„Alleenstaanden
door reiswereld
gediscrimineerd"
TOERISME ficidaeOomcwtZATERDAG 25 FEBRUARI 1984 PAGINA 21
-~m AMSTERDAM Het reisbu-
"feau van Lidia Hofma aan de
Amsterdamse Keizersgracht
Iralt tussen alle indrukwek-
- de Meende grachtenpanden bijna
ele m£*et °P- bordje „Charter
and (travel Centre" staat voor een
jezellig kantoortje, waar de
luiselijke sfeer de zakelijke
rerdrijft. Het reisbureau staat
'S /olop in de belangstelling. Li-
lia heeft met succes een
Hieuw idee gelanceerd:
T-, "[roepsreizen voor vrouwen,
cies b o^eêft het met hand en
pnd moeten verdedigen bij
"kritische vrouwen, „omdat er
'een feministische ideologie"
a Lichter steekt en ze heeft glim-
"l P achend lof ontvangen, omdat
P. e een „gat in de markt" heeft
'^htVdekt
-es jaar geleden liep ze al met
-let plan rond via haar reisbu-
■f6 onsrau groePsreizen te gaan or~
onfdlan'seren voor aIIeenstaan^e
...Trouwen. Haar toenmalige
'Compagnon hield de uitwer-
IHiariinS van dat Plannetie tegen'
j p^aar nu ze de touwtjes zelf in
un 'IJanden heeft is er geen obsta-
en jel meer. In korte tijd verloor
j n''dia drie belangrijke vrou-
a. ren in haar leven: haar moe-
eer, haar zuster en haar com-
PeOofgn°n- Dat verlies heeft haar
De eerd ^et P^an< or"
e^niseren van groepsreizen
aaWj. vrouwen, door te zetten,
il Wrrte W0I"dt aIs alleenstaande
mjj georganiseerde reizen
norm gediscrimineerd. Aller-
trst moet je al een toeslag
por je éénpersoonskamer be
llen. In het hotel tel je als al-
enstaande niet zo mee. Je
f ijgt een plaatsje achter de
[laar. Rondom je zijn stelle
ns en echtparen met kinde-
|n, die meer geld opleveren.
x .n als je dan eens uit wilt
avonds, moet je aansluiting
u'i\peken bij mensen die je mis-
jhien gewoonlijk niet had
[tgekozen".
Ij gebrek aan een vergader-
Bmer in haar kantoor dient
par stamcafé (voor het glas
Alleenstaanden worden in en door de
reiswereld gediscrimineerd. Dat vindt Lidia
Hofma, die in Amsterdam een reisbureau
heeft. Zij heeft besloten groepsreizen voor
alleenstaande vrouwen te organiseren. Met
dat idee heeft ze zowel kritiek als gejuich
geoogst. „Je moet heus niet denken dat er
een feministische ideologie achter zit,
helemaal niet", beweert zij tegenover
verslaggeefster Marscha van Noesel. „Ik wil
dat de vrouwen die met ons op vakantie
gaan, gewoon lekker plezier hebben,
vakantie vieren. Daar gaat het alleen om".
warme melk tussen de mid
dag) als ontmoetingsplaats
voor het gesprek. Ze heeft in
afgelopen dagen veel over
de groepsreizen gepraat. Ze is
ervan overtuigd daarmee een
„gat in de markt" te hebben
gevonden. De bewijzen heeft
ze al, want de aanvragen stro
men binnen. „Ik wil het stap
voor stap verwerken, want
we willen een klein reisbu
reau blijven, waar de persoon
lijke benadering hoog in het
vaandel staat geschreven.
Vroeger diende zich wel eens
een mannelijke compagnon
aan om een echt bedrijf van
ons bureau te maken. Dan
moest er wel eerst een bin
nenhuisarchitect aan de slag,
ar daar voelde ik niets
»r. Onze huiselijke sfeer is
juist ons visitekaartje", zegt
ze.
Haar „verkooppraatje" voor
de groepsreizen klinkt zake
lijk, maar haar betrokkenheid
bij „het lot van de alleen
staande, vooral oudere vrouw
op reis" verklaart meer. „Ik
ben werkelijk geschrokken
van het isolement van oudere,
alleenstaande vrouwen. Als ze
niet van kaarten en sjoelen
houden, kunnen ze misschien
nog een cursus hier of daar
volgen, maar dan heb je het
wel gehad. Het is een ver
waarloosde groep in onze sa
menleving. Ik hoor verhalen
van vrouwen uit die leeftijds
groep over vakanties, die
werkelijk triest ziin. Soms
gaan ze met een echtpaar op
vakantie, maar dan blijkt dat
ze hun alleen-zijn nog sterker
ervaren. Ze besluiten maar
niet meer op reis te gaan. Dat
is jammer, want vakantie is
juist zo'n geweldige ontspan
ning".
Ook jongere vrouwen met
kinderen kunnen volgens Li
dia maar zelden een geschikte
vakantiereis vinden. Ze heeft
het zelf ervaren toen ze er
met haar zoon op uit trok. „Je
zit dan in zo'n bungalowpark.
Links en rechts zitten gezin
nen. Ze hebben je niet nodig.
En als je dan met zo'n klein
kind zit, zou je wel graag
vrouwen in dezelfde situatie
willen ontmoeten om elkaar
te helpen en vooral om ple
zier te maken". Die ervarin
gen hebben Lidia aange
spoord haar idee uit te wer
ken, samen met haar steun
groep, die ze zelf het liefst
haar A-team noemt. Die
groep vrouwen helpt haar bij
de uitwerking van naar plan
nen. Ideeën krijgen en de uit
werking voorbereiden is Lidi-
a's werk. „Bureauwerk is
niets voor mij. Ik moet steeds
iets nieuws vinden".
Ze timmert flink aan de weg,
waarbij ze zich nogal wat kri-
seren. Ik weet niet of daaraan
wel behoefte is. Mannen al
leen redden zich wel. Ze hoe
ven bovendien ook niet zo uit
te kijken onderweg. Vakan
ties van vrouwen zijn dikwijls
genoeg bedorven omdat ze als
vrouw alleen altijd maar weer
mannen van zich af moeten
praten. Je wordt 's avonds op
terrasjes of waar dan ook las
tig gevallen. Daar kun je be
ter tegen optreden als je met
een groep bent. Dan kun je
erom lachen, dan hoef je niet
bang te zijn".
Persoonlijk
Lidia hecht aan de persoonlij
ke benadering van haar klan
ten. „Dat kan zolang we klein
genoeg blijven. Je moet toch
weten met wie je een reis or
ganiseert. In het algemeen
passen de mensen zich bij de
reizen aan. Jk probeer zo'n
reis te organiseren die tege
moet komt aan de wensen
van de deelneemsters. Vooraf
maken de deelneemsters al
kennis met elkaar en na af
loop is er een reünie". Ze zit
nog vol ideeën, die ze dit jaar
zou willen uitwerken, maar er
schiet tijd te kort. „Je moet ei
genlijk zeer snel kunnen rea
geren. Daarom hebben we het
al afgeschaft folders te ma
ken. Dat kost te veel geld en
tijd. We maken een nieuws
bulletin". Geld is ook de re
den waarom haar reisbureau
niet is aangesloten bij de Al
gemene Nederlandse Vereni
ging van Reisbureaus. „Ik ben
geen BV, maar hoofdelijk
aansprakelijk. Als er iets mis
gaat, dan kunnen ze mijn be
zittingen, zoals het eigen huis.
verkopen. Verder ligt er bij
de bank een garantie. Ik ben
wel bezig met andere garan
tie-reisgelden. maar het in
vullen van al die paperassen
is niet mijn sterkste kant".
MARSCHA VAN NOESEL
Lidia Hofma:
„Op reis moet je
vooral veel
plezier maken".
tiek op de hals heeft gehaald.
„Je moet heus niet denken
dat er een feministische ideo
logie achter deze groepsreizen
zit. Helemaal niet", roept ze
uit. „Wat een onzin, op va
kantie over feminisme te zit
ten praten. Ik wil dat de
vrouwen, die met ons op va
kantie gaan, gewoon lekker
plezier hebben, vakantie vie
ren. Daar gaat het alleen om.
Je moet toch zonder die span
ning van het alleen-zijn je
lekker kunnen ontspannen.
Er kunnen dan allerlei ge
sprekken met de groepsgeno
ten ontstaan. Dat kan ook wel
over de vrouwenbeweging
gaan, natuurlijk, maar het
heeft er niets mee te maken.
Het gaat om de reis en er
moet toch ook flink gelachen
kunnen worden". Lidia kan
zich goed kwaad maken wan
neer kritische vrouwen haar
op de nek springen, want ze
heeft niets tegen de vrouwen
beweging wanneer er redelij
ke argumenten worden aan
gevoerd.
„Ik vind het bijvoorbeeld een
goede zaak wanneer vrouwen
uit diverse beroepen zich ver
enigen om elkaar de bal toe te
spelen, maar wanneer ze mij
vragen waarom ik geen
groepsreizen voor vrouwen in
de bijstand organiseer, dan
moet ik lachen. Ik heb een
gewoon reisbureau. Als ik rei
zen voor bijstandsvrouwen
extra goedkoop zou maken,
dan ben ik binnen de kortste
tijd zelf ook een bijstandsmoe
der. Er zijn ook genoeg al
leenstaande vrouwen, die wél
geld hebben om te reizen,
maar die dat niet durven.
Voor die vrouwen wil ik wat
doen"
Geen
huwelijksbureau
Lidia heeft ook vragen gekre
gen over gemengde groepsrei
zen. Dat wijst ze even hard
van de hand. „Ik ben geen
huwelijksbureau. Dat komt er
natuurlijk wel van als je voor
alleenstaande mannen en
vrouwen reisjes organiseert.
Al die ellende onderweg, heb
ik geen zin in. Mensen die een
partner zoeken, vinden die
zeker niet als je speciaal met
zo'n reisje meegaat. Een part
ner vind je als je zelf ontspan
nen bent en helemaal niet
van plan bent verliefd te wor
den". En de andere mogelijk
heid, „reizen voor mannen al
leen", vindt zij ook geen goed
idee: „In de reiswereld zitten
zoveel mannen, die dat heel
goed zouden kunnen organi-
Om te zeilen is de Mar Menor ideaal. Op de achtergrond enkele van de vele vulkanische
eilandjes in de binnenzee.
ninggroepen hebben trouwens
hun eigen accommodaties, ei
gen tennisbanen, zwembaden
en midget golf.
Strengere eisen
In tegenstelling tot andere
Spaanse kusten kent La Man
ga niet de ongecontroleerde,
oncontroleerbare bouwdrift
die plaatsen als Torremolines
en Benidorm tot betonwoeste-
nijen heeft vervormd. Rond
1970, toen duidelijk werd dat
de toerist meer eisen ging
stellen aan zijn vakantie,
heeft Madrid meer greep ge
kregen op de toeristische ont
wikkeling van de kust. Aan
nieuwe projecten werden
strengere eisen gesteld. Hoog
bouw bleef toegestaan, mits
afgewisseld met bungalows,
de hotels en appartementen
gebouwen moesten betere
voorzieningen bieden: meer
ruimte, minder gehorigheid,
meer oog voor veiligheid,
gunstige ligging, extra voor
zieningen als zwembaden.
Projectontwikkelaars en
bouwondernemingen kregen
op La Manga dus niet de vrije
hand. Er is doordacht ge
bouwd; tussen de hoteltorens
zijn villadorpen verrezen, in
rustige afwisseling; massa-
vermaak is hier niet de hoog
ste prioriteit geweest. Op de
vrijwel onbewoonde strook
duinen en rotsen van 1970
wonen nu 's zomers 100.000
mensen. Ieder van hen heeft
150 vierkante meter strand tot
zijn beschikking.
Wat de toerist in elk geval op
La Manga mist is een pitto
resk oud vissersplaatsje en
een schilderachtig dorpsplein.
Het schiereiland was nage
noeg kaal. De toeristen die de
streek in de afgelopen eeu
wen bezochten, kwamen voor
het gezonde en visrijke water
van de Mar Menor. niet voor
de duinenrij van La Manga.
Langoustines
Wat de toerist wel vindt is
een voortreffelijke keuken.
Verse vis is elke dag verkrijg
baar. Negentien soorten wor
den in de Mar Menor gevan
gen, en een mujol a la sal
(zoute harder) behoort tot de
regionale lekkernijen. Lan
goustines heeft men er ook in
overvloed, al worden de lar
ven uit Thailand geïmpor
teerd en hier in kweekbak-
ken uitgezet.
Het vissen kent hier trouwens
bijzondere technieken. Al ten
tijde van de Arabische over
heersing van Spanje werd een
vismethode ontwikkeld die
gebruik maakte van rieten
vallen op de plaats waar het
warme water van het Mar
Menor en het frissere water
van de zee samenkwamen.
Later werd die methode ver
volmaakt door de aanleg van
kunstmatige kanalen. De vis-
zones werden onder de katho
lieke koningen streng afgeba
kend en overtreding van deze
regeling werd streng bestraft.
De keuken van La Manga
heeft echter meer kwaliteiten
dan garnalen, tong en brasem.
Ook van roomtaarten (Tocino
de cielo) hebben de koks een
hoge muts op, en dat de pro
vincie Murcia voor het West-
land van Spanje doorgaat, is
aan de maaltijden goed te
merken. Dichtbij La Manga is
er een overvloed aan tomaten,
artisjokken, paprika's, bonen
en sla, en de boomgaarden
met sinaasappels, perziken,
vijgen en meloenen lijken het
hele jaar door vrucht te dra
gen.
Vakantiegangers die het
schiereiland een dag willen
verlaten, kunnen een boot
tocht maken langs de vulka
nische eilandjes in de Mar
Menor. De wat hanige schip
per Salvador laat graag het
roer aan een van zijn manne
lijke passagiers over om zelf
aan zijn vrouwelijke gasten
zijn danskunsten te vertonen.
Hij vaart langs het Isla Perdi-
guena, vroeger doelwit voor
oefenvluchten van de Spaanse
luchtmacht, en het eiland met
het Arabische kasteel van de
markies van Sierra Nevada,
die 's winters op het eiland op
konijnen jaagt. Bij het betre
den van de steiger zou men
kunnen schrikken van wat er
allemaal in het water voor
komt: onder andere grote
scholen van kleine kwalletjes
die evenwel geen piinlijtte
plekken veroorzaken. Ze zijn
met de hand te vangen zonder
schadelijke gevolgen.
Voor wat langere excursies
vanuit La Manga komen de
oude stad Cartagena en de
provinciale hoofdstad Murcia
in aanmerking. De zilvermij
nen in Cartagena zijn nu ge
sloten, maar de Blinde Toren
uit de Romeinse tijd is een be
zichtiging waard. De hoofd
stad Murcia telt tal van ba-
rokmonumenten.
PAUL TOBY
LA MANGA Als een
gril van moeder natuur
een 22 kilometer
HB^lange en enkele honder-
[den meters brede land-
gpjjtong de ene enorme zoute
waterplas van de andere.
S Wie vanaf de zuidelijke
toegangsweg de landeng-
/an te La Manga oprijdt, ziet
ins Jinks de binnenzee Mar
;els, Menor, rechts de Middel-
en>landse Zee. Aan de over-
b .kant van de Mar Menor
rXefthiet zijn surfers en wa-
Voor terskiërs liggen de witte
e pojstranden van de Costa
*ba iBlanca en de bergachtige
1 en (skyline van de Spaanse
wolprovinrie Murcia.
?de zfDa Manga wordt in regelmati-
taan|ë.e stroken gesierd met ver
van blindend witte hoogbouw en
ier ^pastelkleurige laagbouw, ho-
,de etl,?'s en vakantiewoningen,
ere een schijnbaar eindeloze
negë°Peenv°lëlng van toeristische
1 ge accommodaties. De honderd-
-j'is «duizenden die La Manga het
en ihele jaar door bezoeken, ge
uzen gieten er van een combinatie
zou van zon, water en moderne
nier voorzieningen. Het klimaat is
j in er mild-warm. De middag-
3mentemPeraturen dalen er ook in
Orianuari n'et onder.de 15 gra-
een en bet totale aantal uren
stad?0" per jaar is bijna 3000 in
vanJ*20 zonnige dagen. (Het is niet
voor niets dat aan de overzij-
en vi de van de Mar Menor de mili-
;trek taire vliegschool van Spanje is
I Lauëevestigd een bijna altijd
zen \onbewolkte lucht zorgt hier
vanvoor snelle resultaten).
3ischLa Manga: wat wil een Zon-
eoekende vakantieganger
frippr dan een gebied dat
rs winters al geen winter
kent? Er zijn vakantiegangers
baat er bijzonder draaglijk.
De wind zorgt er dan voor
een middagtemperatuur van
25 tot 30 graden, mild in ver
gelijking met andere Costa's.
Het water van de zoute bin
nenzee Mar Menor, slechts
floor een smalle kreek ver-
xbohden met de Middellandse
2ee, profiteert van al die uren
ion. Waterskiërs pn surfers
jtunnen er onbekommerd hun
De landengte La Manga kan t
rechts de Middellandse Zee.
gang gaan en als we de pro
motors van het gebied mogen
geloven straalt het water door
al die zonnewarmte aërosols
uit die een gunstige invloed
hebben op de gezondheid.
Reumapatiënten worden
daardoor aangelokt.
Veilig water
La Manga is een nieuwe
naam in de Nederlandse va
kantiegidsen. Slechts een en
kele touroperator (Bel Air bij
voorbeeld) heeft de nieuwe
mogelijkheden in zijn pro
gramma opgenomen. Maar
andere zullen niet achterblij-
op twee zeeën. Linke de
ven, want La Manga heeft zo
wel voor de watersporters als
voor gezinnen met kinderen
heerlijke mogelijkheden.
Om met de laatste groep te
beginnen: het klimaat maakt
een redelijk actieve vakantie
mogelijk maar ook gewoon-
luieren. De fijnkorrelige
stranden van de binnenzee
Mar Menor zijn volkomen
veilig. Ook kinderen kunnen
honderden meters ver het
water inlopen en nog vaste
grond onder de voeten hou
den. In het midden is het
reusachtige meer (oppervlak
te 200 km2) niet meer dan zes
meter diep. Gevaarlijke stro
mingen ontbreken, en de wa
terkwaliteit die op veel
Mar Menor met z'n eil
plaatsen aan de Spaanse kust
alles te wensen over laat is
goed, zeggen de beheerders
van La Manga. Het schierei
land bezit twee rioolzuive
ringsinstallaties en de dorpen
aan de overzijde hebben dui
delijke regels. Het varen met
tweetakt-motoren is er ook
verboden, en de vele wilde
oesters vormen het bewijs dat
het heldere water hier ook
chemisch niet vervuild is.
Rust, ontspanning, sport. Alle
sporten die met het water te
maken hebben zijn hier te be
oefenen. Voor zeilers, surfers
en waterskiërs is er water in
overvloed. Alleen al de in
1977 geopende jachthaven van
de Club Nautoci Dos Mares
en
biedt 1500 aanlegplaatsen met
water-, elektriciteits-, tele
foon- en televisievoorzienin
gen. De zeewaardige schepen
kunnen via een veertig meter
breed kanaal de Middellandse
Zee bereiken. Voor al deze
sporten zijn scholen voorhan
den, evenals voor zeeduiken.
En voor degenen die de vaste
grond verkiezen: er zijn twee
golfterreinen (La Manga
Campo de Golf bezit twee ter
reinen met 36 holes, een korte
baan voor het precieze werk
en een terrein met talrijke ob
stakels en uitzonderlijk moei
lijke holes): paardrijden, ten
nis en kleiduiven schieten zijn
daarnaast de meest beoefende
sporten. Veel hotels en wo-
