Vredige vakantie
in het „kruitvat"
van België
lu/RISME
QeidwQowumt
ZATERDAG 11 FEBRUARI 1984 PAGINA 13
Een eenzame hoeve in het heuvelland. Twee belendende cafeetjes die liever een heel eind van el
kaar zouden staan. Links drinken de Waalsgezinden hun pint,
rechts de Vlaamsgezinden.
risme ontkomt aan het schis
ma dat de 4.240 bewoners van
de Voerstreek verdeeld houdt.
Is het waar, dat in dit kleine
rijk de beroemde „Wachten-
donckse Psalmen" zijn ge
schreven, als eerste taaldocu
ment in het Nederlands?
Het is te laat om bescheid te
vragen aan pastoor Hendrik
Veltmans, „die de Voer
Vlaams hield". Hij is dood. In
zijn praaltombe vertilt de
Moeder der Smarten zich aan
haar gekruisigde zoon. In
Sint-Martens-Voeren draagt
een cultureel centrum zijn
naam. Hoeveel natuurschoon
de Voerstreek ook te bieden
heeft, de dood weet van geen
ophouden.
Een als uit de hemel gevallen
monoliet markeert nabij Re-
mersdaal de open plek in het
bos, waar veldweggetjes ko
men aanslenteren om elkaar
te begroeten. Het zoveelste
monument, dicht bij Kasteel
Opsinnich. Er is een tableau
aan bevestigd, waarop in re
liëf een menselijke gedaante
is afgebeeld, hangend in dra
den die hem noodlottig zijn
geworden. Ook hier dus her
inneringen aan de gruwelen
van concentratiekampen?
De Voer heeft er een andere
en onthutsende verklaring
voor. Men noemt deze „draad-
mens" uniek (en ook nog eens
enig) in zijn soort, omdat hij
herinnert aan de onder elek
trische stroom staande afras
tering tussen België en Neder
land, tijdens de Eerste We
reldoorlog opgericht door de
Duitsers. Daar zijn toen on
schuldige mensen het slacht
offer van geworden.
Bekommernis
Wie met dit lugubere beeld
nog voor ogen de kerken in
schreeuwerige kleuren beklad
ziet met leuzen en kazernes
passeert waar op het binnen
plein geblindeerde politieau
to's startklaar staan, vraagt
zich vol bekommernis af of
het hier ooit echt vrede zal
worden. Er is genoeg leergeld
betaald in de twee wereldoor
logen. Sint-Martens-Voeren
en het gehucht Veurs danken
aan de periode 1914-1918 een
van hun merkwaardigste be
zienswaardigheden. Een gi
gantisch spoorwegviaduct,
aansluitend op de record-tun
nel, verheft zich veertig me
ter boven het dal en geeft aan
dorpjes die er altijd van ge
droomd hebben aan zichzelf
te ontstijgen, de allure van
een majestueus Alpenland
schap.
Russische krijgsgevangenen
bouwden deze twaalf triomf
bogen voor de Voerstreek,
toen de bezetters een spoorlijn
tussen hun Roergebied en
Antwerpen noodzakelijk acht
ten. Nu rijden er alleen nog
maar goederentreinen over
dit baanvak, omschreven als
het boegbeeld van Sint-Mar
tens-Voeren, van en naar die
tunnel, waarin het beekje de
Veurs ontspringt. Voor de zes
doden die dit traject geëist
heeft is ook al een klein ge
denkteken opgericht.
Zo gaat dat maar door, van de
ene treurige bezienswaardig
heid naar de andere, terwijl
de vreemdeling nauwelijks
gelegenheid krijgt bij de bak
ker een ferme „platz" te ko
pen, de vanouds bekende
koek uit deze regio, of op zoek
te gaan naar grenspalen uit de
tijd van Maria Theresia, toen
Oostenrijk het hier voor 't
zeggen had.
Mocht een dag te kort zijn,
dan is overnachting mogelijk
op drie campings of in het
enige hotelletje van dit ge
bied, genaamd „San Marino",
met slechts negen kamers.
Dagjesmensen brengen er
uren door in speeltuin en
zwembad en wat de pension
gasten betreft, .de helft van
hen komt uit Nederland, zo
meldt de eigenaar desge
vraagd.
Museum
Etablissementen waar de be
zoekers zich kunnen ontspan
nen, op een gezellig terras bij
voorbeeld, zijn schaars in de
Voerstreek. Afgezien van
„San Marino" met een keurig
restaurant, kan men de me
nukaart raadplegen in het
„Rode Bos" (specialiteit Ar-
denner forel) van het echt
paar J. Bergenhuizen-Wen-
ders. In een vlaag van over
moed hebben deze echtelie
den ooit al op kilometers af
stand van hun goedbeklante
zaak bordjes op palen laten
spijkeren met het opschrift
„Museum". Wie ademloos van
verwachting is aangekomen,
wordt naar een soort alkoof
geleid, zo vol met opgezette
dieren dat men voortdurend
op zwemvliezen trapt of ern
stig letsel dreigt te bezorgen
aan duinkonijn en vos.
Ter ondersteuning van enig
goed doel staat een theescho
teltje klaar, waarop munt
stukken gedeponeerd kunnen
worden. Verbluft keert men
terug naar het café-restaurant
met schitterend uitzicht over
de Voerstreek en prijzen
waarop uit concurrentie-over-
wegingen zo besnoeid is, dat
bier en frisdranken er maar
20 frank kosten, gerechten
met forel tussen de 130 en 190
en het duurste klapstuk, een
Tournedos Stroganoff, 200
frank, nog geen twaalf gulden
dus. De uitbater, een man van
boven de zeventig, spreekt
voornamelijk geheimtaal over
de politieke achtergronden
van zijn prijsbeleid. Een vet
pensioen is de beloning voor
zijn vroegere werkzaamheden
in de kolenmijnen en stelt
hem in staat met deze koopjes
de concurrentie tot razernij te
brengen!
„Is toerisme ook geen poli
tiek?" vraagt hij bitter, ver
wijzend naar de foto van zijn
restaurant in een toeristische
gids, waarop de forel die het
dak bekroont de mist in is ge
gaan. Er gebeuren rare din
gen in de Voerstreek, het ge
heel andere „Zuid-Limburg"
waar de huidige troebelen
vooraf zijn gegaan door zoveel
echte oorlogen, onder meer de
legendarische Boerenkrijg, die
hier 2.000 rrian op de been
bracht om het met hooivork
en riek op te nemen tegen de
Fransen.
Wie méér wil dan het drie
werf „groen-groen-groen",
hoe mooi ook, vindt er toch
aardig wat van zijn gading,
ook nu het kuuroord nog niet
is ingeplant, evenmin trou
wens als het streekmuseum
met een echt landelijke vak-
werkherberg, dat men graag
zou willen bouwen. Wel is er
voor een wat lar\£r verblijf
al keus uit de v^fttntiehuisjes
en appartementen van een
twaalftal eigenaftp en uit
jeugdhemen en een moderne
jeugdherberg.
Een brochure „De Voerstreek
te voet" schijnt Olllftngs van
de pers te zijn gtkQfnen om
het „ongebreideld Wihdelen",
waar de VVV Soet van op
geeft, in goede benêB te lei
den. Elk spoor van ttfck maar
het kleinste handtvijzertje
ontbreekt echter..., de nood
waar fluks een d«u|d van ge
maakt is door hét gewest aan
te prijzen als „ideaal" voor
hen die graag op een Stafkaart
wandelen!
LEO J. LfEUWIS
ordt gekalkt en geplakt, zoals hier bi) de kerk van
i, een van de oudste in de Voerstreek.
Deming van de Waalsgezinde magistraat José
tot burgemeester van de gemeente Voeren,
amse enclave, heeft er voor gezorgd, dat dit
west in de publiciteit blijft. De kranten staan
•an, telkens als zich weer nieuwe politieke
telingen voordoen en de vlam in de pan slaat.
L—»t er schuil achter dit rookgordijn en welke
^^ingen wachten de vakantieganger, die de
s*~eek wel eens wil bereizen, zonder zich te
^en in de politieke beslommeringen?
onze verslaggevers, Leo J. Leeuwis, ging als
^Jiaar dit grensgebied met ons Zuid-Limburg en
er de beroemde appelstroop goed smaken. De
Yl kerken en raadhuizen gekladderde leuzen
Rechter niet over het hoofd zien. Hieronder zijn
'Zïjt, is 't groen, groen,
y „tout est vert") jubelt
jertje, waarmee de
'ik zich aanprijst als
•siste paradijs voor va-
igers. Ter ondersteu-
deze exclamatie in
siert het vouwblad
de kleur der hoop.
lus niet op, maar de
mag nu eenmaal ge-
den. Het landschap
Z^h aan de afspraak,
de zomermaanden,
bovendien voor wel-
^•net een verrassende
Pfrheid. Nabij het ge-
ullen gaan de wegen
n moeizaam bergop-
Wot waar een absoluut
int voor Vlaanderen
kan worden, 287 me-
n de zeespiegel.
rd wordt in de bro-
et over het hoofd ge-
de samenstellers wa-
ook nog even op een
GtC door te verwijzen
__,i tunnel nabij Sint-
El Voeren, die als de
H^an gans België 2.070
▼)or zich laat afdruk-
natuurzuivere proza
Slzich echter voorna-
*^t de beschrijving van
gj^de beekjes, zeldzame
.lers als de das en het
-,'ginsel van de zwarte
''"A -l evenmin een alle
le jerschijning.
bestaat nog, daar is
jfel aan. „Ontdek de
ek om verliefd op
in", zo luidt ook het
|||/an het Provinciaal
LUB voor Toerisme in
irtaim- Toch werpt slechts
ïitea'8 aantal vreemdelin-
in de armen van me-
Mg- M. Pakmans-Casier
[Alrpsstraat te Sint-Pie
fen, wier taak bestaat
fianmoedigen van ge-
romance. Zij beheert
VW alle drukwerk-
srwijst naar de plaat-
|Q(ar voor vermoeide
*rs rustbanken zijn
lejoot", een omschrij-
lUtn robuust als het ge-
Icomfort.
9fcal landscha
I Ols^djs^icï^u^an
pastoraal landschap,
U mogelijkheden tot
ting bij wegkruisjes
[letjes of in de stoere
-juwen. De lucht is er
en het water zo rein,
^jÉnplanting" van een
f9U wel eens serieus is
flKren. Maar daarmee
op de feiten vooruit,
m is de Voerstreek
^ucht als het kruitvat
^ië dan beroemd om
^•Jeld de lokale appel-
oop, waar vakantie-
V^jnaar hartelust van
als Vlaams- en
linden elkaar hier de
i betwisten, richt al-
■■Jacht zich op deze
ird, tot de Rijkswacht
een burgeroorlogje
iem heeft gesmoord,
ibelt de Voer weer
full-üorpjes in een grens-
'|^/aar niets te beleven
l/p, die soms hun eni-
Dntlenen aan een eta-
Jrin de begrafenison-
- telf. ziin hevig gepoli-
tisten te koop aan-
•"V
iakef
pneiT
ningen die verhitte
discussies wijden aan het
symbool van hun frustraties,
weten het gebied nauwelijks
te lokaliseren waar het thuis
hoort, namelijk in de steden
driehoek Maastricht-Luik-
Aken. Niemand zou enige be
langstelling tonen voor deze
molshoop in de Benelux
niet veel groter dan vijftig
vierkante kilometer als
het geen strijdperk was ge
worden, waarin twee partijen
geregeld de straat op gaan.
Daarom spreekt Jaap de
Groenboer voor velen aan do
vemansoren met zijn werven
de brochuurtjes over het toe
risme. De VVV moet toege
ven, dat zekere busuitbaters
de Voerstreek mijden, bang
dat hun dure autocars gemo
lesteerd zullen worden. Zo
zijn er ook ouder£ die hun
kinderen verbieden om in dit
„frontgebied'' te gaan kampe
ren.
Ongerept
Hoe stil en vredig het er ook
is, de streek behoudt die ma
gie van het slagveld, waar elk
echter zijn argeloos of dapper
genoeg om de grens te over
schrijden en hier op verken
ning te gaan. Er wachten hun
verrassende contrasten met
het massatoerisme in ons
Zuid-Limburg. Wat het land
schap betreft zouden zij aan
gene zijde van de grens kun
nen blijven, omdat dit precies
dezelfde welvingen vertoont.
De tegenstelling openbaart
zich in de ongerepte, natuur
lijke staat van deze regio,
waar men nauwelijks sporen
aantreft van een infrastruc
tuur voor het toerisme.
Dat kan een verademing zijn
voor wie zojuist Valkenburg
's zomers één groot pret
park is ontvlucht of in Sle-
naken en omstreken geen
keus kon maken uit de dozij
nen hotels. Maagdelijk en mi-
lieuzuiver, een oase van rust,
dat zijn omschrijvingen waar
de Voerstreek mee uit de voe
ten kan. Beekjes reppen zich
door berg en dal of stromen
naar de dorpen om daar ver
stoppertje te spelen onder hui
zen en straten.
In 's Gravenvoeren loopt het
riviertje een eindje mee met
de hoofstraat, zodat tientallen
De Voerstreek in de zomer. De riviertjes Veurs en Voer kronkelen zich door hun valleien.
bruggetjes gelegd moesten
worden van het trottoir naar
de huizen. Men noemt ze
schilderachtig, die plakken
beton tussen de ene oever en
de andere, maar wie werke
lijk romantische taferelen wil
zien, moet op zoek gaan naar
de bron, waaraan dit gewest
de naam ontleent. Het rivier
tje ontspringt in een soort
poortgebouwtje, royaal voor
zien van ornamentiek en mos
en daterend uit 1666. Kristal
helder water, vierduizend li
ter per minuut, gaat vanuit
dit monument op weg naar
zee, in de vorm van een
stroompje, niet veel breder
dan een sloot.
Iets moois
De Voer! Een naam die ver
wijst naar geweld en felle
emoties, charges met de sabel,
demonstraties, terwijl hier
slechts het zachte geruis
waarneembaar is, waarmee de
jonge beek op weg gaat naar
de vijvers van een forellen-
kwekerij, toevallig uitgebaat
door een zekere familie
Snoeck. De vissen komen tot
wasdom in het park van de
Kommanderie, een van de
vele kastelen in de Voer
streek, waar ooit de Ridders
der Teutonische Orde zich
hebben voorbereid op de
kruistochten.
Is er iets nieuws onder de
zon? Terwijl zij ruisend op
weg gaan naar de Maas of een
andere uitmonding, proberen
de Voer en de Veurs, de Ber-
wijn en onze eigen dartele
Gulp er iets moois van te ma
ken. Tal van vakwerkhuizen
krijgen de kans zich in zo'n
stroompje te weerspiegelen,
oude boerderijen en bijna een
half dozijn burchten, kastelen
en buitenplaatsen. Maar el
ders bespat zo'n beekje twee
pal aan elkaar grenzende sta-
mineetjes met de namen
„Chez Liane" en „Café Wij-
nants". Aan weerszijden van
de spouwmuur worden pinten
gedronken, maar in het ene
kroegje spreekt men Frans en
in het andere een mixture
van Vlaams en Duits, terwijl
daar ook boeken met strijdba
re titels voor 't raam liggen.
Nederlanders kunnen zich'
daar beter niet in verdiepen,
want de taalkwestie is een
zeer gecompliceerde sinds
deze regio in 1962 is afge
scheiden van de provincie
Luik en deel ging uitmaken
van Limburg. Anders dan in
Brussel spreekt bijna iedereen
hier echter (ook) een voor
landgenoten verstaanbare va
riatie op het A.B.N. En voor
de rest kan men allerwegen
beluisteren, wat de afgestor
venen te zeggen hebben.
Duidelijker dan waar ook in
België spreken de stenen hun
taal. Mysterieus soms en her
innerend aan een vervoering,
die door merg en been gaat.
Een wonderkruis getuigt:
„Ter eeren en memoire der
vertooninge van een
schroomig kruys en bloedig
daaran hangenden schoonst
en levenden lichaem hier ge-
sien door de geloofweerdigste
getuygens. 5 May 1799 des
Avonds. Jezus. Maria. Jo
seph".
Te Sint-Pieters-Voeren richt
een drukke toeloop zich op
het gebeente van de heilige
Cornelis, sinds 200 jaar in het
bezit van de kerk. Graftom
ben, gedenktekenen, zerken
die, staande tegen de muur
van een kerk als voor een
executiepeloton, opstandig de
vergankelijkheid bezweren
met namen en nog eens na
men Een stoet van doden
trekt voorbij aan de toeschou
wers.
Bezinning
Dit Land van Overmaas, ooit
hecht verbonden met ons
Limburg tot er in 1839 een
streep door werd getrokken,
.ziet grauw van devotie, overal
waar brokken natuursteen
met hun inscripties tot bezin
ning noden. De meer dan
honderd grafzerken uit de 16e
tot de 18e eeuw vormen een
collectie, uniek voor Europa,
„met bijna uitsluitend Vlaam
se opschriften", zo wordt er
nadrukkelijk bij verteld.
Noch de dood, noch het toe-
Een van de vele kastelen in de Voerstreek, die men wel van
buiten, maar niet van binnen mag bekijken.
Het beroemde, door Russische krijgsgevangenen gebouwde
6poorwegviaduct, het „boegbeeld" van Sint-Martens-Voeren.
