750 Jonge Amerikaanse soldaten
sneuvelden op Engelse westkust
Panorama: Rijksrecherche
luisterde redacteuren af
RAMP VLAK VOOR D-DAY
Vredesbeweging
anno 1920 deed
Vlootwet kapseizen
Wachten
op
overtocht
Berri wil (nog) niet in
Libanees kabinet
Philips
Nijmegen
kan
uitbreiden
Nederlandse tv in trek bij Vlamingen
Thatcher
verspeelt
populariteit
"BINNENLAND/BUITENLAND
Ceidóc Somant
ZATERDAG 5 MEI 1984 PAGINA S
De Brauw: geen zin meer
in energie-agentschap
DEN HAAG Jhr.mr. M. de Brauw ziet
af van het directeurschap van het Inter
nationale Energie Agentschap in Parijs.
Hij was op 13 maart als kandidaat naar
voren geschoven door de Europese minis
terraad. Hij voelt niet meer voor de func
tie nu de beheersraad van het IEA nog
steeds geen besluit heeft genomen. Eind
maart hield de raad de benoeming van De
Brauw aan, omdat er binnen de raad one
nigheid over diens persoon was gerezen.
Nu ruim een maand later nog geen zicht
op een positief besluit is, heeft De Brauw
het kabinet gevraagd zijn kandidatuur in
te trekken. Hij vindt dat de vertrouwens
basis, nodig voor zo'n belangrijke post,
niet meer aanwezig is.
Niet langer dan
tot 14 op
basisschool
DEN HAAG Leerlingen
mogen straks tot en met het
schooljaar waarin zij veertien
jaar worden op de basisschool.
De duur van dat basisonder
wijs wordt afhankelijk van de
vorderingen van de scholier.
Nu is dat nog afhankelijk van
de leeftijd. Het kabinet is gis
teren akkoord gegaan met het
voorstel daartoe zoals neerge
legd in het wetsontwerp Toe-
latingsbesluit van de Wet op
het Basisonderwijs WBO. De
toelatingsleeftijd wordt vier
jaar.
Meer verkoop in
caravanbranche
AMSTERDAM Vorig jaar
zijn in Nederland ruim 19.000
nieuwe caravans verkocht. Dit
jaar zullen dat er meer zijn, al
dus gisteren de caravan-afde
ling van de RAI. Uit onder
zoek is gebleken, aldus de
RAI, dat tent, vouwwagen en
caravan in de zomervakantie
de belangrijkste logiesvorm
zijn. Van de mensen die er ko
mende zomer met de caravan
op uit willen, heeft driekwart
deze in eigendom. De rest wil
een caravan lenen of huren.
Ook de handel in gebruikte
wagens zit duidelijk in de lift,
concludeert de Rai.
Roland-Holstprijs
voor Theun de Vries
De 77-jarige schriver
Theun de Vries krijgt de
Henriëtte Roland-Holstprijs
1984. Het bestuur van de
Maatschappij der Neder
landse Letterkunde in Lei
den, die deze prijs om de
twee jaar toekent, heeft dit
gisteren bekendgemaakt.
De Vries ontvangt de prijs
voor zijn studie „Ketters:
veertien eeuwen ketterij,
volksbeweging en ketter
gericht". Dit is volgens een
van de leden van het be
stuur een „belangrijk his
torisch werk".
EG-geld voor
Antillen
BRUSSEL De EG-commissie in
Brussel heeft besloten om 2,5 mil
joen gulden te geven aan de Neder
landse Antillen. Het geld komt uit
het Europees Ontwikkelingsfonds
(EOF) en het is bestemd voor de
verbetering van een deel van het
wegennet op het eiland Bonaire. In
het noorwestelijk deel van Bonaire
dat interessant is vanwege zijn to
pografie, flora, fauna, baaien en
enige gebouwen met een histori
sche betekenis is een natuurpark
gesticht. De bestaande wegen daar
zijn echter zeer slecht. Met het door
de EG beschikbare geld kunnen
die wegen nu opgeknapt worden.
Bonden: Splitsing
Zuid-Holland
moet doorgaan
ROTTERDAM De vakbondsleden die
deelnemen aan het georganiseerd overleg
Rijnmond dringen er bij de Tweede Kamer
op aan het wetsontwerp splitising Zuid-Hol
land onverkort aan te nemen en de splitsing
snel in te voeren. Ze reageren hiermee op de
brief van minister Rietkerk van Binnenland
se Zaken, die voorstelt de splitsing van de
provincie opnieuw ter discussie te stellen.
De leden van het georganiseerd overleg stel
len dat medewerkers van het openbaar li
chaam Rijnmond al tientallen jaren in onze
kerheid verkeren over hun toekomst. Vol
gens hen heeft de minister geen enkel argu
ment aangevoerd, dat „zijn plotselinge omme
zwaai rechtvaardigt".
(Van onze correspondent Ro
ger Simons)
LONDEN In het voor
uitzicht van de 40ste ver
jaardag van de geallieerde
landingen op de kust van
jNormandië, komen steeds
meer tragische gebeurte
nissen aan het licht, die
men tot nu toe geheim
heeft gehouden omdat ze
op ernstige fouten en de
sastreuze blunders wijzen.
Van de week stond in En
geland het weerzinwek
kende lot van „Force U"
in de kijker.
Force U was een Amerikaanse
eenheid, die in de nacht van
27 op 28 april 1944 ter hoogte
van de kust van Devon deel
nam aan landingsoefeningen,
Exercise Tiger genaamd. Vijf
weken en vier dagen later
vonden in Normandië de echte
geallieerde landingen plaats.
Een groot deel van het graaf
schap Devon was op tamelijk
brute wijze ontruimd om
plaats te maken voor 1,5 mil
joen Amerikaanse soldaten,
van wie sommigen niet eens
wisten dat ze zich nog maar in
Engeland bevonden. Velen
dachten dat het al Frankrijk
was. Voor die troepen warén
meer dan drieduizend Engelse
dorpelingen onverwacht uit
hun huizen gezet. Sommigen
kregen daarvoor een officële
vergoeding.
Volgens deze Britten waren de
Amerikanen erg ongemanierd
en hoogst ongedisciplineerd.
Bijna alles liep mis. Tijdens
militair onderricht over land
mijnen werden 36 soldaten ge
dood, terwijl hun instructeur
een van die gevaarlijke dingen
uit elkaar schroefde. De nieu
we opblaasbare Amerikaanse
reddingsboeien bleken even
min te deugen: zij drukten de
drenkelingen met hun gezicht
in het water. Duizenden Ame
rikaanse soldaten kregen ma
laria. Sommigen verheugden
zich daarover. Zij waren liever
doodziek dan het risico te
moeten lopen van doodgescho
ten te kunnen worden.
Echte janboel
Aan de tragische landingsoefe
ning Tiger werd deelgenomen
door twee convooien landings
schepen vol manschappen,
tanks, amfibie-voertuigen, mu
nitie, brandstof, een brug en
een heuse locomotief. Deze
vaartuigen verlieten Plymouth
en Brixham om tijdens de
nacht al hun troepen en mate
rieel op het strand van Slapton
Sands in Devon te zetten, dat
door andere Amerikaanse een
heden „verdedigd" werd.
Maar het was een echte jan
boel. Er gebeurden talrijke
aanvaringen. Toen de eerste
troepen met hun voertuigen
aan land kwamen, veroor
zaakte deze file enorme ver
keersopstoppingen, die de ope
raties van de verdedigers in de
war brachten. Niemand wist
firecies was hij moest doen of
aten; de gelande medische
eenheden wachtten negen uur
op de aankomst van hun on
ontbeerlijke uitrusting. Het
grote drama van deze gedenk
waardige oefening speelde
zich echter op zee af.
Daar hadden de tanklandings-
schepen van Force U onder
tussen een bocht beschreven
om in de richting van Slapton
Sands te kunnen varen. Zij
werden geëscorteerd door het
Britse corvette HMS Azalea.
Om half twee in de morgen
van 28 april verschenen in
hun omgeving acht Duitse tor-
pedoboten. Zij konden een
snelheid van veertig knopen
ontwikkelden en waren uiter
aard veel beter manoeuvreer-
baar dan de logge landings
schepen.
Bevel Eisenhower
De Duitse torpedobootcom-
mandant Hans Schirren, die
niet wist wat de geallieerden
daar uitspookten, vuurde en
bracht twee landingsboten tot
zinken. Een half uur later
hadden 749 Amerikaanse sol
daten meer manschappen
dan dat de in deze oefening
betrokken eenheden op het
strand van Normandië verlo
ren er het leven bij inge
boet.
Officieel werd er geen woord
over gezegd. De geallieerden
landing in Normandië lag in
het verschiet en generaal Ei
senhower gaf bevel de trieste
affaire geheim te houden.
Rond de ziekenhuizen, die ge
wonde overlevenden verpleeg
den, werden gewapende
schildwachten geplaatst. Inwo
ners van Devon vertellen, dat
de Amerikanen in hun dorpen
veel lijken kwamen begraven,
zonder te vertellen wat er ge
beurd was.
Televisieploegen
Zelfs Oberleiitnant Hans
Schirren kende toen de volle
ernst van de afloop van zijn
aanval niet. Hij heeft die pas
kortgeleden vernomen en de
Amerikanen dan ook met gro
te spijt zijn excuses aangebo
den. Van Amerikaanse zijde is
er trouwens nu grote belang
stelling voor het tragische ge
beuren aan de kust van De
von. TV-ploegen komen naar
Slapton Sands om opnamen te
maken voor documentaires,
maar hun verslaggevers stel
len vast, dat de autoriteiten
geneigd blijven zo weinig mo
gelijk te verklappen.
AMSTERDAM Bij grote groepen van de bevol
king bestond kort na de Eerste Wereldoorlog een
instinctieve afkeer van nieuwe bewapeningsplan
nen. Daaruit is te verklaren dat de Vlootwet die
door het kabinet-Ruys de Beerenbrouck in 1923
bij de Kamer werd ingediend tot veel verzet, een
grote protestdemonstratie en een petitionnement
met meer dan een miljoen handtekeningen leidde.
In dit verzet, speelde trouwens ook de economische
crisis van die jaren met werkloosheid en bezuini
gingen een rol.
De verschillen en overeenkomsten met de huidige situatie
staan vermeld in het slot van de studie waarop Henri
Beunders dinsdag a.s. bij de hoogleraren J. Blom en M.C.
Brands aan de Amsterdamse universiteit promoveert tot
doctor in de geschiedenis. Beunders is redacteur bij de
Haagsche Courant. Hij heeft zijn proefschrift de titel mee
gegeven van „Weg met de VlootwetDe maritieme bewa
peningspolitiek van het kabinet-Ruys de Beerenbrouck en
het succesvolle verzet daartegen in 1923".
Hij noemt de strijd tegen de Vlootwet een schoolvoorbeeld
van de vermenging van binnenlands-politieke en militaire
problemen. Het succes van het verzet Iaat zien hoe ave
rechts een bewapeningsplan in sommige tijden kan uitwer
ken.
Na kamerdebatten die negen dagen duurden werd de
Vlootwet verworpen met 50 tegen 49 stemmen, o.a. met
steun van de Vrijheidsbond -r- conservatievere liberalen
en tien leden van de Rooms-Katholieke Staatspartij die
naast hun afkeer voor de Vlootwet zelf ook angst hadden
een deel van de arbeidersaanhang te verliezen. De afwij
zing leidde tot de val van het kabinet, maar de eenheid in
de RKSP herstelde snel. De socialistische SDAP kwam
spoedig in een isolement.
Patiëntenvereniging in gewetensnood
door huidige ziekenfonds
UTRECHT De Nederlandse Patiëntenvereniging (NVP), een
organisatie op christelijke grondslag, heeft staatssecretaris Van
der Reijden van Volksgezondheid gevraagd bij de herziening
i van het ziekenfondsstelsel voorbehoedmiddelen, abortus, sterili
satie en middelen en handelingen voor euthanasie niet meer in
het ziekenfondspakket op te nemen. De ongeveer 2400 leden
van de NVP komen, aldus de brief aan de staatssecretaris, steeds
meer in gewetensnood door het bestaande ziekenfondspakket.
In het nieuwe basispakket voor de ziekenfondsverzekering mo
gen, aldus de patiëntenvereniging, geen zaken voorkomen die
niet direct zijn aan te merken als ziektekosten. Naast de ge
noemde vergoedingen doelt de NPV ook op bepaalde sportbles
sures. De NVP laat verder weten dat ze sinds kort met enkele
particuliere verzekeraars in onderhandeling is over het oprich
ten van een „schone" ziektekostenvekering.
Onder het per
soneel van het
stuwadoorsbe-
drijf Maasmond
in Hoek van
Holland is gis
teren een wilde
staking uitge
broken, waar
door het ver
trek van de
veerboten op
Harwich werd
vertraagd. De
passagiers die
op hun over
tocht moesten
wachten, schik
ten zich (met
plezier) in hun
lot.
AMSTERDAM De
Rijksrecherche heeft tele
foongesprekken afgeluis
terd van tenminste een en
vermoedelijk meer redac
teuren, onder wie hoofd
redacteur J. Drieskens,
van het weekblad Panora
ma. Raadsman Mr. P.
Hendrick van uitgeverij
De Spaarnestad heeft dit
gisteren meegedeeld.
Drieskens is dinsdag j.l.
bovendien 7l/i uur ver
hoord.
Mr. Hendrick heeft het OM
gevraagd een strafrechtelijk
onderzoek in te stellen tegen
het weekblad in verband met
de vermeende omkoping door
het weekblad van twee Am
sterdamse rechercheurs die
zich bezig hielden met de af
loop van de Heineken-ontvoe-
ring. Alleen zo kan het blad
bewijzen onschuldig te zijn, al
dus Hendrick.
Genoemde rechercheurs wer
den vorige maand gearres
teerd in verband met een pu-
blikatie waarin vertrouwelijke
politie-informatie stond over
de Heineken-zaak. De huizen
van de schrijvers van dit ver
haal werden gelijk met deze
arrestaties doorzocht. Een van
de rechercheurs heeft inmid
dels volgens justitie bekend in
formatie aan Panorama te
hebben gegeven. Hij ontkent
evenwel daarvoor geld te heb
ben gekregen. Ook Panorama
ontkent ten stelligste te heb
ben omgekocht.
Het weekblad meent dat justi
tie nog altijd onvoldoende is
terug gekomen op de beschul
digingen aan zijn adres. Een
kort geding is overwogen, al
dus mr. Hendrick, maar dat
zou onvoldoende resultaat
hebben gehad. Vandaar zijn
verzoek om een gerechtelijk
onderzoek. Het verhoor van
Drieskens vond dinsdag plaats
op het politiebureau in Haar
lem, aldus Mr Hendrick. Twee
rechercheurs van de Rijksre
cherche gaven volgens de
Spaarnestad-raadsman bij die
gelegenheid toe dat telefoon
gesprekken zijn afgeluisterd.
FRIEMELS
Specialist in
Imhoff. Absolute top in
zeilkleding.
Jacks en overalls die warm zjjn
op de Poolzee. en behaaglijk
op De Kaag. Waterdicht
speciale sluitingen, zakken en
versterkingsstukken waar
nodig. Alle denkbare maten.
En mooi om te
zien.Bjjde
watersport-
jSpecialist 1
Vrolijk Watersport. i
Wassenaars» traat 67/69.
2586 At Schweninger!. Tel.070 5510 38
Geen krant ontvangen Bel tussen
18.00 en 20.00 uur, zaterdags tussen
14.00 en 16.00 uur, tele-
foonnr. 190888 en uw krant wordt nog
dezelfde avond nabezorgd.
Zware boete geëist tegen tandarts
ALMELO De officier van justitie bij de rechtbank in Almelo
heeft gisterep voor valsheid in geschrifte een boete van 26.000
gulden geëist tegen een 29-jarige tandarts uit Goor. De verdach
te werkte als arbeidscontractant van het ministerie van defensie
op de militaire basis in Schöppingen en Rheine in West-Duits-
land. Hij werd gehonoreerd op basis van door hem gedane ver
richtingen. Tussen 1 september 1981 en 1 januari 1983 heeft de
man vele tandheelkundige behandelingen gedeclareerd die in
werkelijkheid niet waren verricht. Ook voerde hij duurdere
verrichtingen op dan in feite waren gedaan. Hem was ook ten
laste gelegd dat hij ten onrechte een verhuiskosten en verblijfs
kosten heeft gedeclareerd terwijl hij in Nederland was blijven
wonen. Op deze wijze ontdook hij ook de omzetbelasting en de
bijzondere verbruiksbelasting op een aangeschafte auto. Volgens
de officier heeft de verdachte door zijn handelen een onterecht
voordeel van plusminus 63.000 gulden genoten.
Uitspraak 15 mei.
BEIROET De Libanese sji'itische leider Nabih Berri,
commandant van de belangrijke „Amal"-militie, is gis
teren gebleven bij de eisen die hij stelt voor toetreding
tot het kabinet onder premier Rashid Karami.
Berri wil dat twee nieuwe ministeries worden gevormd, een
voor de problematiek rond het door Israel bezette zuid-Libanon
en een voor de wederopbouw van zwaar getroffen sji'itische zui
delijke buitenwijken van Beiroet. Dit bleek gistermiddag nadat
de sji'itenleider in Beiroet terugkeerde van besprekingen in Da
mascus met de Syrische vice-president Abdel Halim Khaddam.
Een hoge functionaris van „Amal" herhaalde Berri's bezwaren
tegen deelneming en zei dat de beweging in geen geval de rege
ring op deze manier zal aanvaarden. Berri's tweede eis, uitbrei
ding van het aantal ministers van 10 naar 26, zal volgens waar
nemers grote problemen opleveren omdat de andere facties dan
eveneens nieuwe eisen op tafel leggen.
Waarnemers verwachtten dat de Syrische vice-president Berri
van zijn bezwaren zou afbrengen, omdat Damascus veel belang
stelt in een spoedige start van het nieuwe kabinet. Maar de laat
ste ontmoetingen van Berri en Khaddam waren donderdag zeer
koel en kortstondig, meldde de pers in Beiroet vrijdag.
Bij gevechten langs de „groene lijn" tussen Oost- en West-Bei-
roet die enkele uren duurden, kwam vrijdag een politieman om
het leven en werden verscheidene burgers gewond. Dit is ver
nomen van de politie. Nadat de bestandscommissie tussenbeide
kwam luwde de strijd.
NIJMEGEN Philips en de
vakbonden zijn het gisteren
eens geworden over een perso
neelsuitbreiding van de chip
fabriek in Nijmegen. Ook zijn
afspraken gemaakt over een
sociaal plan dat in werking
treedt als die nieuwe werkne
mers onverhoopt moeten wor
den ontslagen als er voor hen
fieen werk meer is. Maar Phi-
ips moet de noodzaak daar
voor eerst aantonen, aldus de
bonden. Volgens Philips is de
fabriek in Nijmegen in hoge
mate gevoelig voor verande
ringen in de conjunctuur. Mo
menteel wordt het bedrijf ge
confronteerd met een sterke
stijging van de vraag. Dat be
tekent dat het personeelsbe
stand met 275 man uitgebreid
kan worden tot ongeveer 2300.
„Het bedrijf voelde zich aan
vankelijk geremd om die men
sen aan te nemen omdat in
een tijd van neergaande con
junctuur voor hen wellicht
geen werk meer beschikbaar
is", aldus Philips.
Werkloosheid
Bondsrepubliek
1/2 pet gedaald
BONN De werkloosheid in
West-Duitsland is in april
sterk verminderd. Het percen
tage werklozen daalde van 9,6
tot 9,1 procent van de afhan
kelijke beroepsbevolking.
De Bondsrepubliek telt mo
menteel 2,25 miljoen werklo
zen. dat zijn er 140.000 minder
dan in maart. Voor het eerst is
de werkloosheid lager dan een
iaar geleden. Volgens het
hoofd Arbeidsvoorziening,
Franke, moet de daling van de
werkloosheid echter voor een
belangrijk deel worden toege
schreven aan seizoensinvloe
den.
(Van onze correspondent Aad
Jongbloed)
BRUSSEL De Nederlandse
televisie mag zich weer in een
stijgende belangstelling van
Vlaamse kijkers verheugen.
Daalde een aantal jaren het
aantal Vlaamse kijkers naar
Hollands vermaak, het afgelo
pen jaar steeg het percentage
weer van 20 naar 25 procent.
De gemiddelde kijktijd naar
de BRT daalde van 63,9 pro
De BBC, sinds kort op vrijwel
alle Vlaamse kabels, steeg in
populariteit. In 1982 haalde de
BBC een gemiddelde van 0,9
procent, maar in 1983 steeg
dat tot 1,8 procent met een
scherpe piek van 3,2 procent
in het laatste kwartaal, toen
ook Brussel de Britten op de
buis kon krijgen. De Vlaamse
kijkers schakelen vooral over
op de BBC voor sport, speel
films, popprogramma's en
Dallas. Slachtoffer daarvan is
waarschijnlijk de Luxemburg
se zender RTL, die in het
laatste kwartaal van 1982 nog
een kijktijd haalde van 3,9
Krocent tegen 3,4 procent in
et laatste kwartaal van 1983.
Opmerkelijk is dat informa
tieve programma's op de BRT,
inclusief het journaal, niet
meer halen dan 13,5 procent,
terwijl de zogenaamde cultu
rele programma's ruim 36
Erocent scoren. In 1983 was al
et uitgezondene op de Belgi
sche zenders voor ruim 60
procent eigen produktie. Ne
derland (slechts 0,3 procent),
Eurovisielanden <27,6 pro
cent), de VS (41,5 procent) en
commerciële ondernemingen
(30,6 procent) namen in die
percentuele verhouding de
rest voor hun rekening.
LABOUR WINNAAR
TUSSENTIJDSE
VERKIEZINGEN
(Van onze correspondent Ro
ger Simons)
LONDEN Precies op de dag
dat ze vijf jaar aan het bewind
is en er nog vier voor de boeg
heeft, noteert de Conservatie
ve Partij van de Britse pre
mier Thatcher een onaange
naam verlies aan stemmen in
verkiezingen, die gisteren
plaatsvonden in Engeland,
Wales en Schotland. Maar het
is een tegenslag van louter
morele en psychologische
aard, want er verandert niets
aan de nationale machtsver
houdingen.
Twee Engelse tussentijdse ver
kiezingen, in Zuidwest-Surrey
en Stafford, brachten veel
minder stemmen op voor de
Conservatieven dan de alge
mene verkiezingen van elf
maanden geleden. Beide La
gerhuiszetels blijven evenwel
in het bezit van de regerings
partij. De parlementaire zetel
van Cunon Valley in Zuid-
Wales, die gisteren eveneens
betwist werd, blijft in handen
van Labour.
In deze drie tussentijdse ver
kiezingen werd grote vooruit
gang geboekt door de Alliantie
van Liberalen en SDP'ers. In
gemeente- en andere plaatse
lijke verkiezingen ging het
over 3000 zetels. Een groot
deel ervan werd ingepalmd
door Labour, die sterke voor
uitgang boekte.
De Conservatieven verloren
Birmingham, waarvan zij, on
danks grote besparingen, een
modelstad gemaakt hadden.
Ook in Cheltenham, de stad
van het controversiële spiona-
gecentrum, behoort het over
wicht van de Conservatieven
nu tot het verleden. De partij
van premier Thatcher had
daar groot ongenoegen veroor
zaakt door op het spionagecen-
trum geen bonden meer te
dulden.
In Schotland is de hoofdstad
Edinburgh, die jarenlang Con
servatief was, nu een socialisti
sche burcht. De Conservatie
ven verloren ook hun absolute
meerderheid in Dudley, Sout
hampton en Bristol. In Liver
pool werd de positie van La
bour gevoelig verstevigd. De
socialisten beschikken daar nu
over voldoende zetels om te
gen de wil van de regering
van Londen een illegale be
groting te laten goedkeuren
door de gemeenteraad.
