Leidse Courant | 1984 | 31 maart 1984 | pagina 7

kerkelijk nee tegen kernwapens serieus nemen

Ruding, rentmeester of rentenier?

«NNENLAND

Cctdóc6cHvumt

'UitqnsteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnenïiofbuitensteBinnen

'uitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinne

'.F. DE GAAY FORTMAN OVER UITSPRAAK GEREFORMEERDE SYNODE:

'SIJTHOFFPERS

V

F1

ZATERDAG 31 MAART 1984 PAGINA 7

UDENTIKOOS

)-opperhoofd Ed Nijpels
t, hoewel hij de universi-
ianken reeds lang geleden
1 verlaten, nog immer een
ce voorliefde voor studen
te grappen. Levendig staat
nog voor de geest hoe hij
'le jaren geleden alle par
itaire journalisten per
een hard gekookt ei
rde om duidelijk te maken
de eerste klinker in zijn
ernaam diende te worden
oproken met dezelfde
k als het woord „ei". De
e liberaal wilde daarmee
halt toeroepen aan de
tdurende verwisseling
zijn familienaam met die
het D'66-kamerlid Nypels,
rin de ij op z'n Grieks
dt geschreven en als „ie"
te worden uitgesproken,
herinneren wij ons de
'telijke vragen die Nij-
73 de tijd dat hij nog geen
tieleider was, samen met
even studentikoze collega
k Hermans stelde aan de

minister van verkeer en wa
terstaat. De vragen gingen
over het voor sommige Neder
landers ergerniswekkende
verschijnsel, dat een autoradio
uitvalt zodra men een tunnel
binnenrijdt. Het tweetal had
gelezen dat daar in België iets
op gevonden was en ze wilden
weten of die technische truc
ook in Nederland zou kunnen
worden toegepast. De eerste
twee vragen aan de bewinds
man luidden ongeveer aldus:
„Is de minister op de hoogte
van het feit dat in België een
manier is gevonden om de ra
dio-ontvangst in tunnels mo
gelijk te maken? Is de minister
met ons van mening dat dit
voor Belgen een heel goed
idee is?" Kamervoorzitter Dol
man, die schriftelijke vragen
van parlementariërs altijd
moet goedkeuren alvorens ze
naar het betreffende ministe
rie worden gezonden, schoot
in de lach toen hij de tweede
zin las, maar vond niettemin
dat de neerbuigende bejege
ning van onze zuiderburen

niet door de beugel kon. Der
halve schrapte hij de woorden
„voor Belgen".

ONDERSCHEIDING

De afgelopen week sloeg Nij
pels opnieuw toe met een
practical joke, die ditmaal ove
rigens alleen bestemd was
voor zijn eigen gelederen. Zo
als elke grote fractie heeft ook
die van de VVD een „fractie
bestuur". Bij de liberalen be
staat dat „college" uit voorzit
ter Ed Nijpels, vice-fractielei
der Albert-Jan Evenhuis en de
leden Loek Hermans, Rudolf
de Korte, Wim Keja en Dick
Dees. Dit zestal had tijdens de
eerste lenteweek op uitnodi
ging van het stadsparlement
van West-Berlijn een vijfdaags
bezoek aan die metropool ge
bracht. Tijdens hun verblijf al
daar hadden ze van de Duit
sers elk een bronzen penning
gekregen met het oude Rijks
daggebouw erop.

„Onmiddellijk dacht ik: daar

moeten we in Nederland iets
geks mee doen", vertelde Nij
pels ons enkele dagen geleden.
„We spraken af dat we tegen
over onze achtergebleven frac
tiegenoten zouden doen voor
komen dat we een belangrijke
Duitse onderscheiding hadden
ontvangen. Maar ja, hoe moes
ten we dat doen met enkel
zo'n simpele penning op zak?
Plotseling kregen we een idee.
Bij de inhuldiging van Beatrix
tot koningin hadden alle ka
merleden een herdenkingsme
daille gekregen, waar ook een
mooi oranje-blauw draagstrik-
je bij hoorde. Dat strikje werd
toen niet bij de medaille gele
verd. Het moest apart aange
vraagd worden, maar bijna
geen enkel kamerlid had dat
ooit gedaan. Toen we terug
waren in Nederland, hebben
we daarom onmiddellijk ge
zorgd dat we alsnog dat strikje
in bezit kregen en we spraken
af dat we in de eerstvolgende
fractievergadering, waar we
verslag zouden uitbrengen van
ons bezoek aan Berlijn, dat lin
tje in onze revers zouden dra

gen. Enfin, dat gebeurde dus".
„We zagen er met z'n zessen
heel indrukwekkend uit en de
hele fractie zat wat schaapach
tig naar ons te kijken. Nadat
ik de vergadering had geo
pend, zei ik dat ons bezoek aan
Berlijn heel nuttig was ge
weest en dat we er zelfs on
derscheiden waren met de

„Orde voor de Vrijheid en de
Hereniging van Berlijn". Die
naam had ik zomaar verzon
nen. Een enkeling kreeg on
middellijk al argwaan, maar
de meesten zaten met enige
gepaste trots instemmend te
knikken. Prachtig gezicht was
dat. Pas nadat ik uitgebreid
over onze reis en onze ge
sprekken met de Berlijnse po
litici had verteld, heb ik ze uit
de droom geholpen. Ach ja, we
lachen soms wat af in de frac
tie".

Overigens zij hier nog meege
deeld dat Ed op 1 april, mor
gen dus, zijn 34ste verjaardag
hoopt te vieren. En dat is echt
geen grap. Zijn geboorte-akte,
opgemaakt te Den Helder,

vermeldt zwart op wit de da
tum 1 april 1950.

VEROLME

Zoals uit het voorgaande blijkt
is Nijpels een volksvertegen
woordiger die ondanks de po
litieke problemen van alledag
gemakkelijk en graag lacht.
Wat dat betreft is hij gelukkig
niet de enige, want vele ande
re kamerleden zijn uit hetzelf
de hout gesneden. Maar er is
één parlementariër, bij wie
men uiterst zelden een vrolij
ke gelaatsplooi kan waarne
men: de CDA 'er Cees van
Dijk, voormalig minister van
ontwikkelingssamen werking.
Hij is een stijf en formalistisch
persoon van vroeg in de vijf
tig, voor wie het leven zo te
zien weinig leuke kanten
heeft. De laatste weken is Van
Dijk vrijwel dagelijks in het
nieuws geweest vanwege het
feit dat hij voorzitter is van de
parlementaire „enquêtecom
missie", die een onderzoek in
stelt naar de roemloze onder

gang van het scheepsbouwcon-
cern Rijn -Schelde- Verolme,
waar het rijk zoveel geld aan
heeft gespendeerd. Dezer da
gen is de commissie in de Rid
derzaal bezig met het verho
ren van getuigen, die de op
bouw van het RSV-concern
van nabij hebben meege
maakt.

En ziedaar, tijdens een van
deze zittingen liet Cees van
Dijk zich tot ieders verbazing
zomaar een grapje ontvallen.
Het was een opmerking die op
zichzelf weinig voorstelde,
maar die, juist omdat zij uit zo
volstrekt onverwachte hoek
kwam, in de zaal een collectie
ve lachstuip veroorzaakte. Het
gebeurde woensdag, toen de
commissie bezig was met de
ondervraging van dr. A. Win-
semius, de vader van de huidi
ge minister van volkshuisves
ting, ruimtelijke ordening en
milieubeheer. Deze kettingro-
kende, vriendelijk ogende be
jaarde baas was in 1970 be
trokken bij de fusie tussen het
bedrijf Rijn-Schelde en de
werf van Cornelis Verolme.

Halverwege het verhoor pro
beerde getuige Winsemius de
fusie van de scheepsbouwers
aanschouwelijk te maken met
behulp van enige voor hem op
tafel staande stukken servies.

Hij nam een longdrinkglas
waarin nog een bodempje mi
neraalwater zat en zei: „Stel
dat dit Rijn-Schelde is". Naast
het glas plaatste hij vervolgens
een leeg koffiekopje en sprak:

„En dit is dan Verolme". Al
dus pratend schetste hij de
verhouding tussen de beide fu
siepartners. Terwijl hij nog
druk aan het uitleggen was
hoe de vork in de steel zat trad
er een ober binnen die, gewa
pend met een groot dienblad,
onverstoorbaar het lege koffie
kopje van Winsemius' tafel
blad wegnam. Het was op dat
moment, dat Cees van Dijk de
historische woorden sprak: „O,
daar gaat Verolme". En hij
moest er zowaar zelf ook om
lachen.

DICK VAN RIETSCHOTEN

N HAAG „Ik vind
degenen, die het on-
s zijn met de uitspra-
van de synodes en de
ld van Kerken en dus
eid tot plaatsing van
kruisraketten, te ge-
kkelijk over deze
estie denken. Maar ik
het ook eens met wat
ninee Roos, de praeses
de hervormde synode,
:egd heeft aan het adres
het IKV. Daar denkt
n evenzeer te gemak-
ijk over wat de kerken
en niet kunnen

is de mening van prof.mr.
T. de Gaay Fortman, oud-
ïister van binnenlandse za-
in het kabinet-Den Uyl,
lid van de Eerste Kamer
)A) en verder ondermeer
lutaat voor de oecumene in
buitenland van de Gere-
neerde Kerken in Neder-
d.

Gaay Fortman was ook ad-
seur van de synodale com-
issie „Kerkelijke uitspraken
er samenlevingsvraagstuk-
n". Hij adviseerde over „het
•eken der kerk". Deputaten
'amen tot de volgende voor
arden waaraan kerkelijke
spraken moeten voldoen:
nneer de synode besluit
h uit te spreken over poli-
ke of maatschappelijke
lagstukken, dan is dit een
sluit van de synode (zij
•rdt geacht met verstand
n zaken hierover te spre-
n) eh in de tweede plaats
ig de kerk bij het doen van
Spraken zich niet bewegen
terreinen die zij niet kan
erzien.

'at vindt De Gaay Fortman

nu zelf van de uitspraak van
de gereformeerde synode.
Heeft dit zijn instemming?
Er wordt even diep nagedacht
en bedachtzaam formulerend
geeft hij een uitvoerige be
schouwing. „Je moet onder
scheiden of je vindt dat de
Kerk zoiets zeggen mag èn de
vraag of je het ermee eens
bent of oneens. Onze synode
heeft al in 1971 uitgesproken,
dat, wanneer zich bepaalde
omstandigheden in de kerk of
de maatschappij voordien, de
kerk daarover uitspraken
moet doen. Maar het woord
dat de synode spreekt moet uit
het Evangelie voortvloeien.
Bovendien moet het gedragen
worden door het geloof en net
gebed van de leden van de
kerken".

Maar was het nodig om nu
met een uitspraak te komen?
„Ik vind dat de synode dit
mocht doen. De afschuwelijke
uitwerking die kernwapens
hebben, is door de enorme pu
bliciteit erover voldoende be
kend". De Gaay Fortman is
het ermee eens als wordt opge
merkt, dat deze wapens door
de onvoorstelbare kracht die
ze hebben van een andere di
mensie zijn dan conventionele
bewapening. Ze kunnen ge
bruikt worden voor massaver
nietiging. En de gevolgen zijn
niet alleen verschrikkelijk
voor wie er door getroffen
wordt; ook bestaat het gevaar
van erfelijke schade door de
radio-aktiviteit. Schade aan
het nageslacht dus.

Ik zou niet zo ver willen gaan
te zeggen, dat een jongeman
die in het leger tot taak krijgt
wacht te lopen bij kernwa
pens, op grond van het syno
debesluit verplicht is dit te
weigeren".

Stel, u bent minister van de
fensie. Wat betekenen dan de

„Ik zou er niet onmiddellijk de
conclusie aan verbinden dat ik
niet kon meewerken aan een
besluit tot plaatsing. Het zou
wel mijn verantwoordelijkheid
vergroten. Maar in de refor
matorische kerken kan de
kerk de gewetens niet bin
den".

Toch vindt De Gaay Fortman
het heel belangrijk, dat zijn sy
node tot deze uitspraak is ge
komen. Zij richt zich daarmee
niet alleen tot de eigen kerkle
den. Haar spreken is algemeen
gericht, een appèl aan ieder
een, ook aan degenen die zich
van de kerk niets aantrekken.
Voor een christen geldt dan
een speciale klem dat het de
kerk is die haar opdracht tot
getuigenis vervult.

Maar zij, die nogal wat mis
baar maken over de synodale
uitspraken, zijn van oordeel
dat hier een grens is over
schreden. De synode is niet be
voegd, zeggen ze.

Die vraag speelde al in de ja
ren '69, vertelt De Gaay Fort
man. De discussie ging toen
over de positie van Nieuw-
Guinea. In de Hervormde
Kerk werd gezegd, dat dit ge
bied maar aan Indonesië moest
worden overgedragen. Dezelf
de discussie ontstond in de Ge
reformeerde Kerken. Toen is
de procedure voor het doen
van uitspraken tot stand geko
men.

„Ik vind niet dat er een grens
is overschreden". Hij wijst
erop, dat chemische en bacte
riologische wapens evenzeer
ongeoorloofd zijn. Ten aanzien
van deze wapens, en dat geldt
ook voor de kernwapens, kun

Prof.mr. W.F. de Gaay Fortman: „Dit synodebesluit is
een aanscherping van de gewetens van gemeenteleden.
Maar het is niet zo dat men er door gebonden wordt".

je zeggen dat op een heel apar- 1952 een waarschuwend geluid

te manier leven en dood in het laten horen en de gerefor-

geding zijn. De Hervormde meerden hebben zich in 1978

Kerk heeft hiertegen al in tegen de kernwapens uitge

sproken. In zoverre zou je je
kunnen afvragen of het besluit
dat nu genomen is wel nodig

is.

„Ik ben nog niet zo ver dat ik
zeg: elk wapen is ongeoor
loofd". De Gaay Fortman wijst
erop, dat in de Eerste Wereld
oorlog de Duitsers begonnen
met mosterdgas. De Engelsen
hebben toen direkt hetzelfde
gedaan en het was afgelopen.

De critici redeneren ongeveer
als volgt: verzet tegen plaat
sing van kruisraketten bete
kent een eenzijdige stap, waar
door de deur wordt opengezet
voor de Russen.

„Het verwijt klinkt ook dat de
synode zich niet algemener
heeft gesproken, zij heeft één
type wapens genomen en zich
geen rekenschap gegeven van
de politieke consequenties,
zegt men. Maar kernwapens
hebben we al in ons land. Ze
zijn opgeslagen en vormen in
die zin geen direkte bedrei
ging voor de Russen. Dat is
wel het geval met de nieuwe
kernwapens. Die zullen opera
tioneel zijn. Aan weerskanten
heeft men al zoveel militaire
kracht, dat het evenwicht door
het niet plaatsen van de raket
ten niet verstoord wordt. Het
doet er nauwelijks iets toe. En
ik denk niet dat het de Russen
zal verlokken iets te onderne
men. De Amerikanen zullen
in dat geval zeker terugslaan".
De Gaay Fortman herinnert
aan de afwijzing van kernwa
pens door bijvoorbeeld Dene
marken. Als Nederland besluit
geen nieuwe kernwapens toe
te laten, zal dat onze positie in
de NAVO wel verzwakken,
meent hij.

„Het afschuwelijke is dat de
wapens steeds geperfectioneer-
der worden, zodat het begrip
beperkte kernoorlog z'n intre
de kon doen". Hij vindt ook

dat de enorme bedragen die
opgeslokt worden door de be
wapeningswedloop, beter aan
de Derde Wereld ten goede
kunnen komen. In dit verband
wijst De Gaay Fortman op de
toespraken van de Franse pre
sident Mitterrand. Deze ver
klaarde Frankrijk met alle
middelen te willen bescher
men en hij heeft zich zelfs
verplicht kernwapens op het
grondgebied van Frankrijk op
te nemen. „Daar ontbreekt
elke ethiek aan".

En als onder Amerikaanse
druk de kruisraketten toch ge
plaatst worden? Tot hoever
kunnen de kerken dan gaan?
Mogen zij als politieke macht-
sfaktor optreden?

„Als ze zeggen dat dit geen
kerkelijke zaak is, dan ant
woord ik: je versmalt de ker
kelijke uitspraken tot een pro
cedurekwestie. Maar, u vindt
mij misschien inconsequent. Ik
zeg nogmaals: de kerk mag het
geweten onder een ernstige
klem zetten, maar men houdt
uiteindelijk zelf de beslissing.
De manier waarop de kerk
strijdt is door middel van het
woord duidelijk maken waar
zij staat. Individueel kan men
een beroep doen op de Wet op
de Gewetensbezwaren. De
kerk roept niet op tot actie om
plaatsing van de raketten te
voorkomen".

„Een dergelijke actie gebeurt
niet geweldloos. Je trekt men
sen aan die een democratisch
genomen beslissing niet res
pecteren. De demonstraties in
Amsterdam en Den Haag zijn
zonder merkbare moeilijkhe
den verlopen. Maar wanneer
je naar Woensdrecht gaat, kan
de regering niet anders zeggen
dan: stop! Daar moet de kerk
niet bij betrokken zijn. Dat
ben ik eens met ds. Roos".
De Gaay Fortman is het niet
eens met CDA-partijvooorzit-

ter Piet Bukman, die vindt dat
de synode de middelen van
verdediging aan de politiek
moet overlaten. Toch heeft
ook hij een punt van kritiek
op het synodebesluit. Dat be
treft de allerlaatste zin waarin
gezegd wordt dat alleen zij
„van wie verwacht mag wor
den dat zij de besluiten van de
generale synode met betrek
king tot deze aangelegenheden
tot uitgangspunt van hun han
delen zullen nemen" voor be
noeming tot deputaat in aan
merking komen.

„Daar is men de grens over. Je
kunt net zo goed zeggen: al
leen mensen die niet bereid
zijn de bezwaren aan te ho
ren". Hij is het eens met ds. P.
Schravendeel van Ferwerd die
dit een „bedrijfsongeval" heeft
genoemd. „Dat moeten ze te
rugnemen, dit is in strijd met
het wezen van de kerk", aldus
De Gaay Fortman. „Eigenlijk
zou je bij de totstandkoming
van zo'n besluit nog een twee
de lezing moeten hebben".
Laatste vraag: hoe moet de
kerk aan met de verontrusting
over het synodebesluit?
„Je moet proberen met elkaar
aan de praat te blijven. Helaas
zijn de extremen van weers
kanten niet erg geneigd te pra
ten. Maar men zal toch moeten
proberen de schade voor de
kerken te beperken. Predi
kanten moeten vanaf de kan
sel trachten een manier van
preken te vinden die beide
partijen overtuigd van de
ernst van de situatie". Hij
vindt dat geestelijke onder
drukking in de kerk geen pas
geeft. Voor de synode en de
plaatselijke kerken ligt hier de
taak om zoveel mogelijk de
mensen te brengen tot het el
kaar aanvaarden, aldus prof.
De Gaay Fortman.

HAITZE DE BOER

Met uw krant naar

PARIJS

)ok in 1984 kunt u met uw krant weer
len weekeinde In de Franse hoofdstad
|oorbrengen. Het uitgebreide pro-
|ramma biedt de mogeli|kheld om een zo
©varieerd mogelijke en ruime Indruk van
le vermaarde lichtstad te.krijgen.

Vrijdag 30 maart en 6 april a.a. ver-
Irekken we weer met een luxe tou
ringcar van Maaskant voor een 3-
daagse reis naar Parijs (vrijdagmor
gen weg, zondagavond terug).
Vrijdagavond bezoeken we de beroemde
Folies Bergères met een onvervalste
Franse show. zaterdag staat o.a. een ex
cursie op het programma naar het prach-
ige paleis van Napoleon in Fontaine-
bleau. is er gelegenheid tot winkelen en
wordt "s avonds een llchtjestour door
Parijs gemaakt.

Gelogeerd wordt in het Sofra Motel Relais des Chartreux. waar 2x wordt overnacht. Daar worden ook de eenvoudige,
maar goede maaltijden geserveerd, alsmede 's morgens het typisch Franse ontbijt. De overige maaltijden zijn voor ei-

rekening. - 00-
De prijs van deze aantrekkelijke trip is slechtsJ per persoon

Hiervoor krijgt u een comfortabele tweepersoonskamer met douche en tollet, 2x ontbijt en 2x avondmaaltijd. De entrees
Zijn in deze prijs Inbegrepen. Voor een 1-persoonskamer is een toeslag van 30.- verschuldigd. Combinatie reisverzeke
ring 6.- p.p. 5.- poliskosten.

Inlichtingen en boekingen: telefonisch
onder nr. 070-190882 (van maandag
t/m vrijdag van 9 lot 13 uur) of.
persoonlijk in onze vestiging Spulstraat
71, Den Haag (op de hoek van het
Spul)

POSTBUS 16050
2500 AA s-GRAVENHAGE
TEL. [phone]
(MAANDAG T/M VRIJDAG
TUSSEN 9 EN 13 UUR)

tUITENHEER

M tfcf «wat

I V.

hb i.

fift M

L- III

DEN HAAG Onmis
kenbaar is het economisch
tij aan het keren. Er gaat
geen dag voorbij of die
mededeling komt via de
media tot ons. Hogere cij
fers van de economische
groei onze welvaarts
graadmeter bij uitstek
en de vertaling daarvan in
oplopende investeringen,
stijgende produktie en een
groeiende export illustre
ren deze goede tijding. Er
komt weer hoop op mee
vallers voor de schatkist.
Toch blijft Nederland ge
teisterd door een bescha
mend hoge werkloosheid
en een schijnbaar lijdzaam
toeziend kabinet.

De schaduw die de werkloos
heid over het prille econo
misch herstel werpt zou je
haast het geloof ontnemen dat
het werkelijk beter gaat. Je
zult maar net de zoveelste af
wijzing op een sollicitatie heb
ben binnengekregen en al
maanden, zo geen jaren, van
een uitkering met een steeds
lagere koopkracht moeten zien
rond te komen! Dan koop je
niet veel voor de algemene
praatjes waarmee goedverdie
nende Haagse politici je dage
lijks proberen duidelijk te ma
ken dat je nog even (wat heet
even) geduld moet hebben
voor het ook met jou weer be
ter gaat.

Politiek Den Haag kampt ook
merkbaar met het probleem
dat een herstel van de econo
mie voor menigeen niet te rij
men valt met hoge werkloos
heid en nog meer miljarde
nombuigingen. Verhalen over
een toenemend aanbod op de
arbeidsmarkt van vrouwen en
schoolverlaters maken de uit
zichtloosheid- van het zonder

werk zijn niet minder. Nieuwe
ontslagen als ge volg van bezui
nigingen vergroten slechts het
al aanwezige onbegrip, ook in
de ministerraad. Ruding zelf
en de betaalde verkopers van
zijn beleid zien zich dan ook
voor de zware taak geplaatst
met begrijpelijke en acceptabe
le verklaringen te komen,
vooral om tegengas te geven
aan de hun niet zo welgevalli
ge roep om lastenverlichtingen
en minder bezuinigingen. Zo'n
eis ligt immers veel beter in
het gehoor en past beter bij het
gevoel van de gemiddelde Ne
derlander dan de bezuinigings-
preken van de minister van
Financiën. Tegen die achter
grond hebben Ruding en zijn
tekstschrijvers deze week het
potlood maar eens geslepen en
op een lunch met vertegen
woordigers uit het bedrijfsle
ven klip en klaar proberen te
maken dat met het strakke
ombuigingsbeleid niet gesold
kan worden.

A-sociaal

Ruding laat niet na de recente
geschiedenis als lesmateriaal te
gebruiken binnen en buiten de
ministerraad: „Als Bestek '81
(het plan van 10 miljard bezui
nigingen in vier jaar tijd) on
verkort was uitgevoerd, dan
was het nu niet zo moeilijk ge
weest". Z'n verhaal is duide
lijk: wie geld tekort komt moet
lenen en, afgezien van aflos
sen, ook rente betalen. De
overheid leent op grote schaal
(rond 30 miljard gulden per
jaar) en de rentelasten zijn na
venant. Nu al gaat van elke
zeven guldens die de staat ver
dient er één weg aan rentebe
talingen op de overheids
schuld. Als we niet doorgaan
met bezuinigen is dat over een
paar jaar al één op de vier gul
dens. Dat zal pas goed ten kos
te gaan van de uitgaven voor
onderwijs, welzijn, volkshuis

vesting, ontwikkelingshulp en
zo meer, is het sombere per
spectief dat Ruding zijn colle
ga's voorhoudt.

Wie nu niet door de zure appel
wil (blijven) heenbijten be
drijft volgens Ruding goedko
pe politiek. En goedkoop is
duurkoop! „Wat op korte ter
mijn sociaal lijkt zal op de lan
ge duur a-sociaal blijken", ci
teerde Ruding deze week een
uitspraak van CDA-leider De
Vries. Overigens is dat inmid
dels een belegen uitspraak,
want meer en meer tekent
juist De Vries zich af als een
geducht opponent van Rudings
bezuinigingsplannen. De Vries
wil immers een lastenverla

ging voor zowel burgers als
bedrijven en is best bereid om
dat te betalen door wat minder
te bezuinigen. De minister van
Financiën wil daar absoluut
niet van weten en stelt zich ui
terst rechtlijnig op.

Daarom sprak Ruding zijn
partijgenoot De Vries deze
week maar eens in zijn eigen
CDA-taal toe: „Wij zijn ver
antwoordelijk voor de proble
men van nu. Doorschuiven
daarvan naar de volgende ge
neratie is strijdig met een goed
rentmeesterschap". De Vries
en zijn medestanders moeten
weten dat de weg naar blij
vend herstel wat meer uithou
dingsvermogen vergt dan de
zig-zag-koers van eerst bezui
nigen en dan weer stimuleren!
Voor Ruding gaat het om een
keuze tussen het gedrag van
een rentmeester in bijbelse zin
of dat van een rentenier en hij

Lastenverlichting

Rentmeesterschap impliceert
een goed en zorgvuldig beheer
van andermans geld, en laten
we wel zijn: de schatkist is met
niets anders dan dat gevuld.
Rentenieren daarentegen
houdt iets zorgeloos en ver
kwistends in. „Iemand die
niets doet", meldt het woor
denboek. Toch liggen Rudings
twee keuzemogelijkheden
dichter bij elkaar dan men zou
denken. Wat hii ziet als rente
nieren, namelijk wat soepeler
met het overheidstekort om
springen, mag dan rente kos
ten, maar kan zeker op wat
langere termijn veel opleve
ren. Rudings rentmeesterschap
zou daarentegen op termijn
wel eens méér kunnen kosten.
Met alle onzekerheden die de
toekomst nu eenmaal in zich
bergt is immers de volgende
redenering heel wel te volgen.
Juist nu de motor van econo
mie weer op gang komt kan
een extra stimulans de vaart
van het herstelproces vergro
ten. Zo'n stimulans kan be
staan uit de dubbele lastenver
lichting die De Vries voorstelt.
Een lastenverlichting voor
werknemers zou niet zozeer
kunnen worden gebruikt om
hen meer te laten kopen, als
wel om het inleveren ten be
hoeve van kqrter werken en
meer banen niet te frustreren.
Dan kan de werkloosheid echt
gaan dalen en dat kost Ruding
minder uitkeringsgeld. Het
mes snijdt hier bovendien aan
twee kanten, want wie in
plaats van een uitkering weer
een normaal loon ontvangt,
krijgt aanzienlijk meer geld te
besteden en dat is goed voor
zowel het bedrijfsleven (pro
duktie, winsten) als de schat
kist (btw, accijns). Voortzetting
van de lastenverlichting voor
het bedrijfsleven kan het in

gang gezette herstel eveneens
versnellen. Als de verliezen
uit vorige jaren zijn wegge
werkt, zullen die bedrijven
weer onder de vennootschaps
belasting vallen en langs die
weg de schatkist weer spek
ken.

Investeren

Tot zover het scenario van wat
Ruding een rentenier noemt.
Wat de minister van Finan
ciën onder rentmeester ver
staat (juist nu méér gaan be
zuinigen) zou de werkloosheid
alleen maar vergroten en dus
meer geld van iedereen kos
ten, ook van het bedrijfsleven.
Daardoor kan het herstel juist
vertraagd worden. Het lijkt
het paard achter de wagen
spannen. Enige toegeeflijkheid
van de minister van Financiën
is dus best op zijn plaats. Dat
hoeft helemaal niet te beteke
nen dat de guldens weer met
bakken in de Hofvijver zou
den worden geplempt, zoals
onder voorgaande kabinetten
wel is gebeurd. Daar vragen
de pleiters van lastenverlich
ting ook niet om. Van een
goed rentmeester mogen juist
investeringen worden ver
wacht. En het kenmerk van
investeringen is dat ze pas na
verloop van tijd vruchten af
werpen. Het is nota bene Ru
ding zelf die ons dat steeds
voorhoudt

Wie nu investeert in de be
reidheid van werknemers om
in te leveren voor hun eigen
en andermans werk, wie nü
geld steekt in de produktie- en
winstmogelijkheden van on
dernemingen op termijn, wie
tevens investeert in een toena
me van de economische groei
en de inkomsten van de schat
kist, zo iemand zou pas een
goed rentmeester genoemd
kunnen worden!

ARJEN BROEKHUIZEN