Olympische Spelen
al decennia onderwerp
van politiek gekrakeel
Eef Kamerbeek denkt nog steeds olympisch
'TA^fe
V--l'l :- Is 'i
ZATERDAG 19 MEI 1984
HAAG Hoewel Juan
Jihio Samaranch kan wor-
;erekend tot de categorie
beterlijke optimisten
de IOC-baas met het wat
ide gezicht deze week
in feite de handdoek in
g gegooid. Nadat op zijn
k in de richting van
ou om op het Rode Plein
leJde tafel te gaan zitten
voor het Internationaal
j'-jjópisch Comité levensgrote
kernen rond de Russische
ilding voor Los Angeles te
•ken geen enkel gehoor
gegeven, verklaarde de
ide Spanjaard dat hem
!7i wegen meer open staan
eil,Los Angeles" te redden,
ee Samaranch wel erg
kkelijk moest terugko
op een eerdere, nogal
lente uitspraak over de
lische beweging. „Na de
:ot van Moskou kwam de
►ische beweging sterker
•rschijn dan ooit tevo-
verklaarde Samaranch
iSfloop van het congres in
i-Baden in 1981.
Iels weet de Spanjaard wel
iOok hij zal tot het besef moe-
gekomen, dat het failliet
Olympische Spelen zeer na-
Niet voor niets herinnerde
nch er eerder deze week tij
de conferentie van sportmi-
in La Valetta op Malta aan,
liswaar in Baden-Baden was
•n dat het voorstel om de
voortaan op één plaats (het
"!kse Olyrripia) te houden was
jjwézen, maar dat er bij het vol-
e IOC-congres maar weer eens
moest worden gesproken. Een
wanhoop ingegeven medede-
van de IOC-baas, die eerder
dapper had verklaard dat elk
de mogelijkheid moest hebben
«'het evenement te organiseren,
zijn deze week gedane sug-
bm de Spelen voortaan toe te
tn aan een natie, die niet is
tnden aan een machtsblok ook
ivloeide uit desperate pogingen
/an de olympische beweging
te redden wat er te redden
et wat in dit verband te denken
bijvoorbeeld de Spelen van
Weliswaar viel dat evene-
•in de laatste jaren van de
oorlog tussen Oost en West,
plaats van handeling was
het als neutraal aan te merken
^jralië (Melbourne). Maar ook
^4ditie van de Olympiade werd
)ffen door een politieke boycot,
t de Sovjet-Unie Hongarije
'binnengevallen. Dat was niet
rste en zoals later is gebleken
liét de laatste keer dat de Spe-
S<Verden beïnvloed door interna-
^le politieke stroomversnellin-
dèrïmeur van politieke inmen-
djhad Londen in 1908. Toen wil-
dïiriland, dat in die tijd nog be-
°<jde tot het Russische tsarenrijk,
>re Engelse hoofdstad de eigen
pjnale vlag laten hijsen. Het
etj dat zich toen nog kon koeste-
lin een vrijwel probleemloos
agen van de olympische ge-
1 weigerde de Finse vlag,
de Finnen besloten dan
maar zonder nationaal symbool aan
die Spelen deel te nemen.
In 1936 werden de Olympische
Spelen voor het eerst in de historie
aangewend om een politieke ideo
logie internationaal te ondersteu
nen. Het Hitler-regime, toen nog
door weinigen aangezien voor wat
later een barbaars bewind zou wor
den, deed Berlijn in dat jaar uit
groeien tot een zeker voor die tijd
ongeëvenaarde propaganda-machi-
nerie, waarbij zelfs enige deelne
mende zwarte atleten al werden
geconfronteerd met uitwassen die
enkele jaren later een gruwel over
Europa zouden brengen.
Het hierboven al genoemde Mel
bourne leverde de primeur op van
de eerste, nog gering in omvang
zijnde, politieke boycot. Nederland,
Spanje en Zwitserland demon
streerden hun afkeuring van de
Russische inval in Hongarije, maar
kregen geen steun uit de rest van
de wereld. Er bleven overigens in
Melbourne om politieke redenen
meer naties weg. China verscheen
niet, omdat Taiwan onder eigen
vlag mocht aantreden en Egypte
was absent, omdat het land was
verwikkeld in de Suez-crisis.
Redeliik rustig
Tokio in 1964 verliep, zeker afgezet
tegen wat "Zich later nog aan inci
denten in de olympische beweging
zou 'voordoen, redelijk rustig. Hoe
wel Indonesië door het IOC werd
uitgesloten van deelneming, omdat
dat land twee jaar eerder om poli
tieke redenen Taiwan en Israël had
gemeden bij het organiseren van de
Aziatische Spelen. Indonesië wilde
vervolgens, net als waarop een
aantal Los Angeles boycottende
landen nu het oog heeft gericht, al
ternatieve spelen van de grond
krijgen. Die flopten, omdat het IOC
dreigde de deelnemers aan dit eve
nement te schorsen voor Tokio. Die
manoeuvre zal het IOC ditmaal in
relatie tot Los Angeles niet maken,
want elke poging in die richting zal
de dreigende scheuring in de olym
pische wereld alleen maar ernstiger
maken en het definitieve einde van
de Spelen slechts sneller dichterbij
brengen.
Dodelijke confrontatie
Mexico Stad leverde in 1968 geen
internationale politieke problemen
op, maar fungeerde wel als eerste
olympische podium voor openbaar
making van allerlei nationale pro
blemen. Allereerst- werd het oog
van de wereld gericht op grote in
terne moeilijkheden in Mexico zelf.
Studenten en arbeiders ageerden zo
sterk tegen de hele olympische ex
peditie, die was voortgevloeid uit
een prestige-object van de toenma
lige Mexicaanse president, dat het
tot grote onlusten kwam. Waarbij
dodelijke confrontaties ontstonden
tussen leger en demonstranten: bij
na driehonderd doden en meer dan
duizend gewonden op de dag voor
de opening van de Spelen. Dat
stond een voor de buitenwereld ge
slaagd evenement echter niet in de
weg Hoewel de beide Amerikaanse
atleten Smith en Carlos hun naam
voor eeuwig in de olympische an
nalen deden opnemen door bij de
huldiging het black-powergebaar te
maken, tegen de rassendiscrimina
tie in de Verenigde Staten.
Palestijnse aanslag
Vers in het geheugen ligt nog de
Palestijnse aanslag in het olym
pisch dorp van Miinchen in 1972.
Twaalf Israëlische atleten kwamen
om bij die brute para-actie, die eens
te meer aantoonde dat het in die ja
ren door menig IOC-official aange
hangen ideaal „politiek en sport
hebben niets met elkaar te maken"
steeds meer aan inflatie onderhevig
was geworden en eigenlijk na
München wel definitief kon wor
den opgeborgen. Zeker, nadat Rho-
desië bij die Olympiade in Beieren
onder internationale druk was uit
gesloten van deelneming, omdat
anders alle andere Afrikaanse lan
den zouden zijn weggebleven.
Zo ver kwam het wel in Montreal
in 1976. De Spelen daar, na het
drama van München niet alleen
uitgegroeid tot het best en scherpst
beveiligde en mede daardoor duur
ste sportevenement uit de historie,
ontbeerden wél de Afrikaanse lan
den. Deze hadden, gebaseerd op
hun succes van vier jaar eerder ten
opzichte van Rhodesië vooraf om
uitsluiting van Nieuw-Zeeland ge
vraagd, omdat dit land een rugby-
tour door Zuid-Afrika had ge
maakt. Het IOC besloot dat Nieuw-
Zeeland in Montreal mocht blijven,
waarop 24 Afrikaanse landen ver
stek lieten gaan.
Dieptepunt
Moskou leverde in 1980 de tot dus
ver als dieptepunt in de olympische
beweging beschouwde absentie van
vooral Amerika, Canada en West-
Duitsland op, alsmede die van een
aantal kleinere landen. Aanleiding
was de Russische inval in Afgha
nistan, waarop de toenmalige Ame
rikaanse president Carter besloot
tot een boycot. Die nog werd ge
volgd door onder meer Japan en
China. In veel Europese landen
mochten de sportbonden beslissen
of ze naar Moskou zouden gaan of
niet. Een groot aantal landen nam
in de Russische hoofdstad demon
stratief niet deel aan de openings-
en de sluitingsceremonie.
In Los Angeles 1984 is er, maar dat
is intussen geen uitzondering meer,
opnieuw sprake van een door de
politiek beïnvloede aflevering van
de Olympische Spelen. Naar ver
wachting van de inmiddels erg
somber geworden Samaranch zul
len in Los Angeles veertig van de
140 aangesloten landen ontbreken.
Het is de vraag hoe lang het duurt
en hoeveel landen er voortaan af
wezig moeten zijn om de IOC-he-
ren zo ver te krijgen dat ze beslui
ten de Spelen als instituut maar op
te heffen.
FRANK WERKMAN
De Russische sportminister Gramov
verklaarde nog maar enige weken
geleden dat de Sovjet-Unie gewoon
in Los Angeles zou aantreden. Die
mededeling werd vorige week ge
volgd door de aankondiging van de
boycot.
Een ontmoeting tussen IOC en de Sovjet-Unie In gelukkiger tijden. Voorzit
ter Samaranch (links) drukt de Russische minister Tichonov de hand. Dit
gebeurde in 1981. Inmiddels is de relatie nogal bekoeld.
IÉ
Voorzitter Samaranch van het IOC
moest zijn optimistische opmerking
van 1981 over de weer versterkte
olympische band na het congres in
Baden-Baden inslikken.
ierbeek: „Triest is dat het
over de ruggen van de spor
tte gebeurt".
WAALRE In een korte televi-
sieflits was Eef Kamerbeek deze
week weer even in beeld als lid
van de Nederlandse equipe die in
1956 per vliegtuig naar Melbourne
vertrok. „Ik heb mezelf inderdaad
even gezien", vertelt de legendari
sche atleet in zijn Brabantse woon
plaats Waalre. „Toen we er tien da
gen zaten, kwam er een groot tele
gram van het Nederlands Olym
pisch Comité met de mededeling
dat Nederland vanwege de Russi
sche inval in Hongarije niet zou
deelnemen aan de Spelen. Het was
een enorme klap. Daar heb je dan
jaren voor getraind. En je kunt je
het ook niet voorstellen als je aan
de andere kant van de wereld zit.
Nu zijn relletjes aan de orde van de
dag, toen nog niet".
„Toen waren het echter nog de
olympische comités die zoiets beslo
ten, nu zijn het regeringen die erop
knallen. En dat vind ik heel jam
mer. Ook triest is, dat het altijd
over de ruggen van de sporters ge
beurt. Hun wordt niets gevraagd.
Met zo'n boycot heeft Nederland
vooropgelopen. Toch stonden de
Hongaren in Melbourne gewoon sa
men met de Russen op het schavot
je. Alle officials van het NOC die
over de boycot hadden beslist zijn
daar later dan ook van teruggeko
men. Toen ik ze beter leerde ken
nen, werd ook toegegeven dat het
een emotionele beslissing was ge
weest".
Eind 1980 voerde het NOC met een
aantal mensen gesprekken over de
opvolging van Bram Leeuwenhoek
als chef de mission van de olympi
sche ploeg. Ook Eef Kamerbeek
maakte een kans. „Ik had zeker
geen nee gezegd. Met mijn werkge
ver Philips had ik al geregeld dat
ik er tijd voor vrij zou kunnen ma
ken. Maar er waren meer kandida
ten en kennelijk ook een geschikte
re". Mocht een dergelijke functie in
de toekomst weer vacant worden,
dan lijkt Eef Kamerbeek opnieuw
kandidaat. Ongeschikt of onwel
willend is hij zeker niet. „Ik heb
veel Olympische Spelen meege
maakt, ken de sporten door en door
en heb de laatste jaren door het or
ganiseren van grote sportevene
menten ook op dat gebied de nodi
ge ervaring", luidt zijn gemoedelij
ke verklaring, waarbij hij niet eens
zijn (bestuurlijke) activiteiten voor
PSV noemt, de atletiekvereniging
in Eindhoven die uit sportieve ar
moede voor wedstrijden af en toe
nog een beroep moet doen op
„Abraham" Kamerbeek.
Vijfde in Rome
Eef Kamerbeek, die dertig keer
Nederlands atletiekkampioen werd,
waarvan elf jaar achtereen op de
tienkamp, is bij menige Spelen be
trokken geweest, eerst als deelne
mer, later als begeleider. Als 22-ja-
rige zag hij Melbourne de mist in
gaan, in 1960 werd hij vijfde op de
tienkamp in Rome en een blessure
(iséhias) weerhield hem er vier jaar
later van in Tokio te schitteren. Na
één dag proberen, merkte Eef Ka
merbeek dat het niet ging. „Ik was
toen dertig en gezien mijn sterkte
had ik daar moeten winnen of
tweede worden. Winnaar werd nu
een Duitser, die ik eerder had ver
slagen. De echte top heb ik dan ook
niet gehaald", klinkt er iets van
spijt door.
Kamerbeeks prestaties waren ech
ter wel degelijk van wereldniveau.
Hij: „Mijn Nederlands record op de
tienkamp heeft van 1956 tot 1976
stand gehouden en ook nu nog vol
doet dat puntentotaal aan de eisen
voor olympische uitzending. Toen
behoorde ik met dat totaal echter
tot de eerste zes van de wereld, op
dit moment betekent het een zes
tigste plaats. En dat is het verschil".
De vroegere verrichtingen van Eef
Kamerbeek mogen dan onvergete
lijk zijn, de atletische alleskunner
zit ook nu nog zelden stil. „Ik ten
nis, loop een paar keer in de week
hard en doe aan bergbeklimmen".
En lezen, ook over sport, en zeer
recentelijk over de Olympische
Spelen. „Ik heb net een boek gele
zen over hoe de Spelen door de
eeuwen heen, van zes- a zevenhon
derd jaar vóór Christus af, altijd
zijn doorgegaan. Ondanks brood
spelen en al. De Olympische Spelen
zijn ook altijd erg hoog gewaar
deerd gebleven en echt voor ama
teurs". besluit de oud-tienkamper,
die zelf een voorbeeldig amateur is
geweest, bij wie de begeleiding
vaak schril afstak tegen zijn eigen
professionele inzet.
Het doorgaan van de Spelen lijkt in
deze eeuw pas goed in gevaar te
zijn gekomen. Of Nederland Eef
Kamerbeek nog ooit als chef de
mission zal meemaken, hangt he
laas niet alleen meer af van hem
zelf, of van de keuzeheren van
NOC en het al dan niet aanblijven
van de huidige chef. Nee, veel
hangt af van Los Angeles en straks
Seoel '88. De politiek beschikt, en
opnieuw zonder de sporters iets te
vragen.
HERMAN JANSEN
VEILIG
Afgelopen maandagmiddag in het
Amsterdamse stadhuis. Aanwezig
burgemeester Ed van Thijn, wet
houder voor economische zaken
Heer ma en hoofd van de afdeling
sportzaken, de vroegere sportjour
nalist Rien Bal. Onderwerp van ge
sprek: de Olympische Spelen van
1992. Aanleiding: de Russische boy
cot van Los Angeles.
De stemming is bedrukt. Er is kof
fie, maar er wordt niet van gedron
ken. Er zijn sigaren, maar die wor
den niet aangestoken. In de hoek
van het vertrek staat een prullen-
agressie
een uit-
og net een deel
van de hoofd-
ciau te zien. Een paar weken eer
der hing dat stuk hoogdrukpapier
nog trots in Nieuwspoort. Als blijk
van een stukje onvervalst Amster-
dams zakelijk en ambtelijk initia
tief. dat uiteindelijk de nationale
kandidatuur voor de Spelen van a
1992 tot gevolg had. Toen hadden
Van Thijn. Heerma en Bal nog ge-
straald van genoegen. Amsterdam
had het tenslotte weer klaarge
speeld. De rest was kinderspel.
Vergenoegd hadden de heren zich
na de persconferentie teruggetrok
ken in de hoofdstedelijke stadhui-
selijke catacomben. Met een glaasje
gerstenat en een stevige sigaar. Dat
het olympische varkentje was ge
wassen. was een klein, intiem
feestje waard. Maar op deze maan
dagochtend is de stemming geheel
anders. De drie heren kijken el
kaar bedremmeld aan Op het bu
reau van de burgemeester ligt een
stapel boekwerken, vrucht van
energieke, ambtelijke werklust. Bo
venop ligt het rapport van concur
rent Rotterdam, waarvan het aan
wezige trio al eerder zeer intern tot
de conclusie was gekomen dat dit
eigenlijk een veel beter werkstuk
was dan het eigen. Amsterdamse
produkt. Dat had de commissie-
Wagner echter geen zand in de
ogen gestrooid. Die had unaniem
toch voor Amsterdam gekozen. En
terecht vond het drietal, dat nog
immer somber voor zich uitstaart.
Een sigaar, probeert de burgemees
ter de amechtige atmosfeer te door
breken. Bal verheft zich enigszins
uit zijn wat ongemakkelijke
stoelHij heeft deze zitplaats al
tijd al weinig comfortabel gevon
den, een wel erg schril tegen de
burgemeestersfauteuil afstekende
zetel. Die er kennelijk op is aange
schaft om het iedere bezoeker van
de eerste burger zo ongemakkelijk
mogelijk en daarmee de bezoek-
duur zo beperkt mogelijk te maken.
Laat ik er maar eentje nemen, re
pliceert Bal terwijl hij tegelijkertijd
naar de buitensporig grote bureau-
aansteker tast. die de burgemeester
ooit eens heeft gekregen als relatie
geschenk van een Japanse delega
tie. Heerma kijkt zwijgend toe
hij rookt niet. We moeten, begint
hij aarzelend, nu toch maar eens
spijkers met koppen slaan. Wat
moeten we doenIs het nog raad
zaam om die hele expeditie door te
zetten? Het was al een behoorlijke
gok onze hele financiële opzet te
baseren op de verkoop van mun
ten. En bovendien was het bedrag
voor de veiligheid al een beetie met
de losse pols vastgesteld. Wat dat
betreft, vervolgt Heerma. was die
opmerking van Wagner tijdens die
persconferentie niet zo erg verstan
dig. Eerst roepen dat het ongeveer
zeventig miljoen zou gaan kosten.
En vervolgens worden gecorri
geerd door Langman, die doodleuk
verklaarde dat het een paar hon
derd miljoen zou worden. Door de
pers was, gaat Heerma verder, de
andere aanwezigen beurtelings
aankijkend, daar gelukkig niet zo
gek veel aandacht aan besteed.
Maar hier en daar was toch die op
merking van Wagner er uitgelicht.
Als blijk van de mogelijk wat al te
luchtige becijfering van het hele
gebeuren door de commissie- Wag
ner. Maar nu die vermaledijde Rus
sen juist om reden van veiligheid
uit Los Angeles wegblijven, komt
de zaak toch wel wat anders te lig
gen, besluit Heerma. Eindelijk
neemt de burgemeester het woord.
Na de rugleuning van zijn stoel in
een wat grotere hoek met de ach
terwand te hebben gezet, beide
voeten van het vloei blad te hebben
gehaald en de bril wat vaster op de
neus te hebben gedrukt, begint hij
in zijn bekende zorgvuldig formu
lerende betoogtrant te praten. Ik
denk, zegt hij, dat het nu eigenlijk
onmogelijk is geworden de Spelen
hier te organiseren. Als die Russen
Los Angeles al niet veilig vinden,
wat moeten wij dan? We kunnen
moeilijk iedere Russische deelne
mer apart vervoeren per getraliede
en bewaakte automobiel. De veilig
heid kost volgens Langman al een
paar honderd miljoen. Als we dat
nog eens moeten uitbreiden is het
helemaal niet meer te betalen.
Heerma en Bal knikken. Maar,
vervolgt de burgemeester, we han
gen het voorlopig niet aan de grote
klok. Want als we nu ons terug
trekken bekend maken, maken we
ons belachelijk. We wachten ge
woon op het congres van het IOC.
Dan vallen we vanzelf af en heb
ben wij ons gezicht niet verloren.
Heerma en Bal knikken. Er wordt
die maandagochtend verder niets
meer gezegd. Even later gaan ze
uiteen. Een illusie armer, een erva
ring rijker.
BUYS
