Leidse Courant | 1984 | 15 februari 1984 | pagina 3

Eigenaar Lappie in beroep
tegen verbeurdverklaring

Leidse katoenarbeidster speelt
hoofdrol in onderwijsproject

Koffiebus of
donderbus

^tingbotsing
**r]uropaweg

erva

rgesteld
'ro Patria

SaidóaQowuvnt

WOENSDAG 15 FEBRUARI 1984 PAGINA 3

*J Een 45-jarige automobi-
Sassenheim veroorzaakte gis-
d rond half zes op de Europa-
n kleine kettingbotsing. Ter
de op- en afritten van de
rgemeg A4 stonden in de richting
vjlrie auto's voor het rode ver-
Jït te wachten. De Sassenhei-
ikers 1^eze waëens te laat- Door de
j k 'schoven de vier auto's tegen
Ka) tegenover de politie ver-
tie daa^g man hij werd verblind
koplampen van een tegenlig-

Schaap
gestolen

LEIDEN Uit de
Groenoordhallen is
gistermiddag rond
twaalf uur een
schaap gestolen.
Het gaat om een
eenjarige ram, die
eigendom is van
een veehandelaar
uit Nieuwveen. Het
schaap heeft een
blauwe streep op
zijn kop. De waarde
van het dier wordt
op 250 gulden ge
schat.

Jules Deelder
in Vrijetijds
centrum

LEIDEN Jules Deelder, de
bekende Rotterdamse dichter,
treedt vrijdagavond op tijdens
de swingavond in het Leids
Vrijetijds Centrum (LVC) aan
de Breestraat 66. Zijn optreden
begint omstreeks half elf. De
swingavond start om negen
uur. Zaterdagavond treedt in
het LVC de Belgische formatie
Nacht und Nebel op. Deze
groep is geformeerd rond de
zanger Patrick Shools. Het
concert begint om negen uur.

Snelheids
controle

LEIDEN Bij

een radar-snel
heidscontrole op
de Lammen-

schansweg zijn
gisterochtend tus
sen half tien en
half twaalf 53 au
tomobilisten be
keurd. Het record
werd dit keer ge
vestigd door een
bestuurder die 103
kilometer per uur
reed. In totaal pas
seerden 563 auto's
de controle.

Holiday Inn ontruimd
na bommelding

LEIDEN Hotel Holiday Inn aan de
Haagse Schouwweg is gisteren na een
bommelding ontruimd. Het bleek een
loze melding te zijn.

Rond half één gistermiddag kwam er
bij het hotel een telefoontje binnen met
de mededeling, dat om één uur een
bom zou ontploffen. Na overleg met de
politie werd besloten om het hotel te
ontruimen.

Holiday Inn werd afgelopen vrijdag be
zet door actievoerders, die zo wilden
protesteren tegen de sloop van het Wy-
erscomplex in Amsterdam. Op de
plaats van het complex wordt een Holi
day Inn gebouwd. Gisteren werd Wey-
ers ontruimd. De politie weet niet of er
verband bestaat tussen de bommelding
en de acties rond het Wyerscomplex.

Inbraak in

Schouwburg

LEIDEN In de Leidse
Schouwburg en in het K O
Gebouw aan de Oude Vest is
in de nacht van maandag op
dinsdag ingebroken. De die
ven kwamen het complex bin
nen door een ruitje te vernie
len. Uit de kassaruimte werd
een bedrag van 300 gulden ge
stolen, bij K &0 werd een fris
drankenautomaat geforceerd
en verdwenen 100 gulden en
20 blikjes frisdrank. Uit het
buffet van de Schouwburg
verdwenen 200 pakjes sigaret
ten, 5 flessen jonge jenever, 10
flessen whisky en een aantal
pakken koffie.

)verva"~"

dig Studentenver-
result^ Minerva heeft in-
°?en haatregelen tegen
Pro Patria ge-
°rna het incident dat
iar november in de

Innmp plaats had. De
s~conyan het incident is
t terwijl de leden
?oden om zolang
i onvftisterie van defen-
i aflooken medewerking
vraagt zich te ont-
den. van alle activitei-
heeft enig uiterlijk ver
Pro Patria ver-
het' op straffe van
s in hpg.
ook

rs in H de praeses van Mi-
e nnlii- Bijleveld, het college
verz n laten weten. B en
ah gevraagd maatrege-
imen tegen Pro Patria.
1 schrijft dat hij direct
lessetincldent, waarbij een
Pro Patria een niet on-
geert^ bommetje in de
,en con Van een andere stu-
weerbaarheidsvereni-

lide, een gesprek heeft

iet generaal Cohen, de
'oordelijke officier op
Ti ein. In samenwerking
✓nn zou zijn afgesproken
—Patria een jaar lang op
ïf zou worden gesteld.
It in dat Defensie voor
medewerking in-
'ervolgens is het be-
Jn Pro Patria ter ver-
sc Pjding geroepen. Overi-
meLft 0fficier Van jus-

Sgekondigd de verant-
'ijken te willen vervol-

d® dit kader verklaarde
jester C. Goekoop
^d^tgavond dat „Pro Pa-
at wp!e zaak niet is",
i schrijft B en
geen zorgen behoeven
buén over het wapenbezit
,rde zlen van Pro Patria. De
iedere en k0geis zjjn niet in

1 1S Mit van de leden maar
derfensie. Er is toestem-

kJeroor nodig deze te ge-
*e S®. Bijleveld besluit zijn
v!et opmerking dat
Huur van Minerva het
ten zeerSfe afkeurt
e ..lojjede ogen aanziet dat
ënbuir 3000 studenten wor-
Punt,gekeken op iets waar-
vann zo zéér kleine groep

Z1J »oordelijk is",
vai

In Pi

inkek

DEN HAAG/LEIDEN
De officier van justitie van
de Haagse rechtbank mr.
Dek blijft bij zijn eis, dat
de Duitse herder Lappie
verbeurd moet worden
verklaard. „Met de eige
naar zijn geen afspraken
te maken", zei hij giste
ren. Op maandag 16 janu
ari had mr. Dek aan de de
Leidse kantonrechter Rig-
ters dezelfde straf ge
vraagd. Deze bepaalde
toen dat de hond een an
dere baas moest krijgen.
Lappie's eigenaar, een 49-
jarige Leidenaar, kreeg

van de kantonrechter te
vens een voorwaardelijke
boete van 500 gulden. De
Leidenaar ging tegen de
verbeurdverklaring in be
roep en dat diende giste
ren voor de rechtbank.

De hond werd door de Leidse
politie in beslag genomen om
dat de eigenaar het dier niet
wilde muilkorven nadat ver
schillende bewoners van de
Leidse Krugerstraat door het
opgehitste dier waren gebeten.
De slachtoffers, een jongetje
van 2,5 jaar oud en een 40-jari-
ge man, liepen daarbij flinke
bijtwonden op. Op 4 januari
gaf de politie hem opdracht

Lappie te muilkorven.

Aan dit bevel werd geen ge
hoor gegeven en daarom ver
huisde de herder op 9 januari
naar het asiel. Een week later
werd de hond in een zoge
naamde snelrechtzaak door de
kanonrechter verbeurd ver
klaard. In het asiel gedraagt
de herder zich overigens voor
beeldig. Volgens de politie is
Lappie een lief dier, hitste de
eigenaar hem tegen

Voor de Haagse rechtbank
stelde de Leidenaar gistermid
dag voor om Lappie toch maar
te muilkorven. „Het was dom
van mij om dat niet te doen, ik
zal me nu aan de wet houden".
Deze opmerking ontlokte offi

cier van justitie mr. Dek de
opmerking dat dit soort belof
tes door de verdachte toch
nooit worden nagekomen.
De verdachte is in het verle
den al enkele malen gestraft
voor geweldsmisdrijven. In
1982 werd hij in Middelburg
beboet omdat hij daar zijn her
der tegen een vrouw ophitste.
In 1957 werd de man veroor
deeld voor mishandeling, in
1960 voor bedreiging en in
1979 wegens openlijke geweld
pleging.

Volgens de raadsman is Lap
pie het enige dat de Leidenaar
in deze wereld heeft. De advo
caat verklaarde dat de buurt
bewoners de man begonnen te
pesten omdat hij in een psy

chiatrische inrichting zou heb
ben gezeten. Volgens de presi
dent van de rechtbank mr.
Kootte was de buurt erg ach
teruit gegaan sinds de man no
vember vorig jaar in de Kru
gerstraat kwam wonen. „Ver
schillende vrouwen durfden
geen boodschappen meer te
doen en men was bang om al
leen maar even naar de schuur
achter het huis te lopen".

De Leidenaar ontkende gister
middag dat hij de hond zou
hebben opgezet tegen buurtbe
woners. „Het is daar allemaal
haat en nijd in de buurt. Ik
was gewoon de pispaal". Uit
spraak over twee weken.

LEIDEN Vijftig gele bussen
van het streekvervoer dragen
sinds enkele iveken het op
merkelijk opschrift: Wordt
dit een koffiebus of een don
derbus". De kolossale paarse
letters sieren de bussen over
de gehele lengte. Een tekst die
de verbeelding prikkelt. Want
wat kan die tekst nu wel bete
kenen? Vergelijkt de buson
derneming de eigen voertui
gen met koffiebussen, waarin
passagiers tijdens de piekuren
als koffiekorrels opeengesta
peld worden of meent men dat
de bussen zoveel herrie maken
dat enige verwantschap met
vuurwerk niet kan worden
uitgesloten? Het kan immers
alleen de busonderneming zijn
die een dergelijk onzinnige
tekst op de bussen heeft aan
gebracht. Want geen enkel be
drijf zou baat kunnen hebben
bij een dergelijke reclamek
reet. Afgezien van de ontbre
kende verwantschap tussen

koffie en vuurwerk, gaat er
ook geen koopprikkel van de
slogan uit. Kortom: wat is dat
nu eigenlijk voor een raadsel
achtige kreet?

Het antwoord is toch nog sim
pel: het is de busonderneming
zelf die de slogan heeft uitge
dacht en aangebracht. Doel er
van is het bedrijfsleven te at
tenderen op de mogelijkheid
om reclame te maken op de
bussen van het streekvervoer.
Uiteraard om de benarde fi
nanciële situatie van het open
baar vervoer wat op te vrolij
ken. Uitdenker van de actie is
Spoorwegreclame NV in Bun-
nik. Kennelijk met de gedach
te in het achterhoofd, dat de
kalkeieren die vroeger in nest
kasten van kippenhokken
werden gelegd, doorgaans
geen windeieren opleverden.
In totaal zijn vijftig bussen van
het streekvervoer in geheel
Nederland van de buslange re
clamestrip voorzien. Een

Een rijdende koffiebus ofwel donderbus.

woordvoerder van het recla
mebedrijf: „Er is hier sprake
van een vraagtekencampagne.
En die is zonder meer gelukt.
We zijn al overstelpt met vra
gen in de geest van Wat bete
kent dat?", maar ook „Waar
om zo'n verschrikkelijke
kleur". Dat eerste is inmiddels
duidelijk en met die schokken
de kleurstelling hebben we
willen aangeven, dat straks al
les mogelijk is. Die kleur heb
ben we overigens apart moe

ten mengen, want zoiets ver
schrikkelijks hadden we niet
in huis".

Het reclamebedrijf heeft in het
afgelopen jaar proef gedraaid
met de verzekeringsmaat-1
schappij Concordia en het
weekblad Nieuwe Revue. De
resultaten waren bevredigend,
vandaar dat tot invoering is
besloten.

De woordvoerder spreekt
daarbij van het ontdekken van
een „nieuw nationaal medi

um" dat per 27 februari offi
cieel geboren wordt. Dan zul
len twee keer 200 bussen ge
durende vier weken teksten
gaan voeren van twee landelij
ke adverteerders. Elke adver-,
teerder betaalt daarvoor
165.000 gulden. In totaal rijden
in ons land circa 4500 gele
streekbussen die alle als recla
medrager kunnen worden in
geschakeld. Succes verzekerd,
volgens de woordvoerder van
het reclamebedrijf althans.

Wandeltochten (1)

De ijsbaan aan de Vondellaan is zaterdag 3 en zondag
4 maart het startpunt van de 24e Sleutelstad Wandel
tochten. De afstanden zijn vijf, tien, vijftien, vijfen
twintig en veertig kilometer. Als herinnering wacht
een medaille. Inschrijven kost twee gulden vijftig per
persoon gezinnen betalen vijf gulden en kan tele
fonisch: 01720-75724, 01751-10129, 01725-2456 of aan de
start. Voor de langste afstand kan tussen negen en tien
uur en voor de overige afstanden tussen negen en twee
uur gestart worden.

Wandeltochten (2)

Hetzelfde weekend wordt ook de 7e Sleutelstad Tweedaag
se gehouden. De afstanden zijn in dit geval twee maal vijf
entwintig en twee maal veertig kilometer. Ook nu is het
startpunt de ijsbaan aan de Vondellaan. De inschrijfkosten
bedragen tien gulden per persoon en na 20 februari twaalf
gulden vijftig per persoon. Inschrijven kan in dit geval per
giro: 576117 ten name van J. Woordes in Alphen aan den
Rijn. Als beloning wacht in dit geval een standaard. De
Wandeltochten worden georganiseerd door de Leidse Wan
delkring Willen is kunnen

Trams

Trams in België is het onderwerp van de lezing die de
heer W. van Doorn uit Utrecht vanavond om acht uur
houdt in restaurant Wienerwald aan de Steenstraat.
Aan de hand van dia's zullen de aanwezigen kennis
maken met alle nog bestaande trambedrijven bij onze
zuiderburen, waaronder de bekende kustlijn en het
trammetje naar de grotten van Han. De lezing wordt
georganiseerd door de spoor- en tramvriendenvereni
ging NVBS. De toegangsprijs bedraagt twee gulden.

Carnaval

In het clubhuis „Ons Eiland" aan de Kortenaerstraat wordt
een aantal activiteiten gehouden die met carnaval te ma
ken hebben zoals maskers maken, grimeren en schminken.
Een en ander heeft plaats op 16 februari, 23 februari, 1
maart en wordt op 8 maart besloten met een carnavals
feest. Een en ander is bestemd voor iedereen van 5 jaar en
ouder.

Filmhuis LVC (1)

In het kader van een serie Japanse films wordt in het
Filmhuis van LVC aan de Breestraat 66 op vrijdag 17
en zaterdag 18 februari de film „De ballade van Naray-
ama" van Shohei Imamura gedraaid. De film won in
1983 de Gouden Palm op het filmfestival van Cannes.
De film gaat over een klein afgelegen 19e eeuws Ja
pans bergdorpje, waar de ouderen op hun 70e jaar we
gens voedselschaarste door de oudste zoon de bergen in
worden gedragen om daar te sterven. De film begint
op beide dagen om kwart over negen.

Filmhuis LVC (2)

Voor woensdag 22 februari staat de film 'L'empire des
sens' van Oshima op het programma. Deze film werd in
1972 gemaakt en was hier en daar omstreden wegens de
pornografische scènes. De film gaat over de liefde tussen
een kamermeisje en haar heer, een liefde met dramatische
gevolgen. Deze film wordt twee maal gedraaid: vanaf acht
uur en vanaf kwart over tien. Donderdag 23 februari
wordt, eveneens gemaakt door Oshima, „Merry Christmas
mr. Lawrence" vertoond met in de hoofdrollen David Bo
wie en Tom Conto. De film heeft als thema de botsing tus
sen de oosterse en de westerse cultuur, tegen de achter
grond van een Japans krijgsgevangenenkamp in de Twee
de Wereldoorlog.

n dejEN De Leidse
a i"eenarbeidster Cecilia
*t verr de Water

emd postuum een hoofd-
insen.oebedeeld gekregen
■n Geen onderwijsproject
nng r00r Leidse leerlin-
pe" |an tien tot veertien
8 Jordt ontwikkeld. In
DEPrsoon van Cecilia
is, rond de eeuwwis-
in dienst bij de
Katoenmaat-
KRAKpij (LKM), wordt
|^»eeld geschapen van
||Mustrialisatie in Lei-
fWDe LKM was met
^Vffjrbeiders in dienst
ds de grootste fa-
erfil^ in Leiden. Cecilia
Ïftïïf-Se in de drukkerij
^_le Herengracht. De
IBirij van de LKM was
tigd aan de Zijlsin-'

gel. Beide zouden overi
gens in de jaren dertig
worden opgeheven. Het
onderwijsproject wordt,
onder auspiciën van de
Stichting Leerplanont
wikkeling, op poten gezet
door Trees Moll en Alice
van Kesteren, beiden do
centen geschiedenis.

„We kwamen er achter dat er
weinig aardrijkskundig en ge
schiedkundig materiaal be

staat dat aansluit bij de bele
vingswereld van de leerlin
gen. Het bestaande materiaal
bevalt niet. We zijn toen met
een aantal docenten rond de
tafel gaan zitten en hebben
besloten eigen lesmateriaal te
gaan ontwikkelen", aldus
Trees Moll. Uitgangspunt
voor het project, dat min of
meer tegelijkertijd in Gronin
gen en Vlaardingen wordt
ontwikkeld, was de herken
baarheid voor de leerlingen.
Rode draad in het project zou

3 Dormalige drukkerij aan de Herengracht.

het 'levens'verhaal van een
arbeider moeten zijn om de
leerlingen de mogelijkheid te
geven zich met het verhaal te
identificeren. Het materiaal
voor het project werd vooral
geput uit net Leidse gemeen-

Uurloon

Vele uren speurwerk zette de
beide docenten op het spoor
van Cecilia de Water, op 31
januari 1862 in Leiden gebo
ren en op zevenjarige leeftijd
in dienst gekomen van de Ka
toen Maatschappij. Cecilia was
één van dè weinigen in het
archief waarvan een vrij com
plete levensloop viel te ach
terhalen. Het verhaal dat bei
de docenten uit het archief
van Cecilia destilleerden,
vangt aan in het jaar 1890. Op
dat moment was Cecilia ge
trouwd met de arbeider Jo
hannes Booms die op 4 janua
ri 1882 tegen een uurloon van
zeven cent bij de rood ververij
van de LKM in dienst was ge
komen (in de jaren die volg
den zou Booms enkele malen
van werkgever wisselen om
uiteindelijk toch weer bij de
LKM terug te komen. Uit de
loonlijsten wordt duidelijk dat
zijn loon daar in 1920 is ver
hoogd tot 20.50 per week).
Het echtpaar Booms had twee
dochtertjes.

Aangetekend moet worden
dat Cecilia niet geheel repre
sentatief voor de arbeidsters
uit die tijd mag worden ge
acht. Ze kon, en dat gold als
een uitzondering, vrij goed le
zen en schrijven en was bo
vendien één van de weinige
vrouwen (in Leiden slechts
11) die de kunst van het ka-
toendrukken verstond. Daar

mee verdiende ze bij de LKM
dan ook aanzienlijk meer dan
haar echtgenoot. Waar het ge
middelde loon van vrouwen
zo tussen de vier en zes gul
den schommelde, verdiende
Cecilia 18.61 per week, voor
die tijd een alleszins 'aan
vaardbaar' loon. Het Leidse
adresboek uit 1910 meldt als
woonadres van het gezin De
Water de 2de Looyerstraat nr.
10. De straat zou later worden
afgebroken en nu herinnert
slechts het Looiersplein bij de
Waardgracht nog aan de aan
wezigheid ervan. Overigens
wordt uit het adresboek ook
duidelijk dat de telefonie op
beperkte schaal zijn intrede in
de stad had gedaan. Gezien
het aantal abonnees was de
aanwezigheid van een tele
foonboek nog niet echt nood
zakelijk, de meeste nummers
telden nog slechts twee cijfers.
Het telefoonnummer van de
LKM-weverij was bijvoor
beeld 20, dat van de drukkerij
10. De Leidse Duinwater-
maatschappij daarentegen be
schikte reeds over een drie-
cijferig nummer.

Arbeidsenquête

In 1890 werd (ook in Leiden)
de nationale arbeidsenquête
gehouden. Middels deze ope
ratie wilde de regering con
troleren of de bedrijven zich
wel aan de een jaar eerder
vastgestelde arbeidswet hiel
den. In deze wet werd de
vrouwen- en kinderarbeid ge
regeld. De resultaten van de
enquête geven een beeld van
het gezinsleven uit die tijd.
Op de vraag „waar uwe kin
deren zijn, als gij op de fa
briek werkt", antwoordt Ceci
lia: „Wanneer ik om zes uur

naar de fabriek ga, slapen zij
nog. De vrouw, die in hetzelf
de huis beneden woont,
kleedt ze om zeven uur aan.
Om acht uur kom ik tehuis
om naar de kinderen te zien,
zoals wij allen doen, en dan
gaan zij naar school bij de zus
ters. De oudste komt om half
twaalf te huis, maar de jong
ste blijft de gehelen dag op
school. Het kind blijft dan
meest in den tuin spelen en
krijgt dan daar zijn eten, som-
stijds van de zusters". Enquê
teur W. Visser informeert:
„hebt gij 's middags tijd om
uw potje te koken", waarop
de vrouw antwoordt: „Ja, al
tijd; wij kunnen een half uur
vroeger weggaan als wij er
om vragen".

Verder in de enquête blijkt
dat het relatief hoge loon van
de kantoenarbeidster en haar
man niet toereikend was hoe
wel slechts „bij hoogen nood
iets naar de Bank van Lee
ning wordt gebracht". Daar
komt bij dat zowel de buur
vrouw als Cecilia's zuster
voor hun bezigheden betaald
moeten worden. De buur
vrouw 40 cent voor de zorgen
voor de kinderen en haar zus
ter 60 cent voor de wasch.

In de context van dit verhaal
zullen de leerlingen opdrach
ten krijgen bepaaide zaken uit
het leven rond de eeuwwisse
ling uit te zoeken. Aan het
lesmateriaal zijn foto's, teke
ningen en copiën van docu
menten uit het archief en van
de loonlijsten van de LKM
toegevoegd. Hét project draait
om drie hoofdthema's: wonen,
werken en huishouden. Trees
Moll: „Zo hebben we een aan
tal advertenties van leveran
ciers uit de krant van 1900

Arbeiders aan het werk in de drukkerij van de LKM.

verzameld om een idee te ge
ven van de voedselprijzen in
die tijd.. Het is de bedoeling
dat de kinderen met het bud
get van Johannes en Cecilia
(op papier) een week probe
ren rond te komen. Als het
mogelijk is willen we de leer
lingen ook een maaltijd uit
die tijd laten koken om te
eten".

Of de leerlingen een dergelij
ke maaltijd zullen weten te
waarderen, blijft de vraag. De
warme maaltijd in arbeiders
gezinnen bestond voorname
lijk uit aardappelen met azijn
en gezouten vis. Een enkele
keer werd daar als lekkernij
wel eens erwten of bonen bij
geserveerd. Ontbrekende fac
tor in het verhaal is het huis
houdboekje van Cecilia dat
een goed beeld zou kunnen
geven hoe een gezin in 1900
rond moest komen.

Hoewel in een vergevorderd
stadium, is het onderwijspro
ject nog niet geheel rond. Ge
gevens over het leven van
Cecilia nadat zij de drukkerij
verliet, ontbreken groten
deels. Trees Moll: „We zouden
graag in contact komen met

kinderen of kleinkinderen
van .Cecilia en Johannes of
met toenmalige collegae die
destijds bij de Katoen Maat
schappij hebben gewerkt.
Wanneer die mensen daaraan
mee willen werken, willen we
als aanvulling op het project
een videofilm maken. Boven
dien zijn we nog op zoek naar
huishoudboekjes van rond de
eeuwwisseling".
Het onderwijsproject in Gro
ningen viel samen met een to-
neelproduktie en een tentoon
stelling over het onderwerp.
Voor het Leidse project be
staan plannen om in het zaal
tje van het gemeentearchief
een expositie in te richten. De
toneeluitvoering is afhanke
lijk van de medewerking van
een (amateur)gezelschap. Tot
op heden is echter nog nie
mand daartoe bereid gevon
den. Het onderwijsproject is
in het najaar verkrijgbaar bij
de de Stichting Leerplan Ont
wikkeling in Enschede. Het
plan is, om wanneer dit is af
gerond, een dergelijk onder
wijsproject op te zetten rond
het leven in de Middeleeu
wen.

GERT VISSER