Een niet te moeilijke dag
vol aardrijkskunde
KOMBINEER ZELF UW TERRASSET
Brits proces over verderfelijk geachte boekwerk
uo- NU95r
70.
HEMA
Toekomst constructie-
bedrijven rooskleuriger
Indringende foto's
van Den Haag
in bezettingstijd
BINNENLAND
£eidóeSom<wt
DINSDAG 8 MEI 1984 PAGINA
De examenkandidaten
van het vwo, havo en
mavo die gisteren aard
rijkskunde op hun pro
gramma hadden staan,
hebben een niet al te
moeilijke dag gehad. De
opgaven waren over het
algemeen representatief
voor deze sectoren van Belasting
het algemeen voortgezet
onderwijs.
verde de gebruikelijke aflees-
en rekenvragen op. Bij het
Waddengebied was de vraag-'
stelling algemeen. En ook de
dienstensector leverde geen
moeilijke vragen op. Bij Italië
ontbraken kaartjes, dit onder
werp kwam er in vergelijking
met de andere nogal karig af.
Wat het vwo betreft werd op
gemerkt, dat in tegenstelling
tot vorige jaren geen reken
werk te pas kwam aan de op
gave over de demografische
ontwikkeling van Nederland.
Bij de opgave over milieu en
milieubeheer waren de vragen
concreet, maar was de om
schrijving van het onderwerp
vaag. Weinig specifieke vra
gen werden gesteld bij de Ne
derlandse tuinbouw, voorspel
baar waren de vragen over de
dienstensector.
Aan de opgave over de Sovjet-
Unie kwam nogal wat fysische
geografie te pas, maar nauwe
lijks planeconomie. Bij de op
gave over Indonesië waren
nogal wat vragen over de in
vloed van de koloniale tijd. De
vragen over de transmigratie
politiek waren vrij gedetail
leerd.
De havo-kandidaten zullen het
met aardrijkskunde niet moei
lijk hebben gehad. Voor ge
trainde leerlingen leverde het
geen problemen op. De opgave
over de demografische ont
wikkeling van Nederland le-
Het examen Economische We
tenschappen I en Recht gister
morgen voor de vwo'ers werd
door onze leraar gekwalifi
ceerd als op vwo-niveau, zeker
niet gemakkelijk en met meer
rekenwerk dan in vorige ja
ren. Het bevatte vier verschil
lende sommen op belangrijke
onderdelen van de stof, het
geen vorig jaar bijvoorbeeld
niet het geval was.
Opgave 1 over de 'monopolist'
sneed een actueel probleem
aan en was evenwichtig opge
bouwd. Met opgave 2 over de
loon- en inkomstenbelasting
kon een leerling met gezond
verstand een heel eind komen.
Opgave 3 over de vermogens-
markt was moeilijk. Opgave 4
(niet erg realistisch omdat ex
en import niet aan bod kwa
men) leverde alleen maar re
kenwerk op.
Betaalt de vrouw?
Bij het opstel Nederlands had
den de havo-kandidaten gis
termorgen een grote keuzemo
gelijkheid, vooral de meisjes
onder hen. Heel duidelijk op
haar toegesneden was de titel
„Betaalt de vrouw de tol van
de crisis?", een onderwerp dat
op de school waar wij ons oor
te luisteren legden, helaas niet
door veel vrouwelijke kandi
daten was opgepakt.
In de verhalende sfeer lag de
ervaring van de jongen Wim
van Velzen die het meisje Lies
komt ophalen, maar tot de
ontdekking komt dat op het
aangegeven adres helemaal
geen Lies woont. Voor roman
tisch aangelegde figuren vrij
baan om te schrijven, schrij
ven, schrijven.
Onderwerpen als heroïnever
slaving en milieuvervuiling
werden minder genomen, om
dat deze problematieken al
langer spelen en vaak ook el
ders aan de orde worden ge
steld. Geliefd bij velen was de
titel „Dierentuinen", niet al
leen omdat het onderwerp
concreet is en tot de verbeel
ding spreekt, maar ook omdat
er veel informatie bij werd
verstrekt.
Delicaat, maar ook interessant
was de titel „Spreek je moers
taal", waarbij gevraagd werd
duidelijk te maken hoe het
komt dat in de ene situatie
dialect en in de andere school
taal wordt gesproken. Een be
langrijke vraag daarbij was:
moet de school „dialectvrien-
delijk" zijn en het spreken van
dialect tijdens de les toestaan
of moet de school je dwingen
„netjes" te praten?
Al met al boden de gepresen
teerde titels een goede keuze
mogelijkheid, al had voor onze
leraar het 'Story- verhaal'
over Wim die Lies komt opha
len, achterwege mogen blij
ven. „Dit soort Dallas kennen
we al genoeg van bladen en
van de tv" zei hij.
Lbo
Het Ito had gistermorgen open
vragen natuurkunde. Er wa
ren vijf opgaven over respec
tievelijk statica, aërostatica,
elektriciteit, geluid en kinema-
tica. Er hoefde niet zoveel re
kenwerk aan te pas te komen,
maar er werd wel behoorlijk
wat inzicht van de kandidaten
gevraagd. De beschikbare tijd
(twee uur) was nodig voor dit
werk dat door veel leerlingen
als 'normaal' werd bestempeld.
Centrale verwarming
Handelskennis was zowel voor
mavo C als mavo D pittig
werk, waaraan de leerlingen
de handen vol hadden. Zó vol
dat velen met het verstrijken
van de tijd nog niet klaar wa
ren. Volgens de docenten was
het aardig en niet al te zwaar
werk.
Er was ook niet zo veel ver
schil met vorige jaren wat de
onderwerpen betreft. Die gin
gen over index, kredietverle
ning, hypotheek, import. Op
gave 3 voor mavo D (over de
heer K. Kleum te Hoorn, die
een eigen huis bewoont en dat
centraal met aardgas ver
warmt) zou voor verschillende
leerlingen wel eens voor pro
blemen hebben kunnen zor
gen.
Door Jan Hooyrnan
on F-'rits Stommels
Aardrijkskunde, in de middag
uren, was niet zo arbeidsinten
sief. Alle leerlingen waren er
voor de tijd die ervoor stond
(twee uur) mee klaar, sommi
gen zelfs binnen de helft van
de tijd.
Met name voor degenen die
wat kijk hebben op statistiek-
jes was aardrijkskunde met
onder andere als onderwerp
'de demografische ontwikke
ling van Nederland sedert
1800' geen probleem. De laat
ste opgave over het onderwerp
Italië was voor mavo C en
mavo D gelijk.
De docenten vonden het leuk
en aardig werk, waarmee de
leerlingen zonder al te veel
moeite aardig wat eer hebben
kunnen inleggen.
LONDEN Voor een
van de vele rechtbanken
in de Central Criminal
Court, die door iedereen
de Old Bailey genoemd
wordt, begint morgen het
proces tegen Anthony
Bennett, een jonge Lon-
dense uitgever van boe
ken over illegale drugs of
illegaal druggebruik.
Ruim twee jaar geleden
werden in Bennett's zaak,
de Uitgeverij Knock about
Comics van Kensal Green
in West-Londen door de
politie niet meer dan zes
tig „verdachte" boekwer
ken in beslag genomen.
Dit gebeurde naar aanleiding
van razzia's in enkele groot
handelsfirma's, boekwinkels
en de kantoren van uitgevers.
Onder voorwendsel dat ze por
nografische lectuur zochten,
verboden op grond van de wet
op obscene publikaties, namen
de politiemensen een groot
aantal boeken mee, waarvan
niet direct gezegd kon worden
dat ze verderfelijk waren. Met
porno hadden ze niets gemeen.
De uitgevers en handelaren
schreven hen een louter infor
matief of hooguit een ontspan
nen karakter toe.
Een van de boeken waarop be
slag gelegd werd, was een in
1977 verschenen antropolo
gisch werk over het gebruik
van de cacaoplant door de In
dianen van Colombia. Er wa
ren ook stripalbums bij van sa
tirische Engelse tekenfiguren,
met name Fat Freddy's Cat
and the Furry Freak Brothers,
uitgegeven door Knock about
Comics. Verder hele stapels
erkende maar door velen ver
guisde literaire werken, ge
schreven door progressieve
auteurs, en een massa „non-
fiction" over drugs en drugge
bruik, waaronder Marijuana
Laws of the World, een werkje
dat onder meer de straffen op
somt die in diverse landen ge
geven worden aan hasjgebrui-
kers.
Buit
Scotland Yard had bijna twee
jaar nodig om uit te maken of
zich in de „buit" enkele din
gen bevonden waarvoor de
uitgevers en handelaren ver
volgd konden worden in de
geest van de wetgeving inzake
obscene publikaties. Wat Tony
Bennett en Knock about Co
mics betrof, pikten de politie
en de Openbare Aanklager er
vijftien titels uit in verband
met drugs en druggebruik, op
grond waarvan tegen deze uit
gaver een klacht werd inge
diend.
Bennett zegt, dat het allemaal
informatieve non fiction is.
Geen enkele van de in beslag
genomen boeken spoort de le
zer rechtstreeks aan tot drug
gebruik, maar ze bevatten wel
nuttige inlichtingen voor men
sen die het willen proberen. In
het „Cocaine Handbook"
wordt onder meer uiteen gezet
op welke manier men goede
van slechte cocaine kan onder
scheiden. In dit proces gaat het
verder over een gids voor het
kweken van marihuana op de
Britse eilanden en over een
handleiding voor marihuana-
teelt binnenshuis.
Volgens uitgever Bennett alle
maal hoogst onschuldig. „Ieder
volwassen mens heeft niet al
leen het recht om te lezen wat
hij wil maar ook om zelf een
oordeel te vellen over de in
houd van het boekwerk. Wan
neer de overheid zich daarmee
moeit, is dat een aanslag op de
vrijheid van het individu; met
een bevinden wij ons op de te
rugweg naar de nazitijd of de
Spaanse inquisitie", zegt hij.
Bandleiding
Hoewel uitgever Bennett zich
dus van geen schuld bewust is,
kan de Old Bailey er van uit
gaan. dat iemand die een
handleiding voor inbrekers
publiceert erg veel misdrijven
kan veroorzaken, zonder daar
bij iemand tot het plegen van
inbraken aan te sporen. Wan
neer het gebruik van drugs zo
als hasj en cocaine bij de wet
verboden is, aldus redeneert
de Openbare Aanklager, moet
het publiceren en verspreiden
van boekwerken die aan aspi
rant druggebruikers de nodige
tips geven, evenzeer als straf
baar beschouwd worden. Het
oordeel wordt overgelaten aan
een jury.
Tony Bennett vreest, dat het
een lang proces zal zijn. In zijn
omgeving wordt gezegd, dat
het veertien dagen kan duren.
Verliest hij de zaak, dan gaat
Bennett misschien een poosje
de gevangenis in en worden
zijn boeken vernietigd. De
veroordeelde krijgt ook een
massale rekening te betalen.
Zelfs wanneer hij het proces
wint, zullen de advocaten hem
nog een hele duit kosten. Tony
Bennett geeft in Nederland
een speciaal stripalbum uit,
waarvan hij hoopt dat het ge
noeg zal opbrengen voor de
zwaarste rekeningen van het
advocatenbureau.
Bennett is geen grote bewon
deraar van Maggie Thatcher.
„Haar regering zit vol extreem
rechtse elementen, die alles
wat zij slecht' vinden proberen
te vernietigen", zegt hij. „Zij
beschouwen mijn proces als
een „testcase". Word ik ver
oordeeld, dan kunnen er nog
meer zaken volgen. In plaats
van een betrekkelijk liberale
gemeenschap, krijgen we dan
in Groot-Brittannië helemaal
dictatuur. Het kan voor alle
uitgevers - niet alleen de klei
ne, zoals ik, maar ook de hele
grote - zware gevolgen heb
ben. Want een staat die enkele
boeken op de brandstapel
gooit, laat het daar meestal
niet bij. Als politici eenmaal de
machtswellust te pakken heb
ben, werpen ze alles wat hen
niet bevalt in het vuur".
ROGER SIMONS
Sportwereld
Basketbal De Nederlandse
herenbasketbalploeg verloor
in Alphen aan den Rijn met
107-83 (31-51) van Michigan.
Volleybal De Nederlandse
herenvolleybalploeg verloor
met 3-2 (12-15, 15-10, 3-15, 15-
10, 6-15) van Canada in Gaan-
deren.
Tennis Marcella Mesker
bereikte in Lugano de tweede
ronde. Ze versloeg de Franse
jeugdspeelster Nathalie Herre-
man in twee sets: 6-2, 6-4.
Voetbal De Europese voet
balunie heeft besloten geen
streep door gele kaarten te ha
len. Voetballers die in de voor
ronden van het toernooi om
het Europese kampioenschap
werden bestraft, beginnen het
eindtoernooi niet met een
schone lijst.
Atletiek In San Diego won
Ria Stalman het discuswerpen
met 65,03 meter. Met de kogel
bereikte de Sparta-atlete van
17,60 meter. Haar clubgenoot
Chris Leeuwenburgh boekte
in San Diego op de tienkamp
een score van 7254 punten met
de serie 100 m 11,07; ver 6,92;
kogel 11,47; hoog 1,85; 400 m
49,86; 110 mh 15,07; discus
33,60; polshoog 4,90; speer
51,90; 1500 m 4.47,0.
Moderne Vijfkamp Na
twee onderdelen van een mo
derne vijfkamp in Barcelona
heeft de Nederlander Will
Poos de leiding met 2042 pun
ten. Poos won het schermen.
Voetbal Cees Bakker leidt
op 12 mei in Gothenburg de
eerste wedstrijd uit de finale
van het toernooi om het Euro
pese kampioenschap tussen de
dameselftallen van Zweden en
Engeland.
Wielrennen In de de ge
zondheidssituatie van de Por
tugese wielrenner Joaquim
Agostinho is nog steeds geen
verbetering geconstateerd. Na
zijn val bij een wedstrijd in
Portugal is de 41-jarige Agos
tinho niet meer bijgekomen
uit een coma.
Partituur gevonden van onuitgegeven
opera van Donizetti
NEW YORK Op de zolder van de koninklijke opera van Co-
vent Garden in Londen is de onuitgegeven partituur gevonden
van een opera die wordt toegeschreven aan de Italiaan Gaetano
Donizetti (1797-1848). De opera is in drie akten en heet „Elisa-
betta". De partituur werd bij toeval ontdekt door een journalist
van de N.Y. Times die research doet voor een operaboek. De
journalist, William Crutchield, zegt dat de partituur door des
kundigen op het gebied van de Italiaanse opera en Donizettiken-
ners wordt toegeschreven aan de man die tussen 1816 en 1844
ongeveer 70 opera's componeerde. Volge"" New York Times
zijn ook in de Nationale Bibliotheek ^-an Parij documenten en
manuscripten met betrekking tot „El abetta" g .vonden. „Elisa-
betta" zou zijn ontleend aan een ande e onuitge ,even opera van
Donizetti getiteld „Otto mesi in due on. (Acht naanden in twee
uur), geschreven in 1827 en handelend u.cr een trektocht in
Rusland van acht maanden van een jonge vrouw die de invrij
heidstelling van haar vader wil bewerkstelligen.
Tuin-of terrasset,
bestaande uit 4 ver
stelbare stoelen.
Stalen buis frame,
kunststof rug en zitting.
62,SO AAA
Nü55,-p.st.££(|j
Tafel, 70 cm 0 met
stalen poten en kunst
stof blad 60,- NUgg
Deze set is ook te
vormen met een grote
luxe ronde tafel,
100 cm0. Wit kunst
stof blad, weer-
bestendig. 4 Poten
(waarvan één verstel
baar) van 100% alumi
nium, dus geen roest.
Ofmet'n tafel met
80 cm 0 blad. 100%
Aluminium poten. 85,-
Tafels en stoelen zijn
ook los verkrijgbaar.
Aanbiedingen geldigt/m 12/5.
Bakker tot
inbreker:
oranje boven
UTRECHT Een bakker aan de
Utrechtse Oudegracht, die gis
termorgen vroeg een inbreker
aantrof in het kantoor van zijn
bakkerij, heeft een effectieve
manier ontdekt om diens ver
zet tegen aanhouding te bre
ken: met een spuitbus die hij
bij de hand had besproeide hij
de man, een 23-jarige Utrech
ter, van onder tot boven met
oranje verf. De inbreker
wachtte daarna gelaten op de
ijlings gewaarschuwde politie.
Volgens de bakker zal de in
breker zeker twee weken met
een oranje hoofd moeten blij
ven rondlopen, omdat de verf
uit de spuitbus niet afwasbaar
is en van de huid moet slijten.
De inbreker had bij zijn aan
houding 260 gulden in zijn zak,
afkomstig uit de.kassa van de
bakkerij. Hij is ingesloten op
het Utrechtse politiebureau.
ZOETERMEER De constructiebedrijven (onde
meer kassenbouwers, tank- en pijpleidingsbedrijvei
bruggenbouwers, fabrikanten van ramen'en deuren
kunnen dank zij een toenemende export de toekom:
iets rooskleuriger inzien, aldus het Economisch Inst
tuut voor het Midden- en Kleinbedrijf (EIM).
De exportkansen zijn mede door loonmatiging en inflatiebehee
sing sterk verheterd. De wereldhandel neemt toe en dat stimi
leert de uitvoer. Goede mogelijkheden worden op korte termij
voorzien voor werk ten behoeve van off-shore-activiteiten, oli<
raffinage en chemie. De opkomst van nieuwe tuinbouwgebiede
zowel binnen als buiten de EG is*van belang voor kassei
bouwers, aldus het EIM.
Voor de nabije toekomst wordt echter geen sterke opleving ve
wacht, wat betreft de binnenlandse afzet. De afzet van construi
tiebedrijven bestaat voor bijna 70 procent uit toeleveringen aa
andere bedrijven, waardoor hun positie sterk afhankelijk is va
de investeringsbereidheid. De binnenlandse afzet van construi
tiebedrijven is derhalve sterk gedaald, met name door de teruj
gang in de bouw.
toonstelling veel foto's te zien
van verlaten straten, kale
vlaktes en de sloop van hui
zen, kerken, ziekenhuizen als
gevolg van de verdedigingsli
nie. Schrijnende beelden van
een gewonde stad, zoals een
foto van de Segbroeklaan,
hoek Geraniumstraat waarop
de naambordjes het laatste
bewijs van deze straten zijn.
Huizinga's moeder noteerde
in een dagboek: „Eenzelfde
droevige aanblik geeft ook
het Haagsche Bos bij Bezui-
denhout en Malieveld. Al die
oude reuzen zijn omgekapt.
De Boorlaan bestaat niet
meer. Het Malieveld is door
sneden door een gracht. On
mogelijk om te beschrijven
hoe den Haag er uitziet. En
nog steeds gaan ze door. er
worden aldoor nog meer hui
zen weggenomen".
Een ander belangrijk onder
werp was de hongerwinter
van 1944-45. In opdracht van
het Interkerkelijke Bureau
stelde hij een reportage sa
men over de hongersnood in
den Haag om de regering in
Londen de ernst van de situ
atie te tonen. Schokkende af
beeldingen van slachtoffers
in hun ellende, zoals onbe
graven lijken en een uitge
mergelde baby.
Alle foto's op de expositie
zijn afdrukken op groot for
maat van de originele nega
tieven en zij zijn gegroepeerd
in thema's die Huizinga ooit
zelf bedacht.
Behalve de series „Atlantik-
wall" en „Hongerwinter" is
de reportage over de huizens
loop en houtjacht in de stra
ten rondom het Sweelinck-
plein de meest in het oog
springende.
Jan Mankes
In de voorjaarstentoonstel
ling bij kunsthandel Scherpel
zijn negen schilderijen en en
kele tekeningen van Jan
Mankes (1889-1920) opgeno
men. Op klein formaat schil
derde hij op precise wijze en
met een verfijnd kleurge
bruik portretten, stillevens
en dieren. Vooral de twee
portretten van zijn vader ge
tuigen van kwaliteit. Op vie
rentwintigjarige leeftijd heeft
hij de bezonkenheid van de
ouderdom in kleur en vorm
weten te vangen. De vader,
gekleed in uiterst eenvoudige
kleding tegen de achtergrond
van een wijds landschap vol
licht, doet denken aan de
portretten van Piero della
Francesca. In de catalogus bij
de expositie zijn enkele cita
ten uit brieven van Mankes
(1914) opgenomen: „Het lijkt
me toe een zeer diepzinnige
schilder te zijn en juist daar
om tevens de hoogste uiterlij
ke vorm daarbij nodig gehad
te hebben. Nu vind ik mezelf
het beste thuis (helaas of l
lukkig) in een uiterste verfij
ning van kleur en vorm, al
tijd nog (al wil ik soms an
ders) komt het daarop neer
dat te geven voel ik als he
grootste behagen".
INGRID VAN SANTEN
Haags Gemeentemuseum,
Stadhouderslaan 41, „Men-
no Huizinga. Fotograaf
van de bezetting in Den
Haag 1940-1945", t/m 1 juli,
dinsdag t/m zaterdag 10-17
uur, zondag 13-17 uur. Cata
logus is geschreven vcoor
Evelyn C. M. de Regt.
Kunsthandel G. J. Scherpel
B.V., Lange Voorhout 25e,
„Jan Mankes, collectie in
voorjaarstentoonstelling"
tot 20 mei, dinsdag t/m za
terdag 13-17 uur.
Onder de titel „Menno
Huizinga. Fotograaf van
de bezetting in Den
Haag. 1940—1945" is 4
mei in een bescheiden
zaal van het Haags Ge
meentemuseum een ex
positie geopend. Het is
een tentoonstelling die
veel reakties onder het
publiek losmaakt; herin
neringen en verhalen
onder hen die de oorlog
meemaakten en een lich
te huivering van verba
zing onder hen die ver
na 1945 geboren werden.
De foto's zijn meer dan
een historisch document,
misschien omdat de af
stand van veertig jaar
nog te klein is.
Huizinga (19071947) had
voor de oorlog een studio
voor bedrijfsfotografie aan de
Irisstraat en werkte in de stijl
van de Nieuwe Zakelijkheid.
Technische mogelijkheden
van de camera werden uitge
buit en op een zakelijke, hel
dere wijze legde hij industrie-
produkten op foto vast.
derden foto's het dagelijks le
ven in Den Haag tijdens de
Duitse bezetting in beeld
brengt doet hij dat op dezelf
de zakelijke en afstandelijke
manier. Dramatische effek-
ten werden vermeden en dit
onderscheidt hem bijvoor
beeld van andere bezettings
fotografen als Emmy An-
driesse en Cas Oorthuys, die
meer bekendheid kregen dan
Menno Huizinga. Hij ging
vooral als bedrijfs- en recla
mefotograaf de Nederlandse
geschiedenis van vakfotogra
fie in. Dat veranderde toen
de weduwe van de jongge
storven Huizinga zijn foto-ar
chief in 1979 aan het pren
tenkabinet van de Rijksuni
versiteit te Leiden schonk.
Hoewel de negatieven van
zijn bezettingsfoto's al vanaf
1947 in het bezit van het
Rijksinstituut voor Oorlogs
documentatie in Amsterdam
waren, ontstond pas na de
schenking uit 1979 inzicht in
het complete oeuvre van
Huizinga. Kunsthistorica
Evelyn C. M. de Regt deed
hier onderzoek naar en
maakte een publikatie, waar
van een overdruk de ten-
toonstellling in het Gemeen
temuseum begeleidt.
Censuur
Censuur van Duitse zijde be
perkte Huizinga in zijn acti
viteit om het dagelijks leven
te registreren. Het was on
dermeer verboden om foto's
van joden, de koninklijke fa
milie, verwoestingen, rijen
wachtende mensen voor
voedselwinkels, magere kin
deren of fietsen zonder ban
den te maken.
Deze riskante onderwerpen,
die niet in de openbaarheid
vastgelegd konden worden
vormen de kern van zijn ille
gale fotografie. Onder zijn
arm droeg hij een kaaskistje,
waarin hij zijn Leica-camera
geplaatst had. Schuin over
het kistje stond het woord
„komeet" en achter de uitge
zaagde „o" was de lens ver
stopt.
Zijn activiteit nam toe bij de
aanleg van de „Atlantikwall"
in 1942. Er zijn op de ten- Menno Huizinga, „De Hongerwinter", 1944-45, foto.
