Echte
pijproker
is nooit
de sigaar
e ZATERDAG 19 MO 1984
Ziekten
)\TIONAAL KAMPIOENSCHAP PIJP ROKEN
I;'.. ,i. :'.-j I. •'•VJ'K J
iri; .V- Vrr;.». -r - u - V.-" -• i' t 'V -J-V:- \V - --Wv -
WASHINGTON Een van de
zeldzame gebieden waarop Ameri
kanen meer hun gevoeligheid aan
de dag leggen dan Nederlanders,
betreft het benoemen van kwalen.
Amerikanen geven aan medische
aandoeningen, van de ernstigste
ziekten tot de meest onschuldige
ongemakken, de klassieke dus
Griekse en Latijnse namen.
Zo hoort het natuurlijk ook. Wij in
Holland zeggen altijd zo onbehou
wen wat eraan mankeert. Neem
nou geelzucht. Van het woord al
leen al zou je beroerd worden.
Geelzucht? Daar deins ik persoon
lijk voor terug als voor de stinken
de adem van Rijnmond van vóór
de oliecrisis. Hier in Amerika zegt
iedereen, van president tot bede
laar, netjes hepatitis. Nou ja, ze zeg
gen hier wegens hun collectief
spraakgebrek heppataaidis, maar ik
heb toch honderd keer liever hep
pataaidis dan dat mijn zucht ineens
zo'n giftig kleurtje krijgt.
En wat te denken van aambeien.
AambeienSorry hoor, maar dan
zie ik ondertussen altijd een soort
bosbessen of bramen groeien.
Waarom niet gewoon haemorr
hoids. Drogist, hebt u iets voor te
gen haemorrhoidsKlaar.
En zo kan ik nog uren doorgaan.
Huikerziekte heeft hier voor nie
mand een zoet bijsmaakje, maar is
altijd daajabiedis (diabetes). Niks te
sugar illnes. En longontsteking is
pneumonia. Lunginflamation?
Nooit van gehoord. De meest ver
stokte analfabeet in de VS heeft
het over zijn lichamelijke ellende
alsof hij Homerus of Vergilius ci
teert.
Een kleuter van drie zegt hier ook
rustig dat ie als gevolg van laryngi
tis vandaag niet naar de crèche
kan. Dan heeft-ie dus keelontste
king. Een soldaat met nekkramp
noemt dat geen „neckcramp", maar
zegt in puntgaaf Grieks dat de me-
ningaaidis (meningitis) heeft toege
slagen.
Het valt als Nederlander in Was
hington niet mee om op afgemeten
wijze te reageren als bijvoorbeeld je
hulp- voor-een -middag-in -de- week
afbelt vanwege de cholelithiasis.
Mijn hemelIs dat een ingegroeide
nagel of iets in de sfeer van het
sterfbed? Dus maar een krakend
geluid in de telefoon gemaakt, op
gehangen, naar het vreemde woor
denboek gesneld, galstenen gevon
den en meteen teruggebeld om te
zeggen dat de telefoon tegenwoor
dig zo raar doet en dat ik hoop dat
die galsteen spoedig zal oplossen.
Kijk, ze hébben hier wel „gewone"
woorden voor hun kwalen. Voor
koortsuitslag bestaat feverblister.
Maar de modale Amerikaan heeft
het altijd over zijn herpes. En zelfs
als de klassieken geen term aanrei
ken, dan klinkt de Engelse bena
ming toch altijd nog wat barmhar
tiger dan de Nederlandse. Rood
vonk bijvoorbeeld. Zo'n knetterend
vuurwerk maken ze er hier niet
van. Wij hebben in de VS een ge
dempte scharlaken koorts, een
scarlet fever.
Een van de weinige ziekten die
hier taalkundig ook nogal stevig in
het vlees worden gezet is de kink
hoest. Maar een bijl komt er niet
aan te pas. Whooping-cough
(spreek uit: Woeping cof) heeft als
je goed luistert zelfs iets gezelligs.
Iets van kom op, je hebt dan wel de
kinkhoest, maar daarom kunnen
we de bloemetjes nog wel buiten
zetten.
Ik wil niet in een cursus Ameri
kaanse eufemismen vervallen,
maar geloof me. Jeroen-Boschach-
tige afzichtelijkheden als steenpuis
ten, spataderen, rolberoertes, maag
zweren, enzovoort, eindigen hier
altijd heel discreet op -itis of -osis.
Volgens mij helpt dat ook. Mijn cel
lulitis en mijn toxoplasmosis waren
hier vrij snel over, evenals trou
wens die akelige hydronefrose. De
zelfde huidverzwering, bloedver
giftiging en waterzaknier had ik
zo op het gehoor nooit over
leefd.
MARC DE KONINCK
ten prefereren een rechte pijp.
„Je kunt de aanschaf van een pijp
vergelijken met het kopen van een
nieuwe bril", meent Van der Slot.
„Een kwestie van passen, in de
spiegel kijken, overwegen en dan
toch nog een andere vorm bekij
ken. Juist voor beginners is dat erg
belangrijk. Als een pijp niet bij het
gezicht past, gaat de omgeving
knoeren en knapt de man erop af.
En dat hoeft niet, als hij maar de
de begeleiding en aankoopad-
zen krijgt".
Clubs
De toenemende populariteit van de
pijp blijkt onder meer uit het be
staan van een tiental pijprokers-
clubs. Overkoepelend orgaan is de
Stichting Pijp, gezeteld in Oudewa
ter en de beschermheilige is Sint
Nicotinus. De pijprokersgilden zijn
wat hun rituelen betreft vergelijk
baar met de aloude schuttersgilden.
De voorzitter heet deken, de secre
taris wordt gildemeester genoemd
en de penningmeester is de thesau
rier. Een weger (van tabak bij wed
strijden) heet er essayeur en de
wedstrijdleider noemt zich spel-
meester.
De clubs zijn „ingericht" naar Bel
gisch voorbeeld, waar het gilde we
zen nooit echt is verdwenen. Ook
bij de pijprokers de gradaties leer
ling, gezel en meester, waarbij de
laatste titel pas behaald wordt als
men langer dan drie uur een pijp-
met drie gram baaitabak branden
de heeft weten te houden. Een
soort limiet voor de nationale en
internationale wedstrijden.
Wie wil toetreden tot een pijpro
kersclub dient de gelofte op het
zwaard af te leggen, waarbij hij
en tegenwoordig ook zij het be
staan van de almachtige Deken er
kent, geloof in de pijp belijdt en de
zalving met nicotine-olie op het
voorhoofd ondergaat.
Houten pijp
Terug naar de actualiteit: het Ne
derlands kampioenschap pijp roken
in Dordrecht. Dat is een heel se
rieuze gebeurtenis volgens interna
tionale regels. Er wordt „gestre
den" in de categorie houten pijp; bij
andere gelegenheden wordt er ook
uit de licht gebogen langstelige
gouwenaar gerookt.
Iedere deelnemer krijgt een nieu
we, niet ingerookte pijp die hij na
afloop overigens mag houden, drie
gram baaitabak, een stamper, een
vel wit papier en een doosje met
twee lucifers. Als de wedstrijdlei
ding het teken geeft wordt het zak
je tabak geopend, op het vel papier
uit elkaar gehaald en de pijp ge
stopt. Een los plukje onderin en
naarmate de kop voller wordt,
steeds ietsje steviger aangedrukt.
Vijf minuten staan hiervoor, ge
volgd door één minuut tijd om de
vlam in de pijp te doen. De tijd gaat
dan in. Gebruikte lucifers worden
meteen weggehaald en de deelne
mers hoeven vervolgens niets an
ders te doen dan de brand zo lang
mogelijk in hun pijp te houden.
Rust en concentratie zijn daarbij
beslist noodzakelijk. Het Neder
lands record staat in de categorie
houten pijpen op naam van Frans
Kuipers uit Nieuwegein (1.36.51) en
bij de gouwenaars op naam van
Wim Goudriaan uit Snelrewaard
(1.45.00). De laatste is al vijf jaar
ongeslagen, maar dat kan straks in
Dordrecht gemakkelijk verande
ren.
Hans van der Slot, zelf deel uitma
kend van het nationaal team: „Het
kan altijd gebeuren, dat door wat
voor oorzaak dan ook je pijp al na
twee minuten uitgaat. Als het in de
voorronden gebeurt is het pech
hebben, maar overkomt het je bij
selectiewedstrijden, dan kun je het
verder mooi vergeten; je scoort dan
te weinig punten".
„Bij zo'n nationaal kampioenschap
gaat de eerste pijp meestal na der
tig minuten uit. Hou je de zaak een
uur brandend, dan is dat al mooi,
maar de echt goede rokers preste
ren het om ruim negentig minuten
op de stopwatch te klokken. Een
Japanner is momenteel wereldre
cordhouder; die hield zijn pijp bijna
drie uur aan de praat".
Vrouwen
Hoewel de voorliefde van vrouwen
voor pijpen algemeen bekend is,
zijn er pas onlangs damesclubs op
gericht, waar het pijp roken naar
hartelust wordt beoefend. In Dor
drecht is er een groepje van acht,
dat deel uitmaakt van het gilde; in
Den Haag komen dames ook gere
geld bijeen om de edele kunst te
beoefenen.
Hans van der Slot ziet de komst
van het vrouwelijk volksdeel met
genoegen aan. „De sfeer tijdens de
zittingen is veel losser, er wordt ge
zoend en gekletst, het is allemaal
veel fijner samen. De wereldpro
blemen zijn in een handomdraai
opgelost, er worden leuke opmer
kingen over en weer gemaakt. De
pijp smeedt een band tussen de ge
slachten. Ik ben daar best wel posi
tief over".
Geloof in de pijp en haar genot.
Dat bindt de minnaars van goede
tabak dus. Zij hebben gemeen dat
zij in hun leven de pijp niet kun
nen missen. Pijpeniers, weliswaar
van verschillende slag, maar met
diezelfde beleving als het eerste
kringeltje plafondwaarts wolkt. Het
pure genieten van de Nicotiana Ta-
bacum betekent voor hen de kleine
oase van rust in de drukte van alle-
KLAAS SNIJDER
ook de dames
beoefenen sinds
kort in
clubverband het
pijproken.
|e oude stad Dordrecht
jt morgen het Nederlands
foioenschap pijp roken
te. Een happening met
laast internationale allure
[inschrijvingen uit
tkrijk, Duitsland, België,
ferland en Denemarken,
wedstrijd wordt voor de
jlfde keer gehouden. Nu
jr auspiciën van de
[ting Pijp, het
jkoepelend orgaan van de
[pijprokersclubs in
Irland, en speelt zich af in
tatenzaal aan het Hof te
Irecht.
jredstrijd is gekoppeld aan
ferkiezing van de
DRECHT Bij mij thuis
[aan de wand een antiek pij-
Ik met koperbeslag, waarin de
iide tekst is gegraveerd: „Een
ken rooker is geen onruststo-
TEen waar woord dat helemaal
iop de eerste eigenaar van het
[De opa van mijn echtgenote.
#an viel in zijn jaren niet op
[militant gedrag en was pa-
Jestendig. Opa was een fervent
I van heerenbaai, toen de
Hare tabak, maar nu een stief-
^van de fabrieken omdat de
rbrandende mixtures favoriet
(De spreuk op het rekje, waar-
|n pijpen rusten, is nog steeds
tl. Een tevreden roker is geen
jtstoker. Militante aetievoer-
token zware Franse sigaret-
wrachtwagenchauffeurs roken
|Ide meeste journalisten draai-
fveertig uit een pakje en poli-
finden troost bij sigaret of si-
jafhankelijk van de partij die
[tegen woord igen
overal zijn uitzonderingen.
»ij de politiek te blijven: Wim
jnan van het CDA rookt pijp,
jcialist André van der Louw
.En in hun gezelschap bevin-
feich tevens de oud-minister
CRM, H. van Doorn, en de
minister Jan de Koning,
it artistieke volksdeel zien we
eld met pijp Harry Mulisch,
flnbar, Rien Poortvliet, Hugo
Guus Hermus en Kees Brus-
bekendste pijproker van Ne-
id is ongetwijfeld prins Bern-
ïiers van de bovenste plank,
imen met 299.988 andere va-
iders een vrij constante groep
en. Zonder uitzondering zijn
1 ambassadeurs van een eeu-
lude cultuur. Een bevoorrechte
die zich de kunst heeft eigen
akt om van smaak en geur te
len en die misschien wel juist
zij de hen immer vergezellen-
p zich staande weten te hou-
h deze turbulente tijden,
er weten", meent Hans van
Slot (40), de deken van 't
ltse Pyproockersgilde. „Een
r pijproker zal nooit de sigaar
len. In wat voor opzicht dan
Dmdat pijp roken met karakter
i te maken. Goed pijp roken, zo
laai mogelijk genieten van
en smaak, vraagt een zekere,
Wichtige inslag. Je moet na-
k de rust kunnen vinden en
jeduld opbrengen om het hele
[l van stoppen en aansteken
voeren. Dat vergt concentra-
dant pijp roken is nimmer rou-
is een passie en tegelijk een
jischap. Hoe meer je weet over
n. hoe en waar ze gemaakt
en en over de oorsprong van
uidige tabakken, des te meer
ir beleef je aan het roken op
manier. Tevreden rokers sco-
loog, zowel maatschappelijk als
|n persoonlijke leven".
Ie cultuur
foken is de voortzetting van
teuwenoude cultuur. Het Ne-
hds Tabacologisch Museum in
Ingen beschikt over pijpen,
Tieduizend jaar oud zijn. Het
lik van tabak kwam echter
de van oorsprong Italiaanse
tkkingsreiziger Christophorus
hbus in 1492 in opdracht van
lla van Castilië westwaarts
pn Amerika ontdekte. Het wa-
reliswaar de Bahama's, maar
nbus dacht zijn doel bereikt te
ET'
landers lieten hem kennisma-
jnet het fenomeen roken. Niet
i de sigaret een hol stukje
[evuld met gemalen tabak
ook het hanteren van de pijp.
(gens pruimden de Indianen
nNicot, sinds 1559 verbonden
let Spaanse hof, komt de eer
tabak in Europa te hebben
fodueeerd. Hij cultiveerde de
Nicotiana Tabacum. En de
iedschrijver Carolus Plucius
de in 1574 het gebruik van ta
li deze contreien,
ërste Westeuropese pijproker
tolgens overlevering de in En-
d in die tijd bekende Sir Ra-
Juist door diens roem nam
ijp roken toe in vooral de be-
xringen.
een tevreden roker is
geen onruststoker.
Pijproker van het Jaar. Deze
eretitel werd in het verleden
al toegekend aan prominenten
als prins Bernhard,
Europarlementariër Cees
Berkhouwer, politicus André
van der Louw en tv-
presentator Chiel Montagne.
Dit jaar staan op de nominatie
minister Jan de Koning,
tekenaar Rien Poortvliet en
Ralph Inbar van Banana Split.
Voor één van hen liggen drie
speciaal vervaardigde
kwaliteitspijpen gereed,
alsmede een gecalligrafeerde
oorkonde.
Tijdens dit hoogtepunt voor
pijp rokend Nederland is er
een expositie te zien van
antieke pijpen, afkomstig uit
de collectie van het Museum
de Confrérie des Maitres
Pipiers uit het Franse Saint-
Claude, de bakermat van de
vermaarde Butz
Choquinpijpen. Juist in deze
streek worden uit de
bryèrewortels nog de
prachtigste exemplaren
gesneden.
Verder is er een
tentoonstelling ingericht door
de Pijpelogische Kring
Nederland, die beschikt over
een bijzondere collectie stenen
pijpen en pijpresten uit
vaderlandse opgravingen.
Gouda telde eens 374 fabrikanten
Vlucht naar Gouda
Pijpen werden aanvankelijk uit
rode klei vervaardigd. Omdat het
voor de mystiek zo gevoelige Enge
land zich met geweld afzette tegen
het pijp roken, vluchtten de pijp-
makers naar Gouda. Daar kregen
zij wel de kans om het edele hand
werk nader te ontwikkelen en zo
ontstonden de bekende gouwe
naars. Overigens werden die niet
alleen in Gouda gemaakt. In het
begin van de zeventiende eeuw
woonden er ook pijpmakers in Al
phen aan den Rijn, Haarlem,
Schoonhoven, Rotterdam, Amster
dam, Utrecht en Groningen. Maar
Gouda stak kwantitatief boven de
andere steden uit. Daar werd dan
ook in 1656 het eerste pijpmakers-
gilde opgericht.
Dat het pijp roken een grote vlucht
nam, bleek aan het eind van die ze
ventiende eeuw. Gouda telde toen
374 fabrikanten van gouwenaars.
Nu is er nog één, aldus woordvoer
der J. G. Olthof van het Niemeyer
Adviescentrum voor Pijprokers in
Groningen, en die maakt stenen
pijpen als bijprodukt naast het be
kende blauw-witte vazen- en bor
denassortiment.
Olthof is er overigens van over
tuigd, dat zo'n miljoen Nederlandse
mannen ergens een pijp in de la
heeft liggen. „Ze zijn er aan begon
nen, proberen het nog eens, maar
haken dan toch af. Vaak omdat ze
het geduld voor pijp roken niet
de bekende gouwenaars.
kunnen opbrengen. De pijp gaat in
een la, de tabak droogt uit en ver
liest zijn smaak. Later gebruiken
de kinderen het attribuut bij het
bellen blazen".
Begeleiding
De gezondheidscultus van de laat
ste jaren doet steeds meer mensen
besluiten om van sigaret op pijp
over te stappen. Maar niet alleen
omdat wetenschappelijk is aange
toond, dat pijp roken het gezondste
is voor wie per se wil roken er
wordt niet geïnhaleerd maar
ook omdat door accijnsverhogingen
sigaretten, shag en sigaren knap
duur zijn geworden.
Hans van der Slot: „Belangrijk is
dat een beginnend pijproker een
goede begeleiding krijgt. Dat begint
al met de keuze van de pijp: recht
of gebogen, appelvorm, Dublinmo-
del, klassiek of modern, billiardkop
of wat wij noemen een pot. Dat
heeft ook weer te maken met de ta
bak, die men kiest. Een mixture
vraagt een pijp met kleine kop, een
snelbrandende baai verdient een
pijp met grote kop. Maar het model
is heel persoonlijk".
Een pijp moet „staan"; passen bij
het gezicht. Bij een langgerekt ge
laat hoort geen gebogen pijp, een
rond hoofd verdraagt geen kort
sportief model. Mensen met baard
en/of snor zijn het beste uit met
een gebogen vorm, gladde gezich
