Egmond) met lange haren
heeft gepenseeld. Als u het
mij vraagt, gaat Jan na z'n
gedachte sluitstuk gewoon
door en geeft hij Vader Tijd
het nakijken.
Hij ziet, dat ik een geënca
dreerd landschap aan het
koesteren ben. Koetjes, die zo
van een Maris-doek zijn weg
gelopen naar Van Zonneveld.
„Vindt u dat mooi? Ja, dat is
het ook wel". Van Gogh-
bloemen stralen uit en verva
gen in de marge; naast een
verregend „naturalistisch"
landschapje dat weemoed op
wekt. „Zuiver hè?", vraagt
Jan, die heus het antwoord
wel weet. Het gaat om een
tussentijds bezoekje, ik hoef
daarom niet alles uit Jans
verleden te herhalen. Maar
nieuw lijkt me het aspect van
Van Zonneveld als „ana
toom-patholoog". „Mijn va
der was destijds, in de jaren
'20, amanuensis bij Oogheel
kunde op het Academisch.
Daar moest ik vaak mensen
met oogkwalen schilderen,
althans de oogkwalen. Soms
een dag voordat een oog weg
genomen zou worden. Ik kon
daar wel tegen. Een keer
kreeg ik zo'n oog nog eens
een keer extra te zien, maar
dan op sterk water. Dat was
dan om de bloedvaatjes
scherper te kunnen schilde
ren. Of hersens ook wel, als
een biefstukje. Die kwaaltjes,
met al die nare dingen, deed
ik erbij. Ik vond dat allemaal
wel leuk hoor".
Ook dat was de stofuitdruk
king bij Van Zonneveld, die
als knaap op school „naar de
natuur" van de meester
mocht tekenen. Of thuis, een
oude schoen met rafelende
veters. Hij vergrootte ook
portretjes. Op de ambachts
school leerde hij voor huis-
en decoratieschilder. Wat hij
nooit is geworden, want ie
mand zei tegen z'n vader:
m'n beste man, je moet je
zoon naar de academie stu
ren. Dus belandde hij in Den
Haag, waar hij leerde schil
deren en disciplines onder de
knie kreeg. Vervolgens ging
de jonge Van Zonneveld zich
in Haarlem, bij de „moderne"
art nouveau-glazenier Bogt-
man, bekwamen in het ont
werpen van glasschilderin
gen. Hij is een echte „glas
man" gebleven. Ik zie een
.jeugdig" zelfportret „met
kuif" „van nog bij moeder
thuis" en het benijdens
waardig talent ligt er boven-
shuids op. Het portret van
zijn verloofde Ali in zijden
japon, toen nog een jaar of 27,
is zonder meer rembrandt-
tesk.
De bokkingen
Jan leidt me rond door zijn
vertrekken: woonkamer,
twee slaapvertrekjes, de keu
ken. Overal hangen zijn doe
ken. Het hadden er veel
meer kunnen zijn, maar die
werden verkocht aan lieden
die best een echte Van Zon
neveld wilden hebben.
Slechts in de badkamer
hangt niets dat met kunst te
maken heeft. Een "bijna Ap
pel" in de keuken: "Maar
Appel die smijt; ik vorm en
verdeel de partij met pen
seel". In een slaapkamer
toont de oprecht trotse Van
Zonneveld, die zovelen de
loef afsteekt, de twee beken
de bokkingen. „Blanke ge
stoomde, geloof ik. Maar wel
vet. Mooi vet papiertje ook zo
hè?" Er tegenover hangt een
„heldere nacht", gezien van
uit zijn flatwoning; met fancy
lichtjes boven een donkere
sloot en een gele maan als
bleke chaperonne.
Het is tijd. Het is altijd tijd.
„Het hoeft toch niet steeds
iets voor te stellen", meent
Jan nog, terwijl hij een
„draaikolk" recht hangt. „Zo
noemden ze dat". Op korte
afstand tikken twee klokken
de tijd weg. Daartussen
hangt, aan een muurlampje,
een heks van sierkonfleks
met bezem aan een draadje te
bengelen. Nog snel even
rondzien. In de keuken, vol
abstracten, een doek: „Daar
halen ze nou weer een vogel
uit hè, a la Van Gogh, zeggen
ze. En kijk, een beetje ouwe
rommel met confetti ertus
sen. Dat is toch leuk gevon
den? Als het maar een beetje
verantwoord is. Vind ik. Het
is niet zomaar kliederen.
Hier: een geweldig bos van
viooltjes. Mooi palet, noemen
ze dat. Zo verkocht!" De man
van zoveel „scholen", die bij
voorkeur schildert in de keu
ken, waar hij dan zijn ezel
neerpoot en „waar het klare
noorderlicht kan doordrin
gen". Als een "Rembrandt"
zag hij ooit, in een ander
licht, zijn vrouw. De tijd
dringt nu, in de levenscyclus.
Enerverend, maar de moeite
van het leven waard. Jan
van Zonneveld haalt zijn
moed nog steeds uit het schil
deren.
LEIDEN „We hebben
de indruk dat de Kamer
leden geen idee hebben
van de grote bezuinigin
gen die de studenten heb
ben getroffen en binnen
kort opnieuw zullen tref
fen. Vorig jaar hebben de
studenten vier procent
moeten inleveren. Dit jaar
worden er dat nog eens
drie. Daarom willen we zo
gauw mogelijk overleg
met de leden van de vaste
Kamercommissie van on
derwijs en wetenschap
pen". Dit verklaarde gis
teravond mr. G.J.Jansen,
lid van het college van
bestuur van de Leidse
universiteit.
De gezamenlijke instellingen
van het wetenschappelijk on
derwijs willen voor 1 juli een
gesprek met de vaste kamer
commissie over het alsnog af
wijzen van de drie procent ex
tra korting. Directe aanleiding
tot de bezorgde reactie van de
bestuurders is de aankondi
ging, van onderwijsminister
Deetman, van nieuwe bezuini
gingsmaatregelen ten nadele
van de beursstudent. Deze
houden onder meer in: een
verlaging met drie procent
van de jaartoelage voor thuis-
en uitwonende studenten tot
respectievelijk 6773 en 10.420
gulden; de afschaffing van het
begrip „telkinderen" (waar
door de ouderlijke bijdrage
voor de studenten omhoog
gaat); de verlaging van de in
dividuele huursubsidie per 1
iuli en een verlaging van het
bedrag dat de student jaarlijks
mag bijverdienen.
De bezuinigingen zijn dus af
komstig van de verschillende t
departementen. Jansen:'
„Daarom wordt het nu nood
zaak om de bezuinigingen eens
op een rij te zetten voor poli
tiek Den Haag. Het moet dui
delijk worden dat de studen
ten de laatste jaren onevenre
dig hard zijn gepakt. Ze zitten
onder het minimum inkomen
maar hebben bijvoorbeeld
geen recht op een eenmalige
uitkering".
De pogingen om aandacht te
vragen voor de financiële posi
tie van de beursstudent date
ren niet van vandaag. Vorig
jaar hebben de besturen al
aandacht gevraagd bij de on
derwijsminister voor deze pro
blematiek, maar zonder succes.
Al jaren worden discussies ge
voerd over de invoering van
een nieuw studiefinancierings
stelsel. Onlangs verklaarde de
minister dat daar voorlopig
geen geld voor is.
LEIDSE ECONOOM IN PROEFSCHRIFT:
LEIDEN De invoering van
een Algemene Wet Ziektekos
ten (AWZ) kan zonder verlies
aan kwaliteit leiden tot een
goedkopere gezondheidszorg
en lagere verzekeringspre
mies. Dat stelt W. van der Ven
in zijn proefschrift 'Studies in
Health Insurance and Econo
metrics' waarop hij morgen
aan de Leidse universiteit pro
moveert. De AWZ kan gezien
worden als een volksverzeke
ring met beperkte dekking.
Een eerste stap op weg naar de
AWZ is het invoeren van een
sypteem van budgettering per
afzonderlijk ziekenfonds.
In de door Van der Ven voor
gestelde AWZ komt het onder
scheid tussen ziekenfonds- en
particulier verzekerden te ver
vallen. „Op deze wijze kan een
einde gemaakte worden aan
het huidige ondoorzichtige
stelsel en aan de bestaande on
evenwichtige lastenverdeling
van ziektekosten die door ve
len als onrechtvaardig wordt
ervaren", aldus de gezond
heidszorg-econoom. Hij con
cludeert in zijn proefschrift
dat de overgang van het zie
kenfonds naar een particuliere
verzekeraar vaak een voordeel
vö» enkele honderden guldens
met zich meebrengt. Hieruit
blijkt, volgens Van der Ven,
dat het uitgangspunt om de
loongrens te hanteren in strijd
is met de gedachte van beta
ling naar draagkracht.
Prikkels
De voorgestelde AWZ houdt
het midden tussen de bestaan
de regelingen die zouden moe
ten worden opgeheven. - De
premie is gedeeltelijk inko
mensafhankelijk en gedeelte
lijk een vast bedrag per verze
kerde. Hiernaast kunnen vrij
willig aanvullende verzekerin
gen worden afgesloten. De uit
voering van de AWZ zou moe
ten geschieden door de huidige
ziekenfondsen en particuliere
verzekeraars op grond van
door de overheid vastgestelde
regels. Deze zijn financieel
zelfstandig en zullen in de
ogen van de promovendus
concurreren om de gunst van
de verzekerden te verwerven.
Volgens Van der Ven leidt dit
tot „kostenverlagende prik
kels". Hij suggereert dat een
verzekeringsvorm, waarbij de
verzekerde zelf als deel van
het eigen risico een gedeelte
van de kosten op zich moet
nemen, aanspoort om goedko
pe en doelmatige ziekenhuizen
op te zoeken. Hierdoor ont
staat voor ziekenhuisdirecties
en medische specialisten een
aansporing tot kostenbeheer
sing ""en doelmatigheid.
Zeepbalkstoeien.
LEIDERDORP Winkelhof Leiderdorp organiseert zaterdag
16 juni een voorronde in het kader van het nationaal kampioen
schap zeepbalkstoeien in Leiderdorp. Iedereen kan meedoen aan
dit aan Zeskamp ontleende waterspektakel.
Op het plein van Winkelhof wordt een groot waterbassin neer
gezet. Daarboven wordt een met zeep ingesmeerde balk opge
hangen, waarop de deelnemers zo lans mogelijk moeten zien te
blijven zitten. De kans om van de balk af te vallen en in het
water terecht te komen is vrij groot, dus het is raadzaam om
extra kleding mee te nemen. Er wordt gestreden in vijf catego
rieën naar leeftijd. Wie erin slaagt lang op de balk te blijven
maakt kans zich te classificeren voor de finale zeepbalkstoeien,
die op zondag 9 september in De Efteling wordt gehouden.
Sylvia van Asten zal het waterspektakel presenteren. Om 11.00
uur gaat de jeugd van 7 tot 9 jaar in de slag, om 12.00 uur de
jeugd van 10 tot 12 jaar, om 13.30 uur de jeugd van 13 tot 15 jaar.
De heren komen om 14.30 uur aan bod, de dames om 15.15 uur.
Deelname is gratis. Aanmelden kan van tevoren bij alle winkels
op de buitengalerij van Winkelhof en op zaterdag 16 juni bij de
wedstrijdleiding. Ter afwisseling van het vochtige gebeuren zal
het komische duo Marwi Dibro optreden. Verder worden er
blotmen en posters uitgedeeld.
Nieuwe deken
Bollenstreek
NOORD WIJK ROTTERDAM
Pastoor J.G.J. Straathof (47)
van de parochie Maria ter Zee
in Noordwijk aan Zee, is door
mgr. R.Ph. Bar, bisschap van
Rotterdam, benoemd tot deken
van het dekenaat Bollen
streek.
De benoeming is tot stand ge
komen na een verkiezingspro
cedure in het dekenaat. Zij
geldt voor een periode van zes
jaar en zij is 1 juni ingegaan.
Deken Straathof volgt deken
J.B.M. Schoonebeek op, die
wegens het bereiken van het
emeritaat, op 1 juni eervol ont
slag kreeg.
Deken Straathof zal zijn nieu
we functie blijven combineren
met de functie van pastoor in
Noordwijk aan Zee. Emeritus
deken Schoonebeek was sinds
1975 deken van het dekenaat
Bollenstreek. Hij combineerde
deze functie met die van assis
tent in de parochie van de H.
Jozef in Noordwijkerhout.
Ook daarvan is hij eervol ont
slagen.
VALKENBURG Geboren:
Tamara, dr. v. F.J. van Sinde-
ren en J M L. Koster; Roy
Vincent Richard, zn. v. E.H.
Strik en J.H. van de Kreeke;
Maartje Arenda Cornelia, dr.
v. C. van der Bent en A.
Krijgsman; Johannes Frede-
rik, zn. v. L.C. Schouls en C.J.
Cats; Marie Louise Johanna,
dr. v. C. Blokland en M.H.A.
Verschoor. Gehuwd: T.C.
Weideman en K.E.M van Rijs-
sel; W.P. van der Plas en J.M.
Visscher, E.J. Zorn en M
Zwaansdijk; P. de Wit en T
