Leidse Courant | 1984 | 18 februari 1984 | pagina 7

m i

Iowa en New Hampshire aan begin
van lange weg naar Witte Huis

Bert de Vries moet wel rebelleren

J BINNENLAND/BUITENLAND

c 1 buitensteBinnenhof "b:

iteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnen:

buitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnenhoftbuitensteBinnenhofbuitensteBinnen

SIJTHOFFPERS

CDA WIL GEEN „SLAAF VAN KABINET" ZIJN

Politiek

Partij

Parlement

£eidM<2owumt

ZATERDAG 18 FEBRUARI 1984 PAGINA 7

inaeI

imSPOKAME

Ooit gehoord van het land
SpokaniëHet is geen schande
uw antwoord „nee" is,
want deze staat komt in geen
enkele officiële atlas voor. Het
land bestaat alleen in de ver
beelding van de Amsterdamse
neerlandicus Roland Twee-
huysen, die er een boek over
heeft geschreven en zelfs een
Spokanische taal heeft ont
worpen, alsmede Spokanische
politieke partijen, ministeries,
wetten, verkeersregels, geld,
egels, paspoorten, rijbe
wijzen en wat dies meer zij. In
een televisie-uitzending heeft
Tweehuysen een keer verteld
dat Spokanië een uit de hand
gelopen hobby van hem is,
waar hij niet meer van los
komt. Hoezeer het uit de hand
is gelopen, werd onlangs weer
eens bevestigd, toen Tweehuy
sen minister Neelie Smit-
Kroes van Verkeer en Water
staat en haar staatssecretaris
Jaap Scherpenhuizen zover
kreeg dat zij een luchtvaart-
verdrag tussen Nederland en
Spokanië ondertekenden. Het
ministerie hield de overeen
komst zorgvuldig geheim,

maar afgelopen dinsdag werd
de totstandkoming van het
verdrag onthuld door De
Volkskrant, die een persbe
richt had ontvangen van het
Spokanische ministerie van
Transport.

In de Tweede Kamer werd er
wat lacherig op gereageerd,
maar daar bleef het bij. En de
zaak zou al spoedig weer ver
geten zijn. als donderdag de
naam „Spokanië" niet weer
was opgedoken in het debat
over de begroting van Econo
mische Zaken. Het was minis
ter Van Aardenne, die op
nieuw de aandacht op het fic
tieve land vestigde. De aanlei
ding daartoe was de volgende.
Van verschillende zijden was
in de Kamer gevraagd wat er
waar was van de sombere
voorspellingen over onze eco
nomie, die vorige week in de
media opdoken. Het Centraal
Planbureau (het rekencen
trum van de regering) zou on
der meer hebben becijferd dat
het nog een paar jaar bergaf
waarts met Nederland zou blij
ven gaan en dat het aantal
werklozen in 1987 maar liefst
1,2 miljoen zou bedragen. Het

kabinet had in een eerste reac
tie daarop al laten weten dat
dit geen juiste prognoses wa
ren, maar alleen enkele „vin
geroefeningen Probeersels
dus, waarbij een aantal gege
vens, veronderstellingen en
maatregelen door elkaar was
geklutst. Van Aardenne legde
dit donderdag nog eens aan de
Kamer uit.

FABEL

„Mijnheer de voorzitter", zei
hij, „ik zou u een fabel willen
vertellen. In een land, niet zo
ver hier vandaan, we zullen
het maar Spokanië noemen,
leefde eens een bioloog die on
derzoekingen deed. Theore
tisch meende hij dat het hem
zou lukken om schapen en gei
ten te kruisen en dat er dan
een diersoort zou ontstaan die
een bijzonder goede produktie
zou kennen van wol, vlees,
melk en alles wat men op
agrarisch terrein maar kan be
denken. Dat onderzoek was
dus de moeite waard. Via de
techniek van kunstmatige in
seminatie kruiste hij een geit
met een ram. Toen bleek dat

de geit in verwachting was,
vertelde zijn assistent dit di
rect in heel Spokanië rond. Er
werden onmiddellijk vragen
gesteld in het parlement. Ook
werd er gesproken over het
verlenen van speciale subsi
dies aan boeren die deze nieu
we diersoort zouden gaan fok
ken.

De regering zat bij dit alles
wat verdwaasd te kijken, om
dat ze nog geen officieel rap
port had gekregen. Ook de
bioloog kon geen verder uit
sluitsel geven, behalve dan dat
hij het theoretisch mogelijk
achtte dat het experiment zou
slagen. Tot zijn zoontje thuis
kwam en zei: „Pa, ik lees nu
van alles in de krant, maar ik
moet je eerlijk bekennen dat
ik het zo zielig vond voor de
bok dat hij almaar in zijn hok
moest blijven. Die heb ik toen
ook maar bij de geit gelaten".

Ademloos, maar met een brede
lach op de gezichten luisterden
de kamerleden toe. „Zo zie je
maar", vervolgde Van Aar
denne, „dat je altijd voorzich
tig moet zijn met het trekken
van conclusies uit wetenschap
pelijk onderzoek, voordat alles

definitief is bewezen. Wat dat
betreft is het biologisch onder
zoek in Spokanië net zoiets als
het onderzoek van het Cen
traal Planbureau. De werk
zaamheden zijn immers nog in
volle gang. Er is nog helemaal
geen sprake van definitieve
ramingen

DRAAGTIJD

Zo voer de bewindsman nog
even voort, totdat Arie van
der Hek van de PvdA naar de
interruptiemicrofoon stapte en
vroeg: „Welke bok is nu per
ongeluk bij de geit gezet?"

„Dat weet ik niet", antwoord
de Van Aardenne. „want ik
ben dat zoontje niet. Ik ben
trouwens ook niet de directeur
van het Planbureau. Ik weet
alleen dat er een conclusie is
getrokken die niet klopte. Er
zijn inmiddels alweer nieuwe
berekeningen gemaakt. Toe
vallig is eén van die bereke
ningen in de pers gekomen,
maar er zijn er natuurlijk
meer geweest".

Van der Hek weer: „Volgens
mij is die geit zo langzamer

hand ziek". Van Aardenne
schudde het hoofd. „Ik heb
niet de indruk, dat de geit, als
u daarmee het Centraal Plan
bureau bedoelt, ziek zou zijn".
Van der Hek: U spreekt over
verschillende berekeningsron
den. Dat lijkt me een geweldi
ge bezoeking voor die geit".
Van Aardenne: „De definitie
ve uitkomsten zijn in maart
klaar. Tot zolang is dus de
draagtijd". Van der Hek: „Het
voordeel is in ieder geval, dat
deze geit korter zwanger is
dan de gemiddelde geit, het
geen ons natuurlijk wel wat
geduldiger zou moeten maken.
Toch zou ik nog iets willen
vragen. Ik weet namelijk dat
de minister geen minister is
van Spokanië, maar van Ne
derland". Van Aardenne: „Het
is ook maar een fabel". Van
der Hek: „Inderdaad. Het is
goed dat u dat nog eens zegt,
want anders zouden we ons
kunnen vergissen".

Van toen af aan nam het debat
weer een serieuze wending.
Van der Hek smeekte de mi
nister de Kamer toch maar
een paar tussentijdse bereke
ningen van het Planbureau te
verstrekken, maar daar wilde

Van Aardenne niets van we
ten. Men moet wachten tot
maart en daarmee basta. Over
een paar weken zullen we dus
pas weten welke verwachtin
gen we mogen koesteren over
de economische toestand van
Nederland in de komende ja
ren. We zijn zeer benieuwd.
Laat het Planbureau maar
gauw opschieten. Vooruit met
de geit!

SPREEKTIJD

Met de behandeling van de be
groting voor Economische Za
ken heeft de Kamer deze
week de lange reeks debatten
beëindigd over de rijksbegro
ting voor 1984, die het kabinet
vorig jaar op Prinsjesdag had
gepresenteerd. Als de Kamer
aan die begrotingsmarathon
begint (meestal in oktober)
krijgen alle fracties een hoe
veelheid spreektijd toegewe
zen die ze mogen gebruiken
voor alle debatten over ons
„nationale huishoudboekje".

Die spreektijd wordt uitge
drukt in minuten. De grootste
fracties krijgen er enkele dui

zenden. de kleinere wat min
der en de allerkleinsten (de
éénpersoonsfracties, zoals de
EVP, het GPV en de Cen
trumpartij) mogen niet meer
dan 120 minuten over de di
verse begrotingsonderdelen
praten. Men mag uiteraard
zelf uitkiezen hoeveel men per
debat gebruikt: van zijn 120
minuten soupeert de GPV'er
Gert Schutte er bijvoorbeeld
15 op bij de behandeling van
Sociale Zaken, 10 bij Defensie
en maar 5 bij Verkeer en Wa
terstaat.

Op één na hebben alle fracties
hun spreektijd voor de begro
tingen helemaal opgebruikt.
Die ene is de Centrumpartij.
Hans Janmaat had na het de
bat van deze week nog 62 mi
nuten over. Dit ontlokte PSP-
fractieleider Fred van der
Spek aan het slot van zijn be
toog de volgende opmerking:
„De Centrumpartij heeft 62
minuten ongebruikt gelaten.
Dit onderstreept nog eens dat
het hebben van een grote
mond in de politiek niet per se
samenvalt met het serieus be
drijven van politiek".

DICK VAN RIETSCHOTEN

(Van onze correspondent
Mare de Koninck)
WASHINGTON Wie de
Amerikaanse presidents
verkiezingen van 6 no
vember aanstaande, waar
voor de strijd al in volle
jang is, op de voet wil
volgen, heeft enig inzicht
ïodig in de ingewikkelde
techniek en de organisato
rische opzet van dit demo-
ratisch spektakel.

verkiezingsstrijd valt in
hoofdstukken uiteen. Tot
id augustus is het eerste
ïapiter aan de orde: de voor-
irkiezingen van de twee gro-
politieke partijen (de Demo-
iten en de Republikeinen),
leiden tot de aanwijzing
de twee presidentskandi-
iten.

,iWW benoemingen (nominaties)
É20 leschieden tijdens de beide na-
19*80 rona'e partijcongressen (con-
57I00 lenties). Democratische partij-
<6.50 ftden komen daartoe met dui-
154.70 Jenden bijeen in de derde
teek van juli in San Francisco
en de Republikeinen in de
■■■■derde week van augustus in
Dallas, Texas. Maar voordat
die nationale conventies be-
zal waarschijnlijk al
lekend zijn wie de nominaties
de wacht gaan slepen.
belangstellenden kunnen
ich dit jaar helemaal concen-
reren op een van de twee par-
jen: de Democratische. Bij de
lepublikeinen immers is er

27.20

55.00

maar één kandidaat, te weten
de huidige president Ronald
Reagan.

In de Democratische Partij
hebben zich acht kandidaten
voor het Witte Huis gemeld:
Walter Mondale, John Glenn,
Jesse Jackson, Garry Hart,
George McGovern. Alan Cran
ston. Ernest Hollings en Reu
ben Askew. In deze opsom
ming is de volgorde van popu
lariteit aangehouden, die de
laatste nationale verkiezings-
onderzoeken hebben uitgewe
zen. In werkelijkheid kan het
kansspel zich echter nog in
heel afwijkende richtingen
voltrekken. Bepalend daar
voor is vooral de uitkomst van
de eerste van de lange serie
voorverkiezingen die zowel de
Democratische partij als de
Republikeinen in alle vijftig
afzonderlijke staten organise-

Voorverkiezingen per staat
dus, die tussen maandag 20 fe
bruari en dinsdag 5 juni wor
den gehouden. Geregistreerde
Democratische partijleden
stemmen dan niet rechtstreeks
op een van hun acht kandida
ten. Ze kiezen een aantal re
gionale afgevaardigden naar
de genoemde landelijke partij-
conventie in San Francisco.
Op deze wijze zullen in totaal
3.933 partijafgevaardigden uit
alle hoeken en gaten van de
VS naar de „National Conven
tion" worden gestuurd.

Anders dan vroeger is het te
genwoordig binnen de Demo-

Walter Mondale, de gedood
verfde presidentskandidaat
voor de Democratische Partij.

cratische Partij voorschrift dat
de kandidaat-afgevaardigden
naar de conventie al vóór de
voorverkiezingen hebben vast
gelegd, op welke kandidaat ze
gaan stemmen. Dat betekent
dat er vooraf absolute zeker
heid over de uiteindelijke uit
slag kan bestaan, op voorwaar
de dat een kandidaat een abso
lute meerderheid (minstens de
helft plus een) van alle afge
vaardigden achter zich krijgt.
Haalt geen van de acht die
vijftig-procent-plus-een, dan
volgen nieuwe stemmingsron
den, waarbij de afgevaardig
den wel vrij zijn om van stem
te veranderen. Maar ook dan
is het waarschijnlijk dat de

kandidaat die in de eerste ron
de de meeste stemmen had, de
vereiste absolute meerderheid
krijgt.

Rokerige achterkamers

De regionale afdelingen mo
gen zelf uitmaken via welke
methode zij hun afgevaardig
den naar het nationale partij
congres aanwijzen. Met voor
bijgaan aan allerlei nuancever
schillen zijn er in de loop der
geschiedenis twee soorten
voorverkiezing onstaan: de zo
genaamde „primary" en de zo
genaamde „caucus". Dit jaar
heeft in de ene helft van de
staten een primary en de an
dere helft een caucus plaats.
Een primary is een geheime
algemene verkiezing, te verge
lijken met de verkiezingen in
Nederland, maar dan afzon
derlijk voor de Democratische
en de Republikeinse partij ge
organiseerd. Zo mogen dus al
leen ingeschreven leden van
de Democratische Partij kan
didaten op de Democratische
lijst aankruisen.

Een caucus daarentegen is een
meer besloten selectieproces,
dat zich vaak letterlijk in „ro
kerige achterkamers' voltrekt.
In dit sterk „getrapte" stelsel
kiest het bestuur van het
kleinste partijverband (meestal
niet meer dan een wijkkring)
haar vertegenwoordiger(s) in
het één maat grotere verband,
de gemeentelijke partijraad.
Daar kiest men weer afge
vaardigden in de provinciale

partijkring en zo tot en met
het deelstaatniveau. Telkens
geldt daarbij dat de verkoze-
nen hun voorkeur moeten
hebben uitgesproken voor een
van de kandidaten. Op de dag
van de caucus zelf beslist de
(deel)- staatsconventie welke
afgevaardigden naar San
Francisco gaan.

In een aantal deelstaten geldt
een „kiesdrempel" van twintig
procent. Voor de presidents
kandidaat die minder stem
men haalt, gaan helemaal geen
„delegates" naar de nationale
conventie' (Jesse Jackson valt
deze regel fel, maar tot dusver
vruchteloos, aan).

Grote favoriet

De allereerste deelstaatverkie
zing zal een caucus zijn en wel
in de staat Iowa op maandag
20 februari. De tweede gaat in
de vorm van een primary en
heeft plaats op 28 februari in
New Hampshire. Op die twee
gebeurtenissen richten zich
dezer dagen de ogen van alle
Amerikanen en van miljoenen
elders in de wereld. Wie de
eerste voorverkiezing wint, is
immers meteen de favoriet
voor de- nationale partijnomi
natie, al was het alleen maar
dank zij de eraan verbonden
publiciteit en het psycholo
gisch belangrijke „winnaar
saureool".

Maar de vroegste voorverkie
zingen kunnen ook voor dege
ne die tweede of derde eindigt
van onschatbare waarde zijn.

L .:L,

De negerkandidaat Jesse
Jackson, die waarschijnlijk te
weinig steun krijgt van blanke
kiezers en daardoor geen se
rieuze bedreiging vormt voor
Mondale.

Een kandidaat die tot dusver
niet erg is opgevallen, maar
plotseling verrassend sterk uit
de bus komt in een caucus of
primary, kan „de ontdekking"
van het jaar worden en daar
mee een opmars naar de eind
overwinning in San Francisco
(we spreken nog steeds niet
over de eigenlijke ververkie
zingen tegen Reagan) begin
nen. Op zo'n manier is bijvoor
beeld Jimmy Carter in 1976 de
weg naar het Witte Huis inge
slagen.

De acht huidige Democrati
sche presidentsgegadigden

hebben dan ook met een ver
houdingsgewijs enorme inzet
campagne gevoerd in de op
zichzelf kleine en onbeteke
nende landbouwstaten Iowa,
in het middenwesten, en New
Hampshire in het noordoosten.
Ter illustratie: Iowa (drie mil
joen inwoners) mag slechts 58
van de bijna 4.000 afgevaardig
den naar San Francisco leve
ren, New Hampshire (een mil
joen inwoners) maar 22. Cali-
fornië mag als grootste staat
345 gedelegeerden leveren.

Ondanks die „nietigheid" kun
nen maandagavond in Iowa de
Democratische kaarten al heel
anders komen te liggen. Tot
nog toe gooit ex-vice-president
Walter Mondale de hoogste
ogen. De kans is groot dat
John Glenn, tot dusver tweede
in de landelijke opiniepeilin
gen, die positie in Iowa niet
handhaaft en dat Garry Hart
of George McGovern zich als
veel serieuzer kandidaten aan
dienen. Vertroebelende ele
menten zijn dat Iowa noch
New Hampshire model staan
voor het gemiddelde Amerika.
Het zijn gebieden vrijwel zon
der grote steden en met bij
voorbeeld maar een tot twee
procent zwarte kiezers. Dat
laatste is nadelig voor neger-
kandidaat Jesse Jackson, die
echter wel de kans krijgt om
aan te tonen of er in aanleg
ook steun van blanke kiezers
inzit.

Toch wordt "met name de pri
mary in New Hampshire op 28

febryari een goede afspiege
ling van de onderlinge
krachtsverhoudingen in het
kandidatenveld beschouwd.
Zulks mede op grond van de
geschiedenis, die aantoont dat
de winnaar in New Hampshire
meestal ook de winnaar van
de landelijke nominatie is ge
worden en vervolgens vaak de
president van de Verenigde
Staten.

Dit verkiezingsjaar hebben er
naar verhouding veel voorver
kiezingen vroeg in het seizoen
plaats. Op 20 maart zullen al
meer dan de helft van alle sta
ten het evenement achter de
rug hebben, zodat de eind
overwinnaar dan al vast kan
staan. Dinsdag 13 maart wordt
een essentiële dag. Dan heb
ben er in twaalf staten prima
ries en caucussen plaats.
Als alle voorverkiezingen ach
ter de rug zijn maakt de partii
zich op voor wat traditioneel
een feestelijke nationale con
ventie wordt, met veel muziek
en dans, vaststelling van een
partijprogramma („platform")
waaraan overigens niemand
gehouden is, een „acceptance
speech" door de eindoverwin
naar, die tevens de vice-presi
dent van zijn keuze (running
mate) onthult, pleidooien om
alle onderlinge rivaliteit nu te
vergeten en als een man ach
ter de nieuwe politieke leider
te gaan staan in diens strijd te
gen de gemeenschappelijke
vijand: De Republikeinse te
genkandidaat, die dit jaar Ro
nald Reagan heet.

ADVERTENTIE

eld

25 30,2!
X) 140.50
25 39.2!

1/2 58 3'

7/8 56 1'

7/0 91

1/2 29
1/2 42

met uw krant naar

WENEN

8-DAAGSE
LUXE TOURING-
CARREIS ƒ495.-

Wenen is een stad met veel cultuur,
traditie en geschiedenis. Voor wie van
de barokke pracht van deze keizerstad
in het prille voorjaar wil genieten
hebben wij weer enige 8-daagse reizen
naar Oostenrijk georganiseerd.

Het vertrek is zaterdag, waarop vanuit
Oen Haag en Rotterdam via Venlo,

Keulen. Frankfurt, Wurzburg naar het
overnachtingshotel in Geiselwind wordt
gereden.

Zondag gaat het via Neurenberg door het Donaudal, Passau, Llnz en St. Polten n
waar gelogeerd wordt in het sfeervolle hotel Laabnerhof.

Maandag rondrit door Wenen en bezoeken aan de St. Stephansdom, de Kalser-appartementen. de Staatsopera en de
Donauturm. onder leiding van een Nederlandse gids. Tijdens de avonduren bezoek aan het Prater. Dinsdag staan
de Hofburg met de vermaarde Spaanse Rijschool en het slot Schönbrunn op het programma, "s Avonds wordt
desgewenst gelegenheid geboden tot het bijwonen van een voorstelling In de Volksoper. Woensdag volgt een tocht door
het prachtige Wienerwald met o.a. bezoek aan Mayerling en 's avonds bezoeken we een Heurlgen (wijngaardenier) In het
wijndorpje Grinzing.

Donderdag kan 's morgens een wandeling In de prachtige omgeving van het hotel worden gemaakt en Is er "s middags
gelegenheid om op eigen wijze Wenen te verkennen of te winkelen. Vrijdag vertrek vla St. Polten naar Salzburg, waar
een korte rondrit wordt gemaakt en gelegenheid is om te lunchen. Via Rosenheim. München naar Geiselwind. Zaterdag
via Frankfurt. Keu^.i en Venlo terug, nadat onderweg het afscheidsdiner Is gebruikt.

De prijs van deze bijzonder gevarieerde reis bedraagt slechts f 493a" per persoon
op basis van een 2-persoonskamer met douche en toilet en haltpension logies, ontbijt -f diner) inclusief het
afscheidsdiner. De toeslag voor een èénpersoonskamer (echter zonder douche en tollet) bedraagt 50.-. De entrees zijn
eveneens inbegrepen. Reisverzekering 16.- persoon f5.- poliskosten en assurantiebelasting. Annuleringsverzekering
3 1/2% van de reissom f 6.- poliskosten en assurantiebelasting.

r Laaben in het Wienerwald bij Wenen

Inlichtingen en boekingen telefonisch
onder nr. 070-190882 (van maandag

vrijdag van 9 tot 13 uurof
persoonlijk in onze vestigingen
Spuistraat 71, Den Haag op de hoek
van het Spui, en Coolsingel 67,
Rotterdam (t.o. stadhuis).

POSTBUS 180S0

2500 AA 'a-GRAVENHAGE

TEL [phone]

3 RUITENHEER

DEN HAAG Er is heel
wat afgegniffeld de afge
lopen dagen over die mal
le Ed Nijpels en zijn aan
vallen op de CDA-fractie,
met name haar voorzitter
Bert de Vries. Vele poli
tieke commentatoren ver
klaarden met grote stel
ligheid dat dit VVD-of-
fensief een wel heel erg
doorzichtige truc was.
Bert de Vries een banane-
schillen leggend gevaar
voor de coalitie? Die wat
bangelijke man in zjjn
'saaie bruine pakken? Kom
nou toch! Nijpels was er
natuurlijk alleen op uit
zijn eigen slinkende popu
lariteit en die van zijn
partij wat op te vijzelen.

Maar zie wat er de afgelopen
week gebeurde. Diezelfde Bert
de Vries bond inderdaad de
strijd aan met het kabinet. „Ik
wil ronduit zeggen: ik ben het
niet met de heer Lubbers eens.
Ik realiseer me dat het ka
binet en de VVD dat niet aar
dig zullen vinden", aldus De
Vries in Katwijk over de me
dianota. Hij maakte op deze
manier duidelijk dat hij, on
danks forse kritiek van de mi
nister-president, vasthield aan
de eis dat er een derde Neder
lands tv-net moet komen en
dat de omroepen betrokkken
moeten worden bij abonnee
televisie. Zijn fractiegenoot
Piet van der Sanden deed het
een paar dagen later op een
spreekbeurt in Den Haag nog
eens dunnetjes over: „Rege
ringsfracties mogen niet de

slaven van het kabinet wor
den".

Diegenen, die denken dat De
Vries en Van der Sanden zich
zelf heel even vergaten, toen
zij die rebelse zinnen uitspra
ken, vergissen zich. Beide ke
ren was er sprake van een
weloverwogen actie. Dat moge
alleen al blijken uit het feit dat
de afdeling voorlichting van
de CDA-fractie de speeches
van De Vries en Van der San
den een aantal uren tevoren
op zeer ruime schaal ver
spreidde en attenteerde op het
belang ervan. Deze vorm van
public relations had succes. De
afdeling Den Haag van het
Christen Democratisch Appèl
mocht het beleven, dat haar
vergadering werd bezocht
door een NOS-Journaalploeg
op volle oorlogssterkte.

De medianota was niet het
enige terrein, waarop de CDA-
fractie haar tanden liet zien.
In vele interviews, ook in deze
krant, waarschuwde De Vries
tegen de gang van zaken rond
de kruisraketten. Formeel was
dat alleen gericht tegen Nij
pels, als antwoord op diens
proclamatie van een kabinets
crisis in het geval van een
„negatief plaatsingsbesluit",
zoals dat heet in het Haagse
dieventaaltje. Maar in wezen
sprak De Vries daarmee net zo
goed tot Lubbers, die immers
de bewering van Nijpels niet
had ontkend. De premier
moest zich ervoor hoeden de
„eigen" fractie (nu al) met een
crisissfeer te bedreigen, be
doelde De Vries eigenlijk.

Spartacus

En nog is het einde van de lijst

onderwerpen, waarover de
CDA-fractie zich nogal eigen
zinnig gedraagt, niet bereikt.
En dan doelen we niet eens op
het felle verzet van de CDA'er
René van der Linden tegen
het kabinetsplan tot afschaf
fing van de Bijzondere Regio
nale Toeslag. Want hoe be
langrijk die BRT ook is voor
provincies met veel werkloos
heid, het gaat per slot om een

bedrag van slechts 170 miljoen
gulden. Nee, we hebben het
over de uitlatingen van Gerrit
Gerritse, die naar ons verze
kerd is volledig worden ge
sanctioneerd door De Vries.
Gerritse verklaarde dat het
gehele sociaal-economisch be
leid „herijking" vereiste. Hij
bedoelde dus dat bezuinigings
operaties zoals in 1983 en 1984
(in totaal voor 25 miljard) niet
herhaald mogen worden.

Zo gek waren die verontruste
erupties van Nijpels dus nog
niet. Alle bovengenoemde za
ken bevatten voldoende con
flictstof om het kabinet in ern
stige tot zeer ernstige moeilijk
heden te brengen. Is het dan
inderdaad zo dat Bert de Vries
als een moderne Spartacus zijn
boeien heeft afgeworpen en
zich compleet met net en drie

tand aan het hoofd heeft ge
steld van een leger weggelo
pen kabinetsslaven?

In genen dele. Volgens inge
wijden zou dat een zeer grove
vertekening van de feiten zijn.
De Vries is er zeker niet op uit
de positie van Lubbers als eer
ste man van het CDA te on
dergraven en streeft nog altijd
naar een zo goed mogelijke sa
menwerking met de minister
president. Wat is er dan wel
aan de hand? „Bert moest wel.
Ruud heeft hem ertoe ge
dwongen," aldus een intimus
van de fractieleider. Hij had
het daarbij alleen over de pu
blieke uitspraken over de me
dianota. Anderen in het CDA
zeggen dat De Vries ook in de
zaak van de kruisraketten
weinig keus meer heeft.
De intimi doelen erop dat het
hier gaat om zaken, die niet in
het regeerakkoord geregeld
zijn. De Vries kan zijn stand
punt dus niet ontlenen aan ge
maakte afspraken, zoals bij de
korting op de salarissen van
ambtenaren en trendvolgers.
Bovendien betreft het zaken,
die voor het CDA hoogst be
langrijk zijn. De omroepen
NCRV en KRO worden door
de fractie beschouwd als „ei
gen" organen, die niet de dupe
mogen worden van een kabi
netscompromis. Over de kruis
raketten is de fractie zoals be
kend ernstig verdeeld, maar
dat wil niet zeggen dat zij dus
maar passief wil afwachten
wat Ruud Lubbers straks uit
zijn hoge hoed tovert. „Wij
willen dat Bert een eigen lijn
uitstippelt. Hij zit daar op die
verhoging om leiding te geven,
niet om de bevelen uit het
Catshuis af te wachten", aldus
een fractielid.

Daarmee wordt duidelijk wat
er wel aan de hand is. De
CDA-fractie wil niet dat vitale
belangen, waarover geen af
spraken met de VVD zijn ge
maakt, worden opgeofferd.
Ruud Lubbers wordt ervan
verdacht dat hij het in stand
houden van het kabinet steeds
toch net iets belangrijker vindt
dan het ledental van NCRV en
KRO of het terugdringen van
de rol van de kernwapens. Al
leen wat betreft een eventuele
versoepeling van het bezuini
gingsbeleid zou er wel over
eenstemming zijn tussen pre
mier en CDA-fractie. Lubbers
staat er ook om bekend dat hij
in tegenstelling tot zijn col
lega Ruding het terugdrin
gen van het financieringste
kort niet als heilig beschouwt.
Het is een teken van kracht
dat De Vries de gevoelens in
zijn fractie nu durft te verta
len naar buiten. Sinds die na
jaarsavond in 1982, toen hij tot
zijn eigen verbijstering gebom
bardeerd werd tot opvolger
van Ruud Lubbers, is hij ken
nelijk gegroeid. Maar met al
leen een eigen standpunt over
de medianota is hij er niet; wil
hij werkelijk erkend worden
in zijn huidige positie, dan
moet hij zo snel mogelijk uit
maken of die kruisraketten er
nu wel of niet dienen te ko
men en dat eigen standpunt
erdoor drukken. Dat hij die
„mission impossible" (met een
voor de VVD onprettig gevolg)
tot een goed einde brengt,
wordt in VVD-kring niet uit
gesloten. Vandaar de opwek
king van Nijpels aan Lubbers
om maar eens wat „stichtelijke
woorden" te spreken tegen de
CDA-fractie.

RIK IN 't HOUT