Fokker is gematigd optimistisch
OVERVRAGEN DREIGT OOK AZIATISCHE
ONTWIKKELINGSBANK UIT TE PUTTEN
7 Beurs van Amsterdam
Fokker teleurgesteld over gemiste order Ansett
Grolsch verwacht
ongeveer gelijke winst
ECONOMIE
ÊeidócSoiwmit
WOENSDAG 25 APRIL 1984 PAGINA
Rolinco handhaafde groei
ROTTERDAM Het beleggingsfonds Rolinco
heeft de groei in de eerste helft van het op 1 sep
tember begonnen boekjaar 1983-1984 weten vast te
houden. Het vermogen nam toe met 148 miljoen
tot 3,9 miljard. Met bijtelling van het in december
uitgekeerde dividend van 7,40 per aandeel be
droeg de waardestijging per aandeel 4,7 procent.
De economische ontwikkeling in de meeste Wester
se landen lijkt volgens het fonds een positieve
stemming te rechtvaardigen, hoewel de rente-ont
wikkeling en een eventueel weer aanwakkerende
inflatie in de VS zorgen baren. Rolinco verminder
de in de eerste zes maanden de belangen in de VS
en Australië. In het Verenigd Koninkrijk werd
winst genomen, waar tegenover per saldo aankopen
werden gedaan in Hongkong en Japan. Gezien de
ontwikkelingen op de valutamarkten werd een deel
van het belang in Zwitserse franken afgedekt. Het
dollarbelang bleef voor 100 procent afgedekt.
VNU werkt samen met
Spaanse uitgeverij
HAARLEM De VNU gaat samen
werken met de Spaanse uitgeverij
Ediciones y Suscripciones in Madrid.
De twee uitgeversbedrijven gaan een
gezamenlijke onderneming oprichten
voor het uitgeven van boeken en tijd
schriften ten behoeve van de compu
terindustrie en computergebruikers
voor de Spaans- en de Portugeestalige
markt. De VNU en de Spaanse uitge
verij participeren elk voor 50 procent
in de nieuwe onderneming, die de
naam Infodis krijgt. Infodis zal de ex
ploitatie voortzetten van een compu
terblad dat tot nu toe is uitgegeven
door Ediciones y Suscripciones en zij
zal drie nieuwe computerbladen gaan
uitgeven.
Kruiningse
aardappelhandel
investereert 20 miljoen
KRUININGEN De aardappel-en uien-
handel CMK te Kruiningen gaat f 20 mil
joen investeren in een fabriek voor de pro-
duktie van diepgevroren aardappelproduk-
ten. Het bedrijf heeft dat dinsdag bekendge
maakt.
De produktie kan begin 1985 starten. De fa
briek zal na een aanloopperiode aan 60
mensen werk verschaffen. Tot de investe
ring is besloten omdat aan de frites-indus-
trie grote maten aardappelen moeten wor
den geleverd. Voor de kleine soorten blijkt
steeds moeilijker afzet te vinden. Die pro
beert het bedrijf nu te vinden door de klei
ne soorten te verwerken tot diepgevroren
aardappelprodukten.
Amerikaanse maatschappij gaat
steenkool winnen in China
LOS ANGELES Occidental Petroleum Company is
na meer dan dertig maanden onderhandelen met Chi
na tot overeenstemming gekomen over samenwerking
bij de ontginning van steenkoolreserves in de Chinese
provincie Shanxi.
De overeenkomst zal op 29 april in Peking worden
ondertekend. Met een investering van 600 miljoen
dollar wordt het het grootste project dat China tot dus
ver met een buitenlandse regering of onderneming op
touw heeft gezet. Volgens Hammer is de steenkool in
Shanxi van hoge kwaliteit. De produktie van de nieu
we mijn is bestemd voor export, hoofdzakelijk naar
Japan. De financiering van het project is rond. Drie
banken hebben Occidental hun steun toegezegd. Het
aandeel van Occidental in de financiering wordt 360
miljoen dollar. Dat is ongeveer de helft van het totale
bedrag dat de VS tot dusver in China heeft geïnves
teerd.
SCHIPHOL Fokker is
gematigd optimistisch. Het
concern zegt momenteel
redelijk door de recessie
in de vliegtuigbouw heen
te komen. Maar ook niet
meer dan dat. Elke ge
slaagde verkoop is een
zwaar bevochten overwin
ning. Fokker denkt de
winst dit jaar op peil te
kunnen houden. Vorig
jaar werd achttien miljoen
gulden netto verdiend. Op
termijn streeft het con
cern naar een breder
draagvlak en een aanzien
lijke vergroting van winst,
omzet en vermogen. Dit
bleek gisteteren bij de
presentatie van het jaar
verslag.
Fokker vindt dat er voor de
onderneming voor het komen
de decennium voldoende mo
gelijkheden zijn met de huidi
ge programma's. Belangrijk
zijn de F-50 en de F-100 die
momenteel alleen nog op de
tekentafel bestaan. De eerste
F-50 kan in 1986 aan de klan
ten worden afgeleverd en de
eerste F-100 in 1987. Bij het
ontwerp van de F-50 wordt
voortgeborduurd op de succes
volle 25 jaar oude F-27 Friend
ship. De F-50 zal de F-27 ver
vangen. De F-100 is vernieuw
de en vergrote versie van de
F-28 en zal in de beginfase
naast de F-28 worden gepro
duceerd.
Volgens bestuursvoorzitter
Frans Swarttouw zijn de reac
ties in de markt op de twee
vliegtuigontwerpen steeds po
sitiever. Fokker heeft van de
overheid die bij de financie
ring een belangrijke rol speelt
al het groene licht gekregen.
Voor het einde van het jaar
moeten er echter duidelijke
signalen zijn dat de projecten
levensvatbaar zijn wil Fokker
ermee door gaan. Dit betekent
„Fokker is natuurlijk te
leurgesteld dat Ansett een
order heeft geplaatst bij
British Aeropspace voor de
levering van twee HS-146
vliegtuigen. Maar het was
louter een kwestie van
prijs. Als wij onze prijs had
den laten zakken was de
order voor ons geweest. Wij
wilden echter niet onder
onze eigen limieten gaan
zitten". Hiermee reageerde
Fokker-topman Frans
Swarttouw gisteren bij de
presentatie van het jaarver
slag op het missen van de
order van Ansett.
Ansett is een Australische
luchtvaartmaatschappij en
al een oude klant van Fok
ker. Met name in Australië
woedt sinds enige tijd een
hevige concurrentiestrijd
tussen Fokker en de Britse
vliegtuigfabrikant British
Aerospace. Beide bieden
een vliegtuig aan met onge
veer dezelfde capaciteit. Tot
dusver had British Aeros
pace nog geen voet aan de
grond kunnen krijgen op de
Australische markt die vol
ledig door Fokker wordt
beheerst. Onlangs wist Fok
ker nog een order van de
regionale Australische
maatschappij Skywest voor
twee F-28's weg te kapen
voor de neus van British
Aerospace.
ïntieslag speelt
zich af rond de F-28 van
Fokker, een tweemotorig
straalvliegtuig met 85 zit
plaatsen, en de HS-148 een
viermotorig straalvliegtuig
van BA. De HS-148 is nog
niet zo lang op de markt en
stiller maar duurder dan de
F-28. BA is bijzonder aggre-
sief bezig om orders voor
het toestel binnen te halen.
Naar verluidt zou de maat
schappij de order hebben
gekregen omdat haar direc
teur door de Britten in de
adelstand is verheven.
dat er orders binnen moeten
zijn dan wel opties.
Het Duitse vliegtuigbouwcon
cern MBB heeft inmiddels be
sloten de ontwikkelingskosten
voor zijn aandeel in de F-100
100 miljoen) zelf te bekosti
gen. De andere deelnemer in
de F-100 is de Ierse Shorts met
een aandeel van eveneens
100 miljoen. Het Nederlandse
deel is 300 miljoen.
F-27 Maritime
Fokker is verder bezig meer
aandacht te besteden aan de
militaire activiteiten. Hier
wordt een aparte bedrijfseen
heid voor' opgebouwd. Momen
teel bouwt Fokker alleen het
kustbewakingsvliegtuig de
F-27 Maritime uit eigen ont
wikkeling naast de assemblage
van het Amerikaanse ge
vechtsvliegtuig de F-16. Het
aantal militaire versies van de
F-27 zal worden uitgebreid
met onder meer een type voor
de opsporing en bestrijding
van onderzeeboten. De vleu
gels worden geschikt gemaakt
om er raketten en torpedo's
aan te hangen.
Frans Swarttouw ziet in de
overheidspolitiek geen grote
belemmeringen op dit terrein.
Ook andere fabrikanten moe
ten van hun regeringen ver
gunningen krijgen voor de ex
port van militair materieel.
Swarttouw gaf wel toe dat
hierbij al ongeveer de helft
van de wereld (excl. het Oost
blok) voor Fokker verboden
terrein is.
Diep dal
Het afgelopen jaar kreeg de
onderneming te maken met
een diep dal in de vliegtuig-
markt. Er konden maar zes
F-27's en zeven F-28's worden
verkocht. In 1982 waren dit er
nog twaalf respectievelijk 22,
terwijl ook 1982 al een matig
jaar was. Er werden echter
met name meer (eerder bestel
de) F-28 vliegtuigen afgele
verd. Bovendien konden
twaalf ingenomen tweede
hands F-28's worden doorver
kocht. De omzet steeg daar
door van 1,35 miljard naar
f 1,53 miljard. Het resultaat op
de vliegtuignieuwbouw en
ruimtevaart ging met 9 mil
joen omhoog naar 43 miljoen,
dat van de onderhouds- en re
paratiesector met 10 miljoen
naar23 miljoen, terwijl er/5
miljoen meer uitgeven werd
aan ontwikkelingswerk voor
eigen rekening en wel 40
miljoen.
De slappe vliegtuigmarkt had
de Fokker-leiding al langer
zien aankomen, zodat begin
vorig jaar werd besloten het
aantal personeelsleden fors te
verminderen.
Fokker zit nog steeds ruim in
de personeelsjas door het zeer
lage produktietempo. Voor een
gedeelte van het personeel
geldt werktijdverkorting. Bo
vendien is een groot aantal
mensen al nieuw gereedschap
aan het maken voor de ko
mende bouw van de F-50 en
F-100. Volgens het
Aandelen
Fokker gaat binnenkort
we aandelen uitgeven i
vorm van een claim-en
waarbij bestaande aandeelhou
ders bij de inschrijving voor
keursrecht krijgen. Fokker
denkt aan een verhouding van
één op vier ofwel vier bestaan
de aandelen geven recht op
één nieuw aandeel. Het con
cern is momenteel met de ban
ken in bespreking over de
juiste voorwaarden.
De claime-emissie is nodig om
het vermogen van Fokker te
vergroten. Het concern wil de
winst per aandeel op het ni
veau van het afgelopen jaar
houden met dien verstande
dat rekening moet worden ge
houden met het winstaandeel
voor de Duitse overheid zoals
afgesproken is bij de ontvlech
ting met de voormalige fusie-
partner VFW.
EERSTE OPENBARE JAARVERSLAG
ENSCHEDE De Grolsche Bierbrouwerij verwacht dit jaar
een winst die ongeveer even hoog zal zijn als in 1983, toen het»
bedrijf 17,6 miljoen verdiende. Dat staat in het jaarverslag over
1983, het eerste van de Enschedese brouwerij dat openbaar is.
Die openheid is het gevolg van het aanvragen van een notering
op de officiële parallelmarkt op de Amsterdamse Effectenbeurs,
waar Grolsch op 2 mei wordt geïntroduceerd.
Volgens het jaarverslag is Grolsch erin geslaagd haar aandeel op
de binnenlandse markt te handhaven ondanks de felle concur
rentie van met name eigen merken en witte merken. Het aan
deel van Grolsch in de Nederlandse markt bedraagt 12,5 pro
cent. „Wij zullen de komende jaren de markt zeer actief benade
ren teneinde de voorkeur van de consument voor onze produk-
ten te stimuleren", zo schrijft de directie in het jaarverslag.
Van de export wordt verwacht dat deze in de komende jaren zal
groeien. Vorig jaar groeide de export met 9,9 procent. Behalve
een aantal markten in het Midden-Oosten droegen alle markten
aan deze groei bij, maar vooral het Verenigd Koninkrijk en de
belastingvrije winkels. Grolsch exporteert bier naar onder meer
de Verenigde Staten, Italië en sinds de tweede helft van vorig
jaar, ook naar Canada en Japan. Het aantal werknemers is in
1983 toegenomen van 887 tot 910, van wie er 37 in het buiten
land werken.
Vademecum voor directeuren
Ondernemen raakt weer in en de directeur is het vak van de toekomst. In die overtuiging heeft het
Nederlands Centrum voor Directeuren gisteren het Groot Vademecum voor Directeuren en Be
stuurders gelanceerd en hiervan gistermiddag het eerste exemplaar aangeboden aan minister Van
Aardenne (Economische Zaken). Het vademecum moet gaan dienen als een gereedschapskist voor
de directeur die hem een goed hanteerbaar en bij-de-tijd-systeem met basisinformatie binnen
handbereik moet geven. Het werkt met losbladige drie maandelijkse aanvullingen van veranderin
gen in wetgeving, verleggingen van trends en nieuwe inzichten, kortom „gedegen informatie voor
beleidskeuzen in een dynamische economie ten behoeve van een slagvaardig ondernemingsbe-
stuur in de jaren '80".
AMSTERDAM Het pleidooi
voor een grotere rol van de
particuliere banken bij het fi
nancieren van ontwikkelings
projecten in de Derde-wereld
landen, dat minister Ruding
van financiën en directeur
Duisenberg van de Nederland-
sche Bank gisteren in Amster
dam hebben gehouden ter ge
legenheid van de jaarvergade
ring van de Aziatische Ont
wikkelingsbank (ADB) in de
hoofdstad, komt niet zomaar
uit de lucht vallen.
De internationale financie
ringskanalen als de Wereld
bank en het Internationale
Monetaire Fonds (IMF) drei
gen de laatste tijd uitgeput te
raken hetgeen ontwikkelings
landen in grote moeilijkheden
kan brengen.
De problemen van het IMF en
de IDA (de internationale ont
wikkelingsassociatie, een
dochier van de Wereldbank),
zijn onder meer ontstaan door
de weigering van Amerika
meer geld ter beschikking te
stellen. De Verenigde Staten
willen zich hiermee verzetten
tegen het feit dat ook grote
landen als China en India een
beroep doen op gelden van de
internationale monetaire in
stellingen. De VS vinden dat
dergelijke grote ontwikke
lingslanden ten onrechte wil
len profiteren van geld dat zij
vooral voor de kleinere landen
in ontwikkeling bestemd ach
ten.
Nu bestaande hulpkanalen
droog dreigen te komen, zoe
ken zowel India al China toe
nadering tot de Aziatische
Ontwikkelingsbank, die met
succes een groot aantal projec
ten in Azië en de Pacific
steunt. Naast een aantal Euro
pese landen zijn met name Ja
pan en opnieuw de Verenigde
Staten de voornaamste geld
schieters van deze bank. Tot
nog toe zijn de middelen waar
over de ADB beschikt vol
doende voor de financiering
van projecten in deze regio,
maar zodra India, dat lid is
van de ADB, maar tot nog toe
niet om geld aanklopte, om
geld gaat vragen komt ook
deze financieringsorganisaties
in de problemen. Dat zal zeker
het geval zijn als de Chinese
Volksrepubliek haar toenade
ring tot de ADB doorzet en
eveneens wil gaan meeëten in
de pot.
Logischerwijze zal een uitbrei
ding van de middelen van de
ADB dan opnieuw op Ameri
kaans verzet stuiten, zoals dat
ook al bij de IDA is gebeurd.
Vandaar dat op en rondom de
zeventiende jaarvergadering
van de ontwikkelingsbank in
Amsterdam deze week veel
wordt gedaan om het commer
ciële particuliere bankwezen
ook voor de ontwikkelingspro
jecten in Azië te interesseren.
Dat is temeer noodzakelijk nu
de particuliere banken het met
hun financiering de laatste tijd
meer en meer laten afweten.
Geschrokken als zij is door de
grote betalingsproblemen
waarin menig ontwikkelings
land is komen te verkeren, is
de commerciële bankwereld
zeer terughoudend geworden
met het investeren in en hel
pen financieren van projecten
in de Derde Wereld. De goede
moeten daarbij onder de kwa
de leiden, want ook de ont
wikkelingslanden die wel op
tijd maatregelen hebben geno
men en niet in de financiële
problemen zijn geraakt, mer
ken nu dat het bankwezen
steeds minder in hen geïnte
resseerd raakt. Zelfs de bereid
heid tot co-financiering, een
samenwerking met bestaande
ontwikkelingsbanken, zoals de
ADB, is sterk afgenomen (in
een jaar tijd meer dan gehal
veerd) terwijl juist de landen
in Azië en rond de Stille
Oceaan kunnen worden be
schouwd als de snelst groeien
de economiëen van de wereld
die voor het bedrijfsleven tal
van goede toekomstmogelijk
heden te bieden hebben. Daar
om wordt deze regio aan de in
ternationale bankiers en het
bedrijfsleven ook als „een uit
daging" gepresenteerd, waarbij
niet nagelaten wordt op een
aantal wapenfeiten te wijzen:
vorig jaar beliep de economi
sche groei in dit gebied maar
liefst 6,5 procent, wat het vijf
voudige is van het gemiddelde
dat in ontwikkelingslanden
wordt gehaald. De inflatie
kwam daarbij niet hoger uit
dan 6 procent, wat aanzienlijk
minder is dan menig geïndus
trialiseerd land op zijn naam
bracht.
Stille dag met
minieme
omzetten
AMSTERDAM De Amster
damse effectenbeurs heeft een
erg stille dag achter de rug. De
handel was zo kalm dat de to
tale dagomzet beneden ƒ300
miljoen bleef. In aandelen
werd voor 177 miljoen omge
zet, terwijl obligaties 113 mil
joen voor hun rekening na-
De beurs was bloedeloos. Door
de paasvakantie, het lagere
Wall Street en de moeilijke
binnenlandse politieke situatie
in verband met de kruisraket
tenkwestie bleef het beleggend
publiek in de zon en de effec
tenbeurs in de schaduw. Dit
chronisch gebrek aan belang
stelling zorgde wel voor een
druk op de prijzen.
Bij voortdurend lagere prijzen
belandde Akzo op 94 wat ten
opzichte van eind vorige week
een verlies van bijna drie gul
den betekende. Hoogovens
kwam op een gulden verlies
op 46,70 en Unilever ging
f 1,20 omlaag tot ƒ253. In de
financiële sector verloor ABN
zeven gulden op 373. Mid-
denstandsbank ging vier gul
den omlaag op 147 en Amro-
bank zakte een gulden tot
f 69,50. Van de verzekeraars
verloor Aegon vier gulden op
f 126,50.
Van de uitgevers kwam Else
vier voor het eerst in de note
ring met een nominale waarde
van vier gulden. Rekening
houdend met aftrek van divi
dend en bonus kwam de koers
van 86,50 aardig overeen met
de vorige koers op basis van
f 20 nominale waarde. Verder
was Gist-Brocades zwak met
een verlies van drie gulden op
f 129,50.
De lokale markt liet zich
evenmin van haar sterkste zij
de zien. Flauw in de markt lag
Fokker. De koers werd beïn
vloed door het bericht van een
gemiste order in Australië en
in de eerste periode werd vier
gulden minder betaald op 58.
Tijdens beurs kwam het be
richt over een claimemissie
van 1 op 4 binnen, zodat men
het raadzamer achtte in de
tweede periode maar niet
meer te handelen.
De obligatiemarkt lag er prijs
houdend bij. Er heerste op de
Europese Optiebeurs (EOE)
een flauwe stemming. De dol
lar steeg drie cent tot 3,02.
Het dollar/gulden-contracxt
stond in de belangstelling. De
EOE-aandelenindex daalde
1,06 tot 163,29. De omzet tot
12.00 uur bedroeg 4111 con
tracten.
7 MARKTEN
jruiksvee 701. jongvee 41.
530. biggen 14. bokken
en geiten 46. paarden 5. totaal 5853.
Prijzen: nuka's voor de meest rood-
300-465. zuiglamme-
ren 190-225. bokken
30-180. extra kwaliteit
9,50-13,75. stieren (resp.
5,55-7,65. koeien (resp. 1e. 2e en 3e
v.) 7,40-8,70 6,40-7,35 6,00-6,35.
5,40-6,50. vette
(resp. 1e en 2e kw.) 5,75-6,00
5,00-5,50. schapen 200-260, per kg
5,50-7,50. lammeren 225-380, per kg
10,75-13,00. zeugen (resp. 1e en 2e
kw.) 2,95-3,05 2,85-2,92. melk- en
kalikoeten (resp. 1e en 2e soort)
2000-2850 1350-2000. kalfvaarzen
(resp. 1e en 2e soort) 2100-2700
1350-2100. guste koelen 1200-2350.
enterstieren 1350-2200. pinken
850-1550. graskalveren 500-850.
Stemming (resp. handel en prijzen):
ger. jongvee rustig - Iets lager, nuka's
redelijk - Iets hoger, slachtschapen
en lammeren vlot - hoger, gebruiks-
schapen en lammeren vlot - gelijk,
varkens vlot - iets hoger, bokken en
geiten redelijk - gelijk.
50-51 gram 10,95-10,85.
55-56 gram 12,95. vaqn 60-61 gram
14,45-15,70 en van 65-66 gram
14,60-17,15.
goud en zilver
vorige prijzen. Goud
hoofdfondsen
Aegon 125.30 127.0
Gis» Brocades i29i50
overige aandelen
Slot- Slot-
275,00 280,00
257.00 259,00
Mijnb. W.
Naarden
NBM-bouw
Nedap
Ned. Scheep
Ned^Sphngst
Nutricla GB
Nijverdal
Rijn-Schelde
Sarakreek
Schuppen
24s!oo 253!oo Beleggingsfondsen
330,00 330,00
33.60 33.60
118,00 118,00
340,00 340.00
136,50 136.00
Krasnapolsky
Macintosh
obligaties
buitenlands geld
beurs van New York
