pStagnering economisch herstel in VS
herverkiezing Reagan op het spel
Stiff
Keukenhof nog open t/m20mei.
ilippi jnse
ppositie
ooral sterk
n steden
Chinese
premier wil
vleugje
kapitalisme
Inwoners van
Hong Kong
voelen zich
benadeeld
door Londen
buitenland
i VASHINGTON De
Dngste economische sig-
ilen in de Verenigde
iten werken de rege-
ing-Reagan behoorlijk op
?n. Niet verwon-
j erlijk, voor wie zich rea-
j iseert dat de kansen van
f leagan om in november
;ran dit jaar te worden
ierkozen tot president,
roornamelijk dienen te
v-vorden afgemeten aan de
loeltreffendheid van zijn
f Reaganomische" herstel-
bi eleid. De portemonnee is
lok voor kiezers in de VS
nmers nader dan de
liddenamerikaanse of
ucleaire wapenrok. Wel-
iu, de opgeleefde bedrij-
igheid in Amerika begint
j ermoeidheidsverschijnse-
|en te vertonen. De sedert
aalf maanden gestaag
laaide werkloosheid
ijft nu al twee maanden
ingen op 7,8 procent,
it Reagan-kamp moet er
it aan denken dat dat
>tal in de komende ver-
izingsperiode opwaartse
figingen zou gaan verto-
i. Wat nog meer onheil
irspelt is de stijging van
Members of all The Sun
production chapels refused
to handle the
Arthur Scar gill
picture and major
headline on our bad
story. The Sun has jjf
decided, reluctantly,
to print the paper
without either.
Misleidende foto
VS: Iran viel olietankers aan
CcidócSouAant
WOENSDAG 16 MEI 1984 PAGINA 11
Turkse intellectuelen
eisen meer democratie
ANKARA De militaire junta in Tur
kije heeft gisteren de nieuwsmedia ver
boden een petitie te verspreiden, die
door meer dan duizend intellectuelen
Uisopgesteld. In de petitie van academici,
en kunstenaars, juristen, artsen en journa-
m listen wordt onder meer kritiek geuit op
l0n de censuur.
•t Zij eisen dat de militaire leiding meer
respect gaat tonen voor de burgerrech-
i in hun land. In tegenstelling tot wat
regering beweert, benadrukken deze
tejintellectuelen dat er momenteel in Tur
kije in het geheel geen sprake is van
een geleidelijke terugkeer naar de de-
hri mocratie.
Hongarije eert
Raoul Wallenberg
BOEDAPEST In hel kader van
de veertigjarige herdenking van de
deportatie in de Tweede Wereld
oorlog van ongeveer 600.000 Hon
gaarse joden, is gisteren in Boeda
pest de Zweedse diplomaat Raoul
Wallenberg herdacht. Hij redde in
1944 tienduizenden joden door hen
van een Zweeds paspoort te voor
zien. Wallenberg verdween in 1945
spoorloos. De Russen zeggen dat hij
in Russische gevangenschap is
overleden, maar hieraan wordt ge
twijfeld. De opperrabbijn van Boe
dapest, Laszlo Salgo, herinnerde
zondag met dankbaarheid aan Wal
lenbergs rol.
Instant-miljonairs
Deze twee Amerikaanse dames zijn
zeer gelukkig, omdat zij de loterij
hebben gewonnen en daarmee op
slag miljonair werden. De manicure
Augusta Dl Benedetto (links) heeft
ogenblikkelijk haar baan opgezegd.
De echtgenoot van mevrouw Braulia
Meneses (rechts) is eveneens met
zijn werk gestopt. De twee vrouwen
ontvingen elk een bedrag van 5,5
miljoen dollar uit de grootste loterij,
die ooit in Noord-Amerika is gehou
den. Naast deze twee dames waren
er nog twee Amerikanen die de
hoofdprijs in de loterij hadden ge
wonnen en eveneens instant-miljo
nair" werden. Het bedrag van 5,5
miljoen dollar wordt in 21 jaarlijkse
termijnen uitgekeerd.
een geieiaenjKe lerugKeer naar ae ae- zonaag mei aanxoaarneia aan wai- miljoen aonar wordt in 21 jaarlijkse w 1
hri'mocratie. lenbergs rol. termijnen uitgekeerd. f
(Van onze correspondent de rente-Stand. De discon- zijn herstelbeleid zoden aan de tingstekort) heeft terugver- dollars bijgedrukt moeten investeringskapitaal zoe.
Mare de Koninck) tn-vnpt in Hp VS ic in twpp dijk heeft gezet en verlenging diend. Dan zouden de biiver- worden, teneinde de economi- bedrijfsleven plus zich
de rente-stand. De discon
to-voet in de VS is in twee
maanden tijd van 11 naar
thans 12,5 procent ge
klommen en de groei lijkt
er nog niet uit te zijn. Ge
volg is dat bijvoorbeeld
een hypotheek alweer 14
procent kost en volgens
kenners binnen een
maand op de 15 procent
komt.
Begin vorig jaar was het de
daling van de hypotheekrente
tot onder 12 procent, die de
woningbouw explosief deed
stijgen en 's lands hele econo
mie mee omhoog trok.
Amerika's officiële conjunc
tuur-barometer wijst vandaag
dan ook op weersverslechte-
ring. Voor het eerst sedert 20
maanden voorspellen de „lei
dende economische indicato
ren" (een maandelijks door de
Amerikaanse regering uitgege
ven balans van tientallen op
elkaar inwerkende bedrijvig'
heidstrends) een eind aan dt
economische expansie. De om
slag zou zich het komend na^
jaar kunnen gaan voltrekken
Kentering
Op 6 november gaan de Ame
rikanen naar de stembus en
voor de uitslag lijkt de vraag
beslissend te worden hoe
zichtbaar dan de economische
kentering zal zijn. Zal Reajan
nog kunnen volhouden dat
zijn herstelbeleid zoden
dijk heeft gezet en verlenging
verdient met vier jaar? Of
krijgt diens waarschijnlijke
Democratische rivaal Walter
Mondale gelijk met zijn analy
se dat er nooit sprake is ge
weest van waarachtige beter
schap, omdat Amerika zijn
hernieuwde welstand niet
heeft verdiend, maar heeft ge
leend door middel van een
reusachtig begrotingstekort?
De economische formule van
president Reagan was immers:
drastische belastingverlaging,
een „tijdelijk" begrotingstekort
en een krachtige aanval op de
inflatie via minimale geld-
schepping. Ronald Reagan,
zijn minister van financiën,
Donald Regan, en de directeur
van Amerika's Centrale Bank,
Paul Volcker, gokten erop dat
met dit pakket het economisch
herstel zo krachtig zou worden
dat de belastingopbrengsten
ondanks de verlaagde tarieven
toch weer zouden gaan toene
men (omdat iedereen immers
meer gaat verdienen), dat
daardoor het begrotingstekort
meer zou gaan krimpen en dat
daarmee ook de rentestand
weer zou zakken, omdat de
overheid zelf dan weer minder
hoeft te lenen op de kapitaal
markt.
or de regering-
dat de Ameri-
Het gevaar
Reagan is l._
kaanse economie reeds op
nieuw gaat stagneren voordat
ze het medicijn (het begro
tingstekort) heeft terugver
diend. Dan zouden de bijver
schijnselen van het op zichzelf
werkzame medicijn dodelijk
blijken.
Nerveus
Hoe nerveus president Reagan
van deze dreiging wordt, bleek
eind vorige week toen hij zijn
woordvoerder Larry Speakes
liet uitvallen naar centraal
bankdirecteur Paul Volcker,
omdat deze de officiële rente
voet opnieuw had verhoogd.
„De president is zeer teleurge
steld over die verhoging. Wij
vragen de centrale bank om
voldoende geld te scheppen zo
dat de economie kan blijven
groeien. Als zij zo bang zijn
voor inflatie, dan moeten ze
beter naar de cijfers kijken. De
inflatie is uiterst laag", aldus
de presidentiële woordvoer
der.
Minister van financiën, Regan,
trok nog feller yan leer tegen
de centrale bank, de Federal
Reserve Board (FED), die
doorgaans een onafhankelijk
monetair beleid voert. „Hij
stampt met zijn voet op de rem
en werpt het land zo terug in
een depressie", aldus Regan tot
FED-baas Volcker.
Het zijn woorden uit het presi
dentiële kamp, die luttele we
ken geleden niemand voor
mogelijk had gehouden. Kam
pioen-inflatiebestrijder Reagan
vond ineens dat er veel meer
dollars bijgedrukt moeten
worden, teneinde de
sche groei alle ruimte te ge
ven. Die groei hield in het eer
ste kwartaal van 1984 het dui
zelingwekkende jaargemiddel
de van 8,3i aan, hetgeen op
zichzelf al een gevaar voor
oververhitting betekent.
Verklaringen
Intussen is de Amerikaanse
president met persoonlijke
verklaringen alweer terugge
komen op het paniekerige ge
scheld op de FED. „Volcker
doet zijn uiterste best om via
verantwoorde monetaire ex-
emsie de groei te begeleiden,
e stijging van de rente is het
gevolg van de vrees voor te
rugkeer van de inflatie en niet
van acties van de centrale
bank", aldus president Reagan,
verwijzend naar het verschijn
sel dat kredietverstrekkers
zich indekken tegen verwach
te inflatie door een hoge rente
te vragen.
Volcker zelf heeft zich nauwe
lijks in het dispuut gemengd,
maar het is wel zeker dat hij
het oneens is met Reagans
verwijzing naar de inflatie
dreiging. De Fed zelf immers
acht het tekort van 200 miljard
dollar op de Amerikaanse be
groting (van 924 miljard dol
lar) de hoofdschuldige aan de
overbehoefte aan en dus de
prijs van leningen. Een weer
nvesteringskapitaa! zoekend
bedrijfsleven plus zich
arm lenende overheid zijn te
veel klanten op een krappe
kapitaalmarkt.
Een van de pijlen die Reagan
nog op zijn boog heeft om zich
het beest van de terugkerende
recessie voor verkiezingsdag
van het lijf te houden is hak
ken in de rijksuitgaven. Hij
heeft in zijn 3,5 ambtsjaar ech
ter al zoveel op sociale en an
dere bestedingen gekort dat
alleen zijn reusachtige defen
siebudget overblijft om (in een
voor 's lands economie beteke
nende mate) te besnoeien. In
de wetenschap dat hij bij zijn
conservatieve achterban toch
niet veel kwaad meer kan
doen, heeft de president nu in
derdaad besloten om in het op
1 oktober aanstaande begro
tingsjaar 14 miljard uit de Pen
tagon- uitgaven te schrappen
(waarmee overigens het VS-
defensiebudget altijd nog 7,8
procent reëel blijft stijgen). De
defensiebezuiniging maakt
deel uit van een totaal snoei-
pakket van 50 miljard over
1985. Maar Reagan weet net zo
goed als de Democratische op
positie dat er in een verkie
zingsjaar niets terechtkomt
van bezuinigen op „mooiere
dingen voor de mensen" dan
wapens. En verhoging van be
lastingen ter demping van het
tekort is zelfs voor Mondale al
een pijnlijke verkiezingsbelof
te, dus voor Reagan volkomen
uitgesloten.
(ANILLA De Filippijnse oppositie had gisteravond,
adat de helft van de stemmen waren geteld, nog
eeds een voorsprong op de regerende KBL-partij vai
resident Marcos. Vooral in de steden is de oppositie
ïverwacht sterk uit de bus gekomen.
olgens de Namfrel, de Onafhankelijke Beweging voor Vrip
erkiezingen die het tellen van de stemmen controleert, lagei
i oppositiepartij UNIDO en de onafhankelijke kandidaten gij-
ravond met 91 zetels voor op de KBL-partij, die 79 zetels had.
3 definitieve uitslagen van de- maandag gehouden verkiezir-
n zullen echter niet voor komende maandag worden bekerd
maakt.
resident Marcos ontkende gisteren dat de oppositie een duide-
ke voorsprong had op zijn partij. Hij noemde de door zijn te
enstanders bekendgemaakte uitslagen onjuist. Marcos gaf wel
e dat de oppositie in de steden haar kracht had getoond, maar
legde eraan toe dat de KBL-partij op het platteland het sterkst
as. Marcos rekent erop dat zijn een grote verkiezingsoverwin-
ng gaat behalen.
e Namfrel lijkt er in geslaagd te zijn om de fraude tijdens de
rkieizngen te beperken. De organisatie had 250.000 mensen
gezet om het tellen van de stemmen te controleren. Ondanks
lloze klachten over diefstal van stembussen, omkoperij en inti-
idatie noemde de Namfrel de verkiezingen „een overwinning
r het Filipijnse volk".
i'xiv-T
imMmÉmW! M J*,I
Een witte vlek met daarop de
verklaring dat zetters en druk
kers weigeren de omstreden
foto van Arthur Scargill en de
openingskop in de krant te
zetten, sierde gisteren de
voorpagina van The Sun, het
grootste boulevardblad in
Groot-Brittannië.
De redaktie van The Sun wilde
bovenstaande foto afdrukken
van Arthur Scargill, de voorzit
ter van de Britse mijnwerkers-
bond. Boven de foto zou de
kop „Mine Füher" hebben
moeten staan. De drukkers en
zetters zagen dit als een pro
vocatie en weigerden hun me
dewerking te verlenen aan
deze vorm van berichtgeving,
waarin de stakingsacties van
de mijnwerkers worden ver
oordeeld. Op foto lijkt Scargill
een pose aan te nemen, die in
Duitsland tussen 1933 en
1945 zeer gebruikelijk was.
Schijn bedriegt echter. De lei
der van de mijnwerkersbond
groette slechts stakende mijn
werkers tijdens een bijeen
komst. De fotograaf nam juist'
op het moment dat Scargill
zijn hand hief, de omstreden
foto.
ADVERTENTIE
28 ha. lente in Lisse wachten op U. Woensdag-Gezinsdag: Kinderen t/m 12 jaar,
in gezinsverband, gratis toegang. Vragen? bel 02521-13841.
G3 Trein-toegang-biljetten en folders bij de meeste NS-stations verkrijgbaar. Keukenhof is elke dag anders.
Extra Exposities:
Speciale Bolgcwassênshow
en Lelietuin '84
BUITENHEER
WASHINGTON De
woordvoerder van het
Witte Huis, Speakes, heeft
verklaard dat de aanval
len eerder deze week op
twee tankers uit Koeweit
zijn uitgevoerd 'door
Iraanse gevechtsvliegtui
gen.
Volgens hooggeplaatste
Amerikaanse regeringsfunc
tionarissen zouden er tijdens
de aanvallen van zondag en
maandag geen Iraakse vlieg
tuigen in de buurt van de
beide tankers hebben gevlo
gen. Amerikaanse radar-
vliegtuigen van het type
Awacs zouden tijdens de
aanvallen op de olietankers
geen enkel Iraaks vliegtuig
hebben waargenomen. De
Awacs-toestellen zijn gesta
tioneerd in Saoedi-Arabië en
patrouilleren boven de Perzi
sche Golf.
PEKING De Chinese pre
mier Zhao Ziyang heeft giste
ren een laps gebroken voor
een vleugje kapitalisme om de
economie in China te stimule
ren. Dit betekent dat de huidi
ge Chinese leiding nog meer
afstand neemt van de tijd van
voorzitter Mao.
De door Ziyang aangekondig
de maatregelen passen in het
streven van China om de pro-
duktie tegen de eeuwwisseling
te verviervoudigen. Ziyang
pleitte tijdens de openingsver
gadering van het Nationale
Volkscongres voor meer con
currentie. Deze zou moeten
worden aangemoedigd door
arbeiders meer loon te geven.
Tevens sprak Ziyang zich uit
voor een meer economische
investeringen en een grotere
buitenlandse betrokkenheid
bij de ontwikkeling van de
Chinese economie.
Ziyang herhaalde dat Hong
Kong na de overdracht dóór
Londen zal worden bestuurd
als een speciaal administratief
gewest, dat gedurende min
stens vijftig jaar ziin kapitalis
tische systeem zal behouden.
(Van onze correspondent
Roger Simons)
LONDEN Sir Geoffrey Howe, de Britse minister
van buitenlandse zaken, heeft vanmiddag in het La
gerhuis een debat over de toekomst van Hong Kong
geopend. Howe lichtte de overeenkomst toe, die hij in
september hoopt aan te gaan met de Chinese Volksre
publiek om op 30 juni 1997 de „Union Jack" neer te
halen in Hong Kong.
Sir Geoffrey heeft in zijn openingsrede grotendeels herhaald
wat hij op Goede Vrijdag tijdens een persconferentie in de Britse
kroonkolonie al heeft verteld. „Bij het verstrijken van het Chi
nees-Britse huurcontract voor de zogeheten New Territories
(Nieuwe Gebiedsdelen), dat in 1898 afgesloten werd voor een pe*
riode van 99 jaar, geeft Groot-Brittannië niet alleen dit deel van
China maar ook het eiland Hong Kong en het schiereiland
Kowloon terug aan Peking", aldus Sir Geoffrey.
Het huurcontract inzake de Nieuwe Gebiedsdelen en 235 kustei-
landen, die samen 92 procent van de landoppervlakte van de
huidige kroonkolonie Hong Kong vormen, werd door Groot-
Brittannië op 9 juni 1899 ondertekend. Het rotsachtige éiland
Hong Kong was toen al 58 jaar Brits bezit. Groot-Brittanië had
het ii
Het c
door
stond China het op grond van het Verdrag "van Nanking tert
eeuwigen dage af aan de Britten. Hierna volgde de Tweede Opi
umoorlog. In 1860, toen ook dit conflict voorbij was. werd de
nieuwe kroonkolonie aanzienlijk uitgebreid door toevoeging van
het schiereiland Kowloon en het zogeheten Stonecutters-eiland.
Deze gebiedsuitbreiding werd tijdens de Conventie van Peking,
die na de Tweede Opiumoorlog tussen China en Groot-Brittan
nië plaatsvond, bezegeld.
Onhoudbare positie
Hoewel volgens het Verdrag van Nanking en de Conventie van
Peking het eiland Hong Kong en het schiereiland Kowloon eeu
wig in hun bezit zouden moeten blijven, wisten de Britten al
sinds 1949, het jaar waarin China een communistische volksre
publiek werd, dat zij zich in een onhoudbare positie bevonden.
Na 1997, het jaar waarin zij de nieuwe gebiedsdelen weer moe
ten afstaan aan Peking, kan ook hun oorspronkelijke kroonko
lonie niet langer souverein blijven. Hong Kong is onverdedig
baar tegen een aanval van het Chinese vasteland. Tijdens ae
Tweede Wereldoorlog waren de Britten zelfs niet in staat daar
een Japanse belegering af te slaan. De Japanners veroverden
Hong Kong op 8 december 1941 en bleven er tot aan het einde
van de vijandelijkheden.
Vandaag de dag durft Londen geen gewapend conflict met Chi
na meer aan, omdat het een bij voorbaat verloren strijd zou wor
den die bovendien weieens tot de Derde Wereldoorlog zou kun
nen leiden. Premier Thatcher heeft gevochten voor de waarde
loze Falkland Eilanden, maar de regeringsadviseurs raadden
haar aan het daarbij te laten.
Concessies
Hoewel het Britse parlement de beslissing om Hong Kong en
Kowloon aan China af te staan nog moet bekrachtigen, wordt
tussen Londen en Peking verder onderhandeld. Dit gesprek is al
ongeveer anderhalf jaar aan de gang. Groot-Brittannië, dat in
deze onderhandeling over geen enkele troefkaart beschikt, pro
beert met de Chinezen een uitgebreide overeenkomst tot stand
te brengen. Hierin moeten afspraken over de vrijheid van de
plaatselijke bevolking worden opgenomen. Verwacht mag wor
den, dat het Lagerhuis tijdens het debat van vandaag minister
Howe opdracht zal geven om Peking zoveel mogelijk concessies
te laten doen voor de 5,5 miljoen Chinezen van Hong Kong.
Bij vele invloedrijke Lagerhuisleden van alle politieke partijen
hangt sinds afgelopen week een aantal notabelen uit Hong Kong
aan de jas. Zij worden geleid door de zakenman Sir S.Y.Tsjoeng.
Zij willen dat de regering Thatcher onder druk wordt gezet.
Londen voelt er weinig voor om de Chinezen van Hong Kong
naar Groot-Brittannië te laten komen. In een land dat al pak
weg vier miljoen werklozen telt, zou een invasie van ruim vijf
miljoen Chinezen grote onrust veroorzaken.
Om een Chinese vloedgolf te kunnen voorkomen, keurde het
Lagerhuis in 1980 een nieuwe Britse nationaliteitswet goed, die
ervoor zorgde dat maar een heel klein aantal inwoners van
Hong Kong als volwaardige Britten beschouwd kan worden. Er
zijn er momenteel zo'n 25.000. Nagenoeg 2,6 miljoen inwoners
worden door Londen nu „burgers van Britse afhankelijke ge-
biedsdslelen". Zij beschikken niet automatisch over het recht om
zich in Groot-Brittannië te vestigen. Hun paspoort is eigenlijk
waardeloos.
Het enige dat Londen voor hen nog wil doen, is bij de Chinese
partijleiding aandringen op een soepele overgang van het ene
regime naar het andere in Hong Kong. China is wel bereid
Hong Kong nog een poosje zijn internationale status van kapita
listisch centrum te laten behouden, omdat Peking daarop aange
wezen is voor broodnodige deviezen, maar de bevolking van de
Britse kroonkolonie vreest dat zij in ruil daarvoor veel van haar
huidige vrijheid zal verliezen.
