Gemayel geeft toe aan Syrië
Rol van YS
in Libanon
uitgespeeld
Labour bestookt premier Thatcher
met vragen over Falkland-oorlog
CeidócOommxt
Yader steekt
piloot neer
Rel over reünie
van oud-SSers
IRAANSE SOLDATEN GEWOND
WEGENS CHEMISCHE OORZAKEN
Rel in Israël
rond grafschenning
ISRAËLISCHE REGERING:
NA OPZEGGEN AKKOORD
Italiaanse tv-ster
martelaar
van strijd tegen
bureaucratie
D'Aubuisson leidt doodseskaders
BRITSE MARINE TORPEDEERDE KRUISER ÉN VREDESVOORSTEL
BUITENLAND
DINSDAG 6 MAART 1984 PAGINA
LÜBECK Een 44-jarige rij
schoolhouder en zijn vrouw en
twee kinderen zijn afgelopen zon
dag bij een vliegtuigongeluk omge
komen. Het ongeluk gebeurde na
dat de rijschoolhouder de piloot
van het vliegtuigje had neergesto
ken. Volgens de politie had het ge
zin het vliegtuigje gehuurd voor
een rondvlucht van een uur. In
een brief aan zijn broer had de rij
schoolhouder laten weten dat hij
de piloot zou neersteken tijdens de
vlucht. De politie heeft nog geen
motief voor het bizarre ongeluk.
BAD HARZBURG Veteranen van
Adolf Hitlers elite-troepen, de Waf-
fen-SS, bereiden een grote reünie
voor die in Bad Harzburg zal worden
gehouden voor 800 voormalige nazi-
-soldaten. Om de zaak stil te houden
wordt gedaan of het om een conferen
tie van economische deskundigen
gaat. Dit hebben plaatselijke functio
narissen gisteren verklaard. Gemeen
teraadslid Horst Voigt van Bad Harz
burg verklaarde dat hij honderden
protesten heeft ontvangen tegen de
conferentie, nadat was ontdekt dat de
SS-veteranen het Spa-gezondheids
centrum in de stad hebben gehuurd.
De vier dagen durende reünie zal 17
mei beginnen, zo verklaarde Voigt.
(Vervolg van de voorpagina)
WENÊN Oostenrijkse artsen hebben gisteren meegedeeld, dat de tien
Iraanse soldaten, die sinds vrijdag in Wenen worden verpleegd, „door chemi
sche oorzaken" zijn verwond. De artsen weigerden echter de officiële Iraanse
lezing te onderschrijven, dat de wonden zijn veroorzaakt door chemische wa
pens die Irak zou hebben gebruikt. Het hoofd van chirurgische kliniek van
het algemene ziekenhuis in Wenen, Ernst Wolner, zei dat „acht patiënten
oppervlakkige wonden aan de huid hebben, die veroorzaakt zijn door de in
werking van zuur". Volgens Wolner zijn twee andere Iraanse soldaten opge
nomen op de intensive care, omdat zij blaren hebben aan inwendige organen.
Een woordvoerder van de Iraanse ambassade in Wenen beweerde, dat de
tien soldaten het slachtoffer waren van gasbommen en granaten. Hij voegde
eraan toe dat de doctoren de precieze samenstelling van het gas niet kennen,
omdat sinds de Eerste Wereldoorlog geen chemische wapens zijn gebruikt.
Eén van de vijf Iraanse soldaten, die sinds zaterdag in Stockholm worden
verpleegd, is aan zijn verwondingen overleden. Hoewel de doodsoorzaak een
hartstilstand was, hebben ook Zweedse artsen het vermoeden geuit, dat deze
Iraniër blootgesteld was aan chemische wapens.
JERUZALEM In Israël is grote
opschudding ontstaan over de opgra
ving van het lijk van een christelijke
vrouw van het joodse kerkhof Ris-
hon Letzion. Het lijk werd vorige
week donderdagnacht weggehaald
en in een plastic zak gedeponeerd op
een dertig kilometer verderop gele
gen begraafplaats voor moslims.
Het gaat om een Roemeense christe
lijke vrouw, Teresa Engelowitz, die
een jaar geleden op 70-jarige leeftijd
overleed. Zij was getrouwd geweest
met Yossef Engelowitz, een Roe
meense jood. Volgens de politie is de
grafschenning waarschijnlijk uitge
voerd door „religieuze extremisten".
(Van onze correspondent
Ad Bloemendaal)
TEL AVIV De opzeg
ging van het Libanees-Is-
raëlische verdrag door de
regering-Gemayel hing al
weken in de lucht. Maar
toch meende de Israëli
sche regering gisteren nog
even de rol van bedrogen
minnaar te moeten vertol
ken. Minister van commu
nicatie Mordechai Zipori
verklaarde: „Er is een
verdrag getekend door Is
raël en dan komt er een
derde land, in dit geval
Syrië, dat onder dreiging
met geweld Libanon
dwingt de overeenkomst
op te zeggen. Dat is een
negatieve ontwikkeling
die we in het achterhoofd
moeten houden als het in
de toekomst tot onderhan
delingen mocht komen
met een ander Arabisch
land".
Oud-premier Begin, die in
functie was toen het verdrag
op 17 mei 1983 werd getekend,
verbrak zijn maandenlange
stilzwijgen om te zeggen dat
Libanon meer schade van het
besluit zou ondervinden dan
Israël. En dat was ook de me
ning van de huidige premier
Shamir. Zijn woordvoerder,
Pazner, zei gisteravond dat
president Gemayel heeft toe
gegeven aan Syrische dreige
menten en grofheden. Pazner
liet verder weten dat Israël
geen trek meer heeft in onder
handelingen met de Libanese
regering over een nieuw ver
drag. „Wij zijn akkoord gegaan
met het verdrag van 17 mei.
We hebben het niet opgezegd
en wij houden er nog steeds
aan vast".
De publieke opinie over de
oorlog in Libanon is de afgelo
pen anderhalf jaar in Israël
drastisch gewijzigd. In juli
1982 verklaarden zich 66 pro
cent van de Israëliërs voor
stander van de invasie in Li
banon. Nu is dat nog maar 31
procent. Volgens een recent
opinie-onderzoek wil 40 pro
cent van het publiek een on
middellijke en onvoorwaarde
lijke terugtrekking. De Israëli
sche regering kan niet voorbij
gaan aan de geringe steun
voor de oorlog in Libanon en
bezint zich al geruime tijd op
een terugtrekkingsplan. Hier
over bestaat in grote lijnen
overeenstemming. Het leger
zal zich, naar wordt aangeno
men, terugtrekken tot op een
afstand van 25 kilometer van
de Israëlische grens.
BEIROET/WASHINGTON De Libanese regering
heeft gisteren het troepenscheidingsakkoord met Israël
opgezegd. Het akkoord, dat in mei vorig werd gesloten,
voorzag in beëindiging van de staat van oorlog tussen
beide landen, terugtrekking van de Israëlische troepen
en de vorming van een veiligheidszone in Zuid-Liba-
non. De rechts-christelijke militie heeft de opzegging
van het akkoord met Israël verworpen en deed een be
roep op alle christelijke groepen de Syrische overheer
sing te weerstaan.
Het akkoord was na vijf maanden van moeizaam onderhandelen
dankzij Amerikaanse bemiddeling tot stand gekomen. Het bleef
echter een dode letter omdat Syrië niet in de onderhandelingen
was betrokken. Dit land weigert zijn troepen gelijktijdig met die
van Israël terug te trekken.
Amerikaanse functionarissen toonden zich in een eerste reactie
gelaten. Zij gaven openlijk toe dat de VS nu geen enkele rol in
Libanon te vervullen hebben. Moskou daarentegen was ver
heugd over het „aan Libanon opgedrongen verdrag dat het be
langrijkste obstakel vormde voor een rechtvaardige oplossing
van de Libanese crisis".
De Libanese regering heeft bekend gemaakt dat binnen een
week in de Zwitserse stad Lausanne de nationale verzoenings
conferentie hervat zal worden, die eind vorig jaar in Genève
werd afgebroken. De demissionaire premier Wazzan heeft in
verband daarmee besloten „voor korte tijd" aan te blijven. Hij
zei echter te hopen dat de president er snel in zou slagen een
regering van nationale eenheid te vormen.
Kohl dringt
bij
Reagan aan
op
top met
Tsjernenko
Bondskanselier Helmut
Kohl (links) had gisteren
in het Witte Huis een ont
moeting met president
Reagan. Kohl heeft op
nieuw aangedrongen op
een topontmoeting tus
sen Reagan en Tsjernen
ko. Reagan zou met
Tsjernenko zaken willen
doen, op voorwaarde dat
een dergelijke ontmoe
ting grondig wordt voor
bereid, zo is in Washing
ton verklaard.
(Van onze correspondent
Cees Manders)
ROME De Italiaanse justitie zit erg in haai
maag met de zaak-Enzo Tortora, een zaak die mo
gelijk een van de grootste gerechtelijke dwalingen
van de laatste jaren in Italië wordt. Is de uitersl
populaire tv-presentator Tortora een gevaarlijk
misdadiger of wordt hij nu al negen maanden ten
onrechte vastgehouden? De meerderheid van de
Italianen meent in elk geval dat hij onschuldig is
Tortora werd op 17 juni van het vorig jaar gearresteerd
samen met ruim 700 anderen. Allen werden beschuldigc
van lidmaatschap van de Camorra, Napels' beruchte mis
daadsyndicaat. Van die 700 mochten er na enkele maander
meer dan 100 naar huis, omdat een vergissing bleek te zijr
gemaakt. De officier van justitie had zich van de telefoon
gids bediend om verdachten op te sporen. Tortora bleel
echter gevangen, terwijl hij bij hoog en laag volhield ooi
het slachtoffer van een justitiële vergissing te zijn gewor
den. Tortora werd lidmaatschap van de Camorra ten laste
gelegd, maar wat hij als lid van die Camorra dan precies
zou hebben uitgespookt, is hem nooit meegedeeld.
In december werd de gezondheidstoestand van Tortora, dii
het zich allemaal erg aantrok, steeds slechter. Zo slech
zelfs, dat zijn arrest moest worden veranderd in huisarrest
om de verdachte in zijn vertrouwde omgeving tot rust t<
laten komen. Niet alle officieren van justitie van Napel:
zijn het daarmee eens, want volgens sommigen van hei
moet Tortora nog altijd als een „gevaar voor de gemeen
schap" worden beschouwd. Tortora heeft inmiddels zijl
flat verwisseld voor het ziekenhuis, omdat zijn hart d<
spanningen niet meer aankan.
De aandacht van het publiek voor het geval-Tortora blijf
enorm. Tortora was de kampioen van de liefdadigheids
shows op de televisie. Hij wist met enkele welgekozei
woorden zeer gevoelige snaren te raken bij het over he
algemeen toch al sentimentele Italiaanse publiek. Z<
bracht hij miljoenen guldens binnen voor de slachtoffer
van de aardbevingen, van de drugs, en nota bene ook voo:
de slachtoffers van de georganiseerde misdaad, zoals di
Camorra. Volgens sommigen zijn het juist deze aanvallei
op de Camorra die hem de das hebben omgedaan. De Ca
morra heeft wraak willen nemen op de populaire presenta
tor, door de justitie te laten weten dat Tortora in werke
lijkheid ook lid van de Camorra zou zijn. De justitie zoi
deze verdachtmakingen zonder al te veel onderzoek heb
ben geloofd.
Een andere theorie wijst op een gewone naamsverwisse
ling. Een van de belangrijkste leden van de Camorra is de
zer dagen gearresteerd, en hij zegt dat niet Enzo Tortora of
de ledenlijst van de Camorra heeft gestaan, maar een an
dere Enzo, bijgenaamd „de presentator", een man afkom
stig uit de Napolitaanse amusementswereld.
De justitie van Napels reageert niet op al deze veronder^
stellingen. Tortora is bevolen naar Napels te komen om op
nieuw te worden verhoord. Maar de toestand van de pre
sentator is zo ernstig dat de doktoren toestemming voor d«
reis hebben geweigerd. i
Met alle aandacht van dit moment kan en zal een beslis
sing in de zaak Tortora niet lang meer op zich laten wach
ten. Het Italiaanse publiek is Tortora onderhand gaan ziei
als een Kafkiaanse figuur, als een machteloze strijder tegei
de bureaucratie en de willekeur van de justitie, waarvai
elke Italiaan het slachtoffer kan worden. Maar voor de jus
titie wordt het steeds moeilijker om toe te geven, wan
daarvoor is in deze zaak teveel prestige en teveel carrièr
geïnvesteerd.
NEW YORK Een hoge Sal
vadoraanse legerofficier die
anoniem wenst te bijven heeft
voor het eerst tegenover twee
Amerikaanse politici, senator
Paul Tsongas en afgevaardigde
James Shannon, uitvoerige in
formatie gegeven over de
praktijken en de leiders van
de Salvadoraanse doodseska
ders, zo meldt de New York
Times.
Volgens de Amerikaanse poli
tici is de informatie betrouw
baar, omdat de man in kwestie
dingen weet die men alleen
kan weten als men omgaat
met de belangrijkste militaire
leiders van het land.
De doodseskaders zijn opgezet
door onder meer de vroegere
minister van defensie, Jose
Guillermo Garcia. Veel leger
officieren hebben er nog
steeds een intensieve bemoeie
nis mee. De leiding berust nog
altijd bij majoor Roberto D'Au-
buisson. Hij is momenteel een
van de belangrijkste kandida
ten voor het Salvadoraanse
presidentschap in de verkie
zingen van maart.
Het geld voor de doodseska
ders is afkomstig van Salvado
raanse ballingen die wonen in
Miami en Guatemala. Volgens
de legerofficier komt het vaak
voor dat wanneer acties van
doodseskaders te verwachten
zijn, politie en soldaten uit de
buurt blijven. De moordenaars
kunnen dan ontkomen naar
Guatemala. Volgens de ano
nieme legerofficier zegt de.
Salvadoraanse legerleiding op
instigatie van de Amerikaanse
regering, dat zij een eind wil
maken aan de activiteiten van
de doodseskaders. Maar zij
dekt in feite nog steeds acties
van deze doodseskaders toe.
De rechtse terreur is volgens
de legeroffiocier het recht
streekse gevolg van de
machtsstrijd eind 1979 tussen
hervormingsgezinde en con
servatieve militaire groeperin
gen. Oud-minister Jose Guil
lermo Garcia en majoor D'Au-
buisson kozen de slachtoffers
van de doodseskaders uit. Ook
de ballingen in Miami stelden
kandidaten voor en betaalden
vervolgens D'Aubuisson om
hun wensen uitgevoerd te krij
gen.
De twee meest aangrijpende
politieke moorden, die op
aartsbisschop Romero en op de
linkse christen-democraat
Maro Zamora, werden gepland
en begeleid door D'Aubuisson.
Hij gebruikte daarvoor vetera
nen van de Nicaraguaanse Na
tionale Garde van dictator So-
moza. Voor wat de moord op
mgr. Romero betreft, daartoe
werd besloten na een ontmoe
ting met ballingen in Guate
mala. „D'Aubuisson vormde
de teams, zij gingen de gangen
van Romero na. Hij koos de
vier man die de bisschop op 24
maart 1980 in een ziekenhuis
kapel in San Salvador neer
schoten en de acht man die sa
men voor een veilige aftocht
van de moordenaars zorgden".
RUITENHEER
LONDEN Labourleider
Neil Kinnock zal de Britse
premier Thatcher in het
Lagerhuis opnieuw vra
gen naar de omstandighe
den, die tijdens de oorlog
om de Falkland Eilanden
hebben geleid tot het tot
zinken brengen van de
enige Argentijnse kruiser,
de Generaal Belgrano. De
kruiser werd op 2 mei
1982 getorpedeerd door de
Britse atoomonderzeeboot
Conqueror, waarbij 368
Argentijnse bemannings
leden om het leven kwa-
De interpellatie van Labour
leider Kinnock is gebaseerd op
het pas verschenen boek „The
Sinking of the Belgrano" (het
tot zinken brengen van de
Belgrano). De twee auteurs
hebben de actie van de Con
queror grondig onderzocht en
onder meer gepraat met vroe
gere bemanningsleden die de
aanval op de Belgrano hebben
meegemaakt. Bovendien heb
ben ze inzage gehad in de
weergave van de gesprekken,
gevoerd tussen de toenmalige
Argentijnse president Galtieri
en diens Peruviaanse ambtge
noot Belaunde Terry. Dat ge
sprek ging over een nieuw
vredesplan dat goede kans van
slagen had.
Volgens premier Thatcher
werd de Belgrano gekelderd,
omdat hij een ernstige bedrei
ging vormde voor haar oor
logsvloot, die de Falkland-ei-
landen ging heroveren op de
Argentijnen. Later is rond dit
argument ernstige twijfel ont
staan. De schrijvers van het
boek zijn nu tot de conclusie
gekomen, dat premier That
cher en de ambtenaren van
het departement van defensie
gelogen hebben.
De Britse onderzeeër Conque
ror heeft de Belgrano vanaf 30
De Belgrano zinkt, na op 2 mei 1982 door een Britse torpedo te zijn getroffen.
april 1982 geschaduwd. De
kruiser bevonden zich toen
buiten de zone rond de eilan
den, die door de Britten tot
verboden gebied was uitgeroe
pen.
Op 2 mei besteedde Thatchers
oorlogskabinet in Londen spe
ciale aandacht aan de Belgra
no. Stafchef admiraal Sir Te
rence Lewin zei toen dat de
Britse vloot de kans had een
belangrijke Argentijnse een
heid met enige voltreffers on
schadelijk te maken. Na een
korte bespreking van deze mo
gelijkheid gaf premier That
cher admiraal Lewin opdracht
de Belgrano te laten torpede-
Op dat moment waren even
wel nog steeds vredesonder
handelingen aan de gang tus
sen de Argentijnse regering in
Buenos Aires en de Peruvi
aanse regering in Lima. Bo
vendien had de Argentijnse
vlootbevelhebber admiraal
Juan Lombardo op 1 mei 1982
alle eenheden bevel gegeven
naar hun thuishavens terug te
keren. Dat was twintig uur
voor het torpederen van de
Belgrano. Vijf uur later werd
deze opdracht door alle sche
pen bevestigd. Ook de Belgra
no ging op weg naar huis.
Vier uur nadat de kruiser ge
torpedeerd was, maar nog voor
hij daarvan gehoord had, had
president Terry van Peru ge
noeg vertrouwen en optimis
me om op een persconferentie
in Lima te onthullen dat
Groot-Brittannië en Argenti
nië die avond het einde van
alle vijandelijkheden wereld
kundig zouden maken. Daar
kwam, zo mag duidelijk zijn,
niets van terecht.
De auteurs van het boek trek
ken uit deze gebeurtenissen
twee conclusies. De ene moge
lijkheid is dat het oorlogskabi
net van premier Thatcher toe
stemming heeft gegeven om
de Belgrano te torpederen, in
de wetenschap dat de vredes
onderhandelingen tussen pre
sident Galtieri van Argentinië
en president Terry van Peru
op het punt van slagen ston
den. De andere mogelijkheid is
Lagerhuisleden
willen Argentinië
bezoeken
(Van onze corresponded
LONDEN Twee Brit
parlementsleden zijn va
plan in juni naar Argent
nië te reizen. Zij hopt
daar informele gesprei
ken aan te knopen m
ministers en ambtenare
om de grondslag te kui
nen leggen voor een A
gentijns-Brits akkooi
over de omstreden Fall
land Eilanden. Beide L
gerhuisleden, de Conse
vatief Cyril Townsend
de socialist George Fou
kes, zullen bij die gelegei
heid de door hen opgericl
te Zuid Atlantische Rai
vertegenwoordigen. De:
bestaat uit afgevaardigdt
van alle politieke partije
geestelijken, zakenliede
en gewezen diplomate
die van oordeel zijn dat i
ruime gronden bestas
voor een overeenkom
over de eilanden, die zei
de soevereiniteitskwest
zou kunnen omvatten.
dat het oorlogskabinet i
van de voortgang van de
sprekingen wist. In dat g<
zou het ministerie van buil
landse zaken in Londen
schuldigd kunnen worden 1
ernstige nalatigheid. Beide
zingen zijn door premier Tl
cher ontkend. Zij houdt sta
de, dat zij voor de Falkland
landen een soort „heilige
log" heeft gevoerd, terwijl i
in werkelijkheid alleen i
geslaagde poging was om h
politieke hachje te redd
Had ze de eilanden niet trio
fantelijk heroverd, dan zou
nu geen premier meer zijn.
