Centraal schriftelijk
itraks allesbepalend?
jDe proefballonnen van Ruud Lubbers
-ga», antiekbeurs
Gouda
Rome met Pasen
al uitverkocht
'sijthoffpers
Kwart mil joen leerlingen staan voor eindexamen
•J)E KUNST EEN BEETJE TE PLAATSEN
3INNENLAND
Souiant
ZATERDAG 21 APRIL 1984 PAGINA T
Dit jaar doen 255.000 leerlingen van 3570
scholen voor voortgezet onderwijs cen
traal schriftelijk eindexamen. De groot
ste groep wordt gevormd door het mavo
(middelbaar algemeen voortgezet onder
wijs): 100.000 kandidaten van 1200 scho
len. De 630-havoscholen (hoger alge
meen voortgezet onderwijs) brengen
60.000 eindexamen kandidaten in. de
1200 lbo-scholen (lager beroeps onder
wijs) 50.000 en de 540 vwo-scholen (voor
bereidend wetenschappelijk onderwijs)
45.000.
Onder het lbo vallen het Ito (lager tech
nisch onderwijs), het lmo (lager midden
stands ohderwijs), het llo (lager land
bouw onderwijs), lhno (lager huishoud
en nijverheids onderwijs) en het leao (la
ger economisch en administratief onder
wijs).
Vakken
Er wordt eindexamen afgenomen in de
volgende vakken: Grieks, Latijn, Neder
lands, Frans, Duits, Engels, Spaans, Rus
sisch, wiskunde (I en II), natuurkunde,
scheikunde, biologie, handelskennis (I en
II), economische wetenschappen (I en
II), aardrijkskunde, geschiedenis en
staatsinrichting, expressie vakken (teke
nen, handvaardigheid I en II en mu
ziek), beeldende vakken (tekenen en
handvaardigheid I en II), Fries, filosofie,
machineschrijven, warenkennis, etale
ren, reclametheorie en tekenen, ver
koopbevordering.
Rooster
Het eindexamenrooster ziet er als volgt
mavo C en D: 9.00-11.00 Nederlands
(tekst), 13.30-15.30 Frans;
lbo: 9.00-11.00 Nederlands (open vragen).
13.30- 15.30 uur (alleen leao) Frans
(meerkeuzevragen).
donderdag 3 mei:
vwo: 9.00-11.30 Frans, 13.30-16.00 ge
schiedenis en staatsinrichting; -
havo: 9.00-11.30 Frans, 13.30-16.00 ge
schiedenis en staatsinrichting;
mavo C en D: 9.00-11.00 Nederlands
(stelopdracht), 13.30-15.30 geschiedenis
en staatsinrichting;
lbo: 9.00-11.00 Nederlands (meerkeuze
vragen) voor Ito, llo, lhno en leao, recla
metheorie en tekenen voor lmo,
13.30-15.30 verkoopbevordering (alleen
lmo).
vwo: 9.00-12.00 scheikunde, 13.30-16.00
Engels;
havo: 9.00-12.00 scljeikunde, 13.30-16.00
vrijdag 27 april:
vwo: 9.00-12.00 Nederlands (stelop
dracht), 13.30-16.30 Grieks.
woensdag 2 mei:
vwo: 9.00-11.30 Nederlands (samenvat
ting), 13.30-16.30 Latijn;
havo: 9.00-12.00 handelswetenschappen,
13.30-15.30 Nederlands (tekst);
mavo C en D: 9.00-11.00 scheikunde,
13.30-15.30 Engels;
lbo: 9.00-11.00 handelskennis II (alleen
lmo), 13.30-15.30 Engels (meerkeuzevra
gen uitgezonderd lmo).
maandag 7 mei:
vwo: 9.00-11.30 economische weten
schappen I, 13.30-16.00 aardrijkskunde;
havo: 9.00- 12.00 Nederlands (stelop
dracht), 13.30-16.00 aardrijkskunde;
mavo C en D: 9.00-11.00 handelskennis
II (open vragen) of handelskennis (al
leen voor scholen die het experimentele
examenprogramma handelskennis vol
gen), 13.30-15.30 aardrijkskunde;
lbo: 9.00-11.00 natuurkunde (open vra
gen) alleen voor Ito, handelskennis I
voor leao en lmo (van 9.00 tot 10.30) en
handelskennis voor llo.
dinsdag 8 mei:
vwo en havo: 9.00-12.00 natuurkunde,
13.30-16.00 Duits:
mavo C en D: 9.00-11.00 natuurkunde,
13.30-15.30 Duits;
lbo: 9.00-11.00 natuurkunde (alleen Ito),
9.00-10.30 etaleren (alleen lmo).
13.30-15.00 Duits (meerkeuzevragen)
voor Ito, llo, lhno en leao. Duits-Frans
alleen lmo.
woensdag 9 mei:
vwo: 9.00-12.00 wiskunde I. 13.30-16.00
biologie;
havo: 9.00-12.00 wiskunde, 13.30-16.00
biologie:
mavo C en D: 9.00-11.00 wiskunde I
(meerkeuzevragen), 13.30-15.30 biologie;
lbo: 9.00-11.00 wiskunde (meerkeuzevra
gen), 13.30-15.00 Engels (open vragen)
voor Ito, llo, lhno en leao, warenkennis
voor lmo.
donderdag 10 mei:
vwo: 9.00-12.00 economische weten
schappen II, 13.30-16.00 expressie vak
ken;
havo: 9.00-11.30 Engels, 13.30-16.00 beel
dende vakken;
mavo C en D: 9.00-11.00 handelskennis I
(meerkeuzevragen), 13.30-15.30 expressie
vakken;
lbo: 9.00-11.00 handelskennis II voor Ito,
lhno en leao, 13.30-15.00 Duits (open vra
gen) i
Ito,llo, lhno en leao.
vrijdag 11 mei:
vwo: 9.00-12.00 wiskunde II. 13.30-16.00
Spaans, Russisch, 13.30-16.30 filosofie;
havo: 9.00-11.30 muziek, 13.30-16.00
Spaans, Russisch;
mavo C en D: 9.00- 11.00 wiskunde U
(open vragen), 13.30-15.30 Spaans;
lbo: 9.00-11.00 wiskunde (open vragen),
13.30-15.30 Spaans allen voor leao.
maandag 14 mei:
lbo: 9.00-11.00 biologie alleen voor llo,
9.00-11.30 en 11.45-14.15 machineschrij
ven voor lhno en leao, 13.30-15.30 na
tuurkunde alleen voor llo.
dinsdag 15 mei:
lbo: 9.00-11.30 en 11.45-14.15 machine-
schrijven voor lhno en leao.
HAAG Degenen
hij jie dit en volgend jaar
na eindexamen doen mogen
ftondjiog van geluk spreken.
6 e^Dok al zullen sommigen
r het eerder ervaren als een
;denÉeluk bij een ongeluk,
van Jvant examen doen is lang
ïtplojiiet altijd een lolletje.
camjToch zijn de huidige leer-
,h?iingen nog in het voordeel
ht1J^ergeleken bij hun jonge-
zondre collega's. De eersten
aerd hoeven in ieder geval niet
icka<op één paard te wedden,
wijl
:ie mVanaf 1986 zal dat hoogst-
tionawaarschijnlijk wél het geval
t vuiijn. Staatssecretaris Ginjaar-
k w,Maas van onderwijs wil na-
rekemelijk een zogenaamde ont
koppeling van het schoolon
derzoek en het centraal schrif
telijk. Aan een notitie daarom
trent wordt momenteel, aldus
een woordvoerder van het mi
nisterie, hard gewerkt.
Ofschoon nog niet duidelijk is
wat straks de waarde zal zijn
van het schoolonderzoek-cijfer
is wel duidelijk dat het dan
niet meer even zwaar weegt
als het cijfer van het centraal
schriftelijk. Dat laatste zal in
elk geval veel meer gewicht
krijgen en mogelijk exclusief
als eindcijfer gaan gelden. Dat
zou, aldus valt op scholen te
beluisteren, het begin van het
einde van het schoolonderzoek
betekenen.
Op het ogenblik is het zo dat
leerlingen voordat ze aan het
centraal schriftelijk beginnen
al een ciifer uit het schoolon
derzoek hebben staan dat even
zwaar telt als het ciifer van
het centraal schriftelijk. Het
schoolonderzoek is een soort
eindexamen van de school,
waarvan de opgaven door de
eigen leraren zijn gemaakt.
Op basis van dat cijfer kunnen
ze al vast hun kansen voor de
einduitslag berekenen. Het ge
middelde van het cijfer van
het schoolonderzoek en dat
van het centraal schriftelijk
vormt namelijk het uiteindelij
ke cijfer op de eindlijst.
Discrediet
Iemand die hoog heeft ge
scoord bij het schoolonderzoek
hoeft niet meer in de rats te
zitten voor het centraal schrif
telijk. Het moet al gek gaan
wil hij of zij er niet door slof
fen. In een uitzonderlijk gun
stig geval hoeft dat centraal
schriftelijk nauwelijks nog ge
maakt te worden.
Stel, aldus een rector, dat ie
mand een tien heeft gehaald
bij het schoolonderzoek. Dan
hoeft hij of zij bij wijze van
spreken alleen maar even zijn
of haar naam te komen zetten
bij het centraal schriftelijk om
weer meteen veilig te kunnen
vertrekken. Hij of zij krijgt
dan een één, een nul wordt
niet gegeven. Samen met de
tien van het schoolonderzoek
maakt dat elf, gemiddeld dus
een vijfeneenhalf, die naar bo
ven wordt afgerond tot een
brengen soortgelijke dingen
maar dan minder extreem
het schoolonderzoek in discre
diet. Puntenverschillen als een
acht of een negen bij het
schoolonderzoek en een drie of
een vier bij het schriftelijk ko
men voor. En daarbij hebben
we niet altijd te maken met
leerlingen met typische exa
menkoorts.
Over het algemeen is het zo
dat de cijfers van het school
onderzoek hoger liggen dan
die van het centraal schrifte
lijk.
Objectief
Scholen hebben via het
schoolonderzoek de mogelijk
heid leerlingen erdoorheen te
slepen. Een zichzelf respecte
rende school zal dat niet doen,
maar de mogelijkheid ertoe
blijft bestaan. Daarmee is met
een het grootste bezwaar tegen
het schoolonderzoek aangege
ven: het heeft de schijn tegen
zich waar het een objectieve
beoordeling betreft.
In tegenstelling tot het cen
traal schriftelijk is het school
onderzoek en dat is het po
sitieve ervan meer toege
sneden op de capaciteit van
een bepaalde leerling of op
een bepaalde school. De leraar
stelt vragen over de behandel
de stof en de leerlingen weten
dus wat er gevraagd kan gaan
worden. Maar omdat het di
ploma tevens vaak geldt als
toelatingsexamen voor een
vorm van vervolgonderwijs
trekt „Den Haag" er zwaar
aan dat het behalen van het
Strenger
Ook de terugloop van het aan
tal leerlingen werkt bij scho
len soms in de hand dat leer
lingen niet naar een lager
schooltype worden verwezen,
maar dat de school ze vast
houdt om de werkgelegenheid
niet in gevaar te brengen. De
school hoopt dan via het
schoolonderzoek de zwakkere
leerlingen wellicht toch door
te slepen.
Ofschoon in onderwijskundig
Nederland nauwelijks een
voorstander van de ontkoppe
ling van schoolonderzoek en
centraal schriftelijk te vinden
is, wordt er met
examenregeling al wel reke
ning gehouden. Nu al wordt in
de lagere klassen strenger ge
selecteerd of worden soms
zwakkere leerlingen naar een
hogere klas doorgeschoven om
nog te kunnen „genieten" van
het schoolonderzoek.
Tegelijk met de ontkoppeling
zal dadelijk als maatregel van
uit Den Haag komen dat het
aantal eindexamenvakken
moet worden uitgebreid. Ook
wat dat betreft zal het voor
toekomstige eindexamenkan
didaten lastiger worden om
het diploma te halen.
Zoals het er nu uitziet geldt
het huidige eindexamen nog
maar twee jaar. Vanaf 1986 zal
het centraal schriftelijk bepa
lend, zo niet alles bepalend
zijn. Het wedden op meer dan
éen paard is dan afgelopen.
?esto)
s bepEN HAAG Als het
°om de kruisraketten gaat,
BOEfertoont premier Lubbers
eer grote gelijkenis met
fractieleider Lubbers. Hij
iult zich dan weer in zo-
'eel mist, dat onmogelijk
vast te stellen welke
ichting hij op gaat. Zo liet
ij enkele weken geleden
een interview met deze
rant doorschemeren dat
iet kabinet wat hem be
treft geen positief plaat-
iingsbesluit zou nemen.
i.Wat heb ik aan een be-
pluit dat pro-NAVO lijkt,
naar het niet is?", zei hij
Maar vorig week-
bind leek hij dat in een
'raaggesprek met NRC-
Handelsblad wéér volle
terug te nemen. En
r schrok hij vervolgens
weer zo van dat hij zijn
besprekspartner haastig
toevoegde: „Het is niet zo
pat ik vastbesloten ben te
plaatsen".
Wie daar nog een touw aan
vast kan knopen! Maar geluk
kig voor een analyseschrijver
is Ruud Lubbers niet de enige
bron waar het deze zaak be
treft. De Amerikaanse minis
ter van defensie, Caspar Wein
berger is er ook nog. Terug
vliegend van een bezoek aan
ons land, praatte hij met de
hem op zulke tochten altijd
vergezellende journalisten wat
na over de situatie in Neder
land. Waarom deed die rege
ring in Den Haag toch zo
moeilijk over de kruisvlucht-
wapens, wilde een verslagge
ver weten? Het antwoord van
Weinberger was geheel mist-
vrij: „Ze komen vier a vijf
stemmen tekort in hun parle
ment".
De omgeving van Ruud Lub
bers bevestigt dat. Op het mo
ment is er inderdaad in de
Tweede Kamer geen meerder
heid te vinden voor een be
sluit tot plaatsing. De redenen
daarvan zijn velerlei, maar
één van de belangrijkste is wel
dat de achterban van het CDA
verdeeld is. Ongeveer de helft
van deze ongeveer 2,15 mil
joen kiezers is tegen plaatsing
en dat heeft gevolgen voor de
opstelling van de CDA'ers in
wat niet voor niets heet: de
volksvertegenwoordiging. Van
de 43 christen-democraten in
de Tweede Kamer zijn er zo'n
vijftien niet bereid voor plaat
sing te stemmen, onder wie de
beide defensiespecialisten Joep
de Boer en Ton Frinking.
Voor premier Lubbers is dat
een gegeven waar hij niet om
heen kan. „Vergis je niet,
hoor," vertelt een vertrouwe
ling van hem. „Ruud ziet heel
goed hoe diep deze zaak ins
nijdt in het CDA. Hij weet da-
t'ie, als hij een „ja" door zou
willen drukken, het risico
loopt door een aantal van zijn
eigen mensen naar huis te
worden gestuurd. Bij de ver
kiezingen kan het CDA het
dan wel schudden".
Een enquête van de Atlanti
sche Commissie wijst uit dat
die vrees terecht is. De voor
standers van plaatsing in het
CDA zouden zich zo gefrus
treerd voelen door een derge
lijke houding van hun partij,
dat ze en masse naar de VVD
zouden trekken. Het zou een
verschuiving opleveren van
zo'n negen zetels. Men denke
nu niet, dat dus de VVD wel
even een crisis zal forceren,
om die kiezersbuit te incasse
ren. Ondanks de gespierde taal
van haar voorlieden, zijn de li
beralen allesbehalve happig op
een botsing in het kabinet.
„Wij stappen er niet zomaar
uit, we zijn niet gek," aldus
fractieleider Nijpels in het
weekblad Vrij Nederland. De
achtergrond van die uitspraak
is dat de VVD, als zij een crisis
maakt, automatisch in de op
positie terecht komt. Er zou
dan immers geen andere
meerderheid meer te formeren
zijn dan die van CDA en
PvdA.
Misrekening
Uit dit alles kan worden afge
leid, dat het kabinet dus er
gens tussen „ja" en „neen"
moet uitkomen. Met andere
woorden: het kabinet zal be
sluiten een beetje te plaatsen.
Wie denkt dat dit niet kan,
naar analogie van de onmoge
lijkheid een beetje zwanger te
worden, vergist zich. In de po
litiek kan alles. Ruud Lubbers
heeft dat zelf, toen hij bezig
was het kabinet-Van Agt/Den
Uyl/Terlouw te formeren,
eens treffend onder woorden
gebracht: „Ik bouw bruggen,
die er niet zijn, maar waarover
iedereen wel naar de overkant
loopt".
Maar helaas maakt ook de bes
te bruggenbouwer wel eens
een misrekening. Dat merkte
Lubbers, toen hij onlangs een
ontwerp toonde aan de twee
meest betrokken ministers, de
al genoemde De Ruiter en Van
den Broek (Buitenlandse Za
ken). De premier meende dat
het kabinet in beginsel ,ja"
zou moeten zeggen tegen de
raketten, waarna dan pas eind
1986, wanneer de Amerikanen
volgens schema de raketten
invliegen, de definitieve be
slissing zou behoeven te val
len. Intussen zou natuurlijk
wel de basis Woensdrecht vol
ledig ingericht worden voor de
huisvesting van de „Toma
hawks" en het bijbehorende
Amerikaanse personeel. Maar
de beide collega-ministers we
zen het voorstel af; De Ruiter
omdat hij het te ver vond gaan
en Van den Broek omdat hij
de omgekeerde mening was
toegedaan.
Hoewel deze bespreking plaats
had in de strikte beslotenheid
van het ministerie van Alge
mene Zaken, bereikte een
echo toch de buitenwereld.
Staatssecretaris Van Houwe-
lingen, zelf een verklaard te
genstander van de raketten,
had van zijn baas De Ruiter
gehoord dat de minister-presi
dent een zeer serieuze proef
ballon had opgelaten; hij kon
de verleiding niet weerstaan
onmiddellijk via de immer
alerte radioverslaggever Cees
Gravendaal van Den Haag
Vandaag bekend te maken
dat er „iets" aankwam. Waar
na de zich lam geschrokken
Lubbers dit haastig r
op de vingers wil worden ge
keken. De Ruiter denkt er
precies zo over, vertelde hij
deze week op een bijeenkomst
van hoofdredacteuren. Als
men het kabinet nu maar eens
even met rust liet, dan zou het
probleem al een stuk gemak
kelijker worden.
Prioriteiten
Maar ja, journalisten hebben
andere prioriteiten dan politi
ci. Want inmiddels had het Al
gemeen Dagblad alweer de
volgende proefballon van
Lubbers waargenomen, op
weg naar de NAVO-hoofdstad
Brussel. Aan de bondgenoten
is gevraagd, wist het AD en
daags daarna Trouw, akkoord
te gaan met een „neen" van
Nederland in volle vredestijd.
Wel mogen de raketten inge
vlogen worden in tijden van
oplopende internationale span
ning. En uiteraard wordt er in
Woensdrecht gewoon ge
bouwd.
Zowel De Ruiter als Van den
Broek zijn naar verluidt ook
niet erg gecharmeerd van deze
ballon, maar willen hem voor
lopig nog wel in de lucht laten.
Per slot is het een zeldzaam
ingenieus bedenksel. Er wordt
„neen" gezegd, terwijl het ei
genlijk „ja" is. PvdA-leider
Den Uyl was de eerste, die dat
door had. Want wie mag bepa
len wanneer de spanning op
loopt? Als dat de Amerikanen
zijn, dan kunnen zij op elk
moment de raketten aanvoe
ren. Er is immers altijd wel er
gens ter wereld een conflict,
waarbij Amerikanen en Rus
sen, al is hef achter het toneel,
tegenover elkaar staan. Denk
aan het Midden-Oosten, denk
aan Midden-Amerika.
De regeringspartijen CDA en
VVD zien dat ook wel, maar
deden hun mond niet open.
hetgeen de indruk wekt dat
ook zij de ballon vooralsnog
niet lek willen schieten. Dat
zal ook wel iets te maken heb
ben met het feit dat de tijd be
gint te dringen en dat Lubbers
inmiddels hoogstpersoonlijk
met een crisis heeft gedreigd.
„Als dit kabinet het probleem
van de kruisraktten niet kan*
oplossen, moet een ander het
maar doen", zei hij in NRC-
Handelsblad.
Aangezien de VVD alles goed
vindt, als het maar geen echt
„neen" is, waren deze woor
den vooral aan het adres van
het CDA gericht Vice-fractie-
voorzitter Eversdijk reageerde'
zoals Lubbers van hem ver
wachtte. Hij noemde een kabi
netscrisis over de raketten een
ramp voor het land, omdat
dan het economisch herstelbe
leid zou worden afgebroken.
Het gaat er nu nog om of zijn
eerder genoemde vijftien „dis
sidente" fractiegenoten dat-
ook zo zien.
RIK IN T HOUT
ADVERTENTIE
Schouwburgcomplex Boelekade
zaterdag 21 april van 11-18 uur
zondag 22 april Pasen van 11-18 uur
maandag 23 april Pasen van 11-18 uur
Onder Auspiciën van de Verenigde Nederlandse Antiquairs
(Van onze correspondent
Cees Manders)
ROME Het wordt een uit
stekend jaar voor het Romein
se toerisme. Dat is de algeme
ne verwachting van de Ita
liaanse touroperators, hotel
houders en van alle anderen
RUITENHEER
die in deze sector werkzaam
zijn. De minister van Toeris
me, Lagorio, heeft voorspeld
dat de omzet dit jaar zelfs 15
procent hoger zal zijn dan die
van het vorig jaar. Dit is een
hele verademing voor de Ita
liaanse toerisme-industrie, die
een paar magere jaren achter
de rug heeft.
De voortekenen wijzen op een
invasie van buitenlanders,
vooral Duitsers. Zij zullen zo'n
30 miljard gulden dit jaar in
Italië achterlaten. Omdat de
Italianen nu eenmaal niet zo
veel naar het buitenland rei
zen, wordt verwacht dat het
land aan het toeristenverkeer
dit jaar netto 22 a 23 miljard
gulden zal overhouden.
Het Paasweekend is traditio
neel het begin van het Ita
liaanse toeristenseizoen. Rome
en Florence kraken in hun
voegen, zoveel toeristen zijn er
neergestreken. In Rome wordt
het aantal gasten voor dit
weekend geschat op een mil
joen. Voor een stad van nog
met zijn gebrekkige publieke
voorzieningen valt dat niet
mee. De paus is uiteraard de
grote trekpleister dezer dagen.
Als hij zondag het heilig jaar
plechtig sluit (een evenement
dat ook in Nederland recht
streeks op tv wordt uitgezon
den) zal hij dat doen in de aan
wezigheid van ruim 300.000
pelgrims, het maximum dat
het St. Pietersplein en belen
dende straten kunnen verwer
ken.
Als oorzaken van de toene
ming van de buitenlandse toe-
ristenstroom worden gezien:
de lichte verbetering van de
economische situatie in West-
-Europa en vooral in de VS,
maar ook het feit dat Italië er
dit jaar in zal slagen de prijs
verhogingen in de toeristen
sector binnen de perken te
houden.
ADVERTENTIE
Met uw krant naar de Franse Rivièra:
8-DAAGSE
LUXE TOURINGCARREIS
NAAR DE
CÖTE D'AZUR
Vertrek maandag 16 april a.s.
Van het vroege voorjaar oenieten met het plezierige klimaat van de Franse Rivièra Dat Is de bedoel
naar het nabij Frejus, vlak aan het goudgele strand van de Middellandse Zee gelegen hotel Saint A
hotel (alle kamers voorzien van bad/douche, toilet) - onder Nederlandse leiding - wordt gedureni
Maandagochtend vertrekt de bus om acht uur uit Den Haag en hall negen uit Rotterdam Zowel o
i. *-• ■- - Rully nabij Dyon. De volgende dag gaat het
Tijdens
Brblijt
pijpenlabriekje te Cogolin, j
nes, Nice en Monaco Eventueel
De prijs van deze bijzonder aant
2-persoonskamer met half-pens:
ches op de 3e en 6e dag.
Annuleringsverzekering 3 1/2% v,
5.- poliskosten.
belangstelling v
i twee volle dagtochter
e (bezoek parfumlabri
e Rhóne-dal naar het hotel
aud. Saint Tropez. en een
St. Paul de Vence. Cao-
495.-
ingera
cursies alsmede de hm-
'ing ƒ16.- per persoon
- tijdig boeken dringend
070-190882 (van maandag t.
vrijdag
onze vestiging Spuistra
op de hoek van het Spui
•-GRAVENHAGE
