Inalê
Avonturen Lucky
Luke beginnen
in
Haagse
flat
Drie moedige
Nederlanders
in ballon
oceaan over
Evelien Brink eerste vrouw die
transatlantische oversteek waagt
nternationale
Joorbraak
-oor Lo Hartog
an Banda
.n koude scherpe wind
j >kt de zandkorrels op
0 t brede lege strand uit
<aar, zuigt ze in een
J' iraal omhoog en laat ze
=er achteloos
f :eenvallen. Op een
Jc lenworp afstand, in zijn
•A haaglijk verwarmde
lagse flat, zuigt Lo
irtog van Banda de
'irme rook van een
s, ;aar naar binnen en
kent een soort angst te
jbben voor interviews.
egt moeite te hebben
!<et dicht te klappen. De
v iendelijke ogen achter
1 dikke brilleglazen
®jken even onzeker,
«och is er alle reden
'sjor een gesprek. Al is
V alleen al omdat hij
4t scenario heeft
«[schreven voor het
jjigste Lucky-Luke-
„Fingers". Het
4ste scenario sinds
Sen, roept het anders zo
[ak verdeelde
tipwereldje
Sndrachtig.
.(aar Lo Hartog van
'anda heeft meer op zijn
fierfstok". Niet alleen
Jn amper te tellen
'ieveelheid strips, maar
"kk populaire
.Jlevisieseries als Ti-Ta-
'ivenaar en De
'jereboot. Voor de laatste
nrie ontwierp zoon Rolf
i decors en de figuren,
lij maakte er ook een
Irip van.
JEN HAAG „Tja, die Bereboot".
jfameraf kan hij er wel een beetje
sa lachen, al is het nog niet echt
¥t harte. „Die serie was een goud-
ajntje. Aan merchandising heeft
J zo n 1.300.000 gulden opgebracht,
.laar daar hebben we weinig van
Kien. Als ik alle auteursrechten
/lAAMSDONKSVEER Drie
4derlanders gaan binnen-
.Jrt in een ballon de Atlanti-
'fcie Oceaan over. De voorbe-
Jdingen voor deze allereer-
Nederlandse transatlanti-
ejhe non-stop-ballonvaart zijn
n in volle gang. De drie be-
«nningsleden, onder wie een
fyouw, ondergaan momenteel
in intensieve pilotentraining.
je oversteek is tot dusverre
3is één keer gelukt en wel in
'J78 door de „Double Eagle
Als de. Nederlandse po-
ing in juni slaagt betekent
At de tweede succesvolle
i>n-stop ballonvaart. Boven-
'en is Evelien Brink dan de
^rste vrouw ter wereld die
oversteek als ballonvaar-
?r op haar naam heeft staan,
k zag het helemaal niet zit-
n dat mijn man met twee
ideren de lucht in zou gaan
i ik hier op de grond de ge-
ïurtenissen zou gaan zitten
wachten", zegt deze onder-
imende vrouw, die al eerder
et haar man een expeditie
;r ballon door heel Indonesië
idernam.
it hele evenement vergt bijna
en veel organisatie als de Uiver-
'ht. Maar inmiddels is de speciaal
or deze vlucht ontworpen be-
inningscapsule gereed en wel
ergebracht naar hangar zeven op
hiphol-Oost. In de bodem is
ïats voor ongeveer 300 kilo spe-
ile eerstedags-enveloppen, die
lor het unieke karakter van de
ersteek op een grote filatelisti-
he waarde kunnen rekenen. De
ie Nederlandse aëronauten
Ivert Louwman, Henk en Evelien
rink) bereiden zich zowel licha-
elijk als geestelijk al maanden-
ig voor op deze unieke over-
;ek.
iet is voor mijn man en mij altijd
n soort droom geweest", ver
aart de 27-jarige brunette. Eve-
in Brink blijkt allesbehalve een
solute haaibaai, maar een tenger,
ein vrouwtje dat zonder blikken
blozen bekent dat ze opziet tegen
parachutesprongen boven het
sselmeer, die onderdeel van de
vare training vormen. Wel is ze al
fids haar veertiende actief als
"eefvliegster en heeft ze als hob
o's hanggliding en hete-luchtbal-
n-varen. Ze was jarenlang ste-
ardess en heeft er dus al heel wat
ren in de lucht op zitten. Net als
sar man Henk overigens, die be-
lepsvlieger en vlieginstructeur is.
e derde aeronaut. Evert Louw
ten, kwam pas kort geleden in
>ntact met de ballonvaart, maar
ij ontpopte zich in vrij korte tijd
is een enthousiast en serieus bal-
'nvaarder, waardoor het echtpaar
rink de oversteek met hem wel
ZATERDAG 10 MAART 1984
Lo Hartog van Banda: dik tevreden
had gekregen van wat ik ooit heb
gemaakt, dan was ik nu rijk ge
weest. Ik wist gewoon te weinig
van dat wereldje. Ze spreken wel
van de tv-maffia. Nou, daar heb ik
toen kennis mee gemaakt".
Lo Hartog van Banda wil hooguit
nog één scenario voor Lucky Luke
per jaar maken. Zegt het gewoon
wat rustiger aan te willen doen.
„Dat vind ik geweldig: één album
per jaar. Het is een luxe waar ik
me vroeger nooit aan gewaagd zou
hebben".
„Vooral met die televisieseries heb
ik een razend drukke tijd doorge
maakt. Heb altijd veel harder moe
ten werken dan eigenlijk mijn be
doeling was. Ti-Ta-Tovenaar ont
aardde al snel in een lawine van
werk. Ik kon het amper bijbenen.
Op een gegeven moment zat ik
zelfs op de set te schrijven. Dat
werd dan een uur later gefilmd.
Een gekkenhuis".
„En je mocht niet achter raken,
want het kostte tienduizend gulden
per dag. Dan zouden we gelijk in
de rode cijfers zitten. Toen die serie
afgelopen was, tolde ik. Nooit meer
op deze manier, riep ik".
„Voor de Bereboot gaf ik mezelf
een half jaar voorsprong en zelfs
Twee ballonnen
Tijdens de eerste Nederlandse
transatlantische ballonvlucht fun
geert Henk Brink als captain van
„The Flying Dutchman", zoals de
ballon gaat heten. Meer dan dertig
sponsors hebben zich sterk ge
maakt om de oversteek mogelijk te
maken. „The Flying Dutchman"
zal bestaan uit twee ballonnen, na
melijk een combinatie van een
hete-luchtballon met daarin een
vrijwel even grote gasballon, ge
vuld met helium.
Er is bewust voor deze combinatie
gekozen. Evelien legt uit hoe dat
zit. „Een gasballon heeft het nadeel
dat het volume 's avonds en
's nachts door afkoeling krimpt.
Maar als je uitsluitend een hete
luchtballon zou gebruiken zou het
oppervlak veel groter moeten zijn.
De eerste drie dagen hebben we
zandballast aan boord, die we
's nachts overboord kunnen gooi
en, zodat de ballon op een bepaald
niveau blijft hangen. Als dat zand
op is moeten we het gas verwar
men om hetzelfde effect te krijgen
en dat gebeurt dan door de pro-
paanbranders te ontsteken zodra de
omvang van de gasballon afneemt.
Zo blijft ook de temperatuur op
peil".
De combinatieballon krijgt een vo
lume van ruim acht miljoen liter.
„We kunnen het eventueel zo'n
tweeëntwintig dagen in de lucht
uithouden", aldus Evelien, „maar
afhankelijk van de snelheid van de
wind denken we over die afstand
van 4200 kilometer vier tot zeven
dagen te doen".
Reddingboot
Om het verblijf in de ballon te ver
aangenamen werd in plaats van
een gewone mand een speciale be
manningscapsule gebouwd. Deze is
van alle gemakken voorzien en zo
danig geconstrueerd dat hij bij een
onverwachte landing in de oceaan
kan fungeren als reddingboot. „Hij
blijft zeker twee weken dobberen
en in die tijd kunnen we dan gered
worden", zegt Evelien optimistisch.
Bij een duik in de oceaan scheidt
de ballon zich verder automatisch
van de capsule. Deze speciale bal
lon wordt gebouwd door een be
kend Engels bedrijf, waarvan de ei
genaar zelf betrokken is bij de
vlucht. Want Don Cameron maakte
ooit zelf een transatlatische oceaan-
vlucht, die mislukte omdat hij te
kampen kreeg met gebrek aan
wind, Bij de komende vlucht zal
deze man fungeren als vluchtleider
in het vluchtleidingscentrum in
Raamsdonksveer.
Begin mei wordt de oversteek naar
Canada al gemaakt. Afhankelijk
van het weer zal The Flying
Dutchman begin of midden juni
opstijgen vanuit St. John's op New
Foundland. Evelien: „Die plek is
qua meteorologisch windpatroon
het gunstigst. Het is namelijk van
het grootste belang dat we in het
goede weersysteem opstijgen. Vlak
achter een rug van hoge druk zodat
we als het ware op het hogedruk-
gebied naar Europa toe surfen".
Om onderweg optimaal op de hoog
te te blijven van alle mogelijke on
verwachte gebeurtenissen heeft
The Flying Dutchman als eerste
Nederlandse luchtvaartuig satelliet
communicatie aan boord. Als alles
is ingebouwd gaat het drietal aëro
nauten een week lang een vriescel
in. „Ergens in een haven in zo'n
ding waarin ze normaal gesproken
aan bederf onderhevige waar op
slaan", lacht de ballonvaarster, die
zin in het experiment heeft. „Daar
gaan we dan bij een temperatuur
van 25 graden onder nul droogtrai-
nen door de vlucht na te bootsen.
Kijken of alles werkt zoals we den
ken en of het uit te houden is. Dat
gaat in april gebeuren. Daarnaast
gaan we testvluchten maken met
de capsule om het gevoel tot de
grond vast te stellen. Want het is
toch wel heel anders dan in een
mandje zitten".
„Verder maken we proeflandingen
in het water om een waterlanding
te doorstaan. Dat gebeurt met een
parachutesprong vanuit een vlieg
tuig, voor mij de eerste keer dat ik
zoiets doe. Voor Evert ook, maar
die vindt het leuk. Ikzelf zie er be
hoorlijk tegenop. Henk heeft het al
veel vaker gedaan, dus voor hem is
Als vrouw moet Evelien harder
trainen dan de beide mannen. Om
in top-conditie te komen doet ze
aan krachttraining en conditiever-
beterende oefeningen. Maar daar
naast volgen alle drie aëronauten
een intensieve meteo-training, om
dat het weer onderweg de belang
rijkste tegenspeler is. Bovendien
moeten ze alle drie goed kunnen
omgaan met navigatiemiddelen aan
boord, de meest geavanceerde ap
paratuur die er momenteel is. Ook
worden ze getraind in het omgaan
met zuurstof aan boord, omdat gro
te delen van de vlucht boven de
drieduizend meter zullen worden
afgelegd. Voor noodgevallen zijn
reddingsdinghy's en een zogeheten
satelliettransponder aan boord. Met
dit laatste apparaat kan een ge
strande bemanningscabine tot op
enkele meters nauwkeurig worden
vastgesteld.
Vertrouwen
Captain Henk Brink en zijn vrouw
Evelien zijn ervan overtuigd dat de
hele operatie een uiterst veilig ge
beuren wordt, omdat niets aan het
toeval wordt overgelaten. Een
groot aantal specialisten, onder wie
ervaren luchtvaartmeteorologen,
staat het vluchtleidingscentrum tij
dens de spectaculaire oversteek ter
zijde. Evelien en haar partners
hebben dan ook het volste vertrou
wen in de afloop.
De ballon gaat pas van start als alle
deskundigen en de ballonvaarders
zelf vertrouwen in het weer heb
ben. Verloopt de oversteek voor
spoedig dan wordt geprobeerd in
Nederland te landen. „Het zal heer
lijk zijn zo'n enorme afstand te
vliegen", verkneukelt Evelien zich,
hier in Europa kan het niet, hoewel
we het veel gedaan hebben. Maar
voor je het weet zit je hier achter
het IJzeren Gordijn'Gesprekken
met bergbeklimmers, andere erva
ren ballonvaarders en overige des
kundigen hebben de drie aëronau
ten in de anderhalf jaar dat ze er
nu al mee bezig zijn, alleen maar
enthousiaster gemaakt.
Dat Evelien de allereerste vrouw is
die deze unieke oversteek gaat ma
ken, doet haar persoonlijk niet zo
veel. „Ik sta er niet bij stil", zegt ze
eenvoudigweg, „het enige dat ik
merk is dat ik er harder tegenaan
moet, omdat ik gewoon minder
kracht en uithoudingsvermogen
heb dan de mannen. Maar ik heb
er minstens zoveel zin in als zij!".
CORRY VIS
aandurft. „Hij krijgt onderweg een
vrij zware taak", vertelt Evelien in
het modehuis waar ze een volledige
baan als public-relationsvrouw
heeft. „Omdat we onderweg vrij
veel zullen moeten slapen om ver
moeidheid te voorkomen krijgt hij
het toezicht op de ballast- en gas-
voorziening en andere vitale on
derdelen van de ballon. Hij zal ook
alles moeten loggen en dat neemt
veel tijd in beslag. Hij krijgt de co-
pilot-functie zou je kunnen zeggen.
Daarnaast bedienen we alle drie de
camera om de vlucht vast te leggen
en moeten we op een klein casset-
terecordertje onze persoonlijke er
varingen en gevoelens inspreken
om later tekst bij de films te heb
ben".
De drie aëronauten, Evert Louwman, Henk Brink en zijn vrouw Evelien, volgen op het ogenblik een intensieve pilotentraining
om zich voor te bereiden op de unieke oversteek.
over zijn huidige contract met Morris.
dat bleek te kort. Ga maar na, het
werden tweehonderd vijfenveertig
afleveringen. Dat is in tijd onge
veer even veel als tien speelfilms.
Probeer maar eens tien speelfilms
in zes maanden te maken".
„Ik was echt wel gewend op tempo
te werken. In de periode bij Toon
der had ik zes strips te schrijven en
maakte bovendien ook nog plots
voor andere strips, maar dit was
echt niet leuk meer".
Lo Hartog van Banda werkte veer
tien jaar voor Toonder en schreef
daar scenario's voor onder meer
strips als Tom Poes, Panda, Kappie
en Koning Hollewijn. Voor de laat
ste strip bedacht hij Wiebeline Wip.
Na Toonder is hij nog een korte tijd
in de reclame gedoken, bij Joop
Geesink.
„Dat werk beviel mij helemaal
niet. Ik was daar een soort adjunct-
directeur, die moest opletten of de
mensen wel op tijd kwamen. Ik
moest lijstjes indienen, van wat ze
van uur tot uur hadden gedaan.
Dat wist ik niet eens van mezelf,
laat staan dat ik dat van anderen
wilde gaan controleren. Heb dat
ook maar vier maanden uitgehou
den en ben toen weer free-lance
gaan werken".
Pas toen merkte Lo Hartog van
Banda wat het betekent als je als
„anoniem schrijver" lange tijd bij
een tekenstudio hebt gewerkt.
Want hoewel de Toonderperiode
een van zijn meest vruchtbare is
geweest, kende niemand zijn naam.
Immers, alles ging de deur uit on
der de naam Marten Toonder.
„Dat was hard werken, want ik
moest me opnieuw waar maken.
Het weer helemaal opbouwen. Ik
heb ingezien dat het echt nodig is,
als je een beetje bekend wilt wor
den, dat je je niet achteraf houdt.
Dat houd ik mijn zoon Rolf ook
voor. Maar hij vond het niet zo erg
als zijn werk onder mijn naam uit
gegeven werd. Dan verkoopt het
toch makkelijker, zo stelde hij. Ik
vind dat geen goede zaak".
„Tuurlijk, als je maar lang genoeg
goed werk levert, dan kom je er
ook wel. Hoewel, ik heb veertien
jaar lang bij Toonder goed werk ge
leverd en toen ik voor mezelf wilde
beginnen, moest ik opnieuw star
ten. Nee, dat is niet goed".
Als free-lancer schreef Lo Hartog
van Banda onder meer scenario's
voor Arman en Ilva, Ambrosius,
Argonautjes, Ridder Roodhart,
Blook, Arad en Maya, Patty en
Mignon. Met Lucky Luke komt nu
een internationale „doorbraak". In
Frankrijk bijvoorbeeld is „Fingers"
zo'n onverwacht groot succes, dat
tekenaar Morris uitgebreid door de
Franse televisie is geïnterviewd.
„Ik was net op vakantie in Frank
rijk, toen het album uitkwam. Het
verscheen ook eerst in het Frans.
Stapels albums lagen er in de weg
restaurants langs de autoroute.
Tjonge, dat gaf een fijn gevoel".
Zo teleurgesteld als hij was over
vroegere contracten, waarbij hij
(„Ik wist er gewoon te weinig van
af") de auteursrechten verkocht, zo
dik tevreden is hij over zijn huidige
contract met Morris. Hetzelfde ove
rigens dat Morris met Goscinny
had.
Geen kapsones
„Ik kende Morris van een panel
waar we samen in zaten. Dat is al
weer jaren geleden. Ik vond hem
gelijk een prettig mens; helemaal
geen kapsones. Toen ik zijn laatste
album zag heb ik hem een brief ge
schreven".
Lo Hartog van Banda aarzelt. Tikt
Lucky Luke en Calamity Jane.
de grijze as van de sigaar. „Weet je,
dit klinkt wat rot tegenover colle
ga's, maar ik vond dat zijn tekenin
gen betere verhalen waard waren.
Dat heb ik hem toen ook geschre
ven, met nog enkele aanmerkin
gen. Maar ja, je kunt dan wel
schrijven dat iets niet zo goed is,
maar laat dan ook zien hoe het vol
gens jou dan wél moetDaar is
tenslotte „Fingers" uit ontstaan".
Fingers was ook bedoeld als een
soort wraakneming op de mensen
achter Asterix. Na het overlijden
van Goscinny, in leven tevens
tekstschrijver van Asterix, werd
aan Lo Hartog van Banda gevraagd
scenario's voor Asterix te maken.
Daan Jippes zorgde voor het teken
werk. Achteraf begrepen ze pas dat
het niet om albums, maar om korte
losse verhalen ging en dan nog niet
eens onder eigen naam.
„De albums moeten gereserveerd
blijven voor Uderzo. Tjonge, wat
kreeg ik toen de dampen in! Vroe
ger, als beginnend schrijvertje,
vond ik het niet zo erg ghost-writer
te zijn, maar daar voel ik nu niets
meer voor. Ook al bieden ze me
een ton, voor die lui werk ik nooit
meer".
Terug naar Lucky Luke. Zowel se
nior als junior werkt aan een sce
nario; zoon Rolf aan een avontuur
waarin Calamity Jane weer op
duikt en vader Lo aan een verhaal
rond een trein met nitroglycerine.
„De moeilijkheid met Lucky Luke
is dat het een held is, die zo gewel
dig kan schieten, dat hij daardoor
overal aan ontkomt. Schotel die nu
maar eens iets voor. waar hij zelf
wel in gevaar is. De trein in het
verhaal is geladen met nitroglyce
rine die een bepaalde bestemming
moet bereiken. Lucky Luke moet
dat hoogst explosieve goedje bege
leiden. Als die trein dan de lucht in
dreigt te gaan( blijkt ziin revolver
van weinig nut te zijn lacht Lo
Hartog van Banda. Hij is duidelijk
blij met het succes.
Waarschijnlijk het grootste compli
ment kreeg hij van de echtgenote
van tekenaar Morris. Zij schreef
hem dat deze tijdens het tekenen
van „Fingers" steeds zat te fluiten.
Een teken volgens haar, dat hij ein
delijk weer met plezier aan het
werk was.
PETER TERINK
