Terms of endearment": Grote winnaar Oscar-racé
Willem Sandberg: museumpionier
van mondiaal gewicht
Als u altijd al een
verzilverde Sola cossettel
wilde hebben, kunt u
die 't beste nu kopen
Shirley MacLaine eindelijk bekroond
Uitvaart in alle stilte
VROOMS DREESMANN
KUNST
Eewiöe Gomant
DINSDAG 10 APRIL I984PAGINjgï
HOLLYWOOD/DEN
HAAG „Terms of en
dearment" is de grote
winnaar geworden in de
race om de Oscars, de
jaarlijkse Amerikaanse
filmprijzen. De film - die
deze week in ons land
gaat draaien - had in het
totaal elf Oscarnominaties
en kreeg zo goed als alle
„grote" Oscars: Beste film,
beste regie, beste vrouwe
lijke hoofdrol, beste man
lijke bijrol en beste scena
riobewerking. Grote ver
liezers waren „Yentl"
(één Oscar voor de muziek
van Michel Legrand en
daar zullen de feministen
in Hollywood het moeilijk
mee hebben die Streisand
toch al zien als slachtoffer
van het „manlijk chauvi
nisme") èn de Britten die
vooral in „The dresser"
(via het topacteerwerk
van Tom Courtenay en
Albert Finney) en „Edu
cating Rita" (Julie Walters
en Michael Caine) kandi
daten hadden. Vandaar
dat een Britse commenta
tor vanmorgen vroeg op
BBC 2 kon zeggen: „Do I
smell a rat?"
Dat betekent eindelijk een Os
car voor Shirley MacLaine, die
haar lange filmcarrière nog
nooit dat spuuglelijke beeldje,
dat sinds 1927 uitgereikt wordt
door de Amerikaanse Acade
my for Motion Pictures, in de
wacht had gesleept. Haar
naam had al drie maal op de
officiële nominaties gestaan:
Voor „Some came running"
(1958), „The apartment" (1960),
„Irma la Douce" (1963) en
..Turning point" (1977). Er
voor het gemak van uitgaande
dat je acteursprestaties inder
daad in kwaliteit kan vergelij
ken als - zeg maar - waspoe-
der, is die bekroning voor
Shirley MacLaine terecht.
Heel lang in haar carrière
(film, show en sinds een aantal
jaren ook schrijfster) heeft ze
geroepen dat Hollywood geen
behoorlijke rollen voor vrou
wen meer te bieden had. De
laatste twee jaren is dat veran
derd (met een actrice als Me
ryl Streep) en Shirley MacLai
ne kreeg met haar rol als wat
verbitterde weduwe in een
moeilijke relatie met haar
dochter in „Terms of Endear
ment" eindelijk wat ze ver
diende. Een rol waarin de Hol-
lywoodse „glamour" niet meer
telt, waarin ze gedurende de
film steeds meer make-up van
haar gezicht kon vegen om
eindelijk te worden wat ze is:
een vrouw van rond de vijftig
- dat wordt ze zelf op 24 april
a.s. - met een figuur dat haar
niet meer zo soepel zit en de
emoties van een echt mens.
Tranentrekker
„Terms of Endearment" is
door een aantal critici al afge
daan als een „weepie" (een
huiler), een „tearjerker" (tra
nentrekker) en een „three
handkerchief-picture" (een
film voor drie zakdoeken). Het
is een feit dat je de film niet
zonder droge ogen doorkomt,
maar de echte tranentrekkers
creëren meestal iets oneindig
zieligs rond hun'hoofdfiguren
en dat heeft „Terms of endae-
rament" absoluut niet. Een
film vol mensen waarmee je
blij mag zijn, van wie je de
zwaktes begrijpt en die com
pleet worden neergezet. Dat is
vooral een verdienste van re
gisseur James L.Brooks, die
~.ot ziin speelfilmdebuut
drie min of meer persoonlijke
Oscars haalde: Beste film (en
dat geldt de totaalprestatie),
beste regie en beste scenario
naar een ander medium. Hij
baseerde de film namelijk op
een boek van Larry McMurt-
ry, waraan hij zeer eigen din
gen toevoegde. De rol van
Jack Nicholson - een ex-astro
naut, die de lauweren van zijn
ruimtevaartverleden rijkelijk
met alcohol besproeit - komt
in het boek bijvoorbeeld niet
voor.
Emoties
Nicholson is - met zijn Oscar
voor deze bijrol en een eerdere
Oscar voor de hoofdrol in
„One flew over the cuckoo's
nest" - een van de weinigen in
Hollywood die ooit in twee ca
tegorieën winst hebben ge
haald. Vóór hem waren dat al
leen Jack Lemmon en Robert
de Niro. En wat Nicholson
doet in „Terms of endear
ment" is perfect: Hij maakt
van een rol met eigenlijk bar
weinig tekst een uiterst be
langrijke spil in de film. Regis
seur Brooks over zijn film: „Ik
had nooit in de verste verten
kunnen denken dat „Terms of
endearment" zo'n succes zou
hebben. Ik denk dat het komt
omdat die emoties voor ieder
een zo dicht bij huis liggen, dat
het een film is die niet over
sociale of wereldproblemen
gaat, maar over mensen".
Brooks had er trouwens al een
stevige carrière in televisie op
zitten. Hij was o.a. als schrijver
en producer verantwoordelijk
voor de Mary Tyler Moore-se
ries en voor afleveringen van
„Taxi".
Duvall: geen ster
Robert Duvall is voor Neder
land met zijn Oscar voor de
beste mannelijke hoofdrol als
aan lager wal geraakte coun
try and western-zanger in
„Tender mercies" eigenlijk
een „outsider". De film draait
hier nog niet en Duvall is bui
ten het witte doek ook nauwe
lijks een spectaculair acteur
die zijn sterrenstatus wijd
pleegt uit te dragen. Maar hij
is een zeer markant acteur die
steeds volkomen anders kan
zijn (van „The godfather" tot
„Apocalyps now") en die als
een van de weinige Ameri
kaanse filmspelers niet bij
voorbaat met scenario's zit te
hannessen om ze maar vooral
gunstiger voor hemzelf te ma
ken. Een ziekte waaraan de
meeste sterren toch wel lijden.
Duvall was trouwens al vier
keer eerder vruchteloos voor
een Oscar als beste acteur en
twee keer voor een Oscar voor
de beste bijrol voorgedragen.
In „Tender mercies" "vindt hij
vanuit de verloedering een
nieuw gezin en een nieuw le
ven. Horton Foote kreeg voor
dit verhaal de Oscar voor het
beste oorspronkelijke scenario.
Bergman: 4 Oscars
Opvallend is trouwens dat
Ingmar Bergmans „Fanny en
Alexander" het voor een niet-
Amerikaanse film zeer grote
aantal van vier Oscars in de
wacht sleepte. Voor beste bui
tenlandse film, beste camera
werk (Sven Nykvist), beste
aankleding en beste costuum-
ontwerp. Al zijn die laatste
commercieel te verwaarlozen
Oscars.
Want de Oscars blijven
een zaak die commercieel uit
gebuit pleegt te worden door
de filmproducenten. De recht
streekse tv-presentatie in Hol
lywood - vanmorgen Neder
landse tijd - van de 56ste uit
reiking onder gastheerschap
van Johnny Carson had 500
miljoen kijkers en de verdere
vertoningen in de diverse Eu
ropese landen deze week doen
daar nog tientallen miljoenen
bij.
Een superverrassende zaak
zijn die Oscars in feite niet. Je
kan uit de diverse toekennin
gen een aantal vuistregels dis
tilleren: De Academy fot Mo
tion Pictures luistert goed wat
de critici in New York (Gol
den Globes) eerder hebben ge
zegd („Terms of endearment"
kreeg daar zes prijzen), kiest
eerder een prestige-object dan
een superpopulaire film, geeft
veteranen eerder prijzen dan
nieuwkomers, en probeert de
prijzenschat zo breed mogelijk
te spreiden. Dat is wat „Terms
of endearment" betreft dus
niet gelukt. De film gaat met
vijf Oscars over enkele dagen
triomfantelijk de Nederlandse
bioscopen in.
BERT JANSMA
j Volledige
Oscar-lijst
S Film: „Terms of endear-
ment".
E Acteur: Robert Duvall,
E „Tender mercies"
E Actrice: Shirley MacLaine,
E „Terms of endearment"
5 Mannelijke bijrol: Jack Ni-
cholson, „Terms fo ende-
arment"
Vrouwelijke bijrol: Linda
S Hunt, „The year of living
E dangerously"
E Regisseur: James
E L.Brooks, „Terms of ende-
E arment"
E Buitenlandse film: „Fanny
en Alexander" (Zweden)
Oorspronkelijke song:
„Flashdance, what a feel- pet
ing"
Oorspronkelijk scenario:
Horton Foote, „Tender
mercies"
Scenariobewerking: James
L.Brooks, „Terms of ende
arment"
Camerawerk: Sven Nyk
vist, „Fanny en Alexan
der"
Oorspronkelijke sound
track: Bill Conti, „The
right stuff"
Soundtrack-bewerking:
Michel Legrand en Alan
en Marilyn Bergman,
„Yentl"
Aankleding: "Fanny en
Alexander
Documentaire: „He makes
me feel like dancing"
Korte documentaire: „Fla
menco at 5.15"
Montage: „The right stuff"
Korte animatiefilm: „Sun
dae in New York"
Korte speelfilm: „Boys and
girls"
Geluid: „The right stuff"
Geluidseffecten: „The
right stuff"
De grote winnaars opgetogen bij elkaar: Regisseur James L.Brooks, Shirley MacLaine
en Jack Nicholson voor „Terms of endearment".
Nederland zesde
bij EK badminton
PRESTONDe Nederland
se badmintonploeg is bij het
Europees kampioenschap in de
Engelse plaats Preston zesde
geworden. Nederland verloor
in de strijd om de vijfde plaats
van de Sovjet-Unie met 2-3.
De winstpartijen van Oranje
kwamen op naam van van de
dubbels Uun Santosa/Bas van
Barnau Sijthof en Eline Coe-
ne/Marjan Ridder.
De gedetailleerde uitslagen
zijn: Anatoli Skripko - Lex
Coene 15-18, 15-10, 15-3, Tatja-
na Litvinenko - Eline Coene
12-10, 3-11, 11-6, Uun Santosa-
/Bas van Barnau Sijthoff -
Skripko/Vitali Sjmakov 17-15,
15-12, Eline Coene/Marjan
Ridder - Svetlana Beljasova-
/Ludmilla Okoeneva 15-11,
15-4,Sjmakov/Beljasova - Rob
en Marjan Ridder 15-10, 15-8.
«SS:
five
OEPIE
LEEST ft
DE KRANT.
DAT
VINDT HIJ
INTERESSANT. f*1
DAGELIJKS:
HET NIEUWS
EN DE e
ACHTERGROND
INFORMATIE r
EN n
SOMS OOK
WEL fc,
DE SENSATIE.
AMSTERDAM Op maan
dagmorgen 14 juni 1982 be
steeg ik met fotograaf Brand
Overeem de trappen naar de
bovenetage van Sandbergs
A.msterdamse flat. We heb
ben een afspraak voor een
gésprek over zijn leven en
werken naar aanleiding van
een die maand te openen,
overzichttentoonstelling van
zijn activiteiten als museum
directeur en typograaf. De
expositie zal worden inge
richt in expositiegebouw De
Zonnehof in Amersfoort, de
stad waar hij 24 oktober 1897
geboren werd, 25 jaar nadat
de schilder Piet Mondriaan
er het licht aanschouwde dat
in het leven van beide man
nen zo'n eminente rol zou
spelen. Het is niet de enige
reden waarom Sandberg zich
verheugt over de expositie in
juist deze stad. Nog belangrij
ker vindt hij het, dat ze
plaats vindt in een van de
mooiste expositieruimten die
ons land rijk is, een schep
ping van zijn oude. vriend
Gerrit Rietveld, voor wiens
werk hij minstens zoveel be
wondering koestert als voor
het schildersoeuvre van zijn
stadsgenoot Piet Mondriaan.
Nadat Sandberg dit had ge-
zien in 1922 in Parijs gaf hij
zijn eigen kunstenaarsambi
ties definitief op. Hij besluit
zich op een andere manier
verdienstelijk te maken voor
het kunstleven.
Voorbeeldig
Sandberg verhief tijdens zijn
directeursschap, van 1945 tot
1963, het Stedelijk Museum
tot een voorbeeldig en leven
dig centrum voor moderne
1 beeldende kunst, nationaal
zowel als internationaal. Met
zijn voortvarende expositie-
beleid maakte hij Nederland
vertrouwd met de werken
van Kandinsky, Picasso, Ma
tisse, Bissiere, Chagall, Mon
driaan, Malevitch, de Cobra-
schilders en vele, vele ande
ren. Hij confronteerde het
naoorlogse Nederland met
die moderne beeldende kunst
waarmee het gedurende de
oorlogsjaren geen kennis had
kunnen maken. Dat zag"
Sandberg als zijn eerste en
meest belangrijke taak toen
hij in 1945 het roer overnam
van zijn voorganger Roëll.
Dit streven resulteerde in
een inmiddels legendarische
tèntoonstellingsreeks, waar
van Cobra, Bewogen Bewe
ging en Dylaby-Dynamisch
Labyrint de meest tot de ver
beelding sprekende en tevens
meest controversiële zouden
gaan behoren. Gedecideerd
en doelbewust doorbrak
Sandberg bestaande conven
ties en opende hij de weg tot
modern museumbeleid, dat
van invloed zou zijn op de in
richting en activiteiten van
alle expositie-centra voor de
moderne kunst over de hele
wereld. Zijn ideeën daarover,
al neergelegd in een artikel
in het Franse tijdschrift „Art
d'aujourd'hui" van oktober
1950, hadden aan het eind
van de jaren zestig nog zo
weinig aan actualiteit inge
boet, dat hij werd uitgeno
digd zitting te nemen in die
jury, die een keuze moest
maken uit de 680 ontwerp-
inzendingen voor het Centre
Pompidou in Parijs, samen
met Jean Prouvé, Philip
Johnson en Niemeyer.
Geruchtmakend
Een van de eerste gerucht
makende daden van mu
seumdirecteur Willem Sand
berg was het laten inschilde-
ren van de gele en rode
steentjes waaruit de muren
van het Stedelijk Museum
opgetrokken waren. De toen
malige burgemeester van de
hoofdstad, De Vlugt, was
aanvankelijk van mening dat
Sandberg daarmee het mees
terwerk van bouwmeester
Weisman had vernield, maar
keerde later op die beschuldi
ging terug toen Sandberg
aantoonde dat het om afwas-
bare verf ging. Sandberg was
een besliste museumdirec
teur, maar daarnaast een
groot tacticus, die met enor-
AMSTERDAM Willem Sandberg, oud-directeur van het
Stedelijk Museum in Amsterdam is zondag in zijn woonplaats
Amsterdam op 86-jarige leeftijd overleden. Jhr. W.J.H.B.
Sandberg, zoals hij officieel heette, studeerde aanvankelijk
psychologie in Wenen en Utrecht. In 1928 begon hij zijn loop
baan als typograaf. Hij heeft echter vooral bekendheid ver
worven als directeur van het „Stedelijk" in Amsterdam,
waaraan hij van 1938 tot 1963 verbonden was, eerst als con
servator en en vanaf 1945 als directeur. Onder zijn leiding
werd het „Stedelijk" een plaats waar nieuwe bewegingen in
de beeldende kunst zich in ruime mate konden manifesteren,
zoals de COBRA.
Willem Sandberg kreeg een groot aantal Nederlandse en bui
tenlandse onderscheidingen en eredoctoraten. In 1975 werd
hem de Erasmusprijs toegekend.
De uitvaart van Sandberg zal in overeenstemming met diens
wens in alle stilte geschieden.
me behendigheid zijn belang
rijkste ideeën wist te verwe
zenlijken.
Een groot krediet bij het be
stuurlijk Amsterdam van na
de bevrijding had Sandberg
verworven door zijn voor
aanstaande rol in het kunste
naarsverzet. Met zijn vrien
den Arondeus, Willem Brou
wer, Koen Limpberg en Ger
rit van der Veen was hij on
dermeer betrokken bij de
roemruchte aanslag op het
bevolkingsregister, op 27
maart 1943. Tijdens zijn on
derduikperiode werkte Sand
berg aan een serie publika-
ties, waarin hij een reeks ty
pografische experimenten
toepaste die evenmin nalie
ten grote invloed uit te oefe-
Jhr. W.J.H.B. Sandberg.
nen op de affichering van de
moderne expositie-centra in
ons land en daar buiten. Tot
tweemaal toe ontving hij de
Typografie-prijs van de stad
Amsterdam. In 1975 stelde
een Amerikaanse kunstver
zamelaar de Willem Sand-
berg-prijs in. Een belangrijke
rol speelde Sandberg ook in
de reorganisatie van het ge
organiseerde kunstleven, een
rol die hem op veel weer
standen van de langgevestig-
de hoofdstedelijke kunste
naarsverenigingen kwam te
staan. Van 1947 tot 1951 was
hij voorzitter van de Neder
landse Federatie van Be
roepsverenigingen van
Kunstenaars.
Een paar dagen nadat ik hem
de uitgetikte versie van ons
gesprek ter correctie had toe
gezonden, kreeg ik een brief
je van hem, waarin hij ver
telde dat hij tijdens zijn be
zoek aan de Dokumenta in
Kassei was gevallen en dat
die val hem veel last bezorg
de. De tot dan toe nog op
merkelijk vitale en gezonde
Sandberg ging vanaf dat mo
ment zienderogen achteruit.
De laatste maanden van zijn
leven moet hij volgens inge
wijden zelfs geen schim meer
zijn geweest van de kleine,
kwieke en doortastende man
die door de internationale
museumwereld werd bewon
derd en bij zijn leven al een
legende werd.
Dit jaar neemt Eddy de Wil
de, tegen wiens komst hij als
directeur van het Stedelijk
Sandberg zich indertijd ern
stig had verzet, afscheid van
het Stedelijk, dat het Stede
lijk van Sandberg is geble
ven. Een sterke opvolger die
dat imago kan doen verva
gen, zo hij daartoe al de be
hoefte zou hebben.
Sandberg is niet meer. Maar
zijn Stedelijk boekte record
op record-bezoek. De ruimte
daartoe werd door hem ge
creëerd.
GODERT VAN COLMJO#
9-Persoons, 105-delig
9 tafelvorken
9 tafellepels
9 tafelmessen
9 dessertvorken
9 dessertlepels
9 dessertmessen
1 soeplepel
2 sauslepels
2 groentelepels
1 aardappellepel
9 taart vorkjes
9 likeurlepels
9 theelepels
9 longdrinklepels
1 suikerschepje
2 vleesvorkjes
1 botermesje
1 saladecouvert
1 gebakschep
1 kaasschaaf
1 jamlepel
Adviesprijs 4353.
Onze prijs nü
Sola cassette
Sola staat garant voor couverts van uitzonder
lijke kwaliteit. Neem de cassette Haagsch Lotje,
paradepaardje van de Sola kollektie. Oogstre
lend uitgevoerd, tijdloos van karakter, rijk aan
allure. En, met levenslange garantie! Voor deze
exclusief vormgegeven cassette rekent
Vroom Dreesmann u
tijdelijk de laagste prijs
Deze cassette is uitgevoerd in
zogeheten Society pleet, zwaar
verzilverd edelstaat van gegaran
deerd roestvrije kwaliteit. Vaat-
wasmachinebestendig.
Altijd leverbaar
Haagsch Lof je zal nimmer uit hetH^
Sola programma verdwijnen. j op-
Bijbestellen is derhalve altijd
mogelijk.
Deze aanbieding geldt
zolang de voorraad strekt.
