8
Bezuinigingen op marine
in jaren dertig vielen
samen met opkomst van Hitier
Saoedische prins versteld van Nederlandse kinderopvang
Al voor f395,- 'n kroon-ofbrugdeel!
Euthanasie in de praktijk vai
vandaag nog geen milde dooi
Minister: Vraagstuk
euthanasie niet op te
lossen met wetten
BINNENLAND/BUITENLAND
Ciidae Gou/mnt
DONDERDAG 22 MAART 1984 PAGINA
De Saoedische prins Talal.
DEN HAAG „Wij zou
den graag deskundige
hulp van Nederland wil
len hebben voor de uit
breiding van kindertehui
zen en ziekenhuizen in
ons land. Behalve dat ik
contacten wil leggen met
de Nederlandse regering,
wil ik ook een beter beeld
hebben van wat er hier op
gebied van de kinderop
vang wordt gedaan. Ken
nis hiervan is van wezen
lijk belang voor de toe
komst van onze jeugd".
Gezeten in zijn fauteuil in het
Haagse Promenade Hotel,
waar het een komen en gaan
is van journalisten, zet de
Saoedische prins Talal ibn Ab-
doel Aziz al-Saoed de redenen
van zijn bezoek aan Nederland
uiteen. Prins Talal, één van de
45 zonen van de stichter van
het Saoedische koninkrijk
Saoedi-Arabië, is een sociaal
bewogen man, die zich het lot
van kinderen in Derde Wereld
landen in hoge mate aantrekt.
Als speciale gezant van het
VN-Kinderfonds (Unicef)
trekt hij al enkele jaren in zijn
privévliegtuig, een Boeing 727,
de wereld door om met behulp
van Saoedische oliedollars fi
nanciële impulsen te geven
aan de ontwikkeling van me
dische en sociale projecten in
arme landen. Zo was prins Ta
lal onlangs in Pakistan waar
hij de opening bijwoonde van
een fabriek voor mazelenvac-
cins; het eerste farmaceutische
bedrijf in een Derde Wereld
land. Dank zij Saoedisch kapi
taal is Pakistan nu veel min
der afhankelijk van de grote
westerse farmaceutische be
drijven.
De rondvliegende weldoener,
maar ondoorgrondelijke Talal
zegt „zeer onder de indruk te
zijn van de wijze waarop in
Nederland de kinderopvang is
geregeld en de kennis die
hierover in ons land bestaat
Gistermiddag bezocht hij in
Bilthoven het Instituut voor
Volksgezondheid en Hygiëne.
Hij was met name geïnteres
seerd in het vaccin tegen polio,
dat in dit instituut wordt ont
wikkeld. Hij vertelt deze ken
nis niet alleen te willen toe
passen in zijn eigen land, maar
ook initiatieven te zullen ne
men om andere landen hierbij
van dienst te kunnen zijn.
Prins Talal, gekleed in het
witte Saoedische gewaad met
goethra (hoofddoek), bracht
gisteren een bezoek aan het
opvangcentrum voor gehandi
capte kinderen Buitenzorg in
Leiderdorp. „Een bijzonder ef
ficiënt ingericht centrum, dat
geheel aangepast is aan de be
hoeften van de kinderen en
geen overbodige luxe kent",
was zijn commentaar. Van
morgen zal hij zich nog laten
informeren over de gang van
zaken in het Sofia kinderzie
kenhuis te Rotterdam.
Prins Talal, die uitdrukkelijk
te kennen geeft geen politieke
missie te vervullen, wil de
contacten met Nederland v
beteren. Tegen die achl
grond had hij gisteren een i
derhoud met koningin Beati
„Een zeer intelligente vroi
die zeer goed op de hoogti
van de stand zaken rond IJ
cef", aldus de Saoedisi
prins. Gisteravond dineerde
prins met minister Van c
Broek van Buitenlandse
ken en vanmiddag had hij i
vlak voor zijn vertrek een o
moeting met premier Lubb
en minister Schoo (Ontwikl
lingssamenwerking).
RICK KERSJ
BELANGRIJKE STUDIE OVER MARINE-HISTORIE
DEN HAAG „De kabi
netten, die tussen 1918 en
1935 aan het bewind wa
ren, hebben een vrijwel
voortdurende daling van
de defensie-uitgaven voor
hun verantwoording ge
nomen. Toen de regering
eenmaal een naar verhou
ding belangrijk offer
vroeg voor de wederop
bouw van de vloot,
strandde haar desbetref
fende wetsvoorstel op ver
zet van een deel der
Tweede-Kamerfractie van
de grootste coalitiepartij.
Maar in 1932 werd Mand-
joekwo gewapenderhand
bij Japan gevoegd. De
Volkenbond bleek niet in
staat deze schending van
de integriteit van China
ongedaan te maken. Op 30
januari 1933 werd Adolf
Hitler, leider van de Na-
tionaal-socialistische Duit
se Arbeiderspartij, rijks
kanselier en drie maan
den later kreeg hij dicta
toriale volmachten voor
een periode van vier jaar".
Heel Nederland weet nu wel
wat deze conclusies van de gis
teren in Leiden gepromoveer
de dr. Ph.M. Bosscher, kapi
tein-luitenant ter zee, histori
cus van oorsprong, voor de re
cente geschiedenis van de hele
wereld betekend hebben.
Dr. Bosscher heeft onder meer
deze conclusies vastgelegd in
een boek „De Koninklijke Ma
rine in de Tweede Wereldoor
log", deel I. Op dit deel promo
veerde hij gisteren in de lette
ren te Leiden. Het boek en de
twee andere delen verschijnen
bij Uitgeverij Wever in Frane-
ker.
Het eerste deel van dr. Bos-
schers omvangrijk werk is
vooral voor de politieke en mi
litaire geschiedenis in 1918 en
1940 van groot belang. De
schrijver heeft kunnen putten
uit een grote hoeveelheid stu
diemateriaal van het vroegere
bureau Maritieme Historie en
hij had ook inzage in tal van
vroeger vertrouwelijke gege
vens. Ook daardoor is deze
omvangrijke dissertatie voor
vooral de Nederlandse politie
ke geschiedenis van groot be
lang. Dramatische gebeurte
nissen ontbreken niet in het
werk. Voor velen, die de oor
logsdagen van 10 tot 15 mei
1940 direct en vaak dramat-
sich hebben meegemaakt, zal
een aantal gegevens hard aan
komen. Maar de historie is ob
jectief, hoe hard het oordeel of
de conclusie ook kunnen zijn.
Zo beschrijft dr. Bosscher de
dagen van 10 tot 15 mei 1940
o.p een weliswaar zo objec
tief mogelijke manier die
zeer vele Nederlanders nog
steeds zal aangrijpen. Vooral
de strijd om en het bijna he
roïsch verzet van de mariniers
In Rotterdam wordt door ve
len nog steeds als een van de
meest dramatische gebeurte
nissen voor Nederland in de
Tweede Wereldoorlog be
schouwd. Maar dr. Bosscher
voegt daaraan verschillende
andere hoogst dramatische fei
ten toe, zoals de zware gevech
ten in en om Den Helder en de
daarna bijna volledig vernieti
ging van de marinebasis.
In de slag om Den Helder be
schrijft Bosscher hoe (bijna su
bordinatie in militaire termen)
de commandant van de basis
Den Helder, schout-bij-nacht
De Zeven Provinciën, waarop de muiterij in 1933 uitbrak werd later omgedoopt in Soerabaja.
H. Jolles, tegenover de opper
bevelhebber van de land- en
zeestrijdkrachten, generaal
H.G. Winkelman, weigerde op
diens bevel te capituleren. „Ik
heb hem toen gezegd dat ik dit
niet deed. De opperbevelheb
ber heeft toen gezegd dat ik
het wel moest doen en dat hij
het bevel daartoe gaf. Ik heb
toen gezegd dat ik eerst moest
overwegen in hoeverre ik
daaraan gehoorzamen moest.
Dat ging mij te ver. Ik wist
van niets en plompverloren
kreeg ik dit bericht. De opper
bevelhebber zei mij te doen
wat er gecommandeerd werd
en na een uur zou ik schrifte
lijke bevestiging krijgen. Van
dat ogenblik brak de chaos
los", aldus schout-bij-nacht
Jolles, die nooit meer bevesti
ging van Winkelman gekre
gen heeft.
Oversteek
Overigens heeft ook de com
mandant van IJmuiden, de
kapitein-luitenant ter zee
C. Hellingman geweigerd te
capituleren. Hij heeft zelfs ge
last dit capitulatiebevel van de
opperbevelhebber van de
land- en zeestrijkrachten niet
door te geven. De andere com
mandanten uit de stelling IJ
muiden, van waaruit zoals be
kend prinses Juliana met de
prinsesjes naar Engeland ont
snapte. kregen van Helling
man zelfs de opcjracht gewoon
door te vechten. Evenals Jolles
in Den Helder handelde Hel
lingman zo om zoveel mogelijk
schepen de kans te geven met
burgers en militairen aan
boord naar Engeland over te
steken. Volgens Bosscher kon
den op deze manier 3.000 ma
rinemensen een vijfde van
het marinepersoneel dat toen
onder de wapenen was uit
wijken naar de overkant.
Het zijn nogal aangrijpende
gebeurtenissen uit deze dra
matische periode, maar wat
het boek van dr. Bosscher
mijns inziens zo belangrijk
maakt voor de Nederlandse
geschiedenis is zijn beschrij
ving van vooral de politieke
gang van zaken tussen 1918-
1940. Het was immers de tijd
van het zogenaamde gebroken
geweertje; van het bij voorbaat
al mislukte streven van de
Volkenbond die ten onder is
gegaan door dezelfde politieke
meningsverschillen als waar
door de Europese eenwording
van tegenwoordig bedreigd
wordt; van de politieke be
wustwording van de gewone
Nederlanders; van de grote be
zuinigingen vergelijkbaar
met wat daarmee thans op
economisch terrein opnieuw
gaande is. Met als resultaat de
beangstigende ontevredenheid
bij grote groepen Nederlan
ders, ook binnen de land- en
zeestrijdkrachten. Vooral bij
en voor de Koninklijke Mari
ne is dit het geval geweest
toen het lagere personeel zich
ging organiseren. Enerzijds
vanwege de bezuinigingen, an
derzijds door de politieke be
wustwording, al of niet op het
scherp van de snede geëist
door de sterk opkomende
SDAP.
„Roode week*''
De diverse kabinetten hebben
maar dan natuurliijk altijd
achteraf beoordeeld in ver
schillende brandende kwesties
een kortzichtig beleid gevoerd,
vooral tot uitdrukking ko
mend bij het marinebeleid in
Nederland en het voormalige
Nederlands-Indië. En daarbij
werd het personeel beneden
de rang van officier wel heel
sterk getroffen. De groeiende
ontevredenheid was al tot ui
ting gekomen rond 1916-1918.
Zij groeide toen verder uit tot
de zogenaamde „roode week"
met als voorbeeld de acties
van de Duitse revolutionaire
matrozenraden in die tijd. En
ook in Nederland gingen van
uit het SDAP stemmen op om
de Duitse revolutie na te vol
gen. Maar aldus Bosscher: „Ik
meen echter te moeten betwij
felen of de sociaal-democrati
sche ijveraars onder de sche
pelingen in Nederland allen
aan een dergelijke oproep ge
hoor zouden hebben gegeven.
De beslissing om tot muiterij
over te gaan, dan wel zich er
bij aan te sluiten heeft voor de
betrokkenen vrijwel altijd iets
van een wanhoopsdaad".
Bpsscher wijst er echter na
drukkelijk op, dat de door de
schepelingen ondernomen ac
ties maar zelden gericht waren
tegen de officieren, maar veel
meer tegen het departement
en de politici die de bezuini
gingen steeds meer bij de ma
rine gingen zoeken, ook de be
zuinigingen op de soldij. Nieu
we conflicten braken los toen
de Vlootwet in 1923 werd ver
worpen vanwege de moeilijke
financiële situatie. En later in
1929 toen minister Deckers
zijn plannen voor de bouw van
een nieuwe vloot tussen 1930
en 1940 sterk zag gedwars
boomd. Zijn plan haalde het
ternauwernood. De tegenstand
bleef groot, ook al door de in
1929 uitgebroken crisis, na de
beruchte beurscrash van New
York. En mede daardoor werd
„opnieuw en bij herhaling op
de salarissen van het personeel
gekort" aldus Bosscher en
werd de werf van Hellevoet-
sluis gesloten op advies van de
bezuinigingscommissie-Weiter.
Het zijn allen pok in 1984 be
kende bezuinigingsgeluiden in
een economische crisis.
Explosie
„Uiteraard had dit alles zijn
weerslag op de stemming van
het personeel", stelt Bosscher.
Een stemming die tenslotte
letterlijk in 1933 explodeerde
toen opnieuw op de salarissen
van het hele marinepersoneel
in Indië werd beknot. Deze
explosie leide tot de bekende
muiterij op de kruiser „De Ze
ven Provinciën", nadat kort
ervoor op de marinebasis van
Soerabaja vierhonderd bijna
uitsluitend Europese schepe
lingen dienst hadden gewei
gerd en enkele honderden in
heemse schepelingen zich
daarbij hadden aangesloten.
Bosscher stelt nadrukkelijk
vast dat de muiterij van „De
Zeven Provinciën" het direct
gevolg is geweest van de nieu
we salariskorting. Want: „Wie
naar de oorzaken zoekt, mag
er echter niet aan voorbij gaan
dat de korting werd opgelegd
aan mensen, die weinig uit
zicht hadden op nieuw mate
rieel, die slechts over minima
le gelegenheid beschikten om
serieus te oefenen, te varen en
te vliegen. Voor het ontstaan
ervan is de marineleiding niet
of nauwelijks verantwoorde
lijk te achten. Er is eerder re
den om haar te prijzen, omdat
Schout-bij-nacht Jolles, die in
1940 wilde doorvechten, on
danks het bevel van de opper
bevelhebber land- en zeestrijd
krachten generaal Winkelman
zich over te geven.
zij in een decennium dat aan
de uitbarsting van begin 1933
vooraf ging verdergaande af
braak van 's lands zeemacht
heeft weten te voorkomen.
Toch heeft zij wezenlijk schuld
aan het uitbreken van de on
geregeldheden", aldus dr. Bos
scher.
Om deze uitspraak te verant
woorden wijst de schrijver er
op dat het verlangen om te be
zuinigen de marineleiding er
toe gebracht heeft jarenlang
alle krachten in te spannen
om Europees personeel te ver
vangen door inheemse schepe
lingen. Daarbij is nauwelijks
geprobeerd om te beletten dat
politiek minder betrouwbare
elementen via een dienstver
band als Indisch schepeling de
marine binnenkwamen.
Krijgstucht
De scnrijver is 1
nrijver is het met de his
torici Mollema en Blom eens
dat de Marineleiding voor fe
bruari 1933 een op zijn minst
onduidelijk beleid ten opzichte
van de krijgstucht heeft ge
voerd. Bij veel officieren werd
daardoor de indruk gewekt
dat de handhaving van de
krijgstucht zo moest zijn dat
conflicten met de bonden van
schepelingen zoveel mogelijk
vermeden werden.
Bosscher vermeldt in zijn boek
niet dat de commandant van
„De Zeven Provinciën" en zijn
staf nadien in de opbouw van
hun carrière wel gestraft zijn,
zelfs nog voelbaar na 1945.
Een van de nauw bij de affaire
van „De Zeven Provinciën"
betrokkenen is na de oorlog
socialistisch wethouder van
Den Helder geworden onder
de bekende liberale burge
meester Ritmeester, waar deze
wethouder de vroegere staf
van „De Zeven Provinciën"
wel weer zal hebben ontmoet.
Deze wethouder P.S. van der
Vaart is direct verantwoorde
lijk geweest voor de dynami
sche wederopbouw van de ma
rinebasis tot een grotere stad
Den Helder. Misschien dat dit
overigens kleine feit in de his
torie nog vermeld wordt in de
volgende delen van „De Ko
ninklijke Marine in de Tweede
Wereldoorlog" van dr. Ph.M.
Bosscher. Al was het alleen
maar om ook aan deze socialis
tische deelnemer aan de rellen
rond „De Zeven Provinciën"
te rehabiliteren.
Ondanks alle gebeurtenissen
van voor 1940 bij de militaire
bezuinigingen heeft, aldus
dr. Bosscher, Groot-Brittanié
waarschijnlijk van geen ande
re bondgenootschappelijke ma
rine zo veel daadwerkelike
steun in de strijd gekregen als
van de Nederlandse. Totdat de
strijd in het Verre Oosten uit
brak en de Nederlandse oor
logsvloot naar Azië werd ge
stuurd. „Een breekpunt in de
geschiedenis van de Koninklij
ke Marine tijdens de Tweede
Wereldoorlog", aldus de giste
ren gepromoveerde dr. Bos
scher. Hij komt daarop terug
in deel II van zijn omvangrij
ke studie.
T.VAN DEN HOUTEN
Dr. Ph.M. Bosscher, „De Ko
ninklijke Marine in de
Tweede Wereldoorlog", dl. I;
uitg. Wever, Franeker, prijs
ƒ79.50
RUITENHEEB
(ADVERTENTIE)
füw natuurlijk gebit behouden:
Het wordt nu voor bijna iedereen mogelijk zijn eigen tanden
en kiezen met kronen te behouden Rehadent BV levert u in
samenwerking met ervaren Nederlandse tandartsen een
kroon- of brugdeel voor slechts f. 395,-.
Ook in uw omgeving kunt u zich kosteloos en geheel vrijblij
vend door één van deze tandartsen laten adviseren over een
eventuele behandeling
Vraag uitgebreide informatie ^1 DAU^/jnnf' k w
aan of bel voor inlichtingen M llCI klUCI IL
Informatielijn Administratief Centrum. Postbus 45 2665 ZG Bleiswi|k Tel 01892 7280
AUTEUR BOEK 'LAAT ME STERVEN VOOR IK WAKKER WORD':
DEN HAAG „Doordat
de overheid nog geen dui
delijk standpunt heeft in
genomen, is er een ille
gaal 'euthanasie-circuit
ontstaan dat in omvang
sterk wordt onderschat.
De meeste euthanasie-in-
grepen gebeuren in het
geniep, bij wijze van spre
ken onder de lakens en
met het licht uit. Behalve
dat een gedegen controle
ontbreekt is vaak sprake
van zulk schrijnend leed,
dat je in de meeste geval
len eigenlijk niet van een
„milde dood" kunt spre
ken".
Dit zegt de 37-jarige redacteur
van het Vrije Volk Ben Her-
bergs, auteur van het jongste
boek over euthanasie: „Laat
me sterven voor ik wakker
word". In dit boek, dat gister
middag aan minister Brink
man van WVC werd aangebo
den, bundelde Herbergs de er
varingen die hij in zijn werk
opdeed met het vraagstuk van
de euthanasie. Tevens schetst
hij de belangrijkste gebeurte
nissen en ontwikkelingen
rond euthanasie in de afgelo
pen tien jaar.
Herbergs signaleert in zijn
boek een toenemend begrip
ook onder medici en verpleeg
kundigen voor euthanasie,
waardoor het steeds vaker
voorkomt dat artsen of ver
pleegkundigen bij patiënten
die in de sterffase verkeren,
op verzoek ingrijpen om de lij
densweg te bekorten. Op het
overlijdensbericht wordt dan
„natuurlijke dood" ingevuld.
Interne enquête
Herbergs: „Bij een interne en
quête onder de ruim twintig
hoofdverpleegkundigen van
het Rotterdamse Dijkzigtzie-
kenhuis die ik onlangs in han
den kreeg, is gebleken dat op
éénderde van de afdelingen
van dit academisch ziekenhuis
'nogal eens' tot 'vaak' om eut
hanasie werd gevraagd. Aan
zo'n verzoek werd in de helft
van de gevallen voldaan. Op
bijna éénzesde van de afdelin
gen werd vorig jaar op ver
zoek actieve euthanasie toege
past, via het toedienen van do
delijke injecties. Deze enquête
is toevallig boven water geko
men, maar er gebeurt in ver
pleegtehuizen enorm veel wat
nooit bekend wordt. En dat is
logisch, want als artsen open
lijk euthanasie toepassen, krij
gen ze moeilijkheden met jus
titie".
Volgens de auteur is er bij de
beroepsverenigingen van art
sen een regeling in de maak,
die er voor moet zorgen dat
artsen die op een verantwoor
de manier euthanasie toepas
sen, niet per se meer met justi
tie in aanraking hoeven te ko
men. Nu is een arts die eutha
nasie toepast nog strafbaar op
grond van twee in 1886 vastge
stelde wetsartikelen in het
wetboek van strafrecht.
De schrijver: „Er wordt ge
werkt aan een plan om regio
nale toetsingscommissies in
het leven te roepen waarbij
artsen euthanasie-gevallen
achteraf moeten aanmelden.
Die commissies houden de
zaak dan tegen het licht en
brengen advies uit aan justitie.
Als aan alle voorwaarden is
voldaan, wordt de arts niet
vervolgd. Zo zie je dat de
maatschappij zelf oplossingen
zoekt als de overheid proble
men, die in de loop der tijd
zijn gegroeid, blijft verwaarlo-
Illegaal circuit
Herbergs vermoedt dat in de
huidige situatie veel artsen
door het wettelijke verbod
nog afgezien van eventuele
morele bezwaren huiverig
zijn om aan een euthanasie
verzoek te voldoen. Hij zegt:
DEN HAAG Het vraagstuk van de euthanasie is niet al
op te lossen door hiervoor een wettelijke regeling te trel
„Degenen die denken dat met wetten morele kwesties zijn o
lossen, vergissen zich". Dit stelde minister Brinkman van V
gisteren bij de presentatie van een boek over de discussies n
stervenshulp en euthanasie. Minister Brinkman wees erop,
het kabinet pas een standpunt naar buiten zal brengen, al
staatscommissie euthanasie haar advies heeft uitgebracht.
Brinkman acht het wel nodig dat de medische wereld zich
beraden op de vraag, of met steeds nieuwe geavanceerde t<
nieken het leven steeds verder moet worden gerekt: „Het is
dig dat we ons afvragen of de ontwikkelingen in de volks
zondheidstechnieken ongeremd voort moeten gaan, waard
van een natuurlijke dood steeds minder sprake is". Volgens
bewindsman kan men de dood niet overwinnen door „eutha
sieklinieken te openen en „wenken voor de laatste uren" als
receptenboek aan de mensen aan te bieden". Bij de poging
de euthansiekwestie tot een oplossing te brengen speelt, al
Brinkman, niet alleen de politieke vraag een rol, maar ook
vraag: hoe kunnen we onze wereld zo inrichten dat mensen
tig kunnen sterven als mens en niet als voorwerp van de me
sche wetenschap.
„Patiënten die vergeefs bij
hun huisarts aankloppen, zijn
aangewezen op het illegale-
euthanasie-circuit. Vaak zul
len ze daar een oplossing voor
hun probleem vinden, want
uit de praktijk blijkt dat men
sen die eenmaal besloten heb
ben een eind aan hun leven te
maken zeer vasthoudend kun
nen zijn. Zelf heb ik een aan
tal van dergelijke gevallen tot
aan de doodskist gevolgd en
het is gewoon verbijsterend
hoeveel doorzettingsvermogen
deze mensen vaak blijken te
hebben gehad".
Op het illegale euthanasie-cir
cuit beginnen niettemfn de
moeilijkheden, zo meent Her
bergs. Hier gebeurt veel wat
volgens de auteur het daglicht
niet kan verdragen. Hij noemt
een paar voorbeelden:
Inbraken
„Mensen proberen op een
wanhopige manier toch aan
tabletten te komen. Via inbra
ken in ziekenhuisapotheken,
diefstal van landbouwgiften,
omkopingen. Soms gebeurt dat
georganiseerd, door mensen
die handel drijven in zelfdo
ding. Zo bestaat er een leven
dige transportlijn van zeer
zware slaaptabletten tussen
Bern en Rotterdam. Twintig
van die tabletten moeten van
daag de dag zo'n 700 gulden
opbrengen. Soms ook proberen
familieleden of de betrokke
nen zelf aan middelen te ko
men. Er is een geval bekend
waarin een meisje met een
hulpverlener het bed moest
delen om aan de middelen
voor haar doodzieke vriend te
komen. Artsen wordt soms
hele erfenissen aangeboden als
ze maar een dodelijk spuitje
willen geven. Op je levensa
vond zijn dat soort dingen niet
zo belangrijk meer, maar zo'n
aanbod zet de integriteit van
de arts natuurlijk wel onder
zware druk".
„Bovendien moet ik niet den
ken aan het geestelijke leed
dat terminale patiënten moe
ten doormaken, voordat ze
hun leven kunnen beëindigen.
De speurtocht naar medicij
nen, gesprekken met mensen
die je toch niet kunnen hel
pen, om nog maar niet te spre
ken van mislukte euthanasie-
pogingen; het plaats de „mi
dood" in een toch wel vree
licht".
Sterfbed
„Wat vaak vergeten word
dat passieve euthanasie -
staken van de behandeling
vaak toch nog gevolgd w<
door een vrij langdurig st
bed. En zelfs bij actieve eut
nasie, door een arts ui
voerd, wil het nogal eens t
gaan. Dat komt omdat er
genlijk nog geen goed eul
naticum is. Soms kan de d
na een injectie nog uren
zich laten wachten. Of een
tiënt acuut overlijdt of
uren, hangt allemaal san
met de weerstand en com
van de betrokken persoon,
kennis hierover is nog ste
zeer beperkt. Het blijft wat
betreft een gok, ook voor
sen, of de patiënt werke
een snelle en milde dood
sterven".
Gezien de praktijk van de i
gale euthanasie vindt 1
bergs dat de overheid h
moet maken met een v
nieuwde wettelijke regel
die in elk geval de ergste i
standen uitsluit. De schrij
„Eigenlijk interesseert het
niet of zo'n nieuwe wet nu
luiden „nee, tenzij" of
mits". Maar er moet duidel
heid komen over de vr
wanneer euthanasie wel
wanneer euthanasie per
niet geoorloofd is. De overl
mag wat dat betreft niet
ger om de hete brei heendr
en. Daarvoor wordt euthan
in ons land al te vaak tol
past".
Tenslotte overweegt de auti
„Met een wettelijke rege
wordt de euthanasie hopl
uit die duistere sfeer geha
Als artsen beter weten waaj
aan toe zijn, kan wellicht i
dat illegale circuit teruj
drongen worden. Want he
natuurlijk schandalig dat 9
mige mensen een dikke bd
ham verdienen aan de zeil
kozen dood van een ander
PAUL KOOPM
Ben Herbergs: „Laat
sterven voor ik waW
word"; uitg. Elsevier/A
sterdam, prijs 24,75
