ïïTl
/TAFEL
Stirlingmotor belangrijk
voor Westlandse tuinders
KRO-tv en -radio
luiden pausbezoek in
met het „Onze Vader"
£ddóc<3omotit
Mgr. Bluyssen bij
afscheid: bewaar de
eenheid in de kerk
ENERGIEZUINIG EN MILIEUVRIENDELIJK
Vrolijkheid rond kunst
weer
ACHTERGROND
CeidócSommit
WOENSDAG 30 MEI 1984 PAGINA 2
Uit de aangekondigde komst
in mei volgend jaar van de
paus naar ons land en de Be
nelux put de KRO de impuls
tot een reeks programma's op
radio en tv ter bezinning op
dit bezoek. Als thematische
leidraad hiervoor werd geko
zen het „Onze Vader", het
gebed dat een vaste plaats
heeft in de liturgie, dat ook
door protestantse christenen
wordt gebeden, waarmee de
oecumene wordt gediend, en
omdat het is voortgekomen
uit de joodse religieuze tradi
tie. In dit gebed ligt de ver
kondiging van Jezus in een
notedop samengevat.
Het gaat om vier projecten,
die multimediaal vorm krij
gen, dat wil zeggen, dat deze
zowel op de tv worden uitge
zonden als op de radio en dat
de teksten ook in boek en
leermateriaal worden ver
werkt en verkrijgbaar zijn.
Hiervoor zijn intussen ook de
scholen ingeschakeld. De
reeksen uitzendingen starten
in oktober en duren voort tot
lang na het bezoek van de
paus.
Deze projecten staan geheel
los van de uitzendingen ge
wijd aan de verslaggeving
van het bezoek en het volgen
van de daarmee samenhan
gende actualiteit. Momenteel
wordt al met de BRT over
legd om tot gezamenlijkheid
te komen en wordt bij andere
landen, ook buiten Europa,
geïnformeerd naar de inte
resse en mogelijkheden voor
doorstraling.
Onder de titel „Uw konink
rijk kome" worden in zeven
tv-uitzendingen de zeven be
den van het „Onze Vader"
ontvouwd en besproken,
waarop de radio aansluit in
52 uitzendingen, waarin vo
gels van diverse pluimage i
woord
het
Kritiek op
„Onze Vader"
De KRO kwam tot het
thema „Onze Vader" voor
een reeks uitzendingen
rond het pausbezoek in
overleg met Rome. Daarop
volgde de kritische vraag
of tot deze keus was beslo
ten om het bidden tot God
hiermee te stimuleren dan
wel om in de Ned. Kerk
provincie het woord van
de paus (II Papa-Heilige
Vader) weer zwaarder te
laten wegen.
De KRO liet weten in ei
gen zelfstandigheid en
verantwoordelijkheid deze
advieskeus uit Rome te
hebben overgenomen.
Valse inzameling voor bezoek paus
Het bisdom Rotterdam heeft een valse brief onderschept,
waarin parochianen wordt opgeroepen geld te storten in ver
band met het bezoek van de paus aan Nederland. De brief is
ondertekend door monseigneur J. M. A. O. L. van Daalen, se
cretaris-penningmeester van de stichting „Bezoek van Zijne
Heiligheid Paus Johannes Paulus II aan Nederland". Van
Daalen noch het in de brief genoemde gironummer zijn bij
het bisdom bekend.
Een geadresseerde die de zaak niet vertrouwde is met de
brief naar het bisdom gegaan, dat op zijn beurt de politie
heeft ingeschakeld. Volgens een woordvoerder van het bis
dom wordt in de brief vermeld, dat de stichting door het bis
dom in het leven is geroepen. Er wordt naar gestreefd hon
derd miljoen gulden op de girorekening binnen te krijgen,
waarvan een groot deel bestemd zou zijn voor derde wereld
landen. Mensen die geld storten komen in aanmerking voor
gratis toegangskaarten voor het bezoek van de paus, zo staat
in de valse brief.
Zo mogelijk nog een breder
publiek wordt bereikt met
het project „Uit de grond van
mijn hart", waarin de God
van Israël, de Vader van Je
zus" tot onderwerp van ge
sprek wordt gemaakt, meer
toegespitst op de wijze van
beleving van het persoonlijk
geloof. In deze uitzendingen
zullen gesprekken worden
weergegeven tussen hiervoor
naar de studio gehaalde ge
zinnen. Pater dr. Jan Nieu-
wenhuis op koos hiervoor uit
families, die een duidelijk be
reidheid tot praten hierover
aan de dag leggen. Deze ge
sprekken worden gepresen
teerd door Maartje van Wee
gen en begeleid door Piet
Hoogeveen, die werkzaam is
voor de stichting Leerhuis en
Liturgie. De deskundigen
doen niet altijd de meest op
vallende uitspraken. Van een
jonge jongen kwam bijv. de
opmerking, dat hij toch na
lang nadenken een verschil
ziet tussen een man als Mar
tin Luther King en Jezus.
Luther King ging de mensen
voor. Jezus ging hen voor en
liep hen tegelijk achterna,
God laat je niet los. Weer een
andere jongen zei in „God de
Vader" ook de aanwezigheid
van de moeder te voelen.
Dit praatproject krijgt een
Leerhuis-karakter. Het be
grip Leerhuis is ontleend aan
Pater dr. Jan Nieuwenhuis op
bereidde de Leerhuisge-
sprekken voor.
het jodendom, dat van de
oudste tijden af deze vorm
voor geloofsverdieping en -
verkondiging koos. In het
Leerhuis weegt het levende
woord zwaarder dan de uit
gewerkte interpretaties van
de Schrift.
De twee andere projecten be
helzen een schoolradioreeks
over bidden en een aantal ra
dio-uitzendingen over het li
turgisch gebruik van het
„Onze Vader".
Begin juni gaat de paus naar
Zwitserland, waar hij in Ge-
nève de Wereldraad van
Kerken bezoekt. In verband
hiermee zendt KRO-tv ko
mende zondag (Ned. I, 22.45
uur) een documentaire uit,
die „Veel liefs uit Rome en
Genève" heet en waarin de
Amsterdamse VU-hoogleraar
theologie Harry Kuitert zijn
commentaar op het paus
schap geeft. Zeer opmerkelijk
commentaar uit zijn mond:
„Een prachtig
k. wereldkerk me
aan het hoofd. Ik z<
tholiek willen zijn, m
zonder de paus".
TON OLIEMULLER
de paus
i wel ka-
ïaar dan
Pater Mathijsen nieuwe
abt van abdij van Egmond
De monniken van de benedictijnenabdij St.-Adelbert te Egmond
hebben gisteren hun prior, pater drs. Gerard Mathijsen osb, ge
kozen tot abt. Hij is de 41e abt van Egmond en de vierde sinds in
1950 het klooster, dat in 1935 door de benedictijnen van Ooster
hout werd hersteld, weer tot abdij verheven werd.
Nadat de abdij in 1981 voor de tweede maal binnen korte tijd
haar abt verloren had, gaven de monniken de voorkeur aan een
voorlopig bestuur "onder een prior administrator. Pater Mathij
sen werd toen in die functie aangesteld.
De nieuwe abt werd in 1937 te Weert geboren. In 1958 sloot hij
zich aan bij de orde der benedictijnen te Oosterhout. Na zijn
theologische vorming specialiseerde hij zich te Rome in de theo
logie van het christelijk oosten. Hij is secretaris van de „Samen
werking voor theologische vorming van Trappisten en Benedic
tijnen in Vlaanderen en Nederland".
De scheidende bisschop van Den Bosch, mgr. J. Bluyssen, heeft
een dringende oproep gedaan om de eenheid in de katholieke
kerk van Nederland te bewaren. De huidige polarisatie in de
kerk ondermijnt deze eenheid. Hij zei dit gisteren tijdens de
eucharistieviering in de Sint Jan in Den Bosch, tijdens welke
hij afscheid nam van zijn priesters, pastorale werk(st)ers, (dis
tricts) katecheten en religieuzen. Zaterdag neemt hij afscheid
van de geloofsgemeenschap.
De 58-jarige bisschop, die eind vorig jaar om gezondheidsrede
nen ontslag uit zijn functie vroeg, zei dat die beslissing veel
pijn had gedaan, vooral vanwege de vraag hoe het nu verder
moet met zijn medewerkers. Hij noemde hun antwoord, dat ze
op de uitgestippelde weg willen doorgaan, een bemoediging.
Met name van de pastoraal werkenden wordt tegenwoordig
veel geëist.
De situatie in de kerk kent niet meer het élan van de jaren
zestig, aldus Bluyssen. Een periode van crises en duisternis in
de kerk kan echter ook een uitdaging betekenen om voor de
kerk op de bres te gaan staan. Velen doen dat, hoewel vele
anderen boos, teleurgesteld of gelaten hun vertrouwen in de
kerk hebben verloren.
Als een „geestelijk testament" had de bisschop wensen voor de
kerkgemeenschap in zijn bisdom: dat de kerk bezorgd blijft
voor de eenvoudige mensen, voor het uitdragen door de kerk
van Jezus' boodschap, voor het zo goed mogelijk functioneren
van haar voorgangers en ook, dat zij ijvert voor de toeneming
van het aantal priesters en pastorale werkers.
Hij pleitte ervoor om „de mensen van de massa, eenvoudige,
spontaan levende, volkse mensen, voor een groot deel niet zo
kerks", niet af te schrijven via discussies over keuze-kerk of
volks-kerk. We moeten onze verkondiging als kerkelijke ver
tegenwoordigers niet alleen afstemmen op het meer denkende
deel van de bevolking, op hen die meer afgaan óp hun ver
stand dan gevoel, aldus mgr. Bluyssen.
Tijdens zijn tocht van de Sint-Jan naar het Casino waar een af
scheidsbijeenkomst was belegd werd mgr. Bluijssen begeleid
door de gilden, waarvan de vendelzwaaiers hem hun oude eer
bewijzen brachten.
Viskoekjes met
geglaceerde
worteltjes en dille-
aardappelen
karnemelkgru wel
met aardbeien
Dit menu is voor vrijdagr;
het menu voor Hemel
vaartsdag werd gisteren
gepubliceerd).
Voor twee personen hebt u
nodig: 250 g gefileerde ka
beljauw, zout, laurierblad,
250 g aardappelen, 1 klein
ei, peper, uitje of sjalot, pe
terselie, paneermeel, circa
30 g margarine;
500 g worteltjes, halve ci
troen, suiker, zout, 2 lepels
water, 10 g margarine, pe
terselie;
circa Vi kg aardappelen,
zout, dille (of peterselie),
10 g margarine;
200 g aardbeien, suiker
naar smaak liter kar
nemelk, 4 beschuiten
basterdsuiker.
Kook de vis in circa tien mi
nuten gaar in weinig water
met zout en laurierblad.
Kook de aardappelen gaar en
prak ze warm fijn. Meng vis,
aardappelen, ei, kleingesne
den ui of sjalot en fijnge
knipte peterselie. Voeg naar
smaak zout en peper toe en
vorm van de massa zes platte
koekjes. Haal de viskoekjes
door paneermeel, leg ze een
uur koel weg en bak ze kort
voor de maaltijd niet al te
vlug bruin en warm.
Kook de worteltjes in twintig
minuten gaar met citroensap,
suiker, zout, het weinige wa
ter en de margarine. Contro
leer wel af en toe of er nog
iets vocht in de pan is. Warm
de gaar gekookte en afgego
ten aardappelen nog even
door met fijngeknipte dille
en margarine.
Snijd de aardbeien in plakjes
en zet ze een uurtje met sui
ker weg. Meng dan ook vast
de karnemelk met de fijnge
maakte beschuiten. Schep
het karnemelkmengsel op
bordjes en leg er de aardbei
en midden op. Geef er apart
nog wat basterdsuiker bij.
JEANNE
DEN HAAG/EINDHO
VEN In 1812 werd er
een hete luchtmotor uit
gevonden door de Schotse
dominee Robert Stir
ling. De stirlingmotor. Mi
lieu-vriendelijk en veel
minder dorstig dan de ge
wone benzine- of diesel
motoren. En desnoods kan
je hem ook op slaolie laten
lopen. Een paar keer
werd hij bijna op de
markt gebracht. Bijna,
want steeds kwam er iets
tussen. Het Philips-con
cern is er mee bezig ge
weest en stopte er 100
miljoen gulden in, maar
het onderzoek werd uit
eindelijk op een laag pitje
gezet. Maar nu, 170 jaar na
de ontdekking van het
principe van de stirling
motor, is het dan toch
echt zover.
In de Verenigde Staten en in
ons land wordt de stirlingmo
tor binnenkort in produktie
genomen. Niet door Philips,
maar door dr.ir. Roelf Meijer,
die lange tijd aan de vervol
making van de stirlingmotor
werkte en door een Neder
lands bedrijf, Stirling Motors
Europe. Philips heeft er toch
iets mee te maken, in de per
soon van dr.ir. Frits Philips,
oud-president directeur van
het concern, die in Nederland
als stuwende kracht optrad.
„De stirlingmotor is een passie
van me, en over drie jaar zal
iedereen weten
hij eens.
Philips en Van Erp (rechts): „De stirlingmotor kan de Westlandse tuinder veel brandstof besparen bij verwarming van zijn kassen".
ineen
Het *is, aldus de Hagenaar
F.J.M. van Erp, directeur van
,<ie gisteren opgerichte Neder
landse bedrijf Stirling Motors
Europe, een motor met veel
toepassingsmogelijkheden. En
niet in de laatste plaats belang-
Yijk voor de tuinbouwers in
het Westland, die zich blauw
betalen aan de verwarming
van hun kassen. Want de mo
tor kan, met een brandstofbe
sparing van 20-40 procent,
(Van Erp) gebruikt worden
voor de kasverwarming.
Dr.ir. Frits Philips, oud presi
dent-directeur van Philips,
zegt dat de energiebesparing
wel 40 procent kan bedragen,
terwijl dr.ir. Roelf Meijer, die
de motor gemoderniseerd
heeft, een besparing tot 50 pro
cent mogelijk acht. Zonder de
inspanningen van deze twee
mensen was de produktie van
de stirlingmotor overigens niet
van de grond gekomen.
Adviseur
Meijer, inmiddels ook gepen
sioneerd, is in de Verenigde
Staten bezig met Stirling
Thermal Motors, en hij werkt
nauw samen met het bedrijf
van Van Erp. Frits Philips wil
Het Project niet „belasten",
wil niet dat de mensen zeggen:
Dit is het project van een oude
(78 jaar) man. Maar als advi
seur is hij op de achtergrond
nog wel degelijk aanwezig.
De motor kan, aldus werktuig
bouwkundige Van Erp, ook
voor het voortdrijven van ple
ziervaartuigen benut worden.
En verder voor militair ge
bruik, voor het verwarmen
van grote gebouwen, voor het
opwekken van elektriciteit en
vooral ook in combinatie met
zonne-energie. Het is niet on
mogelijk dat hij ooit nog eens
in auto's gebruikt gaat worden,
al is dat nu nog niet actueel.
Fietsende motor
Hoe werkt de motor Vaste,
vloeibare of gasvormige
brandstoffen worden buiten de
motor verbrand. Die warmte
stop je dan in de motor, waar
bij een „heat-pipe" (warmte-
pijp) die warmte 10.000 keer
beter geleidt dan zilver, voor
de overbrenging zorgt. De
(warme) lucht gaat uitzetten
en daardoor treden de zuigers
in werking. „De motor gaat
fietsen", zo stelt Van Erp.
De verbranding van de brand
stoffen bij de stirlingmotor is
veel vollediger dan bij de tra
ditionele motor, omdat het om
een continu proces gaat en niet
schoksgewijs, zoals anders het
geval is. Daardoor levert de
motor meer rendement en
minder vervuiling. Daarnaast
is hij ook nog geluidsarm, tril-
lingvrij en is er minder onder
houd nodig.
Het is de bedoeling dat de eer
ste motoren in 1986 op de
markt komen. Dat zijn er dan
nog maar 200. In 1990 moet de
produktie 10.000 motoren (die
globaal 15.000 gulden kosten)
bedragen. De Nederlandse fa
briek biedt aan 300 mensen
een baan. De omzet wordt
voor 1990 geschat op 150 mil
joen gulden, waarbij 70 pro
cent door export wordt ver
kregen.
Bij het ministerie van econo
mische zaken is een verzoek
voor een financiële bijdrage
ingediend, „om een snelle start
van de onderneming mogelijk
te maken". „Tenslotte is wat
wij doen innovatie (technische
vernieuwing) van de hoogste
orde", aldus (toch weer) Frits
Philips.
MARTIN VOORN
Er is reden tot gepaste vreugde voor kunstminnend Neder- <j
land, want minister Brinkman heeft meegedeeld, dat er ko- o>
mend jaar niet zal worden bezuinigd op het cultuurbudget d
van het ministerie van welzijn, volksgezondheid en cultuur.
Hij zei dat in het Overijsselse Diepenheim bij de opening van
een beeldenroute van 35 beelden van 23 kunstenaars, een tc
particulier initiatief dat vorig jaar 30.000 bezoekers trok en p;
door de minister terecht werd geroemd. te
KUNSTENAARS die aangewezen zijn op de Beeldende
Kunstenaars Regeling (BKR) kunnen aan de mededeling van
minister Brinkman evenwel geen vreugde ontlenen, want zijj—
vallen niet onder het ministerie van WVC, maar onder Soci
ale Zaken. Binnen het Kabinet wordt er op dit moment wel
over gedacht de behartiging van hun belangen over te heve- j
len naar Cultuur, maar hoe voor de hand liggend dat ook zou
zijn, het zal nog wel een tijdje duren voor een besluit valt.
ToEN onlangs in de VS een tv-documentaire werd uitge
zonden die een nogal vertekend beeld gaf van de sociale
voorzieningen in ons land, vormde de Beeldende Kunste
naars Regeling een van de gefilmde lachertjes. Ook in eigen
land is deze regeling al te dikwijls het onderwerp geweest
van meestal weinig geslaagde grappen.
KUNSTSCHILDERS en andere beeldende kunstenaars die
onvoldoende eigen inkomen hebben, kunnen volgens deT
BKR-regeling hun werk aan de overheid verkopen. DaU
werk ziet men dan later terug in openbare gebouwen waar
ze, al dan niet gewaardeerd door ambtenaren en trendvol-P
gers, de wanden sieren. Dikwijls liggen ze echter ook in be
dompte kelders ten onder te gaan aan de knagende tand des^
tijds.
N
De BKR mag dan bij sommigen alleen maar op de lachspie-C(
ren werken, er zijn wel degelijk ook argumenten om de rege-y
ling te verdedigen. Dit voorjaar waren er 3321 kunstenaars-^
ons land die van de BKR gebruik maakten: geen aantal^
i van achterover te vallen. Om noodzakelijke bezuinigin-j,
gen te kunnen bewerkstelligen wil men dat aantal nu hal-w
veren. Dat wil men doen door in de komende jaren alleen?,
een uitkering te geven aan hen, die toch een zeker inkomenp
hebben uit hun beroep, bijvoorbeeld door een docentschap of
door de verkoop van een deel van het eigen werk. Staatsse-C
cretaris De Graaf van Sociale Zaken heeft eind vorige week_
de gemeentebesturen strenge richtlijnen verstrekt die daar
voor gelden. Het is te hopen, dat men er door die maatregel
in slaagt de serieuzere, tevens veel belovende kunstenaars
een steuntje in de rug te geven.
Er liggen inderdaad nogal wat kunstwerken in kelders, on-i
der meer als gevolg van het feit dat volgens de oude regelingD
het rijk er 95 procent van verwierf, maar geen apparaat hadfT
om ze over het land te verspreiden. In de verschillende pro-O
vincies had men daar geen enkele moeite mee: er zijn genoegG
gegadigden en men verwacht dat die nog in aantal zullenj
groeien. Door op deze manier kunstwerken aan te kopenj
hoopt men een betere markt voor de kunstenaar te bewerJc-l/
stelligen. fr
De vraag is echter of de wens daarbij wellicht de vader vargl
de gedachte is. Zou beeldende kunst alleen een kwestie vara
vraag en aanbod zijn, dan is er zeker in een land als het onzi
weinig bloei te verwachten. Omvangrijke particuliere initia
tieven als in Diepenheim zijn een zeldzaamheid. Met hel
wegvallen van de particuliere kunstbegunstiger is het hele
maal niet zo dwaas dat de overheid op haar manier een beet
je meewerkt. Eens werd Karei Appel weggehoond met een
schildering in een Amsterdamse overheidskantine. De schil
dering werd overgekalkt, maar wie daar verantwoordelijk
voor is geweest zal het er later, toen Appel inmiddels be
roemd was geworden, nog wel eens moeilijk mee hebben ge
had.
Af en toe zon
DE BILT Het
beter. Er komt af
en de temperatuur wordt om
streeks 17 graden, de kans op
neerslag is vrij klein. We ra
ken langzaam uit de invloedss
feer van een Duits lagedruk
gebied, dat zich tot grote hoog
te in de atmosfeer uitstrekt.
Van het westen uit komt een
hogedruk uitloper naderbij.
Deze is welis\yaar zwak en
schijnt geen lang leven be
schoren te zijn, maar hij slaagt
er zeer waarschijnlijk wel in
om het westen en midden van
het land droog te houden.
Langs de grens met Duitsland
kan een bui vallen. De wind is
zwak tot matig uit uiteenlo
pende richtingen: aan de Hol
landse en Zeeuwse kust over
wegend uit westelijke richting.
Daardoor kan de temperatuur
vlak bij zee nog tegenvallen.
In de nacht is opnieuw misl
mogelijk, de minimumtempe
ratuur wordt ongeveer 9 gra
den. De oceaan vertoont een
toenemende depressie-activi
teit. Lagedrukgebieden koer-»
sen naar de Britse eilanden erf
zullen het weer tijdens he(
wordt weekeinde bij ons een onbe
stendig karakter geven.
Weerrapporten van va
WMr
Amsterdam motreg.
De Bilt motreg.
Helder regen0
imMe*eM^n 00Na#r-!
temp temp etag 1
I ihïS
:openhagen zw.bew. 21
onbew. 15 6 0.1
Chinezen willen
Hollandse koeien
en Kentucky-kip
PEKING De missie van
staatssecretaris Bolkestein
(buitenlandse handel) naar
China heeft toch nog een con
crete order opgeleverd. Vlak
voor zijn vertrek naar Neder
land heeft de Chinese minister
van Landbouw Xiang Chon-
gyang een contract getekend
voor de levering van 400
melkkoeien en kunstmest aan
China. Bij welk bedrijf de or
der wordt geplaatst is nog niet
bekend.
China blijkt overigens ook in
teresse te hebben in gebraden
kip volgens het recept van
Kentucky Fried Chicken. Ver
tegenwoordigers van R. Rey
nolds Tobacco Int. die gisteren
in Peking een contract voor de
verkoop van sigaretten in Chi
na ondertekenden, hoorden tot
hun verbazing dat de Chinese
autoriteiten belangstelling
hebben voor de Kentucky-kip.
Kentucky Fried Chicken co. is
een dochteronderneming van
Reynolds.
Weekpuzzel
In het zaterdag jongstle
den geplaatste cryptogran
van dr. Pluizer is abusie
velijk de omschrijving b:
vraag 33 horizontaal ge
deeltelijk weggevallen. D
volledige omschrijvin
luidt: „Is kunstlicht niet
aanvaardbaar alternatie
hiervoor? (9). Oplossinge
van weekpuzzel 20 moete
uiterlijk vrijdagmorge
aanstaande bij ons binne
zijn.
