mmm
Finale
uueekpuzzel door dr. Pluizer
postzegels
sterrenhemel
a m
oplossing vorige puzzel
NR. 8 CRYPTOGRAM
irm
ai u m m
MS 1
a BA»A
ai a m a
M BAH 1
4"
EcidócSoivumt
De prijswinnaars van puzzel nr 7 zijn:
De prijzen worden binnen drie weken per cheque toegestuurd.
HORIZONTAAL:
1. Men wordt verzocht te drukken met een
natte doek (7);
5. Zeker een slimheid van een oude vrouw!
(7):
9. Beroepshalve kan hij maar niet loskomen
van een auto (7);
10. Deze vis heeft reden aan de maat te blij
ven (7);
11. Daarom wordt men gevoerd door een
misleider (4);
12. De verloving is verbroken, dat staat als
een paal boven water! (10);
14. Prik van een kantinemijt? (8);
15. Inderdaad, het is niet licht om een rondje
te krijgen! (6);
17. Zo is het bier erg populair! (6);
19. Hiermede komt een Turk aan zijn trek
ken (8);
23. Concertzaal voor kinderen? (10);
24. Dit zult u met tegenzin doen (4);
26. Met al zijn geld wordt hij zonderling aan
de dijk gezet (7);
27. Niets dan achteruitgang met zo'n sluitij-
zer! (7);
28. Dit dier kan men met Job vergelijken (7);
29. Heeft u bespeurd dat er een kenteken in
getekend staat? (7).
VERTICAAL:
1. Sprekend opschrift in een krant? (7);
2. Die edelman maakt zich vooral 's zomers
erg dienstbaar (7);
3. Is er iemand bereid mij zo'n vreemde
munt te geven? (4);
4. Kinderen die uitschieten? (8);
5. Wordt loon niet op prijs gesteld bij het
vervoeren ervan? (6);
6. Het zal wel druk worden als ze met ge
weld aanvallen! (10);
7. Staat waarin een verwarde roodhuid
woont? (7);
8. Zij rekent erop in korte tijd een beroemde
actrice te worden (7);
13. Zo is de ene brancard op de andere te
plaatsen (10);
16. Het scheelde niet veel, maar nu is men er
achter voldoende ingelicht te zijn (8);
17. Gaat het mondeling onderhoud over de
veerkracht van de sluiting? (7);
18. Over te halen tandarts? (7);
20. Hij drinkt wel veel voor een zwijn! (7);
21. Bent u ook zulk een kleinzielig persoon
als u 't pleit wint? (7);
22. In India geniet deze Hindoe veel aanzien
(6);
25. Hij praat me te lijmerig (4).
Oplossingen onder vermelding van Puzzel 8 dienen uiterlijk
woensdagmiddag in bezit te zijn van:
Leidse Courant, Postbus 11, 2300 AA Leiden.
Naam, adres en postcode s.v.p. in blokletters vermelden.
Gebruik en misbruik
van conventies»
Er is een tijd geweest dat veel
bridgeconventies taboe waren,
ook in Nederland. Voor de
oorlog werd het gebruik van
conventies door velen als „on
sportief" ervaren. Dat tij is al
lang gekeerd. Meer dan dat,
want het is dermate gekeerd,
dat tegenwoordig het tegen
deel aan de gang is: Een enor
me wildgroei van systemen,
conventies - al of niet „modi
fied" - en huisbrouwsels,
waardoor zeker voor mindere
goden het bieden in zekere op
zichten gelijkenis is gaan ver
tonen met catch-as-catch-can.
De historische bedoeling van
conventies als Stayman,
Blackwood enz. is het ontwik
kelen van een instrumentari
um om het bieden te precise
ren, om te informeren naar
bepaalde vormen van bezit
(vierkaart hoge kleur, aantal
azen enz.). Dat is nog steeds zo,
maar daarnaast is er een horde
destructieve conventies in om
loop, die de vraag doen opwer
pen: tot hoever nog?
In de VS is een en ander gere
glementeerd. In Nederland is
een half jaar de werkgroep
Regeling Systemen en Con
venties aan de gang om de
NBB van advies te dienen of
er iets dient te gebeuren en zo
ja: wat en waar.
Nou zal iedereen het erover
eens zijn, dat op het hoogste
niveau vrijwel alles moet zijn
toegestaan. Ook excessen als
het Nieuwzeelandse biedsys-
teem dat in Stockholm (Ber
muda Bowl 1983) werd gehan
teerd, moet de WBF toelaten
zolang daar geen reglementen
voor zijn. Velen zullen voor
stander zijn van enigerlei
vorm van reglementering op
(veel) lagere niveaus, maar het
probleem is natuurlijk het leg
gen van grenzen èn de contro
le. Het zeggen van A is in dit
verband niet zo moeilijk, maar
B wordt daarna zeer moeilijk
uitpsreekbaar.
Ghestem
Een van de conventies die te
pas en te onpas worden ge
bruikt, is de Ghestemconven-
tie voor tweekleurenspellen.
Het opmerkelijke feit doet zich
voor dat „conventiezucht" op
twee manieren werkzaam kan
zijn. Allereerst zijn veel spe
lers dol op het invoeren van
nieuwe conventies, anderzijds
worden snel de grenzen ver
legd waarbinnen zo'n conven
tie zou moeten worden gebe
zigd. Dat laatste speelt vaak al
leen maar de tegenpartij in de
kaart. Topspelers adviseren
om een conventie als Ghestem
alleen te gebruiken met rede
lijk sterke spellen, d.w.z. wan
neer de kans groot is dat u zelf
gaat spelen. Want o wee, als de
tegenpartij gaat spelen, dan
heeft u ze gratis en voor niks
veel te veel informatie gege
ven.
Een voorbeeld. Met de volgen
de handen zit u als OW in een
viertallenwedstrijd in 4 schop-
1062
1082
O B65
HV32
AHB83
©93
O A V 10 4
A 4
Zuid heeft na oosts opening (1
schoppen) met 2 harten ge
volgd en komt uit met aas,
heer en vrouw van harten, die
u troeft. Hoe speelt u verder?
Het probleem is dat u moet
kiezen tussen de aanpak van
ruiten of schoppen vanuit de
dummy, want normaal gspro--
ken komt u maar één keer aan
de overkant.
Nu veranderen we de zaak
eventjes, want in de praktijk
van een viertallenwedstrijd
ging het bieden op dit spel aan
een van de tafels:
De start was zoals boven: har
tenaas, heer en vrouw, ge
troefd in oost.
Er zijn twee dingen veranderd
in verhouding tot de hiervoor
genoemde situatie: Ten eerste
zijn OW naar de manche ge
duwd en ten tweede weet de
leider voor een groot deel het
zitsel en dat is mooi meegeno
men. Waarschijnlijk heeft zuid
drie (of minder) kaarten in
schoppen en ruiten. In slag
vier speelt oost schoppenaas,
waaronder bij zuid de 9 valt.
Wat nu?
De oost uit dit verhaal besloot
schoppenboer na te slaan, zuid
speelde een klavertje. Vervol
gens een kleine klaver naar de
heer (niet eerst het aas, want
stel je voor dat noord een sin
gleton heeft, wat makkelijk
kan!) en ruitenboer na - heer -
aas - klein. Nog twee ruitens-
lagen en de vierde ruiten op
tafel getroefd, waarna oost al
tijd nog een schoppenslag
krijgt: tien slagen.
Zo lag het hele spel:
1). Ghestem, aangevend een
klaver-hartenspel.
N/OW
V754
©B75
O H973
107
1062
N
AHB83
1082
W O
©93
O B65
z
O A V 104
HV32
9
4 A4
O AHV64
O 82
4 B9865
Zoals u ziet zou een doublet op
3 harten ook een lucratieve ac
tie zijn geweest, zeker als dat
gevolgd zou worden door een
troefstart of -switch.
Aan de andere tafel werd de
manche niet geboden (3 schop
pen precies gemaakt), wat in
een viertallenwedstrijd na
tuurlijk niet goed is. Als west
na zuids 2 harten gewoon 2
schoppen biedt, zal oost zeker
de manche bieden.
De klaverkleur van zuid is
dermate bloedarmoedig, dat
een volgbod van 2 harten ver
re te prefereren is. Stel je voor
dat je partner moet starten te
gen bijvoorbeeld een ruiten-
contract, te spelen door west,
dan moet hij kiezen tussen
harten en klaver. Welke moet
hij kiezen na een Ghestem?
Nu het krachtsverschil in deze
kleuren zo groot is, is deze
conventie hier niet op z'n
plaats. Alleen 5-5 is een onvol
doende argument. Maar ja, als
zoiets op je kaart staat, wil je
het ook wel eens gebruiken.
Maar in dit geval geeft het de
verkeerde informatie aan de
partner en veel te veel distri-
butionele informatie aan de te
genpartij.
AGENDA: 3 en 4 maart:
EGBC-viertallentoernooi Gro
ningen (050-773701); 9 tot en
met 11 maart: Hoechst-toer-
nooi Scheveningen (070-
542402); 17 maart: Karst Kar-
sten-toernooi Norg (05920-
88504).
Correspondentie over deze ru
briek p.a. Leharstraat 10, 2162
AC Lisse.
Voor 6 maart heeft de Engelse
PTT een serie postzegels op de
agenda staan, met zoals men
het daar zelf noemt, een „vle
zig" thema. De serie bestaat uit
vijf zegels en op elk daarvan
komt een rund voor van een
der vijf bekendste rassen in
Engeland. Deze zegels hebben
waarden van 16 p., 20,5 p., 26
p., 28 p. en 31 p.
Deze uitgifte valt samen met
het eeuwfeest van de „High-
land Cattle Society" en het
200-jarig bestaan van de „Roy
al Highland Agricultural So
ciety of Scotland", die haar
eerste veetentoonstelling hield
in 1822. Op de zegel van 16 p.
prijkt een exemplaar van het
„Highland"-ras. De zegel van
20,5 p. toont een exemplaar,
van wat de Engelsen noemen
het „Wild Chillingham"-ras.
In de beschrijving van deze
zegels staat vermeld, dat dit
ras nog nimmer werd gekruist
met inheemse rassen. Een
fraai exemplaar „Hereford"-
stier is te zien op de zegel van
26 p. Op de zegel van 28 p. ziet
men een stier van het ras
„Welsh Black". Dit geharde
ras kan in de winter toe met
weinig beschutting en neemt
genoegen met een karig dieet.
Een ras van Ierse bodem is te
zien op de zegel van 31 p. Het
gaat hier om de „Irish Moiled
Cow", afgebeeld voor de „Le-
gananny Dolmen", een stenen
monument dat dateert van
3000 voor Chr. nabij Ballyna-
hinch, County Down. Het
woord „moiled", zoals het
voorkomt in de naam van het
ras, heeft als betekenis „zon
der horens".
De Zwitserse PTT heeft op 2
februari een reeks postzegels
in omloop gebracht. Het gaat
hierbij om drie bijzondere ze
gels en twee zegels als aanvul
ling in de serie gebruikszegels.
De in 1982 aangevangen serie
gebruikszegels met als thema:
„Tekens uit de Dierenriem"
werd uitgebreid met twee ze
gels in de waarde van Zwfr.
4,- en Zwfr. 4,50. Het motief
op de eerste zegel is het ster
renbeeld „Boogschutter". De
achtergrond wordt gevormd
door een gezicht op een land
schap in het kanton Glarus.
Het motief op de zegel van
Zwfr. 4,50 is het sterrenbeeld
„Steenbok", zwevende boven
een stadsdeel bestaande uit de
Vijf runderrassei/;
op Britse zegels Wi
toe
specifieke bouwstijl van
kanton Engadin. Thans <Jin
breken nog twee zegels, Me
een met „Schorpioen' en ijar
met „Weegschaal". ua
De bijzondere zegels brerjr.
verschillende onderwei?3'.6
onder de aandacht. Voor ter
zegel van 25 r. is dat de pojstr
geltentoonstelling „Naba fefc
84" die van 22 juni tot en)sj^
1 juli a.s. te Zürich zal weg
gehouden.
"pre
Het motief op de tweede z^a
(50 r.) dankt zijn ontstaan 8,e,
het elfde eeuwfeest van blir
stadje Saint-Imier. Hier >Pas:
den reeds in de zevende
oratoria gehouden ter erepen
St. Martinus. In de neg^°Pe
eeuw werd een kapel, ge(acc<
aan zijn nagedachtenis, jd"''
vangen door een kerk en jfo?»
deze kerk werden huizenPiet
bouwd. Het geheel zou van
groeien tot Saint-Imier vo°
stadsrechten verkreeg in ler
jaar 884. Dit jaar viert menlem
1100 jaar Saint-Imier. Opüaru
zegel ziet men tegen een ^en
achtergrond van een stad£on
zicht, een wijzerplaat van^20
torenuurwerk. voo:
De derde zegel, met een w.de
de van 80 r., heeft betrek taif
op het feit, dat de stad LauëeVi
ne definitief aangewezen )°nb<
als permanente zetel vanvQoi
Internationale Olympisch^
mité. zoeli
pi pp
Zes spelers hebben zich ge
plaatst voor de finale van het
kampioenschap van Neder
land. De gelukkigen eindigden
op de eerste drie plaatsen in de
twee halve finales, die in Ab
coude zijn gespeeld. De zeven
de finalist wordt via herkam
pen bekend.
Groep 1 werd gewonnen door
Evert Dollekamp, de in Gro
ningen wonende Drent die be
zig is aan een langzame, maar
zekere opmars. Groep 2 werd
'een prooi van Jeroen Goudt,
die met deze prestatie zijn op
merkelijke come-back gestalte
geeft.
In de groep-Goudt plaatsten
zich verder Gérard Jansen, de
sterke jeugdspeler uit Huissen,
en John van de Borst, de ge
routineerde Limburger.
In de andere groep was er pro
motie voor Evert Bronstring
en zijn oud-leerling. Hans Ver
min. Hier eindigde de sterke
Ruud Palmer pas op de vierde
plaats. Hij moet een herkamp
spelen met Ron Heusdens, die
definitief vierde wed door de
beslissingswedstrijd met Rob
Halve finales
VAN DER KOOIJ
i m m
m m m m 11
i i o 1 1
i m i.
mom mm
w 5w.: sw?
MEIJER
Geurtsen in winst om te zet
ten. De mogelijkheid bestaat
nog dat Heusdens en Palmer
aan de finale mogen meedoen
omdat Johan Bastiaannet ver
moedelijk geen gebruik maakt
van zijn rechten. Een eventue
le herkamp Palmer-Heusdens
wordt pas 9, 10 en 11 maart ge
speeld omdat Palmer eerst
meedoet aan het Westeuropese
Zonetoernooi.
De verschillen zijn in toer
nooien als deze vaak gering.
Eén nederlaag kan uitschake-
KOSIOR
ling betekenen, zoals Cock van
Leeuwen overkwam. De eind
standen luiden: groep 1: Dolle
kamp 12, Bronstring en Ver
min 11, Palmer 10, Kosior 9,
Oudshoorn, Van der Kooij en
Smeenk 8, Rijkaart 7 en Boom
6; groep 2: Goudt 13, Jansen en
Van den Borst 11, Heusdens
10, Geurtsen 10, Van Leeuwen
9, Meijer 8, Luteyn 7, Bies 6,
Brouwers 5.
De uitgeschakelde Bauke Bies
en Hein Meije speelden in de
slotronde een boeiende partij,
die uiteindelijk in remise ein
digde. Meijer verzuimde ech
ter de winst, zoals Jannes van
de Wal onmiddellijk na afloop
aantoonde.
In de stand van het eerste dia
gram probeerde Bies af te wik
kelen naar remise via een leu
ke combinatie 44. 25-30 45.
34x25 14-20 46. 25x3 11-16 47.
23x14 21-26 48. 3x21 16x38 49.
33x42 26x48. Deze slagzet kost
zwart twee schijven, maar de
hangende witte schijven ma
ken winst niet zo vanzelfspre
kend. Na 50. 14-10 48-34 51. 28-
23 34x45 52. 10-5 15-20 werd de
vrede getekend. Wat moet wit
immers doen tegen de dreiging
7-12 18x17 20-24 29x20 45x1?
Maar in feite is 15-20 een gro
ve fout, die op slag moet ver
liezen door 5-14! 20x9 18-13
9x18 23x1...
Een opmerkelijk slot kreeg
Anton Kosior-Wim van der
Kooij in de voorlaatste ronde.
De stand van het tweede dia
gram ontstond na zwarts 41....
3-9. Kosior speelde 42. 38-33
waarna Van der Kooij, omdat
9-14 wordt afgestraft met 37-31
26x37 32x41 23x21 34-29 18x27
29x16, nota bene koos voor 42.
11-16 en dat maakte 43. 27-21
18x29 44. 37-32 16x38 45. 39-33
23x32 46. 34x3 38x29 47. 3x43
mogelijk.
Nog is er niets aan de hand
voor zwart, maar omdat hii 26-
31 naliet, verloor hij nog. 47.
13-19 48. 43-27 19-23 49. 27-13
Nu is 35-30 25x45 44-40 wel
een serieuze dreiging.
49. 25-30 50. 43x25 26-31 51.
25-30 en Van der Kooij geeft
het op. Ook 29-34 30x26 34x45
verliest, het leukst door 44-40
45x34 26-12 34-39 12-34 39x30
35x24 oppositie.
In dezelfde achtste ronde liet
Frits Luteyn zich verschalken
door de stoïcijnse Bauke Bies.
De prtij duurde maar 26 zet
ten. Bies heeft wit. 1. 31-27 17-
21 2. 36-31 21-26 3. 34-30 11-17
4. 30-25 17-21 5. 40-34 19-23 6.
34-30 14-19 7. 25x14 9x20 8. 45-
40 4-9 9. 50-45 12-17 10. 40-34 7-
11 11. 44-40 1-7 12. 30-24 19x30
13. 34x14 10x19 14. 35-30 7-12
15. 30-25 15-20 16. 25x14 9x20
17. 33-29 23x34 18. 40x29 20-25
19. 39-34 2-7 20. 45-40 19-24 21.
29x20 25x14 22. 38-33 13-19 23.
42-38 3-9 24. 43-39 18-23 25. 48-
43 12-18
De verliezende zet, die - on
danks het verrassende karak
ter van wits antwoord - op dit
niveau toch niet mag voorko
men. Luteyn staakt de strijd
na 26. 32-28! Op 21x32 38x27
23x21 37-32 26x28 33x4; op
23x32 37x28 21x23 38-32 26x28
33x4.
ken!
Drie buitenplane^1
Aan de ochtendhemel, voordat
de zon op is, vinden we drie
heldere planeten. De helderste
staat in het zuid-oosten, laag
aan de hemel. Dat is de reu-
zenplaneet Jupiter. Jupiter
staat in 1984 in het sterren
beeld Schutter. De komende
maanden is dit sterrenbeeld
een steeds groter deel van de
nacht zichtbaar.
Bekijk Jupiter ook eens met
een verrekijker (liefst op een
statief): U zult dan vlakbij de
planeet enkele kleine licht
puntjes zien. Dat zijn een aan
tal manen van deze planeet.
Ze hebben fraaie namen, zoals:
Callisto, Ganymedes, Io en Eu
ropa (niet te verwarren met
een deel van de Aarde!). De
eerste drie zijn groter dan onze
eigen aardse maan. Die maan
van de aarde staat trouwens 24
maart 's ochtends ook bij Ju
piter. De maan is dan in Laat
ste Kwartier.
Wat hoger dan Jupiter aan de
hemel staan de planeten Mars
en Saturnus. We vinden ze
beide 's ochtends in het zuiden
in het sterrenbeeld Weeg
schaal. Mars is het meest op-
Vorige week wees ik op het
gevaar van (semi)profteams in
de nationale competitie. Wat
moet er namelijk gebeuren als
een sponsor, om wat voor re
den dan ook, niet meer kan, of
wil betalen. Dit naar aanelding
van het dreigende „gevaar" in
onze competitie van drie aan
stormende Koningsclubteams,
die, door een flinke geld
stroom, over enkele jaren in
de hoofdklasse terecht komen.
In de Duitse Bundesliga is dit
probleem nu werkelijkheid ge
worden. Het Frankfurtse „Kö-
ningsspringer" kon niet meer
voldoen aan de financiële ver
plichtingen en moet twee
teams uit de Bundesliga terug
trekken. De vervelende conse
quentie is, dat de competitie
niet meer zuiver is en dat de
vele beroepsspelers naar hun
geld kunnen fluiten. Daar
komt nog bij, dat de beide
teams volgend jaar, weliswaar
een klasse lager, met waar
schijnlijk zeer zwakke opstel
lingen komen, wat natuurlijk
vreemde wedstrijden te zien
zal geven. Een oplossing voor
dit probleem is niet eenvoudig.
Een speciale afdeling „betaald
schaak" maken, net als in het
voetbal, ligt voor de hand.
Maar omdat er nu eenmaal te
weinig toeschouwers bij
schaakwedstrijden komen, kan
zo'n afdeling nooit financieel
gezond worden (het betaald
voetbal is dat momenteel ook
niet, maar dat komt door de te
hoge lonen van de voetbal
lers). Dus blijft men afhanke
lijk van privésponsoring, met
alle bekende gevaren. In Ne
derland komt daar nog bij, dat
er te weinig betaalde teams
zijn, zodat een aparte afdeling
geen zin heeft.
Misschien doet de schaakbond
er verstandig aan een soort
prof-licentie in te stellen, plus
een bestuurder die toezicht
houdt op de contracten. De
sponsors zullen dit soort pot-
tenkijkerij niet op prijs stellen,
maar ik zie geen andere moge
lijkheid om de kans op de el-
Bundesliga
lende als in de Bundesliga te
verkleinen.
De sterkste clubs in de Bun
desliga zijn Porz (de komende
tegenstander van Volmac in
de kwartfinale van de Europa
cup) en Solingen. In Porz spe
len o.a. Hort en Miles, terwijl
Solingen de toppers Spasski,
Kavalek en Hecht heeft kun
nen inlijven.
Uit de negende ronde in de
Bundesliga nu enkele interes
sante momenten.
Grünberg-Ostermeyer.
(Hamburg-Porz).
Nimzo-Indisch.
I.d4 Pf6 2.c4 e6 3.Pc3 Lb4 4.e3
c5 5.Pge2 cxd4 6.exd4 0-0 7.a3
Le7 8.d5 exd5 9.cxd5 Te8
10.d6 Lf8 ll.g3 Te6 12.Lg2
Txd6.
Enkele weken terug heb ik de
partij Korchnoi-Miles, Wijk
aan Zee, hier besproken. De
Brit probeerde toen 12... Db6
en verloor fraai en kansloos.
13.Dc2 Pc6 14.0-0 Te6 15.b4 a6
16.Pf4 Te8 17.Pfd5 Pxd5
18.Pxd5 b5!
Diagram 1.
ri~2i¥i
m a
A A A
- 4'|J}2
In Tal-Andersson, Tilburg
1980 volgde hier 18... d6 19.Le3
Tb8 20.Le4 h6 21.Lb6 met
groot voordeel voor wit. Met
de tekstzet kan zwart de witte
druk beter doorstaan.
19.Le3 Tb8 20.Tael Lb7
21.Le4 h6 22.f4 La8 23.Lf3 a5
24.Db3 axb4 25.axb4 Pe7
26.La7 Tc8 27.Te5 d6 28.Th5!
Door het planloze witte spel
dreigt zwart zijn pluspion te
consolideren. Net op tijd krijgt
de witspeler echter een goede
ingeving; met een diep bere
kende combinatie kan hij het
evenwicht herstellen.
28... Pxd5 29.Lxd5 Dd7 30.Lf2
g6. Zie diagram 1.
A BA li W
s
31.Dd3!
De aardige pointe.
31... gxh5 32.Dg6+ Lg7 33.
Ld4 Te5 34.fxe5! Lxd5
35.Dxg7+!
Het slot van de remisecombi
natie.
35... Kxg7 36.e6+ Kh7 37.exd7
Remise gegeven. Na 37... Td8
38.Tf5 Lc4 39.Txh5 Txd7
40.Le3 zijn de kansen gelijk.
Borngasser-Olzem.
(Solingen-Braunschweig).
Siciliaans.
I.e4 c5 2.Pf3 d6 3.d4 cxd4
4.Pxd4 Pf6 5.Pc3 g6 6.f4 Pc6
7.Pxc6 bxc6 8.e5 Pd7 9.exd6
exd6 10.Le3 De7?
De zwartspeler is niet op de
hoogte van deze, wat obscure,
variant. Beter 10... Pf6 ll.Dd2
Lg7 12.0-0-0 d5 13.Lc5 Le6 met
gelijke kansen; Nunn-Miles,
Londen 1982.
11.Dd4 Lg7.
Zwart moet wel doorzetten,
want na 11... Pf6 12.0-0-0 heeft
wit bijna winnend voordeel.
12.Dxg7 Dxe3+ 13.Le2 Tf8
14.Tfl Kd8 15.Tf3 Dgl+
16.Lfl Te8+ 17.Pe2 La6 18.(M)-
0 Lxe2 19.Lxe2 Dxg2 20.Ted3!
Op leerzame wijze profiteert
wit nu van de slechte stand
van de zwarte koning. Niet
goed is nu 20... Dxe2 21.Txd6
De7 22.Dd4! en wit wint.
20... Kc7 21.Lf3 Dxh2 22.Dd4
d5 23.Tc3 Pb6.
Zie diagram 2.
Met de koning in het open
veld en de zware stukken nog
op het bord, moet een snel mat
mogelijk zijn.
24.Txc6+! Kb7.
Ook na 24... Kxc6 25.Lxd5+
Pxd5 26.Dxd5+ is het snel
25/Txb6+! axb6 26.Dxd5+.
Zwart geeft het op.
Correspondentieadres: L. Hof
land, C. Fockstraat 113, 2613
DE Delft.
vallend en staat links (=ten
oosten) van Saturnus. Op 21
maart staat de maan bij Mars
aan de hemel. De maanschijf is
dan voor driekwart verlicht.
Saturnus komt begin maart
rond 1 uur 's nachts op in het
oosten. Eind maart is de pla
neet al rond 24 uur te zien. Op
20 maart trekt de maan langs
Saturnus. Vergelijk daartoe de
situatie 's ochtends op de 20ste
en 21ste maart.
De drie planeten, Jupiter, Sa
turnus en Mars worden ook
wel „buitenplaneten" ge
noemd, omdat hun banen zich
verder van de zon bevinden
dan de baan van de Aarde. De
verre planeten Uranus, Neptu-
nus en Pluto zijn natuurlijk
ook buitenplaneten. Mercurius
en Venus echter bevinden zich
dichter bij de zon dan de aard
baan en heten daarom ook
binnenplaneten.
Lente
20 maart 1984: begin van de
lente
Op 20 maart om 11.24 uur win
tertijd staat het middelpunt
van de zonneschijf precies
loodrecht boven de evenaar.
Dan begint officieel de astro-
|alt
nomische lente. Voor de v^end
kundigen geldt de hele m£,el
maart al als lentemaand (M"av
weer het ook is!). fc^el
Zoek Mercurius 'ofop
Eind maart kunnen we r.'|.
vonds na zonsondergang-
laag boven de westelijke L
zon (ja, vrijwel precies b'
het punt waar de zon,r;t c.
dween) een kleine »sler"f
in de schemering. Dat is'
ster: het is de kleine plL,ue
Mercurius. Om de plane ^L
zien moet het goed hn
weer zijn en het uitzicht l
westelijke horizon moet' p
zijn. Een verrekijker iiau
grote hulp voor het opsLajs
van deze planeet, omdCouv
planeet dan helderder lijLmD
Als U meer informatien„
over sterrenkunde (daarlr
begrepen sterrenkundig^^
strumenten, sterrenwa<|
verenigingen van am^j^
e.d.) schrijf of bel danN^
voor gratis documentatie
Stichting „De Koepel", r
tegaalstraat 82 bis, 351
Utrecht. Stichting
pel" heeft ook materiaal
scholieren die een v\
over het heelal willen
*iaafe
*ensti
Üaar.
avoi
feker
fhien
tgek<
