finals
weekpuzzel door dr. Pluizer
postzegels
n
WETENSCHAPPEN
ft
oplossing vorige puzzel
NR. 7
KRUISWOORDRAADSEL
CeicbeSouMMtt
ZATERDAG 13 FEBRUARI
De prijswinnaars van puzzel nr 6 zijn:
Mevr. Ida Gorter, Musholm 17, 2133 HN Hoofddorp
Mevr. v.d. Berg-Hoogkamer, St. Jacobstraat 17, 2191 BD De Zilk
De prijzen worden binnen drie weken per cheque toegestuurd.
Horizontaal: 1 korte, zware hamer; 5 devoot
begrip; 10 lawaai; 12 duivel; 14 appelsoort; 15
insekt; 17 kapmes; 19 loopplaats voor kippen;
20 herstelling; 23 zangstem; 25 vrouwelijk
vierhandig dier; 27 deel van de hals; 28 deel
van de onderkaak; 29 denkvermogen; 30 me
talen plaat v.e. handpers; 32 signaal; 34 getal
waardoor men deelt; 35 in loco (ter plaatse)
(afk.); 36 saai (fig.); 38 lang, smal en dun stuk
hout; 39 plantaardig afval; 40 regiment infan
terie (afk.); 41 verzamelnaam van zekere lek
kernijen; 43 kunststijl; 45 Europeaan; 46 hals
doek; 47 zeehond; 48 teken van de dieren
riem; 50 gereed; 53 metalen punt v.e. draaitol;
56 vizierlijn v.e. verrekijker; 58 bloeiwijze; 59
kostuum; 61 open strook in een bos als af
scheiding; 62 voorzetsel; 63 vieze lucht; 65 ti
tel; 67 zeer hard gesteente; 69 zwemvogel; 70
Japanse munt; 71 dik en plomp; 73 rivier in
Duitsland; 74 zelfkant van linnen; 75 tijdme
ter; 78 deel v.h. oor; 79 flesvormig hout; 81
lokspijs; 82 appelkruintje; 84 biersoort; 86
schrijfkosten (Latijn); 87 eetgerei; 88 bloem.
Welke 2 sleutelwoorden vormen de letters uit de vakjes 5 47 11 52 36 18 25
23 69 10 en 55 88 49 45 53 67 71 35 70 15?
Verticaal: 1 onbepaald vnw.; 2 voorzetsel: 3
ketting; 4 voegwoord; 6 en dergelijke (afk.); 7
aanvang; 8 drietenige struisvogel; 9 onbezon
nen; 10 buigzaam; 11 gehoororgaan; 13 edel;
14 vlaskam; 15 werktuig tot verplaatsing van
lasten; 16 vuurpijl; 18 alle officieren en gegra
dueerden v.e. leger; 19 ontvangtoestel; 21
hoofddeksel; 22 metaal; 24 reeks; 26 land in
Europa; 29 verslag; 31 hoge boogbal; 33 toile
tartikel; 34 mannetjesbij; 37 opsporingsappa-
ratuur; 39 handelskorting; 41 dwaas; 42 voer
tuig; 43 niet scherp; 44 oogholte; 49 christelijk
herdenkingsfeest; 51 vaartuig; 52 dwaas; 54
bontgekleurde papegaai; 55 deel v.e. stoom
machine; 57 bedekte hatelijke opmerking; 59
bamboebeer; 60 gevaarte; 62 lijst met b.v. cij
fers; 64 steekorgaan v.e. wesp; 65 tenen
mand; 66 wolpluisje; 68 niets uitgezonderd; 70
geneesmiddel; 72 Spaans rijpaard; 75 over
winning; 76 stuk stof; 77 bevlieging; 80 bittere
vloeistof; 83 afgelegen; 85 muzieknoot; 86
briefaanhef (afk. Latijn).
Oplossingen onder vermelding van Puzzel 7 dienen uiterlijk
woensdagmiddag in bezit te zijn van:
Leidse Courant, Postbus 11, 2300 AA Leiden.
Naam, adres en postcode s.v.p. in blokletters vermelden.
4
Iet
ilbei
is Vc
erwi
mst
oopl
be
aar
elijk
oort
Na de NBB heeft onlangs ook
het district Amsterdam zijn
vijftigjarig bestaan gevierd, al
blijkt dat achteraf eigenlijk
twee jaar te laat te zijn. Ter
gelegenheid van dit jubileum
is door Jaap Veerkamp een
gouden jubileumboek samen
gesteld, dat eindelijk weer
eens wat historie naar boven
brengt, want de geschiedenis
van bridge wordt in onze lage
landen bij de zee wel erg stief
moederlijk behandeld. Erg
veel meer dan Hermans Fi-
larski's „Terugblik op vijftig
jaren Nederlandse Bridge
Bond" (voltooid door Bob van
de Velde en nog steeds ver
krijgbaar) hebben we eigenlijk
niet.
In deze rubriek worden nogal
eens vergelijkingen gemaakt
met schaken en in dit opzicht
slaat de balans finaal door:
Over de geschiedenis van
schaken zijn bibliotheken vol
geschreven. Nou hoeft een
jonge sport als bridge daar niet
meteen nervesu van te wor
den, maar eens dient er toch
iets aan te gebeuren, want....
een sport die zichzelf respec
teert, zorgt ook voor haar ge
schiedschrijving.
Het slem van Bennie De 4-4-fit
sans te maken zijn (een zeer
slecht doublet dus, maar daar
gaat het hier niet om).
U kunt zich voorstellen dat je
na zo'n spel als OW bij het
„uitslaan" best enthousiast bij
je nevenpaar aankomt.
Totdat je verneemt dat die ook
in 6 klaver zijn neergestreken.
Alleen ging het afspelen met
Bennie Pieterse op de zuid
plaats daar iets anders. Ook
daar had zuid nogal voortva
rend klaver geboden, waarop
west met klaverboer startte. U
zult inmiddels begrijpen waar
om alleen de klaverkaarten
met naam en toenaam in het
diagram vermeld staan, terwijl
de kleintjes in de andere kleu
ren het met een kruisje moe
ten doen.
De eerste slag ging:
Klaverboer - vrouw - aas - 2.
Een van de volgende slagen
vanuit de dummy:
Klaver 9 - 10 - heer - 8.
En weer iets later werd klaver
6 er nog even uitgesneden,
voor 6 klaver contract (schop
penaas en ruitenheer vormen
de twee entrees die hiervoor
nodig zijn en de hartenkleur
zorgt tenslotte voor meer dan
voldoende slagen).
Bridgegeschiedenis
Me dunkt dat een manchepo-
den dan waarschijnlijk met 4
harten beëindigen en als de
dummy ter tafel komt, zult u
mogelijk spijt hebben dat u (of
liever uw partner) niet in 3 SA
bent geëindigd, want dat kan
praktisch niet down:
O-allen
72
9-AB83
0865
V843
♦V3
N ♦AHB54
V 10 54
W O °H762
O B 10 7
Z O AH2
♦iHB96
10
10986
99
O V943
«IA 7 52
1). schoppen 10 voor het aas
2). klaver 10 voor zuids aas
3). schoppen 9 voor de vrouw
4). klaverheer - oost ruiten
weg
5). ruiten naar het aas
6). schoppen heer - oost ruiten
weg
7). schoppen boer - west rui
ten weg en noord klaver
(in ruiten moet hij een exit
houden).
Er resteert nu:
O V10 54 w o
*B9 Z
In dit gouden Amsterdamse
boekje veel geschiedenis, veel
anecdotes en natuurlijk ook
een aantal leuke spellen:
V AHVlOx
«A»
H752
Het betrof een viertallenwed-
strijd, waar in de ene kamer
de zuidspeler zijn klaverkaart
iets te enthousiast bood. Ge
volg? Hij belandde in 6 klaver
en dat ging gedoubleerd vier
down, terwijl 6 harten en 6
De 4-4-fit, speciaal in de hoge
kleuren, heeft een geur van
heiligheid. Conventies als
Stayman (en tegenwoordig bv
ook Crowhurst) zijn hier mede
voor ontworpen. De laatste ja
ren wordt er door theoretici
vaak op gewezen, dat die 4-4-
fit wel stevig moet zijn en dat
men anders - indien voorradig
- beter in. een 5-3-fit kan aan
leggen.
In een viertallenwedstrijd
deed zich zo'n soort geval
voor.
Oost bezat:
AHB54
SH762
O.AH2
«10
Aan beide tafels begon het bie
den met (oost) 1 schoppen -
(west) 1 SA. Vanaf hier
scheidden de wegen. Wat zou
u nu als oost bieden?
De praktijk was heel anders.
Aan de ene tafel herbood oost
2 harten - zwaar onderboden -
en daar bleef het bij, plus één.
Aan de andere tafel herbood
Cor Rijnders van het Amster
damse HOK 3 ruiten! Een op
merkelijk bod, dat als primair
doel lijkt te hebben west in 3
SA te drukken (die zal wel
wat in klaver hebben) en mo
gelijk een hartenstart uit te
lokken. Voor 3 harten vond hij
kennelijk de hartenkleur te
mager, vandaar dit honneurs
aangevende bod.
Als west 3 SA zou hebben ge
boden - wat opgelegd lijkt -
zou noord misschien wel met
harten zijn gestart. Maar weer
was de praktijk anders dan
wat wij aan ons bureau zo
mooi kunnen uitknobbelen.
Op 3 ruiten bood west 3 schop
pen! Oost eindigde dus in 4
schoppen.
Vier harten gaat met dit zitsel
vrijwel altijd down, maar bij 4
schoppen is dat moeilijk. Zo-
oost geen problemen meer met
de verdere aanpak van de har
tenkleur. Doet zuid dat niet,
dan zou het spel wel eens als
volgt kunnen verlopen:
Oost is aan slag en is pas één
slag kwijt. Als hij nu een klei
ne harten naar de 10 speelt,
wat de normaalste speelwijze
is, verliest hij alsnog drie har
tenslagen, aangezien noord er
met ruiten nog „uit" kan. Dus,
eerst moet oost ruitenheer
meenemen, dan een harten
naar de 10. Noord moet die ne
men en kan nu alleen maar
klavervrouw spelen, getroefd
door oost.
Deze vervolgt met een kleine
harten naar de vrouw. Noord
kan die nemen, waarna hij
naar oosts hartenvork moet
spelen, of niet nemen, waarna
klaverboer of hartenheer de
tiende slag oplevert. (U weet
het, als u op het eind kunt kie
zen tussen een slag van de
dummy en van uw eigen
hand, neem dan altijd die van
de dummy, dat bestendigt het
partnership!).
Er zijn nog veel meer interes
sante varianten van dit spel,
bv als zuid in slag twee klave
raas niet legt (en in de dummy
wel de heer wordt gelegd) of
als noord in het eindspel kla
vervrouw of een kleine harten
weggooit en een ruitje vast
houdt. Mogelijk is dat leuk
huiswerk voor de echte lief
hebber. Als er iets interessants
uit tevoorschijn komt, hoor ik
het misschien wel.
Correspondentie p.a. Lehar-
straat 10, 2162 AC Lisse.
—Ti i 11 I j i ij
door
Ml/lu'ilrlNk 11
B. J. Nuys
Op de nieuwe Volmac Rating-
lijst van de FMJD, de Wereld-
dambond, die sinds 1 januari
van kracht is, staat Jannes van
der Wal pas op de twaalfde
plaats. Deze lage klassering is
natuurlijk een gevolg van het
slechte jaar 1983, behoudens
dan zijn kranige verweer in de
WK-match met Harm Wiers-
Langzamerhand krijgt de lijst
praktische waarde. Voor het
eerst komen „rustende" groot
meesters, zoals Ton Sijbrands,
niet meer op de A-lijst voor,
evenmin als spelers die te wei
nig wedstrijden hebben ge
speeld naar het oordeel van de
samenstellers. Zij hebben voor
spelers met een rating van
2300 of meer een minimum
aantal van 50 partijen vastge
steld over de laatste vijf jaar;
I voor spelers onder 2300 pun
ten minstens 30 partijen.
Van de A-lijst verdwenen be
halve Sijbrands ook Koeper-
man, Hisard, Korchov en
Drost. De top-30 wordt nu ge
vormd door 1. Wiersma 2417,
2. Wirny 2409, 3. Clerc 2402, 4.
Tsjegolev 2387, 5. Mogiljanski
2377, 6. Mitsjanski 2376, 7. Bal-
jakin 2371, 8. Gantwarg 2370,
9. Dibman 2369, 10. Kaplan
(USA) 2368, 11. Korenevski
2350, 12. Van der Wal 2348, 13.
Tsipes 2323, 14. Stokkel 2317,
15. N'Diaye (Mali) 2308, 16.
Wigman 2304, 17. Scholma
2299, 18. Davidov 2297, 19.
Verchovitsj 2297, 20. Bastiaan-
net 2295, 21. Guinard (Frank-
De ranglijst
BELOKRILOV
MOGILJANSKI
rijk) 2293, 22. Palmer 2290, 23.
Skliarov 2286, 24. Weltman
(Canada) 2284, 25. Letsjinski
2283, 26. Smith (USA) 2281, 27.
Autar (Suriname) 2278, 28. H.
Verpoest (België) 2278, 29.
Hans Jansen 2277, 30. Gen-
dlerman (Israël) 2273.
Op deze lijst komen slechts vijf
namen voor van spelers die
geen Nederlander, Rus of ex-
Rus zijn, een bewijs dat nog
veel zendingswerk moet wor
den verricht. De Werelddam-
bond lijkt op het ogenblik ech
ter meer verstrikt in de peri
kelen rond de wereldtitel, die
vermoedelijk een hoogtepunt
krijgen in de match tussen
Wirny en Wiersma, in maart
en april.
Uit sportief oogpunt moet deze
maten worden toegejuicht.
Wiersma en Wirny zijn im
mers de sterkste twee spelers
ter wereld. De Nederlandse
dambond houdt vast aan eer-
BOEZINSKI
dere afspraken en die houden
in dat Wiersma-Wirny niet
kan worden gespeeld met de
wereldtitel als inzet.
Op de Volmac Ranglijst komt
nog niet de naam voor van de
Sovjetrus E. Boezinski. Deze
speler uit Wilnius won het se-
lectietoernooi voor het per
soonlijk kampioenschap, waar
aan 28 spelers meededen. Boe
zinski en Katz plaatsten zich
als de nummers 1 en 2 voor de
eindstrijd. Boezinski verraste
in de strijd om de Coupe USSR
de sterke Mogiljanski, na
wiens laatste zet, 45-40, de
stand van het eerste diagram
is ontstaan. Boezinski ruilde
31. 20-25 32. 29x20 15x24 en
kwam na 33. 34-29 met 33.
12-18 34. 29x20 18-23. Mogil
janski mag niet sluiten met 37-
32 (23-29 33x24 22x42 31x22
17x37) en moet dus wel 35. 20-
15 23x41 36. 36x47 27x36 en
staat zomaar een achter.
37. 40-34 22-28 38. 33x22 17x28
39. 26x17 11x22 40. 34-30 25x34
41. 39x30 22-27 42. 30-25 27-31
43. 48-42 6-11 44. 25-20? Ver
speelt zijn laatste kansen door
43-39 en daarna pas door te
breken. 44. 14x25 45. 15-10
18-33 Mogiljanski geeft het op;
hij wacht 38x29 19-24 29x20
25x5 niet af.
Tijdens het selectietoernooi
veroverde Boezinski beide
punten tegen Belokrilov na
een partij waarin lange tijd
niets gebeurde. Het werd pas
leuk vanuit de stand van het
tweede diagram, waarin Boe
zinski wit heeft.
30. 19-23 31. 34-29 23x34 32.
39x30 18-23 33. 44-39 12-18 34.
39-34 7-12 35. 33-29 20-25 36. 38-
33 17-22 37. 31-27 22x31 38.
36x27 11-17 39. 43-38 17-22? 40.
29-24! 22x31 41. 32-27 31x22 42.
24-19 13x24 43. 30x17 12x21 44.
26x17 14-20 45. 37-32 10-15 46.
42-37 8-13 47. 32-28 16-21 48.
17x26 13-19 49. 26-21 19-24 50.
34-29 25-30 51. 28-23 18-22 52.
23-19 24x13 53. 35x24 13-18 54.
37-31 20-25 55. 21-16 en zwart
geeft het, rijkelijk laat, op.
Uit de clubcompetitiewedstrijd
NOAD-IJmuiden licht ik de
korte partij Ladage-Boulonois:
1. 32-28 18-23 2. 33-29 23x32 3.
37x28 20-25 4. 41-37 17-21 5. 39-
33 15-20 6. 44-39 19-24 7. 5044
14-19 8. 38-32 21-26 9. 43-38 16-
21 10. 49-43 10-14 11. 46-41 5-10
12. 28-23 19x28 13. 32x23. Ook
nu blijkt weer: een riskante
opstoot. 13. 11-16 14. 31-27
21x32 15. 37x28 13-19 16. 41-37
9-13 17. 38-32 13-18 18. 43-38 16-
21 19. 37-31 26x37 20. 32x41 21-
26 21. 41-37 8-13 22. 38-32? 24-
30! 23. 35x15 19-24 24. 29x9
28x17 25. 9x18 12x41 Ladage
geeft zich gewonnen.
KONINGSCLUB
In het Noordhollandse Bergen
is een enorme schaakclub aan
het groeien met de naam Ko
ningsclub. Met enorme bedra
gen worden vele sterke tot
zeer sterke schakers naar
Noord-Holland gelokt, om
deze club tot de sterkste van
Nederland te maken. Verant
woordelijk voor deze club is
multimiljonair Pagel. Al enke
le jaren stopt hij duizenden
guldens in diverse teams, met
waarschijnlijk de bedoeling
om al zijn tientallen in de
hoofdklasse te krijgen. Ziin
eerste team, is reeds opgerukt
naar de tweede klasse KNSB,
waar het, met namen als So-
sonko, Hartochen en Kuligov-
sky, uiteraard kampioen zal
worden.
Op zichzelf is er niets tegen dit
soort gesponsorde teams in
onze hoogste klasse, maar toch
maakt de schaakbond zich er
terecht zorgen over. Stel dat
over enige tijd drie Konings-
clubteams in de hoofdklasse
zitten en Pagel stopt ineens
met sponsoren. Zijn dure pro
fessionals spelen natuurlijk
niet voor de lol verder, zodat
er drie plaatsen in de lucht
zweven. Voor de competitielei
der een moeilijk probleem,
waar nu al aandacht aan moet
worden besteed. Voorlopig
lijkt de geldkraan nog niet ge
sloten te zullen worden, want
de Koningsclub organseert nog
ieder jaar speciale evenemen
ten. Was er vorig jaar de wed
strijd Koningsclub-Water-
graafsmeer (toen kampioen
van Nederland), om het „offi
cieuze teamkampioenschap
van Nederland. Dit keer werd
er een korte match (twee par
tijen) om het „kampioenschap
van Nederland" tussen Tim
man en Sosonko, georgani
seerd.
Een dergelijke exhibitietweek
amp heeft normaal gesproken
geen enkele betekenis, maar
bij partijen tussen onze twee
beste schakers is meestal wel
iets interessants te beleven.
Sosonko, meestal niet vies van
een snelle remise tegen spelers
waar hij respect voor heeft,
speelt zeer sterk als hij daartoe
gedwongen wordt. Dat laatste
is wat Timman in bijna al hun
partijen tegen hem doet.
Misschien is dit de reden dat
beide partijen een beslissing te
zien gaven. Beide partijen wa
ren in de opening interessant
J.Timman - G.Sosonko 1ste
matchpartij
Siciliaans
l.e4 c5 2.Pf3 d6 3.d4 cxd4
4.Pxd4 Pf6 5.Pc3 Pc6 6.Lg5 e6
7.Dd2 Le7 8.0-0-0
Op dit moment één van de po
pulairste verdedigingen tegen
I.e4
8....Pxd4 9.Dxd4 0-0 10.f4 Da5
II.Lc4 Ld7 12.e5 dxe5 13.fxe5
Lc6 14.h4
Na 14.Lxf6 gxf6 15.Dg4+
A
H
1
A
A
T
V
B
1
WA
A
w
A
A
A
A
2
M
amp
21.gxh5 h6! 22.Dxh6 D fikt
23.Tgl Td8 24.Pe2 L£3 25.1 aan
Zie diagram.
Wit kan de pion niet n
verdedigen, daarom
25.De3 Dxh5 26.Pd4 taaier,
rest is nu techniek, al m
Timman het zwart gemal
local
bit
he
(15.exf6 Dg5+) Kh8 16.exf6
Lxf6 heeft wit geen aanval en
zwart een geweldig loperpaar.
14Tfd8
Dit is beter dan 14...Lc5 15.Df4
Pd5? (15...Ph5!) 16. Lxd5 exd5
17. Lf6! Tfe8 18.Lxg7! en wit
heeft een gevaarlijke aanval.
15.Df4 Ph5 16.Dg4 Lxg5+
17.Dxg5 g6 18.Thfl?!
Vanaf dit moment is het spel
van Timman niet meer te her
kennen. Bekend is hier 18.Le2
h6! 19.De3! (19.Dxh6 Dxe5 is
goed voor zwart) 19....Pg7
20.Ld3 en wit heeft een rede
lijke stelling: Vogt-Judasin,
Trnava '83.
18....Txdl+ 19.Txdl Dc5!
Nu kan de witte dame niet
meer terug naar het sterke
veld e3.
20.g4 Dxc4!
Sosonko heeft goed gezien dat
de witte aanval niet gevaarlijk
lijk door vrijwillig zijn dj gaiT
mst
25....Dxf4+ 26.Pxf4 Td4 27.lanta
Lxh5 28.Kd2 Te4 29.Tg2 *ArV
30.b4 b6 31.a4?! Lg4 32.35 1
33.bxa5 Lf5 1 Het
Wit geeft het op want a51
ook nog verloren.
In de tweede partij nam T
man fraai revanche door
nieuw kwaliteitsoffer
19de zet.
G.Sosonko - J.Timman
matchpartij
Grünfeld-Indisch
l.d4 Pf6 2. c4 g6 3.Pc3 d5 4
Lg7 5.Db3 dxc4 6.Dxc4 0-0'
Lg4 8.Le3 Pfd7 9.Db3
lO.Tdl Pc6 11.d5 Pe5 11,1
Pxf3+ 13.gxf3 Lh5 14.Tgl 1
15.Tg3 c6 16.dxc6 Dxc6 17.
Tfc8 18.Pxa7 Txa7 19.L üm
Txa2! 20.Dxa2 Dxb6 2l.b3 1 here
22.Lc4 Le5 23.Ke2? Df6 24.!
Dh4 25.Dd2 Lxg3
Dxe4+ 27.De3 Lxf3+ 28.*fcatf
b5! 29.Lxf7+ Kxf7 30.Dxfif"
Dxf3 31.Txf3+ Ke8 32.Kd
Tc6 33.Tf4 Td6+ 34.Ke3 J
35.Th4 h5 36.g4 Td5 3Z&
Ke7 38.f4 hxg4 39.Txg(
40.Tgl Td2 41.Tg5 e5! 42.fet h<
Td3+ 43.Ke2 exf4 44.TUkd
Te3+ 45.Kf2.
Wit geeft het op.
correspondentieadres:
land, C.Fockstraat 113 Delict",
iMST
350 jaar Passiespelen in
Oberammergau op Duitse zegel
Dit jaar is het 500 jaar geleden
dat de bouw van het raadhuis
van de stad Michelstadt vol
tooid werd. Dit bouwwerk, be
kend als een der fraaiste voor
beelden van Duitse vakwerk-
bouw, is wonderwel onge
moeid gelaten door de tand
des tijds. In verband met dit
jubileum is deze week een
postzegel van 60 Pf. in omloop
gebracht, waarvan het ont
werp werd vervaardigd door
Heribert Burkert uit Fulda.
Een tweede jubileumzegel
(eveneens 60 Pf.) die deze
week in Duitsland uitkwam
betreft de 350e veijaardag van
de passiespelen in Oberam
mergau. Tijdens de 30-jarige
oorlog woedde de pest, ook
wel Zwarte Dood genoemd, in
hevige mate. Vooral grote de
len van Beieren en Tirol wer
den zwaar getroffen. Rond
1633 was de nood hoog geste
gen en het aantal sterfgevallen
onder de bevolking nam nog
steeds toe. Op dat moment leg
de de bevolking van. Oberam
mergau de gelofte af dat in
dien de plaag zou afnemen,
men elke tien jaar ter herinne
ring aan het lijden en sterven
van Christus een passiespel op
zou voeren. Het mag een won
der genoemd worden dat van
af dat moment geen mens in
deze stad meer stierf door de
pest. In het midden van 1633
noteerde men weer het nor
maal te noemen aantal van
een dode per maand. In het
voorjaar van dat jaar moest
men nog 20 sterfgevallen per
maand noteren.
Sindsdien zijn, met begrijpelij
ke onderbrekingen, de passie
spelen opgevoerd en met zo
veel succes dat ze wereldfaam
verworven hebben. Het motief
op de aan dit gebeuren gewijde
postzegel toont de drie kruisen
van Golgotha. Op de rond het
middelste kruis gedrapeerde
doek ziet men een hand met
twee opgestoken vingers, het
symbool van de gelofte van de
Oberammergau'ers van wel
eer. Voor het ontwerp van
deze zegel tekende prof. Gtln-
ter Jacki uit Stuttgart. De ze
gels werden in meerdere kleu
ren gedrukt door de Bonds-
drukkerij te Berlijn.
De oorsprong van de Ierse
Spoorwegen ligt in de beginja
ren van de 19e eeuw, -in een
tijd dat men nog van de post
koets en vervoer te water af
hankelijk was. Toen echter de
industrie zich ontwikkelde,
vooral rond de hoofdstad Dub
lin, groeide de vraag naar snel
en betrouwbaar vervoer van
basalt, kolen en handelsgoede
ren.
De eerste onbeholpen pogin
gen om de krachtbron zelf op
een mobiel onderstel te zetten,
werden gevolgd door de ont
wikkeling van betere rails en
verbeterde krachtbronnen,
uitgroeiend tot de totstandko
ming van der Dublin Kings
ton Spoorweg. Daarnaast ont
stonden nog meer verbindin
gen en er werden talrijke klei
ne spoorwegmaatschappijtjes
ffit d
opgericht, die later °Pg'nltpft
in de thans nog resteré
maatschappeijen.
De Ierse PTT brengt een sl
je van dit spoorwegverle
onder de aandacht, door i
del van een serie van vier^
gels. De motieven bestaan,
afbeeldingen van locomi
ven. Op een zegel van 23 p
men de locomotief van
Dublin Kingston Raili
genaamd „Princess". De
van 26 p draagt de afbeeli j
van de „Macha" van de G
Southern Railway. Een
motief van de Great Nort
Railway, genaamd „Kest
staat afgebeeld op de zegel,
29 p.
Tot slot een zegel van 44 p
als motief een elektrisch tl F
stel dat de Keltische n
„Coras Lompair Eirea ;J
draagt. In tegenstelling to
stoomlocomotieven die all
Ierland gebouwd werder
dit treinstel een produkt
de Duitse fabriek Link-Hf;„ f
man-Busch.
n pa
kssc
oor.
k dr
lel hi
igenl
aams
Mill
Welti
apsor
erma:
tn c
erk i
U.ber
g"-
Bacterie sleutel in evolutie
Biologen van de universiteit
van Indiana in de Verenigde
Staten hebben bij toeval een
bacterie ontdekt, die een be
langrijk stuk in de legpuzzel
van de ontwikkeling van het
leven op aarde zou kunnen
worden. De bacterie is een le
vend overblijfsel van het be
gin van de fotosynthese, de ba
sis van al het leven op aarde.
De onderzoekers noemen de
nieuwe bacterie Heliobacteri-
um chlorum, wat zoveel bete
kent als „groene zonnebacte-
rie". Het eencellige organisme
bevat namelijk een bijzonder
soort bladgroen. Daarmee is
het in staat zonlicht om te zet
ten in energie om te kunnen
groeien.
Er zijn weliswaar meer bacte
riën die dit kunnen, maar het
buitengewone aan de pas ge
vonden bacterie is, dat deze'
erg gevoelig is voor zuurstof.
Zelfs een minieme hoeveel
heid zuurstof stopt haar groei.
Bovendien zien de moleculen
van het bladgroen er anders
uit. De zij-armen van de mole
culen van alle andere fotosyn-
thetische bacteriën bevatten
behalve twee koolstofatomen
ook een zuurstofatoom. Deze
laatste ontbreekt in het voor
de geleerden nog vreemde or
ganisme.
De afwezigheid van het zuur
stofatoom en het feit dat zelfs
uiterst geringe hoeveelheden
zuurstof de groei van deze bac
terie tegenhouden, zijn aanwij
zingen dat de bacterie is ont
staan lang voordat er op aarde
zuurstof in de lucht voor
kwam. De bacterie zou al be
staan hebben lang voordat de
groene planten de fotosynthe
se hadden uitgevonden.
Onmisbaar
Fotosynthese is een voor het
leven hier onmisbaar proces.
Planten gebruiken de energie
voor het zonlicht om suikers
uit koolstofdioxyde en water
samen te stellen. Bij dit proces
komt zuurstof vrij. In de eer
ste twee miljard jaar na de
vorming van de aarde was er
geen zuurstof in de atmosfeer.
De aardbol werd toen bevolkt
door talloze soorten microben,
die kennelijk geen zuurstof
nodig hadden.
Veel later pas kwamen er pri
mitieve cellen die in staat wa
ren het zonlicht als bron van
energie te gebruiken om te
kunnen groeien. Dit proces
van fotosynthese is uitgegroeid
tot het proces dat nu door Voor landboUW
planten wordt gebruikt om te
kunnen leven en bloeien.
het organisme, dat afkon panje
was van wat grond die de 'deru
dent vóór het biologiegeb
had opgeschept. Toen rt«zal
seerden zij zich dat ze iets 'heb
'zonders hadden ontdekt.
De experimenten met foto:
De 'nieuwe' bacterie, die nog thetische bacteriën zijn
in het zuurstofloze tijdperk belang voor de landbouw,
moet hebben geleefd, zou bij groene planten hebben still
nader onderzoek veel kunnen nodig om te kunnen grot --
vertellen over het ontstaan Hoewel er genoeg stiksto! m£'
van de fotosynthese, die in de in de lucht is, zijn de mï
ogen van de microbioloog een planten niet in staat dit te
van de belangrijkste gebeurte- bruiken. Zij halen hun gró 1
nissen is geweest in de eVolu- tof uit de grond. Daarom 1
tie. gen landbouwplanten ei8®'"
De bacterie werd bij toeval meststoffen toegediend,
ontdekt. Twee wetenschappers Bijna alle fotosynthetii
wilden de inhoud van een bacteriën hebben het ver
kolf, die bij een experiment gen om voor hun gro<
met fotosynthetische bacteriën uit de lucht te halen. De«^ -
was gebruikt, weggooien. De derzoekers bekijken daal er
proef, die een student had wil- de mogelijkheden hoe plai
len doen, was mislukt omdat zo ver te krijgen, dat zij
hij bij de voorbereiding ervan hetzelfde in staat zijn.
een fout had gemaakt.
Voordat zij de kolf wilden om
planten hun benodigde stik
uit de lucht kunnen halen,
spoelen zagen ze iets vreemds dit de extra bemesting in
op de bodem. Zij isoleerden landbouw overbodig makef jjL
12 ov
edstr
erme!
ert v
tn -
en
Ko
rincip
